Հայաստանում Սպառողների իրավունքների պաշտպանության միջազգային օրը քննարկման է վերածվել
Սպառողների իրավունքների պաշտպանության միջազգային օրը Հայաստանում քննարկման առիթ է դարձել:
Փորձագետները կարծում են, որ Հայաստանում սպառողների իրավունքները դեռևս ստորադասվում են տնտեսվարողների իրավունքներին: Եվ դա տեղի է ունենում սպառողների շրջանում համապատասխան իրավագիտակցության բացակայության ֆոնի վրա. բնակիչները չգիտեն իրենց իրավունքներն ու չեն պայքարում դրանց համար:
«Մինչ օրս էլ մեր սպառողները հաճախ բախվում են անորակ ներկրվող և տեղական ապրանքների, ժամկետանց սննդամթերքի, ինչպես նաև ցածրորակ ծառայությունների և ոչ պատշաճ սպասարկումների հետ: Նշանակում է, որ սպառողների իրավունքների պաշտպանության ոլորտը արմատական փոփոխությունների կարիք ունի, և այդ փոփոխությունները պետք է կարգավորվեն օրենսդրական դաշտում», — հայտարարել է Սպառողների իրավունքների պաշտպանության ՀԿ ղեկավար Լուսինե Յաղուբյանը:
Նրա խոսքով՝ ոլորտը կարգավորելու համար անհրաժեշտ է ոչ միայն օրենքի կիրարկում, այլև պետություն-բիզնես-սպառող համագործակցություն:
Հայաստանում սպառողների իրավունքներն ամրագրվել են 2001թ.-ի հունիսի 26-ին՝ «Սպառողների իրավունքների պաշտպանության մասին» օրենքի ընդունմամբ:
Ոլորտի փորձագետները նշում են, որ Հայաստանում հաճախակի խախտվում է օրենքի 23-րդ հոդվածը, որը վերաբերում է է պատշաճ որակի ոչ պարենային ապրանքը փոխարինելուն, վերադարձնելուն:
«Գերիշխող խախտումներից այնպիսի դեպքեր ենք ունեցել, որ կամ տոնավաճառից, կամ բրենդային մի քանի խանութներից գնել են թանկ զգեստներ կամ մուշտակ, կամ կոշկեղեն, տարել են տուն և տեսել, որ ինչ-ինչ պատճառներով իրենց հարմար չեն: Հետ են բերել խանութ, խանութը չի վերցրել», — ասում է Լուսինե Յաղուբյանը:
Նրա կարծիքով՝ մարդիկ մոլորության մեջ են ընկնում, երբ խանութներում ցուցանակներ են տեսնում, թե ապրանքը վերադարձի կամ փոխանակման ենթակա չէ, ինչը օրենքի խախտում է:
Հայաստանի սպառողների ազգային ակադեմիայի նախագահ Մելիտա Հակոբյանն էլ մեկ այլ խնդիր է բարձրաձայնել՝ սպառողների իրավունքները խախտվում են նաև օնլայն պատվերների դեպքում, որոնք լայն տարածում են ստացել Հայաստանում.
«Էկեկտրոնային տարբերակով տոմսեր են պատվիրում, և շատ դեպքեր են լինում, որ մեր սպառողները սարսափելի վիճակի մեջ են ընկնում: Գնում են օդանավակայան՝ տոմսը չկա: Պետք է բոլոր կազմակերպությունները և պետական մարմինները միավորվեն, որ կարողանանք ճիշտ ծառայություն մատուցել սպառողին»:
Այն, որ սպառողների իրավունքները պաշտպանելու հարցում լուրջ անելիքներ կան, ընդունում է նաև Հայաստանի վարչապետը:
«Անհնար է սպառողի իրավունքները պաշտպանել առանց պետություն-բիզնես-սպառող շղթայի փոխգործակցության: Սեփական իրավունքների նկատմամբ ուշադիր և պահանջատեր սպառողը պետական վերահսկողության ամենամեծ աջակիցն է, և մենք մեծ ակնկալիքներ ունենք դրանից:
Կառավարությունը շահագրգռված է, որպեսզի ծառայությունները ՀՀ տարածքում մատուցվեն որակյալ և անվտանգ, շահագրգռված է, որպեսզի բիզնեսը զարգանա, աշխուժանա, ներդրումներ գան, աշխատատեղեր ստեղծվեն, բայց մենք ունենք նորմեր և սահմանափակումներ, որոնք երբեք պետք է չխախտենք», – ասել է Կարեն Կարապետյանը:
1983 թվականից ի վեր ամեն տարի մարտի 15-ին աշխարհում նշում են Սպառողների պաշտպանության միջազգային օրը: 1961 թ.-ի մարտի 15-ին ԱՄՆ նախագահ Ջոն Ֆ. Քենեդին ելույթ է ունեցել ԱՄՆ Կոնգրեսում և ձևակերպել սպառողների պաշտպանության 4 հիմնական կետերը. անվտանգության իրավունք, տեղեկատվության իրավունք, ընտրության իրավունք և լսված լինելու իրավունք:
Ավելի ուշ այդ կետերին ավելացել են ևս չորսը. վնասի փոխհատուցման իրավունք, սպառողական կրթության իրավունք, հիմնարար պահանջմունքների բավարարման իրավունք և առողջ շրջակա միջավայրի իրավունք։