Պետական մասունքներ. հերթը դեպի սուրբ նահատակի մասունքները պահպանում են զինվորականները
Քեթևան թագուհու մասունքները, որին Վրաց ուղղափառ եկեղեցին դասել է սրբերի շարքին, Վրաստան են բերվել Հնդկաստանից նախորդ շաբաթվա վերջին: Սուրբ նահատակի մասունքները Վրաստանում կմնան վեց ամիս՝ ճամփորդելով երկրով մեկ:
Սեպտեմբերի 24-ին Քեթևանի մասունքները տեղափոխվել են Թբիլիսիի Սուրբ Երրորդության կաթեդրալ տաճար: Սուրբ մասունքներին հաղորդակցվել ցանկացողներն առավոտից հերթ էին կանգնել: Տաճարում հրմշտոցի և մարդկանց կուտակումների պատճառով օգնության էին կանչվել զինվորականներ:
Զինվորականները երեք ժամ շարունակ փորձում էին կարգուկանոն հաստատել հերթում, քանի որ բոլորը ցանկանում էին ավելի մոտ լինել սուրբ թագուհու մասունքներին:
Կիրակնօրյա պատարագի ժամանակ հավատացյալներին դիմեց պատրիարք Իլյա Երկրորդն ու շնորհավորեց այդ «մեծ օրվա կապացությամբ»: Նա հատուկ շնորհակալություն հայտնեց մշակույթի նախարար Միխայիլ Գիորգաձեին, որն ակտիվորեն մասնակցում էր Հնդկաստանից սուրբ Քեթևանի մասունքների բերմանը: Պատրիարքը նախարարին Աստվածածնի սրբապատկեր նվիրեց:
Քեթևան թագուհին Գոայից
Առաջին անգամ այն մասին, որ Հնդկաստանում՝ Գոայի եկեղեցու փլատակներում, ենթադրաբար հայտնաբերել են վրացի Քեթևան թագուհու մասունքները, հայտնի է դարձել դեռևս 2013թ-ին: ARCHEOLOGY գիտահանրամատչելի ամսագրում հաղորդագրություն էր հայտնվել, որ քարե դամբարանում հայտնաբերված ծղոսկրի մի մասը ոչ թե հնդկական, այլ վրացական ծագում ունի, ինչը հաստատվել է ԴՆԹ-անալիզի միջոցով, և, հնարավոր է, այն պատկանում է Քեթևան թագուհուն:
Պատմական աղբյուրների համաձայն՝ 1613թ-ին Իրանի շահ Աբասն Արևելյան Վրաստանի Կախեթիի թագավորության թագուհի Քեթևանին գերի է վերցրել: Այն պատճառով, որ նա հրաժարվել է մահմեդականություն ընդունել և շահի հարեմ մտնել, նրան մահու աստիճան տանջել են: Նրա մահից հետո քրիստոնյաները մարմնի մասերը տարել են աշխարհի տարբեր ծայրեր:
Վրաց ուղղափառ եկեղեցին Քեթևանին սուրբ նահատակ է ճանաչել: Սեպտեմբերի 20-ին թագուհի Քեթևանի սուրբ մասունքները Վրաստան են բերվել, որտեղ մնալու են վեց ամիս, այնուհետև կրկին վերադառնալու են Գոա:
Սկզբում սուրբ մասունքները գտնվելու են Սուրբ Երրորդության տաճարում, այնուհետև պլանավորվում է տանել դրանք երկրի տարբեր շրջաններ: Իսկ Ազգային թանգարանում ցուցահանդես և միջազգային կոնֆերանս կանցկացվի:
Փող բյուջեից
Թագուհի Քեթևանի սուրբ մասունքների բերման և երկրի տարբեր ծայրեր տեղափոխման համար անհրաժեշտ միջոցներն ամբողջությամբ տրամադրում է պետությունը:
Վարչապետ Կվիրիկաշվիլիի հրահանգի համաձայն՝ այդ նպատակով բյուջեից 342 հազար լարի (138 հազար դոլար) է դուրս գրվել:
Հանրության մի մասը կարծում է, որ պետությունը չպետք է ֆինանսավորի սուրբ մասունքները Վրաստան բերելն, առաջին հերթին, այն պատճառով, որ եկեղեցին բավականին հարուստ կազմակերպություն է, որի համար դժվար չէր լինի այդպիսի գումար գտնել (յուրաքանչյուր տարի ուղղափառ եկեղեցին պետությունից 25մլն լարի է ստանում): Բացի այդ, դրանով խախտվում է եկեղեցու հանդեպ պետության չեզոքության և աշխարհիկության սկզբունքը, քանի որ պետբյուջեն ձևավորվում է հարկերի հաշվին, որոնք վճարում են ոչ միայն ուղղափառ քրիստոնյաները:
Եկեղեցու և իշխանությունների ներկայացուցիչները կարծում են, որ սուրբ Քեթևանի մասունքները Վրաստանում պատմական պահ է ինչպես կրոնական, այնպես էլ ազգային տեսանկյունից, այդ պատճառով էլ բյուջեից ֆինանսավորման մեջ ոչ մի զարմանալի բան չկա:
«Պետությունն օգնում է եկեղեցուն, և դա կարևոր է ինչպես նրա քաղաքացիական դիրքորոշման ամրապնդման, այնպես էլ ազգային համախմբման համար», —JAMnews-ի հետ զրույցում ասել է Վրաստանի կաթողիկոս-պատրիարքի քարտուղար Միքայել Բոտկովելին:
Աստվածաբան Բեքա Մինդիաշվիլին ևս մեկ կարևոր խնդիր է տեսնում սուրբ մասունքների երկրպագության մեջ:
Նրա խոսքով՝ դա աստվածաբանական տեսանկյունից ճիշտ չէ և հակասում է քրիստոնեական, ավետարանչական գիտությանը: Բացի այդ, Մինդիաշվիլին պետության վարքում քաղաքական շարժառիթ է տեսնում:
«Դա ընտրություններից առաջ ակտիվացած ուղղափառության հերթական բեմադրված ակտն է իշխանության կողմից»,- ասում է Մինդիաշվիլին:
Նրա խոսքով՝ բազմամյա քաղաքական ավանդույթը չի խախտվել նաև այս անգամ, և իշխանությունը փորձում է ընտրողներին գրավել՝ խաղալով կրոնական զգացմունքների հետ (հոկտեմբերի 21-ին Վրաստանում կկայանան տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններ):
«Ընտրություններից առաջ միշտ այսպիսի բաներ են տեղի ունենում. իշխանության ներկայացուցիչները սկսում են ապացուցել, թե որքան ուղղափառ են իրենք, որքան հավատարիմ եկեղեցուն… սկսում են հանրային կերպով աղոթել լրատվամիջոցների ներկայությամբ», — ասում է Մինդիաշվիլին:
Իշխանության կողմից կրոնական միջոցառումների ֆինանսավորումը ոչ ոքի չպետք է զարմացնի, քանի որ «ուղղափառները Վրաստանում մեծամասնություն են կազմում, այդ պատճառով էլ պետական ռեսուրսներ տրամադրելը ճիշտ քայլ է», — իր հերթին կարծում է Բոտկովելին:
Կրոնական մոլեռանդությո՞ւն
Սրբերի գերեզմանների և սուրբ մասունքների երկրպագության ֆենոմենը Վրաստանում նոր չէ: Այդ տեսանկյունից ամենամասշտաբային և հիշվող դեպքերը տեղի ունեցան երեք տարի առաջ վանական Գաբրիելի գերեզմանի մոտ:
2014թ-ին հավատացյալների շրջանում լուր տարածվեց, թե Սամթավրո վանքի միանձնուհին՝ մայր Պարասկևան տեսիլք է ունեցել: Իբր նրան հայտնվել է վանական Գաբրիելը և ասել, որ բոլոր նրանց երկու ցանկությունները, որոնք մինչև Սուրբ Ծնունդը այցելեն իր գերեզմանը, կկատարվեն:
Այդ տեղեկատվությունը, որը տարածեցին շատ լրատվամիջոցներ, շատերի կողմից բավականին լուրջ ընկալվեց: Մեկ շաբաթվա ընթացքում հազարավոր մարդիկ այցելեցին վանականի գերեզմանը Մծխեթայում, և նրանք ստիպված էին հսկայական հերթեր կանգնել:
Այդ ժամանակ Թբիլիսիից Մծխեթա տանող ճանապարհին բազմաժամյա խցանումներ էին ստեղծվում: Իրավիճակը չփոխեց նաև մոբիլիզացված պարեկային ոստիկանությունը: Մարդիկ բաց երկնքի տակ ցրտին կանգնում էին՝ նորածիններին գրկած:
Պատրիարքարանը բոլոր հավատացյալներին հանգստացրեց հատուկ հայտարարությամբ, որի համաձայն՝ հայր Գաբրիելի հոգին Սուրբ Ծննդից հետո էլ նրանց մասին հոգ կտանի: Իսկ մայր Պարասկևան հայտարարեց, որ նա ոչ մի տեսիլք էլ չի ունեցել:
Քեթևան թագուհու մասունքները Վրաստան տեղափոխելու գործընթացները կրկին թարմացրին երկրի կյանքում եկեղեցու դերի մասին քննարկումը: Հանրության մի մասը կարծում է, որ բնակչության մեծամասնությունը հեշտությամբ է տրվում կրոնական մոլեռանդության ազդեցությանը, ինչը հաճախ վտանգավոր կետի է հասնում: Իսկ պատրիարքարանը նախկինի պետ իշխանության վրա տագնապալի մեծ ազդեցություն ունի:
Վրաց եկեղեցին երկրում ամենաազդեցիկ ինստիտուտիներից մեկն է, որի բնակչության 83%-ն իրեն ուղղափառ քրիստոնյա է համարում (2014թ-ի մարդահամարի համաձայն): Իսկ եկեղեցու առաջնորդ, կաթոլիկոս-պատրիարք Իլյա Երկրորդը, սոցիոլոգիական հարցումների համաձայն, ամենամեծ վստահություն վայելող հանրային ֆիգուրն է:
«Մահացածների, նահատակների և նրանց մասունքների հանդեպ նման վերաբերմունքը բնորոշ է ավանդական, պահպանողական կրոնական խմբերին», — ասում է Բեքա Մինդիաշվիլին:
Նրա խոսքով՝ այնտեղ, որտեղ կրթության մակարդակը ցածր է, ի հայտ է գալիս նյութական առարկաների երկրպագման ֆենոմեն, և այդ իրավիճակն օգտագործում են իշխանությունները.
«Այնտեղ, որտեղ լիբերալ-դեմոկրատական քաղաքական մշակույթի պակաս է զգացվում, իշխանություններին մոբիլիզացիայի համար լրացուցիչ ռեսուրս է անհրաժեշտ: Իսկ լավագույն միջոցը դրա համար կրոնն է և մարդկանց մանիպուլյացիայի ենթարկելը»:
Իսկ եկեղեցում համարում են, որ սուրբ մասունքների երկրպագումը նորմալ երևույթ է, և քննադատությունը հավատացյալների հասցեին վիրավորում է նրանց կրոնական զգացմունքները:
«Մենք երկրպագում ենք սուրբ մասունքերը: Իսկ հակառակ կարծիքը նշանակում է մտածողության դեգրադացիա: Դա եկեղեցու դեմ ուղղված արշավ է, որը ծառայում է այդ ինստիտուտի թուլացմանը», — ասում է պատրիարքի քարտուղար Միքայել Բոտկովելին:
Սուրբ նահատակ Քեթևանի մասունքները Սուրբ Երրորդության տաճարից կտեղափոխվեն Կախեթիի շրջան՝ Ալավերդի վանք: Իսկ այնտեղից՝ Վրաստանի մնացած շրջաններ:
