Մեկնաբանություն. ինչո՞ւ են տեղանունները դառնում միջպետական և էթնիկ հակամարտությունների պատճառ

Տեղանունները, ինչպես և յուրաքանյուր անուն, սակրալ իմաստ ունեն, և չարժե զարմանալ, որ դրանց շուրջ միջպետական վեճեր են ընթանում, հակամարտություններ են ծագում և նույնիսկ պատերազմներ սկսվում, մտորում է BBC- ի հեղինակը:

Վերջին շաբաթների ընթացքում միաժամանակ երկու փողոցի անուն փոխվեց տարբեր երկրներում՝ քաղաքական դրդապատճառներով:

2018-ի հունվարին Վաշինգտոնի քաղաքային խորհուրդը հաստատեց այն հրապարակի վերանվանման մասին օրինագիծը, որտեղ գտնվում է Ռուսաստանի դեսպանատան շենքը: Պահպանելով նախկին Վիսկոնսին-ավենյու անունը՝ այն ստացավ լրացուցիչ անվանում՝ Բորիս Նեմցովի հրապարակ:

Դա արվեց Կոլումբիա շրջանի քաղաքային խորհրդի անդամների նախաձեռնությամբ ռուս ընդդիմադիր քաղաքական գործչի մահվան երրորդ տարելիցի նախաշեմին:

Ավելի վաղ Բորիս Նեմցովի պատվին պողոտա էր վերանվանվել Կիևում, որտեղ գտնվում է Ռուսաստանի դեսպանատունը:

Բորիս Նեմցովն անձամբ Վլադիմիր Պուտինի և ներկայիս ռուսական իշխանության հետևողական քննադատն էր: Նա սպանվել է 2015թ-ին փետրվարի 27-ին Կրեմլից հարյուր մետր հեռավորության վրա:

Նեմցովի մահից հետո միանգամից մի քանի քաղաքական, հասարակական գործիչ և ակտիվիստ Մոսկվայի իշխանություններից պահանջել են Մեծ Մոսկվորեցկի կամուրջը վերանվանվել Նեմցովի անվան, որտեղ և կատարվել է սպանությունը:

Փողոցի քաղաքական դրդապատճառներով վերանվանման հետ կապված ևս մեկ միջադեպ վերջերս տեղի ունեցավ Թուրքիայում: Նախորդ շաբաթվանից փողոցը, որտեղ գտնվում է ԱՄԷ-ի դեսպանատունը, կրում է թուրք գեներալ Ֆահրեդդին փաշայի անունը:

Վերանվանման մասին որոշումը թուրքական իշխանություններն ընդունել են այն բանից հետո, երբ ԱՄԷ արտգործնախարարը մի թվիթ էր հրապարակել, ուր պատմել էր, որ ավելի քան մեկ դար առաջ Ֆահրեդդին փաշան, որն այն ժամանակ Մեդինա քաղաքի ղեկավարն էր, դաժանաբար էր վարվում արաբների հետ: Նախարարը հայտարարել էր նաև արաբների հանդեպ գեներալի գործողություններին Թուրքիայի ներկայիս նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի նախնիների միջամտության մասին:

Էրդողանն այդ մեղադրանքներին բավականին կտրուկ էր արձագանքել՝ հայտարարելով, որ նախարարը պետք է իր տեղն իմանա: Դրանից մի քանի օր անց փողոցը, որի վրա գտնվում է Անկարայում ԱՄԷ դեսպանատունը, վերանվանվեց:

Ոչ միայն փողոցների, այլ նաև երկրների անվանումները քաղաքականությունում մեծ դեր են խաղում: Այսպես, օրինակ, Բուրկինա Ֆասո երկրի անվանումը թարգմանվում է որպես «արժանի մարդկանց երկիր»: Երկիրն այդ անվանումը կրում է ընդամենը 1984թ-ից: Նախորդ անվանումը Վերին Վոլտա էր, որը ֆրանսիացիներն էին շրջանառության մեջ դրել այն ժամանակ, երբ Բուրկինա Ֆասոն իրենց գաղութն էր: Ներկայիս անվանումն ընդգծում է, որ Բուրկինա Ֆասոն այլևս գաղութ չէ, այլ ինքնուրույն երկիր:

Բի-Բի-Սիի թղթակից Ջոնաթան Սևիջի կարծիքով՝ տարածքների հանդեպ մարդկանց այդպիսի զգայուն վերաբերմունքը կարելի է համեմատել սեփական անվանը մարդու վերաբերմունքի հետ:

Սևիջը քաղաքական գործիչների վերոնշյալ գործողությունները համեմատում է բռնցքամարտի պատմության մեջ լավագույն մարզիկներից մեկի քայլի հետ: 1964թ-ին Կասիուս Կլեյն իր անունը փոխեց Մուհամմեդ Ալիի, որով էլ հայտնի դարձավ ողջ աշխարհին: Անվան փոփոխությունը «Իսլամի ազգ» կազմակերպությանը բռնցքամարտիկի անդամագրվելու հետևանք էր: Իր արարքով նա ցանկանում էր ցույց տալ, որ հրաժարվում է «ստրկական» անունից, որն իր նախնիներին տվել էին ստրկատերերը: