"უბრალოდ მაინტერესებს, რამდენი წლის ვარ, ზოდიაქოთი რა ვარ" - საქართველოში ათასობით ადამიანი ბიოლოგიურ ოჯახს ეძებს
ვეძებ – ჩვილების გაყიდვა გაშვილება
ათობით ადამიანი ფეისბუკის ღია ჯგუფში ეძებს ბიოლოგიურ მშობლებსა და ჩვილობის ასაკში დაკარგულ ნათესავებს. ჯგუფის წევრები ჰყევბიან, რომ გასული საუკუნის 80-90 წლებში საქართველოს სამშობიარო სახლებიდან ხშირი იყო ჯანმრთელ ბავშვების მოპარვის პრაქტიკა – მშობლებს ატყუებდნენ, რომ ჩვილი გარდაიცვალა. სინამდვილეში კი, ბავშვს ჰყიდდნენ, ხოლო ბიოლოგიურ ოჯახთან ყველანაირ კვალს ანადგურებდნენ. ამ ფაქტზე სისხლის სამართლის საქმეცაა აღძრული. JAMnews-ი მოგიყვებათ რამდენიმე ისტორიას სხვადასხვა დასასრულით.
__________
1968 წლის 17 აპრილს, გვიან ღამით, კამოს ქუჩის (დღევანდელი დიმიტრი უზნაძის ქუჩა) სამშობიარო სახლში თითქმის აღარავინ იყო, როდესაც ნუნუ ყამარაულს ექიმმა უთხრა, რომ მის ახლადდაბადებულ გოგონას სასწრაფოდ სჭირდებოდა ოპერაცია და ბავშვთა საავადმყოფოში უნდა გადაეყვანათ.
დედა, რა თქმა უნდა, დათანხმდა. დილით მას უთხრეს, რომ ბავშვმა ოპერაცია ვერ გადაიტანა და გარდაიცვალა.
ოჯახს გარდაცვლილი ჩვილი არ უნახავს. ახალგაზრდა მშობლები ისეთ სტრესში იყვნენ, საბუთებსა და დოკუმენტაციაზე ფიქრის დრო და ენერგიაც არავის ჰქონდა. თანაც, მეან-გინეკოლოგი ოჯახის ახლობელი იყო, ამიტომ მთელი ეს ლოჯისტიკური ხათაბალა საკუთარ თავზე აიღო.
ნუნუს და მის მეუღლეს, ზაქარიას ერთ წელიწადში ჯანმრთელი გოგონა შეეძინათ, კიდევ რვა წელიწადში კი ბიჭი. სამივე ბავშვი ერთი და იგივე სამშობიაროში, ერთსა და იმავე მეან -გინეკოლოგთან გაჩნდა.
წლები გადიოდა, აპრილის იმ ღამის შესახებ კი ოჯახში საუბარს გაურბოდნენ.
ამ თემაზე არავინ ლაპარაკობდა.
***
ზამთრის ერთი ცივი საღამო იყო, როდესაც სახლში დაბრუნებულ იას მამა დაბნეული და ანერვიულებული დახვდა.
ზაქარიამ ტელევიზორში გადაცემა ნახა სამშობიარო სახლებში გარდაცვლილ ბავშვებზე. გადაცემაში მოწვეული იურისტი ამბობდა, რომ თუკი წლების წინ, სამშობიარო სახლში მშობლებს უთხრეს, რომ მათი ახლადდაბადებული ბავშვი გარდაიცვალა, მათ კი გარდაცვალების აქტი არ უნახავთ, დიდი ალბათობით ბავშვი ცოცხალია, მშობლები კი თაღლითობის მსხვერპლნი.
იაც აღელდა. მან იცოდა, რომ ოჯახში პირველი შვილი არ იყო. ამ გადაცემის ნახვის შემდეგ, ოჯახში ეჭვმა დაისადგურა – იქნებ ცოცხალია.
▇ ეჭვები მას შემდეგ გაღრმავდა, რაც იუსტიციის სახლში მისულ იას, არქივში გარდაცვლილი ბავშვის საბუთები არ დახვდა – არც დაბადების მოწმობა და არც გარდაცვალების. თითქოს, მისი უფროსი და არც დაბადებულა და არც გარდაცვლილა.
არქივში მხოლოდ საკუთარი დაბადების შესახებ სამშობიაროს ჩანაწერი იპოვა, სადაც ეწერა, რომ ის მშობლების პირველი შვილი იყო.
„რატომ ეწერა, რომ პირველი შვილი ვიყავი? მეან-გინეკოლოგმა, რომელიც ოჯახის ახლობელი იყო და რომელთანაც დედამ მეორედ იმშობიარა, ნამდვილად იცოდა, რომ მე არ ვიყავი პირველი შვილი. პირველი ბავშვი უბრალოდ გამქრალი იყო საბუთებიდან. ასე არ ხდება ხოლმე“.
ია იხსენებს, რომ გარდაცვლილი ბავშვის თემაზე მათ სახლში საუბარიც მხოლოდ 50 წლის შემდეგ დაიწყო.
„და მხოლოდ 50 წლის შემდეგ აღმოვაჩინეთ, რომ ნათესავებს, ყველას სხვადასხვა ვერსია ჰქონდა, თუ როდის, რატომ ან რომელ საათზე გარდაიცვალა ბავშვი. ამ თემაზე ადრეც რომ გველაპარაკა, ბევრ კითხვის ნიშანს დავინახავდით. ჩვენი ვარაუდით, ბავშვი დაბადებისთანავე, პირდაპირ ამყვან დედაზე გააფორმეს,“ – ამბობს ია ყველაშვილი.
ამ ხუთი წლის განმავლობაში იამ ბევრი რამ გააკეთა, რომ თავისი დაკარგული და ეპოვა, რომელიც 17 აპრილს 55 წლის გახდა, თუმცა უშედეგოდ.
“ვეძებ მშობლებს” , “ვეძებ შვილს”
იმავე დროს, იმავე ქალაქში, ჟურნალისტმა თამუნა მუსერიძემ 31 წლის ასაკში აღმოაჩინა, რომ აყვანილია.
„ეჭვიც არასდროს შემპარვია, იმის მიუხედავად, რომ ბავშვობაში ერთხელ მეზობელმა მითხრა, ერთხელ მეგობარმაც, მაგრამ ყურადღება არასდროს მიმიქცევია.“
დედას გარდაცვალებიდან რამდენიმე კვირაში, თამუნამ სახლში შემთხვევით მეორე დაბადების მოწმობა იპოვა, აქტის გაფორმების განსხვავებული ნომრით.
მალევე, იუსტიციის სახლში პასპორტის აღსადგენად მისულმა აღმოაჩინა, რომ მის დოკუმენტაციაში დედის მშობიარობა საერთოდ არ ფიქსირდებოდა.
„მე ვიცოდი, რომ რკინიგზის სამშობიაროში ვიყავი დაბადებული, იუსტიციის სახლში კი მითხრეს, რომ ჩემს დოკუმენტაციაში კამოს ქუჩის სამშობიარო სახლი ფიქსირდებოდა. ამ დროს ნელ-ნელა გამახსენდა ყველა ის ადამიანი, ვისაც ოდესმე უთქვამს, რომ აყვანილი ვარ. დავიწყე ნათესავებსა და მეგობრებში ამ ამბის გამორკვევა. ყველა თავს არიდებდა ლაპარაკს. ბოლოს, ერთ-ერთს წამოცდა და მკითხა – ვინ გითხრაო? ამ დროს უკვე დავრწმუნდი, რომ აყვანილი ვარ.“
იმ დღიდან თამუნამ ბიოლოგიური მშობლების ძებნა დაიწყო, თუმცა ჯერჯერობით მხოლოდ ის გამოარკვია, რომ მისი გვარი სორდიაა. ამის გარკვევა დნმ ტესტით შეძლო.
„საქართველოს კანონმდებლობით, გაშვილებულ ბავშვს არ აქვს უფლება მშობლების ნებართვის გარეშე გაიგოს ინფორმაცია დაბადების ადგილის, ან დაბადების დღის შესახებ. ამის გარდა, თბილისში არ არსებობს არანაირი დაწესებულება, სადაც მიხვალ და გაიგებ ინფორმაციას შენი ბიოლოგიური წარმომავლობის შესახებ.“
თამუნამ ვერანაირ ინფორმაციას ვერ მიაგნო, თუმცა ძიების პროცესში შეხვდა ბევრ სხვა ადამიანს იმავე პრობლემით, მათ შორის ია ყველაშვილს. მათ ერთად შექმნეს ფეისბუქ ჯგუფი „ვეძებ“, იმ მიზნით, რომ დაეკვალიანებინათ ადამიანები, რომლებიც ბიოლოგიურ მშობლებს ეძებდნენ.
სრულიად მოულოდნელად ჯგუფმა სულ სხვა მნიშვნელობა შეიძინა.
ჯგუფს ემატებოდნენ ადამიანები მსგავსი ისტორიებით.
▇ ნელ-ნელა გამოირკვა უზარმაზარი, საიდუმლო ქსელის არსებობის შესახებ, თუ როგორ აცხადებდნენ ექიმები ახლადდაბადებულ ბავშვებს გარდაცვლილად და შემდეგ მათ არალეგალურად ყიდდნენ.
„ყველაფერი ერთი კონკრეტული ამბით დაიწყო. ადამიანი ქმრის ბიოლოგიურ მშობლებს ეძებდა და ჩვენი ჯგუფის საშუალებით გამოვარკვიეთ, რომ მისი ქმარი დაბადებისთანავე მკვდრაშობილად გააფორმეს, სინამდვილეში კი გორში გაყიდეს ამყვან მშობლებზე.“
ამ ამბის გახსნიდან მალევე, თამუნას ერთი ქალი დაუკავშირდა და გაანდო საიდუმლო, რომელიც მას დედამ მოუყვა სიკვდილის წინ.
„დედამისმა, მეან-გინეკოლოგმა ერთ-ერთ სამშობიარო სახლში, სიკვდილის წინ შვილს მოუყვა, თუ როგორ გადამალა ახლადდაბადებული ბავშვი სამშობიაროს მეორე სართულზე, დედას კი უთხრა, რომ ბავშვი გარდაიცვალა. დედა ეხვეწებოდა მკვდარი ბავშვი მაინც ეჩვენებინათ, მან კი უპასუხა, რომ ბავშვის გვამი დაწვა. ამის შემდეგ, მან გადამალული ბავშვი სახლში წამოიყვანა და თვითონ გაზარდა.
მხოლოდ სიკვდილის წინ უთხრა შვილს სიმართლე და თან, დეტალურად მოუყვა როგორი სქემით მუშაობდნენ: როგორ იპარავდნენ ცოცხალ ბავშვებს, ასაღებდნენ მათ მკვდრადშობილებად და სინამდვილეში ყიდდნენ.“
ბავშვების მოპარვის და გაყიდვის არალეგალურ სქემის შესახებ ნელ-ნელა კიდევ მეტი და მეტი ამბავი გაირკვა. თამუნას თქმით, ასეთი ამბები ხდებოდა მთელი საქართველოს მასშტაბით და ამ სქელში უამრავი ადამიანი იყო ჩართული.
თბილისი, გურჯაანი, ქუთაისი, ზესტაფონი, სამეგრელოს ქალაქები – პირად ისტორიებზე დაყრდნობით თამუნას თქმით ასეთი ტიპის ქსელები 1950 წლიდან 2006 წლამდე ფუნქციონირებდა საქართველოში.
საბჭოთა წლებში ბავშვებისაქართველოშივე იყიდებოდნენ, დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ კი ბავშვებს ჰყიდიდნენ უცხოეთშიც – ამერიკაში, კანადაში, ევროპაში.
სქემა ასეთი იყო – ახლადდაბადებულ ბავშვს გამოაცხადებდნენ მკვდრადშობილად, ან მას სასწრაფო ოპერაცია სჭირდებოდა, რომელსაც ვერ გადაიტანდა. მშობლები ამ დროს იმდენად მძიმე ემოციურ სტრესში იყვნენ, მარტივად აწერდნენ ხელს ნებისმიერ ფურცელს, წაკითხვის და დაკვირვების გარეშე. ამ დროს კი რეალურად ხელს აწერდნენ ბავშვის გაშვილებაზე თანხმობას.
„ასეთი ისტორიაც კი გვქონდა – დედას გამოუარეს, ჩასვეს მანქანაში და ხელი მოაწერინეს საბუთზე დაკრძალვის ცერემონიალის შესახებ. სინამდვილეში კი ბავშვი ცოცხალი და გადამალული იყო, მანქანაში კი იჯდა კაცი კანადიდან, რომელიც დედას ათვალირებდა და ხელს აწერინებდა გაშვილების შესახებ თანხმობაზე.“
ერთ-ერთი ყველაზე გახმაურებული სქემა გურჯაანის სქემა იყო, რომელსაც სამშობიაროს თანამშრომელი მზია გელაშვილი ხელმძღვანელობდა.
„ის სხვადასხვა სამშობიაროებიდან აგროვებდა ჩვილ ბავშვებს, რომლებსაც თბილისში სხვადასხვა სახლებში, ძიძებთან ანაწილებდა. ბავშვები ძიძებთან იზრდებოდნენ, მათი ფოტოები კი ამერიკასა და კანადაში იგზავნებოდა.
მზია გელაშვილი, ვინმე მარინა ნაპირელთან ერთად მეზობლებს ართმევდა პირადობის მოწმობებს და ბავშვებს მათ სახელზე აფორმებდა. საბოლოოდ, ჩანდა, რომ თითქოს ეს მეზობლები ამბობდნენ ბავშვებზე უარს და არა რეალური მშობლები, ამიტომ არავინ იცის და ვერასდროს გავიგებთ, რეალურად საიდან მოდიოდნენ ეს ბავშვები და ვისი შვილები არიან“, – გვიყვება თამუნა მუსერიძე.
იმ შემთხვევაში, თუ ოჯახი გავლენიანი ან შეძლებული იყო და დაჟინებით მოითხოვდა მკვდარი ბავშვის საკუთარი თვალით ნახვას ან მის დაკრძალვას, ერთ-ერთ საავადმყოფოში გარდაცვლილი ბავშვების კოლექციასაც კი ინახავდნენ. საყინულეში ინახებოდა მართლა გარდაცვლილი სხვადასხვა გარეგნობის ბავშვების გვამები – ქერა გოგო, ქერა ბიჭი; შავგვრემანი გოგო, შავგვრემანი ბიჭი და საჭირო დროს, ოჯახს დასაკრძალად ამ კოლექციიდან ატანდნენ ბავშვს.
თამუნას თქმით, უზომოდ ჩახლართული, უზარმაზარი სქემის შედეგად, საქართველოში 100 ათასზე მეტი ბავშვია გაშვილებული.
„ეს რაოდენობა, ქვეყნის მოსახლეობის მასშტაბთან შედარებით არის კატასტროფა“ – ამბობს იურისტი ლია მუხაშავრია, რომელიც ბიოლოგიური მშობლების მაძიებლებს იურიდიულად ეხმარება.“
„როგორც სჩანს, ბავშვების ყიდვა-გაყიდვა და გატაცება, რაც ოდითგანვე მოგვსდაგმს, არ გაჩერებულა და სისტემური ხასიათი ჰქონია ჩვენს დროშიც.“
დღეს ჯგუფში „ვეძებ“ 227 ათასზე მეტი ადამიანია გაწევრიანებული. აქ ადამიანები თავიანთ ისტორიებს აზიარებენ, კითხვებს სვამენ და შემდეგ ჯგუფის ორგანიზატორები მათ გზის გაკვლევაში ეხმარებიან.
ჯგუფში ყველა ტიპის კითხვას წააწყდებით – როგორ გავიგო ნაშვილები ვარ თუ არა; 1956 წელს გურიაში ვიმშობიარე და ბავშვი მომიკვდა, შეიძლება ცოცხალი იყოს?!; სად უნდა გავარკვიო ჩემი დოკუმენტაცია ყალბი თუ არა; ვეძებ ბიოლოგიურ მშობლებს სამეგრელოში და ა.შ.
ჯგუფის საშუალებით თამუნამ და იამ თითქმის 700 ოჯახი დააკავშირეს. თუმცა, უმეტეს შეთხვევაში, ბიოლოგიური მშობლების პოვნა ძალიან რთულია, რადგან დოკუმენტაცია ფაქტიურად არ არსებობს. ყველა საბუთი და დოკუმენტი რაც ამყვან მშობელს აქვს, ყალბია.
“ერთადერთი გამოსავალი გენეტიკური ტესტია. საქართველოში დნმ-ის ბაზა არ გვაქვს, ამიტომ ამაზონიდან ვიწერთ კოლბას 100 დოლარად, რომელიც უკან ამერიკაში იგზავნება ლაბორატორიაში. თითოეული ადამიანის შედეგი ხვდება მსოფლიო ბაზაში, რომელიც 500 წლის განმავლობაში შეინახება. ტესტის გაკეთების შემდეგ, ბაზა გაჩვენებს ნათესავებს – ანუ იმ ადამიანების სიას, ვისაც ტესტი გაკეთებული აქვს და შენი სისხლით ნათესავია.“
თამუნამ ტესტის საფუძველზე ბევრ ნათესავს მიაგნო და გამოარვკია, რომ გვარად სორდიაა, თუმცა პირდაპირ დედისა და მამის კვალს ჯერ ვერ მიაგნო.
მოპარული ბავშვების საქმეს სამართლებრივი მსვლელობაც მიეცა.
შინაგან საქმეთა სამინისტრო სამშობიაროებიდან ჩვილების, სავარაუდოდ, უკანონო გაშვილების ფაქტებით გასულ წელს დაინტერესდა. 2022 წლის 31 აგვისტოს, უწყებაში გასაუბრებაზე დაიბარეს არასამთავრობო ორგანიზაციისა და სოციალურ ქსელში არსებული ჯგუფის „ვეძებ“ ადმინისტრატორი, თამუნა მუსერიძე. მან ექვსი საათი გაატარა შინაგან საქმეთა სამინისტროში გასაუბრებაზე. სამართალდამცავებს მოუყვა ყველაფერი, რაც მას და მის მეგობრებს, უკანასკნელი ორი წლის განმავლობაში დაუგროვდათ.
პანაიოტის სურუკლის ისტორია
ბიოლოგიურ მშობლებს ეძებს 20 წლის პანაიოტის სურუკლიც კვიპროსიდან.
მან ყოველთვის იცოდა, რომ აყვანილია და წარმოშობით საქართველოდანაა, თუმცა ბიოლოგიური მშობლების მოძებნის სურვილი არასდროს ჰქონია.
2020 წელს, როდესაც პანდემია დაიწყო და პანაიოტისს ბევრი დრო ჰქონდა სახლში, იფიქრა, რომ ბიოლოგიურ მშობლებს ახლა თუ არ მოძებნიდა, შემდეგ შეიძლება გვიანი ყოფილიყო და ისინი ცოცხლები აღარ დახვედროდნენ.
„მშობლებს არ სწყენიათ, სიყვარულში გამზარდეს და ისინი ყოველთვის ჩემი მშობლები იქნებიან, ყოველთვის მადლიერი ვიქნები მათი. მითუმეტეს, რომ მე მეგონა, რომ ჩემმა ბიოლოგიურმა მშობლებმა ჩემზე უარი თქვეს და მათზე გაბრაზებულიც ვიყავი.
▇ უბრალოდ მაინტერესებდა, რეალურად რამდენი წლის ვარ, როდის არის ჩემი დაბადების დღე და ზოდიაქოს რა ნიშანს ვატარებ. ამიტომ დავიწყე ძებნა.
პანაიოტისს დედამ უპრობლემოდ გადმოუღო საბუთები, რომელიც მისი შვილად აყვანის დროს გაფორმდა. კარგმა ნაცნობმა, რომელიც კვიპროსში საქართველოს საელჩოში მუშაობს, მისი დოკუმენტები წაიღო და დაპირდა, რომ ამ საბუთების საშუალებით ძალიან მარტივად იპოვა მის მშობლებს ბაზაში.
თუმცა, ასე არ მოხდა. პანაიოტისზე ინფორმაცია მხოლოდ აყვანის შემდეგ მოიპოვება, როდესაც ის წლინახევრის იყო. მანამდე, საბუთების მიხედვით პანაიტიოსი საერთოდ არ არსებობს.
„ამ მომენტში დავითრგუნე. სულ სხვა ემოციები გამიჩნდა. არავისთან არ მინდოდა ლაპარაკი და მარტო ჩემთვის მინდოდა ყოფნა. მშობლებს ეწყინათ კიდეც.“
შემდეგ, იმავე კარგმა ნაცნობმა ფეისბუქ ჯგუფის შესახებ მოუყვა და პანაიოტისიც ჯგუფში „ვეძებ“ გაწევრიანდა. „თითქმის ერთი წელი არაფერი დამიპოსტია, მეშინოდა ჩემი ამბის გაზიარების. ბოლოს, თამუნას მივწერე პირადად და მან გამოაქვეყნა საჯარო პოსტი. ამის შემდეგ დავიწყეთ ჩემი ბიოლოგიური მშობლების ძებნა.“
პანაიოტისმა გენეტიკური ტესტი გაიკეთა და რამდენიმე სავაურაუდო ოჯახი იპოვა. ჩამოვიდა საქართველოში, რამდენიმეს შეხვდა კიდეც, თუმცა ბოლომდე არცერთ ოჯახთან არ დადასტურდა სისხლით ნათესაობა.
„იმ ინფორმაციის მიხედვით, რაც აქამდე მოვიპოვეთ, მე ძიძასთან ვცხოვრობდი ერთი წელი, სანამ გამაშვილებდნენ. ის ძიძა გარდაცვლილია, მშობლები კი ოფიციალურად შოთა და ნონა რუხაძეები არიან, რომლებიც რეალურად არ არსებობენ. ჩემი დოკუმენტაცია სრულად ყალბია.“
თამუნასთან ერთად, პანაიტიოსმა საბუთები შინაგან საქმეთა სამინისტროში მიიტანა იმ იმედით, რომ სახელმწიფო ამ საქმეს გამოიძიებს. თუმცა, ჯერ-ჯერობით სამინისტროს მხრიდან რეაგირება არ ყოფილა.
„ხუთი ბავშვის დოკუმენტაცია მივიტანე, დაახლოებით 7 თვის წინ. საქმე აღძრულია და გამოძიება მიმდინარეობს, თუმცა ჯერ არავინ დაგვკავშირებია. მესმის, რომ რთულია 20 წლის წინანდელი საქმის გამოძიება, თუმცა გვაქვს სახელები და გვარები, სასამართლოს გადაწყვეტილებები, მისამართები და ტელეფონის ნომრები. ესპანეთშიც არსებობდა ასეთი სქემა, ეს ჩვენი ნოუ-ჰაუ არ არის, მაგრამ იქ 1997 წელს სახელმწიფომ გახსნა ეს სქემა და 500 ბავშვი იპოვა.“ – გვიყვება თამუნა.
„ის ხუთი საქმე, რომელიც თამუნამ შინაგან საქმეთა სამინისტროში მიიტანა, არ არის ხანდაზმული და მათი გამოძიება შესაძლებელია“ – ამბობს იურისტი ლია მუხაშავრია.
„თუმცა ჯერ-ჯერობით არც მათზე მიგვიღია რაიმე პასუხი. დანარჩენი შემთხვევები საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით უკვე ხანდაზმულია და, სამწუხაროდ, ამ დანაშაულის ჩამდენი ადამიანების პასუხისგებაში მიცემა შეუძლებელია.“
თუმცა, არსებობს ამბები კეთილი დასასრულით.
ანა და თაკო
ორ წელიწადზე ცოტა მეტი ხნის წინ თბილისში ორმა გოგონამ ერთმანეთი იპოვა.
18 წლის წინ ანა სართანია ინსტაგრამს სქროლავდა, როცა მეგობარმა ფოტო გაუგზავნა და ჰკითხა: ეს შენ ხარ?
ფოტოზე გოგონას ახალი პირსინგი ჰქონდა გაკეთებული წარბზე. თვითონ აშკარად არ იყო. მას არც პირსინგი ჰქონდა წარბზე და არც თმა ჰქონდა მუქი წაბლისფერი.
მაშინვე გაახსენდა, რომ სხვებსაც უთქვამთ, რომ ნახეს ერთი გოგო, რომელიც მას ძალიან ჰგავდა. იცოდა, რომ ამ გოგოს თაკო ერქვა.
ამჯერად, ანამ ინსტაგრამზე თაკოს მოძებნა გადაწყვიტა. ეძება, ეძება, მაგრამ ვერ იპოვა. შემდეგ ფეისბუქზე ერთ-ერთ ჯგუფში გააგზავნა მისი ფოტო და იკითხა, ვინმე ხომ არ იცნობდა თაკოს. ჯგუფის ერთ-ერთი წევრი თაკოს მეგობარი აღმოჩნდა.
ანა და თაკო ერთმანეთს ინსტაგრამზე დაუკავშირდნენ და ლაპარაკი დაიწყეს. ძალიან ბევრი რამე დაემთხვა – ორივე 18 წლის იყო, ზაფხულში დაბადებული და ორივეს დისპლაზია ჰქონდა.
მალევე შეხვედრა გადაწყვიტეს. იმ დღეს წვიმდა. ანა თავის მეგობართან ერთად თაკოს მეტროს შესასვლელში ელოდებოდა.
თაკო ესკალატორიდან რომ გადმოვიდა და პირბადე ჩამოიწია, ორივემ ყვირილი დაიწყო.
▇ „გაქცევა მინდოდა. მეგონა, რომ სარკეში ვიხედებოდი. ჩემი ასლი მედგა თვალწინ. ერთმანეთს ვუყურებდით და ვკიოდით.“
თაკოს და ანას დნმ-ის ტესტის გაკეთებაც კი არ დასჭირდათ. იმდენად ჰგავდნენ ერთმანეთს, რომ ეჭვიც არავის შეჰპარვია, რომ ტყუპები არიან.
თაკო ზუგდიდში გაიზარდა. ანა – თბილისში. ორივეს მზრუნველი და მოსიყვარულე ოჯახი ჰყავდა. ანას ერთხელაც არ შეჰპარვია ეჭვი, რომ ბიოლოგიურ ოჯახში არ იზრდებოდა. მითუმეტეს, რომ ძალიან ჰგავდა დედას.
თაკოს კი, ძალიან ლაღი და ბედნიერი ბავშვობის მიუხედავად, სულ ჰქონდა შეგრძნება, რომ რაღაც რიგზე ვერ არის.
„იმის მიუხედავად, რომ არაჩვეულებრივი ოჯახი მყავს და სიყვარულში გავიზარდე, სულ მეეჭვებოდა, რომ იქ არ ვარ, სადაც უნდა ვიყო.“
ერთმანეთის გაცნობის შემდეგ ანამ და თაკომ დაიწყეს გამოძიება, თუ რა ხდება მათ თავს. ემოციურად რთული და მძიმე ლაპარაკის შემდეგ საკუთარ მშობლებთან გამოარკვიეს, რომ ორივე ნაშვილებია.
18 წლის შემდეგ გამოირკვა, რომ 2002 წლის 20 ივნისს სამეგრელოში, სოფელ კირცხში აზა შონიამ გოჩა გახარიასგან გააჩინა ტყუპი გოგოები, რომლებიც დაბადებისთანავე ერთმანეთს დააშორეს და სხვადასხვა ოჯახებში გააშვილეს.
ასევე გამოირკვა, რომ თაკოს და ანას ერთმანეთის გარდა ჰყავთ კიდევ ოთხი და-ძმა. თუმცა, ჯერ-ჯერობით ვერ გამოარკვიეს, ვინ გააშვილა ისინი. როდესაც ტყუპები გაჩნდნენ, ბიოლოგიური მშობლები ერთმანეთს დაშორებულები იყვნენ. ორივე მხარე სხვადასხვა ისტორიას ჰყვება.
„ცალ-ცალკე გაგვაშვილეს, იმიტომ რომ ასე უფრო მეტი ფასი ექნებოდა თითოს.“
ანამ და თაკომ ბიოლოგიური ოჯახი თამუნას და იას ფეისბუქ ჯგუფის დახმარებით იპოვეს. მათ პოსტს ახალგაზრდა გოგო გამოეხმაურა, რომელიც 2002 წელს სოფელ კირცხში დაბადებულ ტყუპებს – საკუთარ დებს ეძებდა.
დნმ-ის ტესტის საფუძველზე და-ძმებმა ერთმანეთი იპოვეს და ყველა საიდუმლოს ფარდა აეხადა. თუმცა ტყუპებისთვის, ბიოლოგოიური ოჯახის პოვნაზე მეტად, ერთმანეთის პოვნა აღმოჩნდა არის ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა.
„და-ძმებთან კარგი ურთიერთობა გვაქვს, მაგრამ ისინი ერთად გაიზარდნენ, ჩვენ ცალ-ცალკე. ჩვენთვის მთვარია, რომ ერთმანეთი ვიპოვეთ და უკვე ორი წელია, ერთმანეთი გვყავს. რაც შეეხება მშობლებს, ჩვენ უკვე გვყავს მშობლები, რომლებმაც გაგვზარდეს და ბიოლოგიურ მშობლებთან ურთიერთობის არანაირი ინტერესი არ გვაქვს.“
აზა შონია, ტყუპების ბიოლოგიური დედა ემიგრაციაშია. თაკოს და ანას მასთან ჯერ არ უსაუბრიათ და მისი გაცნობის სურვილი დიდად არც აქვთ.
„ჯერ ბოლომდე არ ვიცით, რა მოხდა – ვინ გაგვაშვილა, ვინ გაგვყიდა, ვინ რა მონაწილეობა მიიღო ამ ყველაფერში. ამ ამბავზე ძალიან გაბრაზებულები ვართ. ტყუპების დაშორება არაფრით არ შეიძლება, ტყუპები ერთი მთლიანობაა. ისიც გვიკვირს, ცოცხლებმა როგორ მოვაღწიეთ აქამდე ერთმანეთის გარეშე.“
ჰანთერ ფილიპსი იგივე გოჩა გამსახურდია
იანვრის ერთ-ერთი ჩვეულებრივი ღამე იყო, იტალიაში ემიგრაციაში მყოფ 59 წლის მანანა ალფენიძეს ფეისბუქზე მესიჯი დახვდა – ქალბატონო მანანა, თქვენი შვილი გეძებთ. ვერაფრით მიხვდა რა ხდებოდა – შვილს სულ ცოტა ხნის წინ ელაპარაკა. „უფროსი არა, მეორე შვილი გეძებთო, მისწერეს“.
„ვუპასუხე, რომ ერთი შვილი მყავს და ვიღაცაში ვეშლები. მკითხეს რამდენჯერ იმშობიარეო? ვუთხარი, რომ ორჯერ, მაგრამ ერთი გარდამეცვალა. და უცებ მოდის პასუხი: თქვენი შვილი არ გარდაცვლილა. ცოცხალია, ამერიკაში ცხოვრობს და გეძებთ. აზრზე რომ მოვედი, ლოგინში ფეხზე ვიდექი და ისე ვლაპარაკობდი. ახლაც ვნერვიულობ რომ მახსენდება. ვერაფრით ვიჯერებდი რასაც მეუბნებოდნენ. მალევე ფოტო გამომიგზავნეს მისი პატარაობის – გაჭრილი ვაშლივით ჰგავდა თავის უფროს ძმას.“
მანანა ალფენიძემ 1995 წელს კამოს სამშობიაროში იმშობიარა – მეორე ბიჭი გააჩინა. მოჰყავდათ – აჭმევდა, დააძინებდა და შემდეგ უკან ატანდა ბებიაქალს. მესამე დღეს მასთან ექიმი შევიდა და უთხრა, რომ ბავშვი სასწრაფოდ საოპერაციო იყო და მისგან ოპერაციაზე თანხმობა სჭირდებოდათ. მანანა დათანხმდა.
▇ ბავშვი წაიყვანეს. მალე ბებიაქალი მივიდა მასთან და უთხრა, რომ ბავშვი გარდაიცვალა. მანანა დიდი ხანი ვერ იჯერებდა. ტიროდა, ევედრებოდა ექიმებს, რომ შვილი ეჩვენებინათ.
ტანსაცმელი გამოართვეს, რომ მიცვალებულისთვის ჩაეცმიათ და შემდეგ შორიდან, შუშის ფანჯრის მიღმა დაანახეს თავისი მკვდარი შვილი.
„სამი დღის ბავშვი სად უნდა წაიყვანოთ, სად უნდა დამარხოთო, მითხრეს. ჩვენ აქ ჩვენი სასაფლაო გვაქვს – გადაგვიხადეთ ფული და ჩვენ მივხედავთო. ჩემი ქმარი სოფელში იყო წასული. მე და დედა დავიბენით და დავთანხმდით, არ ვიცოდით რა გვექნა.“
მანანამ 30 თუ 50 ლარი გადაიხადა, კარგად არც ახსოვს, საბუთებსაც მოაწერა ხელი, რომ თანახმა იყო შვილი სამშობიაროს სასაფლაოზე დაეკრძალათ.
„წამოვედი და ჯოჯოხეთში დავიწყე ცხოვრება. უფროსი შვილი 10 წლის იყო და ის დამეხმარა, რომ რაღაც მომენტში ცხოვრება გამეგრძელებინა.“
იმ ღამიდან ბევრი წლის შემდეგ, ამერიკაში, ვირჯინიის შტატში მცხოვრებმა ჰანთერ ფილიპსმა გადაწყვიტა ბიოლოგიური მშობლები მოეძებნა. მან ყოველთვის იცოდა, რომ საქართველოდან არის აყვანილი.
„მე ვიცოდი, რომ დედა ძალიან პატარა იყო, როცა გამაჩინა. მე კიდევ რაღაც თანდაყოლილი პრობლემა მქონდა და დედამ გადაწყვიტა გავეშვილებინე, რადგან ჩემს მოვლას ვერ შეძლებდა.“
ჰანთერი ძალიან მოსიყვარულე და მზრუნველ ოჯახში გაიზარდა ამერიკაში. არასდროს ჰქონია სურვილი ბიოლოგოიური მშობლები მოეძებნა. თუმცა, სულ რამდენიმე წლის წინ, დაფიქრდა და მიხვდა, რომ უნდოდა იმ ახალგაზრდა გოგონასთვის ეთქვა, რომ მან სწორი არჩევანი გააკეთა და მისი შვილი ძალიან კარგ ოჯახში, დიდ სიყვარულსა და სითბოში გაიზარდა.
ამის სათქმელად, ჰანთერმა დნმ ტესტი გაიკეთა, თუმცა იქ ვერაფერი იპოვა რამდენიმე ბიძაშვილის გარდა. ერთ-ერთს დაუკავშირდა, რომელმაც უთხრა, ფეისბუქ ჯგუფის შესახებ, სადაც ადამიანებს ბიოლოიური ოჯახის წევრების პოვნაში ეხმარებოდნენ.
ჰანთერს გაუმართლა. მის დოკუმენტაციაში დედის სახელი, გვარი და მისამართი შეცვლილი არ იყო და ყველაფერი სწორად ეწერა. ამიტომ, პოსტის დაწერიდან 24 საათში დედამისი, 59 წლის მანანა ალფენიძე იტალიაში იპოვეს.
„პირველად რომ უნდა დაგვერეკა ერთმანეთისთვის, სკეპტიკურად ვიყავი განწყობილი, მაინც არ მქონდა იმედი, რომ ეს ჩემი ნამდვილი ბიოლოგიური ოჯახი იყო. ჩავრთეთ თუ არა კამერა და ერთმანეთი დავინახეთ, ყველამ ტირილი დავიწყეთ.“
1995 წლის 17 აგვისტოს, როცა მანანა ალფენიძეს უთხრეს, რომ მისი შვილი გარდაიცვალა, სინამდვილეში ბავშვი მოსკოვში წაიყვანეს, სადაც 5 კვირის შემდეგ ამერიკელმა წყვილმა ის სრულიად ლეგალურად, ყველა დოკუმენტაციის დაცვით იშვილა.
„ჩემს ისტორიას ნამდვილი კეთილი დასასრული აქვს. წარმოდგენაც არ მინდა, სად შეიძლებოდა მოვხვედრილიყავი მოსკოვში, 90-იან წლებში, ჩემს მშობლებს რომ არ ვეშვილებინე. ახლა ორი დიდი, მოსიყვარულე ოჯახი მყავს.“
„დედამ და ძმამ, კობამ ინგლისური არ იციან. მათი ახლობელი გვეხმარება ხოლმე კომუნიკაციაში. ჩემი უფროსი ძმა არაჩვეულებრივი ადამიანია, ძალიან მოსიყვარულე. ხმოვან შეტყობინებებს მიგზავნის ხოლმე ქართულად – არცერთი სიტყვა არ მესმის. იმას კიდევ ჰგონია, რომ რადგან მისი ძმა ვარ და ქართველი, გავიგებ.“
ჰანთერი, დაბადების სახელით – გოჩა გამსახურდია საქართველოში სექტემბერში ჩამოვა დედასთან ერთად. მანანა იტალიიდან გამოფრინდება და დიდი ოჯახი ერთმანეთს პირველად შეხვდება.
ეს ისტორიები კარგად დასრულდა, თუმცა ათი-ათასობით ფულზე გაშვილებული ადამიანი ახლაც ეძებს საკუთარ ბიოლოგიურ მშობელს. მშობლები კი – გარდაცვლილ შვილს, რომელიც სინამდვილეში ცოცხალია.
„თამუნამ რაც წამოიწყო, ეს არის გადატრიალება თანამედროვე ისტორიაში. სახელმწიფომ ამაზე რეაქცია უნდა მისცეს. პირველ რიგში უნდა შეიცვალოს კანონი და ასეთი საქმეების შემთხვევაში ხანდაზმულობამ უნდა გადაიწიოს. იმ ადამიანებმა, ვინც ამ ყველაფერს სჩადიოდნენ, პასუხი თუ არ აგეს საკუთარ დანაშაულზე, არ ვართ დაზღვეულები, რომ მსგავსი რამ არ განმეორდება,“ – ამბობს იურისტი ლია მუხაშავრია.
„საბედნიეროდ, 2006 წლის შემდეგ ბავშვს დაბადებისთნავე ეძლევა პირადი ნომერი და დოკუმენტაცია მკაცრად კონტროლდება. 2006 წლის შემდეგ აღარ გამიგია მსგავსი შემთხვევების შესახებ. მაგრამ ეს არაფერს აძლევს იმ 100 ათასამდე ბავშვს, ვინც წლების წინ გააშვილეს,“ – ამბობს თამუნა მუსერიძე.
„როცა ამ ჯგუფს ვქმნიდით, წარმოდგენაც კი არ მქონდა, რომ ამხელა ამბავს შევეჯახებოდი. ახლა უკვე ჩემი მთავარი მიზანი ისა, რომ რაც შეიძლება მეტი ადამიანი დავაკავშირო ერთმანეთს და რაც მთავარია, აყვანილი ბავშვების შესახებ კანონმდებლობა შევაცვლევინო. ნებისმერ ადამიანს აქვს უფლება იცოდეს, როდის არის მისი დაბადების დღე.“
