აზერბაიჯანის არმია ლაჩინში შევიდა. ვინ და რა პოზიციებზეა ყარაბაღში - მიმოხილვა

1-ელ დეკემბერს, მთიანი ყარაბაღის მიმდებარე ლაჩინის რაიონში, აზერბაიჯანული ჯარები შევიდნენ. ამავდროულად, ამით დასრულდა სომხური შეიარაღებული ძალების გასვლის პროცესი იმ სამი რაიონიდან, რომლებიც 10 ნოემბერს, აზერბაიჯანის, სომხეთისა და რუსეთის ლიდერების მიერ ხელმოწერილ შეთანხმებაში იყო ნახსენები.

მაგრამ ღიად რჩება ლაჩინის რაიონში მდებარე დასახლებული პუნქტების საკითხი, რომლებსაც რუსი სამშვიდობოები აკონტროლებენ.

აზერბაიჯანის არმია ლაჩინის რაიონში

1-ელ დეკემბერს, შუაღამის დადგომის პირველივე წუთებში, აზერბაიჯანული არმიის ჯარისკაცები და სამხედრო მოსამსახურეები ლაჩინის რაიონში შევიდნენ.

მანამდე, რამდენიმე დღით ადრე, სომხეთის შეიარაღებულმა ძალებმა ეს ტერიტორია დატოვეს.

ლაჩინის რაიონი მესამე იყო იმ სამი რაიონის სიაში, რომლებიც აზერბაიჯანისა და რუსეთის პრეზიდენტების, ასევე სომხეთის პრემიერ-მინისტრის 10 ნოემბრის სამმხრივი შეთანხმების პირობების თანახმად, აზერბაიჯანულ მხარეს უნდა გადასცემოდა.

20 ნოემბერს, აზერბაიჯანულ მხარეს გადაეცა აღდამის რაიონი, 25 ნოემბერს – ქალბაჯარის.

„ლაჩინის დერეფანი“

ლაჩინის რაიონი განსხვავდება აზერბაიჯანული მხარისთვის გადაცემული ორი წინამორბედისგან იმით, რომ ამ ტერიტორიაზე გადის ლაჩინის დერეფანი.

ეს ერთადერთი გზაა, რომელიც სომხეთის ტერიტორიას მთიანი ყარაბაღის ცენტრთან, ქალაქ ხანქენდისთან (სტეპანაკერტი) აკავშირებს.

სამმხრივი შეთანხმების პირობების თანახმად, „დერეფნის“ სიგანე ხუთი კილომეტრით განისაზღვრა. მთელ გზაზე მოეწყო რუსული სამშვიდობო ძალების სადამკვირვებლო პუნქტები. 

მთიანი ყარაბაღის სომხური მოსახლეობა, რომელმაც ყარაბაღის მეორე ომის დროს ეს ტერიტორია დატოვა, სწორედ ამ გზით ბრუნდება საკუთარ სახლებში, ძირითადად, ხანქენდიში (სტეპანაკერტი).

რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს მონაცემების თანახმად, 30 ნოემბრის მდგომარეობით, ყარაბაღში სომხეთიდან დაბრუნდა 25 ათას დევნილზე მეტი.

გაურკვეველი ვითარება „ლაჩინის დერეფანში“ დასახლებულ პუნქტებთან დაკავშირებით

მთიანი ყარაბაღის ომის შედეგების შესახებ სამმხრივი შეთანხმების ერთ-ერთი გაუგებარი პუნქტი დასახლებების თემაა, მათ შორის, ქალაქი ლაჩინის (ბერძორი), რომელიც ლაჩინის დერეფანში მდებარეობს.

ამ დასახლებული პუნქტების სომხური მოსახლეობა ბოლო დღემდე ფიქრობდა, რომ ქალაქი და რამდენიმე სოფელი სომხეთისა და სამშვიდობო ძალების კონტროლქვეშ დარჩებოდა.

თუმცა, ბოლო დღეს, მათ საკუთარი სახლების დატოვება მოუწიათ.

აზერბაიჯანული წყაროების ცნობით, 30 ნოემბერს, რუსმა სამშვიდობოებმა ლაჩინის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციის შენობიდან სომხური დროშა ჩამოხსნეს.

ხანქენდში (სტეპანაკერტი) ბაქოდან

20 ნოემბერს, აზერბაიჯანული მხარისთვის აღდამის რაიონის გადაცემისა და ამ ტერიტორიაზე გზების განაღმვის შემდეგ, გაიხსნა პირდაპირი კავშირი აზერბაიჯანის ძირითად ნაწილსა და ქალაქ ხანქენდის (სტეპანაკერტი) შორის.

ამან რუსულ სამშვიდობო ძალებს შესაძლებლობა მისცა, შეეცვალათ ყარაბაღში მათ მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე ჯარისკაცებისა და სამხედრო ტექნიკის მიწოდების მარშრუტი.

აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტროს ინფორმაციის თანახმად, ნოემბრის ბოლო დღეებიდან დაწყებული, სამშვიდობო ძალების სამხედრო ტექნიკა აზერბაიჯანში დაღესტანთან სამხრეთ საზღვრიდან შედის, გადის რა იქ სასაზღვრო-საბაჟო კონტროლს, შემდეგ კი რკინიგზით ჩადის ბარდის სადგურამდე.

ბარდიდან სამშვიდობო ძალები აზერბაიჯანის სამხედრო პოლიციის ესკორტით ჩადიან ხანქენდიში (სტეპანაკერტი). 

აქამდე, სამშვიდობოები ყარაბაღში სომხეთის ტერიტორიისა და ლაჩინის დერეფნის გავლით ჩადიოდნენ.

გათავისუფლებული ტერიტორიების განაღმვა

ტერიტორიების განაღმვის აზერბაიჯანული ეროვნული სააგენტოს სპეციალისტები (ANAMA) შეუდგნენ დანაღმული მინდვრებისა და უწესრიგოდ განთავსებული ასაფეთქებელი მოწყობილობების გაუვნებელყოფას გათავისუფლებულ ტერიტორიებზე. 

სააგენტოს წარმომადგენელთა სიტყვებით, დასახლებული პუნქტების განაღმვას სამ წლამდე დასჭირდება. მთელი ტერიტორიის განაღმვა კი უახლოესი 10-13 წლის განმავლობაში დასრულდება. 

მხოლოდ სრული განაღმვის შემდეგ იქნება შესაძლებელი ლაპარაკი სახლებისა და ინფრასტრუქტურის ობიექტების მშენებლობის დაწყებაზე, ასევე იმ ტერიტორიების დასახლებაზე, რომლებიც აზერბაიჯანის არმიის კონტროლქვეშ გადავიდნენ. 

ლოგისტიკასთან დაკავშირებული პრობლემა ყარაბაღში 

დაიწყო გზის მშენებლობა ფიზულის რაიონიდან ქალაქ შუშამდე. 105 კმ სიგრძის ამ მაგისტრალის მშენებლობის დაპროექტება თვითონ გზის მშენებლობის პარალელურად მიმდინარეობს. 

ამჟამად ერთადერთი მოქმედი საავტომობილო გზა აღდამიდან შუშაში ხანქენდიზე (სტეპანაკერტზე) გადის. 

ასევე იგეგმება გზის მშენებლობა ქელბაჯარის რაიონში. 

ამ რაიონში ერთადერთი გზა, რომელიც აზერბაიჯანული არმიის კონტროლქვეშ გადავიდა, გადის ტერიტორიაზე, რომელსაც რუსი მშვიდობისმყოფელები აკონტროლებენ.  

ასევე რაიონის აზერბაიჯანისთვის გადაცემის შემდეგ ჩაიკეტა სოტკ-ქელბაჯარის გზა, რომელიც ჩრდილოეთის მარშრუტით სომხეთის ტერიტორიას მთიან ყარაბაღთან აკავშირებდა.