Հատորներով մեղադրանքներ․ ի՞նչ է սպասվում Բաքվում պահվող ԼՂ-ի նախկին պաշտոնյաներին
Ցմահ ազատազրկում ԼՂ-ի նախկին պաշտոնյաների՞ն
Ադրբեջանում պահվող Լեռնային Ղարաբաղի ռազմաքաղաքական ղեկավարների գործերը կքննի Բաքվի զինվորական դատարանը։ Այդ մասին հաղորդել է Ադրբեջանի գլխավոր դատախազությունը։ Նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանին, օրինակ, 45 հնարավոր մեղադրանքներ են առաջադրվել։ Դրանք գաղտնի են պահվում, քանի որ «առնչվում են Ադրբեջանի ազգային անվտանգությանը», ինչպես հաղորդում են Բաքվից։ Պաշտպանների փոխանցմամբ՝ այդ մեղադրանքներով Վարդանյանին սպառնում է ցմահ ազատազրկման հեռանկար։
Իրավապաշտպաններն ու փաստաբաններն ահազանգում են ԼՂ-ի նախկին պաշտոնյաների իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին։ Հայտարարում են՝ նրանց զրկում են իրավաբանական պաշտպանությունից, հնարավորություն չեն տալիս ծանոթանալ իրենց դեմ ներկայացված մեղադրանքներին լրիվ թարգմանությամբ, խախտված է արդար դատավարության իրավունքը։
Ադրբեջանը ծանր՝ ցեղասպանության, ահաբեկչության և խաղաղ բնակչության բռնի տեղահանում կազմակերպելու հոդվածներով մեղադրանքներ է առաջադրել նաև Լեռնային Ղարաբաղի մյուս նախկին պաշտոնյաներին։ Հայ փորձագետները չեն բացառում, որ նրանց պարագայում ևս մեղադրանքների ծավալը կարող է փոփոխության ենթարկվել։
Ի՞նչ է հայտնել ադրբեջանական կողմը
APA գործակալության փոխանցմամբ՝ Ադրբեջանի գլխավոր դատախազն արդեն հաստատել է մեղադրական եզրակացությունները, դրանք ուղարկվել են Բաքվի զինվորական դատարան։
Ադրբեջանը ծանրագույն հանցագործությունների մեջ է մեղադրում ԼՂ-ի 8 նախկին պաշտոնյաների՝ նախկին նախագահներ Արկադի Ղուկասյանին, Բակո Սահակյանին, Արայիկ Հարությունյանին, Ազգային ժողովի նախագահ Դավիթ Իշխանյանին, նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանին, Պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար Լևոն Մնացականյանին, ՊԲ հրամանատարի նախկին տեղակալ Դավիթ Մանուկյանին և նախկին արտգործնախարար Դավիթ Բաբայանին:
Ադրբեջանի գլխավոր դատախազության հաղորդագրությունից, սակայն, ստեղծվում է տպավորություն, թե Բաքուն մեղադրանքներ է առաջադրել նաև այլ հայերի․
«Առաջնորդվելով լուրջ հիմքերով, որոնց համաձայն քննության ընթացքում արծարծված դրվագներում որպես կասկածյալ կամ վկա անցնող անձանցից շատերն այժմ ՀՀ տարածքում են, Ադրբեջանի գլխավոր դատախազությունը հայաստանյան համապատասխան կառույցներին հրավիրում է համագործակցության»,- ասված է հայտարարության մեջ։
«Ապացույցները» գաղտնի են պահվում
ԼՂ նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի դեմ ներկայացված նոր մեղադրանքներն առնչվում են Ադրբեջանի քրեական օրենսգրքի 20 տարբեր հոդվածների հատկանիշների։ Մեղադրանքները, սակայն, չեն հրապարակվել։ Մինչ այս հայտնի էր, որ ադրբեջանական կողմը Վարդանյանին մեղադրում է «ահաբեկչության ֆինանսավորման, ապօրինի զինված խմբավորումներ ստեղծելու և Ադրբեջանի սահմանն ապօրինի հատելու հոդվածներով»։
Վարդանյանի փաստաբանական թիմի հաղորդմամբ՝ նոր մեղադրանքները հիմնվում են ավելի քան 25․000 էջանոց նյութերի վրա, որոնք հավաքված են 100 հատորներում և գրված են ադրբեջաներեն։
Թիմը հայտարարություն է տարածել՝ նշելով, որ, այսպես կոչված, ապացույցները թաքցվում են, իսկ Վարդանյանին և փաստաբանին «թույլատրվում է միայն սահմանափակ ժամկետներում ծանոթանալ նյութերին՝ առանց պատշաճ թարգմանության կամ գրառումներ կատարելու լիարժեք հնարավորության»․
«Այս ամենը հիմնավորվում է «ազգային անվտանգության նկատառումներով»։
Նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի ընտանիքը միջազգային հանրությանն ու ժողովրդավարական երկրներին կոչ է արել վերջ դնել խախտումներին՝ նոր մեղադրանքները բնորոշելով որպես «արդարադատության ծաղր և COP29-ի ձախողումների համար հատուցում»։
Հայտարարությունում շեշտվում է, որ մեղադրանքները ներկայացվել են Ալիևի վարչակարգի կողմից՝ «արդարացնելու գաղտնի դատավարությունը, որը չի կարող լինել անկախ և անկողմնակալ»։
«Ռուբեն Վարդանյանը քաղբանտարկյալ է»
Օրերս «Ազատության» ադրբեջանական ծառայությանը հարցազրույց էր տվել Վարդանյանի ամերիկացի փաստաբան, միջազգային իրավախորհրդատու Ջարեդ Գենսերը։ Ահազանգել էր՝ Ալիևի վարչակազմը հետևողականորեն մերժում է Բաքու այցելելու իր դիմումները, միևնույն ժամանակ՝ չի ներկայացնում որևէ փաստարկ՝ ապացուցելու, որ Վարդանյանին բանտում չեն խոշտանգել։
Ապրիլին, երբ ԼՂ նախկին պետնախարարը հացադուլ էր հայտարարել, նրան տեղափոխել էին պատժախուց, զրկել խմելու ջրից, քնելու և արտաքին աշխարհի հետ կապի հնարավորությունից, մենախցում լույսը վառած պահել 24 ժամ, ստիպել երկար ժամանակ ոտքի վրա կանգնած մնալ։
Ադրբեջանը հերքել էր այս պնդումները, սակայն տեղում իրավիճակին ծանոթանալ չէր թույլատրել։ Գենսերն ու Վարդանյանի ընտանիքը հրատապ դիմում էին ներկայացրել ՄԱԿ-ի Խոշտանգումների դեմ կոմիտե։
Գենսերը նաև հայտարարել էր՝ Վարդանյանը քաղբանտարկյալ է, քանի որ բացեիբաց քննադատել է Ալիևին, ընդդիմացել նրա քաղաքականությանը։
«Մեկ օրինակ բերեմ, թե որքան ծիծաղելի են պարոն Վարդանյանի դեմ առաջադրված մեղադրանքները։ Նա համահիմնադիրն է «Ավրորա» մարդասիրական նախաձեռնության, որը մարդասիրական մրցանակ է շնորհում աշխարհն ավելի լավը դարձնող անձանց կամ կազմակերպություններին։ Սա ներկայացրել են Վարդանյանի դեմ՝ որպես ապացույց առ այն, որ նա Լեռնային Ղարաբաղում ֆինանսավորել է ապօրինի ահաբեկչական գործունեություն, զինված խմբավորումների»,- շեշտել է նա։
«Ավրորա» մարդասիրական նախաձեռնությունը, որի համահիմնադիրն է Ռուբեն Վարդանյանը, ստեղծվել է 2016 թվականին՝ նպատակ ունենալով լուծել մարդասիրական խնդիրներն աշխարհի տարբեր անկյուններում։ Նախաձեռնության գլխավոր նախագիծը «Ավրորա» համաշխարհային մարդասիրական մրցանակի շնորհումն է։ Այն տրվում է մերօրյա հերոսներին, որոնք շոշափելի դրական փոփոխություն են իրականացնում խոցելի և կարիքավոր համայնքներում:
Մինչև օրս «Ավրորան» աջակցել 430 նախագծի 56 երկրում և տարածքում՝ զգալի ազդեցություն գործելով ծայրահեղ կարիքի մեջ գտնվող մոտավորապես 3.4 միլիոն մարդու կյանքի վրա։ Նախաձեռնությունն ու մրցանակն անվանել են Ավրորա՝ Արշալույս Մարտիկյանի (Arshaluys Mardiganian) անունով, ով վերապրել է Հայոց ցեղասպանությունը, այդ մասին գիրք հեղինակել, նաև նկարահանվել գրքի հիման վրա նկարահանված «Հոգիների աճուրդ» ֆիլմում։
«Տարածքի պատկանելիությունը Բաքվին թույլ չի տալիս անել այն, ինչ ուզում է»
Հարցազրույցի ժամանակ ադրբեջանցի լրագրողը նշել է, թե Լեռնային Ղարաբաղը, որտեղ պաշտոն է զբաղեցրել Վարդանյանը, Ադրբեջանի միջազգայնորեն ճանաչված տարածք է։
Արձագանքելով այդ պնդմանը՝ Գենսերը նշել է․
«Ռուբեն Վարդանյանը պետական պաշտոն է ստանձնել այդ տարածքում բնակվող ժողովրդի կողմից ընտրված պաշտոնյաների որոշմամբ, իսկ տարածքի պատկանելիությունը Բաքվին թույլ չի տալիս անել այն, ինչ ուզում է։
Նույնիսկ եթե համաձայն եք Ադրբեջանի այդ պնդման հետ, դա իրավունք չի տալիս այդ տարածքում էթնիկ զտում իրականացնել։ Ճի՞շտ է։ Գիտեք՝ Ադրբեջանը Ժնևի կոնվենցիայի մասնակից է, այդ թվում՝ ցեղասպանության մասին կոնվենցիայի»։
Փորձագիտական կարծիք
Իրավապաշտպան Սիրանուշ Սահակյանի խոսքով՝ Ռուբեն Վարդանյանին վերագրվող մեղադրանքներն իրավական աբսուրդի ժանրից են․
«Այն բոլոր հանցագործությունները, որ Ադրբեջանն իրականացրել է Լեռնային Ղարաբաղում, ներկայումս վերագրվում են պարոն Վարդանյանին, օրինակ՝ խոշտանգումներ, անձանց բռնի անհետացում, ագրեսիվ պատերազմի պլանավորում, հրահրում և այլն»։
«Ազատության» հետ զրույցում Սիրանուշ Սահակյանը, որ ՄԻԵԴ-ում ներկայացնում է Ադրբեջանում պահվող հայ բանտարկյալների շահերը, նշել է՝ խնդրահարույց է նաև այն, որ այս գործընթացները տեղի են ունենում առանց միջազգային ներգրավվածության։
«Պաշտպանության իրավունքը խախտված է, հակահայկականության, հայատյացության մթնոլորտը կաշկանդում է դատավարության գործընթացում ներգրավված բոլոր տարրերին»,- պարզաբանել է նա։
Բաքվում պահվող Արցախի 8 նախկին պաշտոնյաներից միայն Վարդանյանն ունի պաշտպանական թիմ, մյուսների գործերում հանրային պաշտպաններ են ներգրավված հենց Ադրբեջանից։ Իրավապաշտպանի խոսքով՝ մյուսների դեմ հարուցված գործերի վերաբերյալ տեղեկություններ ստանալն ավելի բարդ է։
«Տեղեկատվությունը սահմանափակ է։ Իհարկե, այն լրացվում է ՄԻԵԴ-ի գործընթացներով։ Կարծում եմ՝ պետք է սպասենք։ Բայց իմ կանխատեսմամբ՝ մեղադրանքների ծավալի փոփոխություն տեղի է ունենալու նաև մյուս պաշտոնյաների մասով»,- ամփոփել է նա։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Ցմահ ազատազրկում ԼՂ-ի նախկին պաշտոնյաների՞ն
