Քաղաքական գործիչները՝ կորոնավիրուսի մասին։ Ինչո՞ւ է Հայաստանը վարակվածների թվով առաջատարը տարածաշրջանում
Հայաստանը դուրս է գալիս կարանտինից Covid-19–ով վարկվածների թվի աճի պայմաններում։ Ընդ որում այդ թիվը սրընթաց մոտենում է 4 հազարին։ Դա նշանաում է, որ առողջապահական համակարգը շուտով կարող է հրաժարվել բոլոր վարակվածների հոսպիտալացումից։ Հիվանդանոց կտանեն միայն նրանց, ովքեր բարդություններ կունենան։
Ինչո՞ւ է համեմատաբար ոչ մեծ բնակչությամբ և փակ սահմաններով Հայաստանը վարակվածների թվով դարձել տարածաշրջանի առաջատարը։
Ո՞վ է մեղավոր
Հայաստանում կորոնավիրուսով վարակման առաջին դեպքը գրանցվել է մարտի 1–ին։ Մայիսի կեսին արդեն ավելի քան 3700 հիվանդ կա։ Նրանց մոտ 30%–ն արդեն ապաքինվել է, 48 մարդ մահացել է։
Սա ամենաբարձր ցուցանիշն է տարածաշրջանի երեք երկրների շրջանում։ Համեմատության համար՝ Վրաստանում կորոնավիրուսով հիվանդացել է 6 անգամ պակաս մարդ, քան Հայաստանում։ Ադրբեջանում վարակվածները նույնպես ավելի քիչ են՝ մոտ հազարով։
Հայաստանը դեռևս մարտի սկզբին արտակարգ դրություն է մտցրել։ Փակվել էին սրճարաններն ու ռեստորանները, գրեթե բոլոր ձեռնարկությունները, վարսավիրանոցները, խանութները՝ բացառությամբ մթերայինների։ Փողոց կարելի էր դուրս գալ միայն խիստ անհրաժեշտության դեպքում, ընդ որում՝ հատուկ թերթիկով, որում յուրաքանչյուրը պետք է նշեր նաև վերադարձի ենթադրյալ ժամը։
Երկիրը փակել է Իրանի և Վրաստանի հետ սահմանը։ Որոշ փորձագետներ կարծում են, որ դա բավականին օպերատիվ է արվել, մյուսներն այդ որոշումն ուշացած են համարում։ Քննադատները նաև նշում են, որ սկզբնական փուլում երկրի ղեկավարությունը լուրջ չէր ընկալում իրավիճակը։ Այդպես է կարծում նաև «Լուսավոր Հայաստան» ընդդիմադիր խմբակցության պատգամավոր Գևորգ Գորգիսյանը․
«Իշխանությունները սկզբից անլուրջ էին վերաբերվում վարակին և դրա տարածման սպառնալիքին։ Մինչ ընդդիմությունը խոսում էր Իրանի հետ սահմանը փակելու, մյուս երկրների հետ ավիահաղորդակցությունը դադարեցնելու, իսկ բոլոր ժամանածներին կարանտինի տակ առնելու անհրաժեշտության մասին, իշխանությունները քարոզարշավ էին իրականացնում և վարակի վերաբերյալ անլուրջ հայտարարություններ անում։ Այսօր ակնհայտ են այդ վերաբերմունքի արդյունքները»։
Կորոնավիրուսը «վրա հասավ», երբ հայկական քաղաքական վերնախավն ակտիվ քարոզարշավ էր իրականացնում սահմանադրական փոփոխությունների իրականացման նախաշեմին։ Բազմամարդ հավաքները շատ քաղաքներում անցկացվում էին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի մասնակությամբ, որը հետագայում ստիպված էր երկու անգամ կորոնավիրուսի թեստ հանձնել։ Այն ժամանակ կառավարության ղեկավարն ասաց, որ հիվանդությունն արագ հաղթահարվի, իսկ առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը հայտարարեց, որ Covid-19–ը լուրջ հիվանդություն չէ։
Արտակարգ դրության սահմանումն ու պարետատան քայլերը ժամանակին էին, և վարակվածների մեծ թիվը պայմանավորված չէ իշխանությունների սխալ գործողություններով, կարծում է իշխող «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Հերիքնազ Տիգրանյանը․
«Մեզ մոտ առաջին դեպքը գրանցվել է մարտի 1–ին։ Դրան հետևեցին կառավարության քայլերը։ Մարտի 16–ին մեզ մոտ արտակարգ դրություն սահմանվեց։ Սկզբնական փուլում վարակի մասին քիչ բան էր հայտնի։ Եվ անգամ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը միասնական տեսանկյուն չուներ այս կամ այն հարցի վերաբերյալ։ Սակայն պարետատունը ձեռնարկել է անհրաժեշտ բոլոր քայլերը»։
Պատգամավորը կարծում է, որ մյուս երկրների վիճակագրությունը չի արտացոլում իսկական իրավիճակը, քանի որ ոչ Վրաստանում, ոչ Ադրբեջանում չի անցակցվում այդքան թեստավորում, որքան Հայաստանում։
«Վրաստանում այսպես կոչված «վերահսկողության տակ գտնվող անձանց» տեսակ կա։ Եվ մինչև օրս պարզ չէ, թե այդ ինչ կատեգորիա է։ Մեզ մոտ թեստավորվում են բոլորին, ում մոտ վարակ է կասկածվում։ Շատ երկրներ չեն անում այն, ինչ անում ենք մենք, այլ բուժում են միայն նրանց, ովքեր բարդություններ ունեն»։
Հայաստանի պարետատունն ու առողջապահության նախարարությունը բազմիցս հայտարարել են, որ, եթե չլինեին ձեռնարկված միջոցները, կորոնավիրուսով կարող էին վարակվել հարյուր հազարավոր քաղաքացիներ։ Սահմանափակումները թույլ են տվել վերահսկողության տակ պահել վարակի տարածումը երկրում։ Սակայն կարանտինը պահպանել են ոչ բոլոր բնակիչները։
Ինչո՞ւ կարանտինը չաշխատեց
Այն, որ կարանտինի ռեժիմը հանրապետության բնավ ոչ բոլոր բնակիչներն էին պահպանում, խոստովանում են շատերը։ Ըստ ամենայնի՝ հենց դա է եղել հիվանդության սրընթաց տարածման հիմնական պատճառը։
Ընդդիմադիր պատգամավոր Գևորգ Գորգիսյանը կարծում է, որ եվրոպական երկրներում վերահսկողության ավելի գործուն համակարգ էր ներմուծվել։ Հայաստանում հատուկ ձևաթղթերը, որոնք անհրաժեշտ էր լրացնել, մեծ մասամբ ձևական բնույթ էին կրում։
«Քաղաքացին կարող էր թղթի վրա գրել՝ ինչ ցանկանա, և տնից դուրս գալ։ Մարդիկ այդ քայլի լրջությունը չընկալեցին։ Պարետատան որոշումներն այնքան հիմնավոր և տրամաբանական չէին, որ հնարավոր լիներ ապահովել այդ որոշումների կատարումը»։
Քաղաքական գործիչը նշում է, որ անգամ մեծ տուգանքները չփոխեցին իրավիճակը, քանի որ շատերը վստահ էին՝ հետագայում իշխանությունները դրանք չեղարկելու են։
Քաղաքացիների մի մասն իրոք չընկալեց իրավիճակի ողջ լրջությունը, նշում է «Իմ քայլը» իշխող դաշինքի պատգամավոր Նարեկ Զեյնալյանը, սակայն դա պարետատան մեղքով չէր․
«Այստեղ շատ գործոններ աշխատեցին։ Օրինակ՝ ազգային առանձնահատկությունները, միմյանց հյուր գնալու սովորությունը։ Եվ դա հիվանդության տարածման պատճառներից մեկը դարձավ։ Պարետատունը ձեռնարկեց քայլեր, որոնք ձեռնարկվում էին ողջ աշխարհում»։
Ընդդիմադիր պատգամավոր Գևորգ Գորգիսյանը պնդում է, որ անհրաժեշտ միջոցները շատ ուշ են ձեռնարկվել․
«Այն երկրներում, որտեղ ավելի վաղ սկսեցին սահմանափակումներ մտցնել՝ Նոր Զելանդիան, նույն Վրաստանը, իրավիճակը շատ ավելի լավ է, քան Հայաստանում»։
Արդյո՞ք թվերը շարունակելու են աճել
Հայաստանում ամեն օր գրանցվում է վարակման հարյուրից ավելի դեպք, և այդ դինամիկան չի նվազում վերջին տասն օրերին։ Պարետատունը խոստովանում է, որ արդեն չի վերահսկում վարակի տարածման բոլոր օջախները։ Դրանք տարերայնորեն առաջանում են երկրի ներսում։
Մոտ ժամանակներս չարժե ակնկալել վարակման տեմպի նվազում՝ անգամ չնայած եղանակային պայմաններին, վստահ է Գևորգ Գորգիսյանը․
«Վարակը տարածվում է ողջ աշխարհում։ Եվ նույնիսկ վարչապետն է հայտարարել, որ աշնանը հնարավոր է՝ երկրորդ ալիք լինի։ Ըստ որոշ կանխատեսումների՝ այս իրավիճակը կարող է մեկ տարի տևել»։
Մոտ ժամանակներս սահմանները բացելու հարց դրված չէ, նշում է Հերիքնազ Տիգրանյանը։ Սակայն սահմանափակումները չեղարկել ստիպված են բոլոր պետությունները, քանի որ պետք է վերականգնել տնտեսությունը։ Հարյուրավոր ձեռնարկատերեր արդեն վերադարձել են աշխատանքային սովորական ռեժիմի։ Այլ ճանապարհ չկա, վստահ է իշխող կուսակցության պատգամավորը, և մարդիկ պետք է հարմարվեն ապրել և աշխատել նոր պայմաններում։
Իշխող դաշինքի պատգամավոր Նարեկ Զեյնալյանը նույնպես խոսում է երկրի բնակիչների կողմից կանխարգելիչ միջոցներին հետևելու անհրաժեշտության, յուրաքանչյուրի անձնական պատասխանատվության մասին․
«Սահմանափակումները չեղարկվել են, սակայն դա չի նշանակում, որ պետք չէ դիմակ, ձեռնոց կրել, ախտահանող միջոցներ օգտագործել»։
