მოაგვარებს თუ არა უსახლკარო ძაღლების პრობლემას საქართველოში ახალი კანონი. რა წერია დოკუმენტში
უსახლკარო ძაღლები
საქართველოს პარლამენტში მუშაობენ ახალ კანონპროექტზე, რომელმაც, ქუჩაში მცხოვრები ძაღლების პრობლემა უნდა გადაწყვიტოს. რა წერია დოკუმენტში და რას ამბობენ ექსპერტები.
______________________
დათო ურუშაძე კურიერია. როცა ღამით მუშაობს და საკვებ ობიექტებთან შეკვეთების ასაღებად მიდის, ქუჩაში მცხოვრები ძაღლები აედევნებიან ხოლმე.
“ღამე ხროვად დადიან. კურიერებმა ვიცით ქუჩები, სადაც გავლა საშიშია. დღისით არ გამოგიდგებიან, მაგრამ გიყეფენ, თუ ჩაფხუტი გახურავს, მით უმეტეს. Მოგსდევენ, ჩანთაზე ჩამოგეკიდებიან”.
დათო გვეუბნება, რომ კურიერებს ყველაზე მეტად აგლაძის ქუჩაზე მცხოვრები ძაღლების ეშინიათ.
“ყველა კურიერმა იცის, რომ ღამე იქ არ უნდა გაიაროს”.
ბევრი ძაღლია საბურთალოზეც, სადაც დათოს სამუშაო არეალია.
“მაგალითად, გამრეკელის ორ ნომერში 10-12 ძაღლია. უკვე ზოგ კურიერს გვცნობენ და ჩვენც მივეჩვიეთ, ვიცით, როგორ მივუდგეთ. უკვე სხვების დახმარებასაც ვცდილობთ. ამას წინათ ერთი ქალი გავარიდე ძაღლების ხროვას. მე უმეტესად ქალაქის ცენტრში ვმუშაობ, ვაკესა და საბურთალოზე. გარეუბნებში ალბათ მეტი პრობლემაა. წარმომიდგენია, სოფელ დიღომში რა ხდება”.
***
2023 წლის 24 აპრილს, მარტვილში, 22 ადამიანი დაკბინა ძაღლმა, რომელიც ქუჩაში ცხოვრობდა. რამდენიმე დღეში ძაღლი ავად გახდა – ცხოველს ცოფი აღმოაჩნდა.
ერთი თვით ადრე, მარტში – ამბროლაურში იყო მსგავსი შემთხვევა – იქაც ძაღლს ცოფი დაუდასტურდა.
***
თამუნა კვინიკაძეს აგარაკი აქვს თბილისის მიმდებარედ – მუხათწყაროში. ამბობს, რომ ზაფხული ისე გადის, რომ სახლის ჭიშკრის მიღმა გასვლას ვერ ბედავენ:
“ქუჩაში ხროვებად დადიან ძაღლები. Ეს ცუგები განსაკუთრებით აგრესიულები არიან – ფაქტობრივად გაველურებულები. ჩვენს ქუჩაზე ძირითადად აგარაკებია და ხალხი მხოლოდ ზაფხულში ადის, ამიტომ ეს ძაღლები ადამიანებთან თანაცხოვრებას გადაჩვეულები არიან, საკვების პრობლემაც ექნებათ. თბილისის შემოგარენში ეს პრობლემა ძალიან მწვავედ დგას. მიზეზი ის არის, რომ პატრონები, რომლებიც გადაწყვეტენ ძაღლი ქუჩაში დატოვონ, როგორც წესი, ის ქალაქგარეთ გაჰყავთ და იქ ტოვებენ, უცხო ადგილას, შორს სახლისგან. შესაბამისად, თბილისის შემოგარენში ბევრი მიტოვებული ძაღლი გროვდება, რომლებსაც არავინ აღრიცხავს, არავინ უვლის და ისინი უკონტროლოდ მრავლდებიან”.
ზუსტად არავინ იცის, რამდენი ძაღლი ცხოვრობს საქართველოს ქუჩებში. ისინი ბოლოს 2015 წელს დათვალეს. თუმცა, ის, რომ ქუჩაში მცხოვრები ძაღლების რიცხვი, როგორც თბილისში, ისე რეგიონებში – იზრდება, სტატისტიკის გარეშეც ნათელია.
თბილისში, ფაქტობრივად, არ არსებობს ქუჩა, ეზო თუ უბანი, სადაც მიტოვებული ერთი ძაღლი მაინც არ ცხოვრობდეს. კაფეებისა და რესტორნების შესასვლელებთან, როგორც წესი, ასევე ხშირად შეხვდებით ცუგებს, რომლებიც ამ რესტორნების ნარჩენებით იკვებებიან და უკვე აქაურობის მუდმივ მცხოვრებლებად ქცეულან.
საქართველოში ჩამოსული ტურისტები და უცხოელი სტუმრები ფორუმებზე ასევე ხშირად აღნიშნავენ, რომ ამდენი მიუსაფარი ძაღლი სხვაგან არსად უნახავთ.
მიზეზი რამდენიმეა. თუმცა, როგორც სპეციალისტები ამბობენ, მთავარი არის ის, რომ წლებია სახელმწიფომ ვერ ააწყო ქუჩაში დარჩენილი ცხოველების სტერილიზაცია-კასტრაციის გამართული სისტემა. შესაბამისად, ერთი ცხოველი, რომელიც ქუჩაში აღმოჩნდა, რამდენიმე ლეკვის მშობელი ხდება.
როგორც თბილისის მერიის ცხოველთა მონიტორინგის სააგენტოს დირექტორმა, გიორგი კობიაშვილმა JAMnews-ს უთხრა, მხოლოდ 2022 წელს თბილისში სტერილიზაცია-კასტრაციის პროცედურა 10 ათასამდე ცხოველს ჩაუტარდა.
კასტრაცია მამრ ცხოველებს უტარდებათ, სტერილიზაცია – მდედრებს. სტერილიზაცია უფრო რთული პროცედურაა – ამ შემთხვევაში, კასტრაციისგან განსხვავებით, მუცლის ღრუს გახსნა ხდება. ოპერაციის შემდეგ ცხოველს რამდენიმედღიანი რეაბილიტაცია სჭირდება და მეთვალყურეობა აუცილებელია. ცენტრები, სადაც ცხოველს რეაბილიტაციაში დაეხმარებიან, თბილისში ცოტაა, რეგიონებში – კიდევ უფრო ცოტა, რაც მნიშვნელოვნად აფერხებს ზოგადად სტერილიზაციის პროცესს.
ვეტერინარი დავით ნანობაშვილი ამბობს, რომ სტერილიზაციის შემდეგ ცხოველი რამდენიმე დღე დაკვირვების ქვეშ უნდა იყოს და ხშირად პოსტოპერაციული გართულებების თავიდან ასარიდებლად, რამდენიმე დღის განმავლობაში ანტიბიოტიკების მიღებაც სჭირდება.
“პატრონიან ძაღლებში ანალიზებსაც ვიღებთ წინასწარ. ანალიზების შედეგების მიხედვით იგეგმება ოპერაცია და მიიღება გადაწყვეტილებები წამლებზე. მიუსაფარი ცხოველის შემთხვევაში კი ანალიზები არ კეთდება. ისიც კი არ ვიცით, ინფიცირებულია თუ არა რამე ქრონიკული დაავადებით და სხვა”. – ამბობს დავით ნანობაშვილი.
ოპერაციის შემდეგ ძაღლები მუნიციპალურ თავშესაფარში რჩებიან, შემდეგ კი იმავე ადგილას აბრუნებენ, საიდანაც აიყვანეს.
თბილისში ვითარება შედარებით მარტივია, ზოგიერთ რეგიონში კი ვეტერინარული კლინიკები საერთოდ არ არის. მაგალითად, რაჭა-ლეჩხუმსა და ქვემო სვანეთში.
Თუ ქუჩაში მცხოვრებ ძაღლს მიმკედლებელი ჰყავს, მაშინ მას უფრო გაუმართლა – პოსტოპერაციულ პერიოდზე მიმკედლებელი ზრუნავს.
მიმკედლებელი არის ადამიანი, რომელმაც დაირეგისტრირა ქუჩის ძაღლი – ან სახლში წაიყვანა ან ქუჩაშივე ზრუნავს მის კვებაზე, ვაქცინაციაზე, შემდგომ რევაქცინაციაზე, სტერილიზაცია-კასტრაციის პროცედურებზე და ცხოველის დაავადების შემთხვევაში აქვს მუნიციპალური ორგანოების ინფორმირების ვალდებულება.
“ნებისმიერ მოქალაქეს შეუძლია დაირეგისტრიროს ქუჩის ცხოველი, დაგვირეკოს, გაგვატანოს სტერილიზაციისა და ვაქცინაციისთვის. როცა დავუბრუნებთ, ჩვენს ბაზაში აღირიცხება ამ ცხოველის სარჭის ნომერი და ასევე მიმკედლებლის სახელი. მიმკედლებლები ცხოველთა მონიტორინგის სააგენტოს ძალიან ეხმარებიან, მაგალითად, თუ ძაღლი ვინმეს დაკბენს, ჩვენ მიმკედლებელს ვაყენებთ საქმის კურსში ან ის გვაყენებს,” – ამბობს გიორგი კობიაშვილი.
მიმკედლებელია ლუბა რეხვიაშვილი (აგაფი) – ის ახლა ათ ძაღლს და სამ კატას პატრონობს. გარდა ამისა, უვლის იმ ცხოველებსაც, რომლებიც მისი სახლის ახლოს გადაადგილდებიან.
ლუბა წლებია, ქუჩაში მცხოვრებ ძაღლებზე ზრუნავს. ამბობს, რომ უპატრონო ცხოველების პრობლემის ჰუმანურად მოგვარების საკითხში მიმკედლებელის როლი უმნიშვნელოვანესია, ამიტომ, ეს “ინსტიტუტი” უნდა გაძლიერდეს.
“ძაღლი თვითონ ხომ არ დარეკავს სახელმწიფოსთან, მოდი და ხელახლა ამცერიო. ეს მთლიანად მიმკედლებლის პასუხისმგებლობაა. შესაბამისად, ამ ჯაჭვში ჩვენი როლი ძალიან მნიშვნელოვანია,” – გვეუბნება ლუბა.
ლუბამ არაერთხელ შეიცვალა საცხოვრებელი ადგილი, ვინაიდან ცხოველების გამო მეზობლებისგან მუდმივად აწყდება უკმაყოფილებას და აგრესიას.
“ყველგან, სადაც საცხოვრებლად გადავსულვარ, ადგილზე კიდევ ახალი ძაღლები მხვდებიან. უმრავლესობა მე თვითონ გავასტერილე, რომ არ გამრავლებულიყვნენ. მერიის დახმარება მხოლოდ მოუხელთებელი ძაღლების შემთხვევაში დამჭირდა. ვზრუნავ როგორც მიკედლებული, ისე სხვა ძაღლების კვებასა და დაწყურებაზე. ეს არ მოსწონთ ადამიანებს, მეზობლებს და აგრესია აქვთ ხოლმე. მათი აზრით, ბევრი ძაღლი იმიტომაა, რომ მე ვაპურებ. ამ დროს ისინი მათი უყურადღებობისა და უმოქმედობის გამო გამრავლდნენ” – ამბობს აგაფი.
დავით ნანობაშვილის აზრით, პრობლემის გადაჭრაში მოქალაქეების ჩართულობა უმნიშვნელოვანესია.
“ჩემს კორპუსთან რვა უპატრონო ძაღლია, კორპუსის მცხოვრებლები ჩვენი ძალებით ვახერხებთ მათი ვაქცინაციას. თუ სხვებიც აიღებენ პასუხისმგებლობას და ცხოველებს აცრიან, კარგი იქნება. 5-5, 10-10 ლარი რომ ააგროვოს კორპუსმა და ერთი ცხოველი გაასტერილოს, ის ცხოველი უსაფრთხო გახდება ამ კორპუსისთვის და თავისთავად პრევენციაც მოხდება, რომ არ გამრავლდება და ორ წელიწადში 10-15 ძაღლით მეტს არ მივიღებთ. მხოლოდ სახელმწიფოსკენ ხელის გაშვერა არ შეიძლება. დამერწმუნეთ, არანაირი ფინანსური რესურსი არ ეყოფა, რომ ყველაფერი სახელმწიფომ აიღოს თავის თავზე”.
მიუსაფარი ცხოველების კასტრაცია-სტერილიზაცია უფასოა, პროცედურები უფასოდ ტარდება იმ შემთხვევაში, თუ ცხოველთა მონიტორინგის სააგენტოს მიმკედლებელი მიმართავს, პატრონიანი ცხოველის შემთხვევაში – კასტრაცია – 60 ლარი ღირს; სტერილიზაცია – 80 ლარი.
გიორგი კობიაშვილი ამბობს, რომ ახლა თბილისის მერიის ცხოველთა მონიტორინგის სამსახურმა კამპანია დაიწყო: პატრონმა ცხოველი მუნიციპალურ თავშესაფარში უნდა მიიყვანოს და მხოლოდ რეგისტრაციის საფასური, 19 ლარი გადაიხადოს, სტერილიზაცია-კასტრაციის ოპერაცია კი უფასოდ ჩატარდება.
გარდა ცხოველთა მონიტორინგის სააგენტოსი, თბილისში მცხოვრებლებს შეუძლიათ მიმართონ ორგანიზაციას Mayhew Georgia. ისინი მიუსაფარ ცხოველებს სტერილიზაცია-კასტრაციის პროცედურებს, ასევე, ცოფსა და ინფექციური დაავადებების წინააღმდეგ აცრებს უსასყიდლოდ უტარებენ.
ქუჩაში მცხოვრები ძაღლები, რომლებსაც არავინ უვლის, პოტენციურ საფრთხესაც ქმნიან და თავადაც იტანჯებიან. ღამით ისინი ხროვად იქცევიან, რათა საკვები მოიპოვონ. ასევე, სხვადასხვა დაავადებასთან დაუხმარებლად გამკლავება უწევთ.
იმისთვის, რომ ქუჩის ცხოველებთან დაკავშირებული და/ან მათგან მომდინარე პრობლემები გადაიჭრას, საჭიროა კომპლექსური მიდგომა.
ლუბა რეხვიაშვილი (აგაფი) გვეუბნება, რომ სტერილიზაცია/კასტრაციის პროცედურის ჩატარებასთან ერთად, აუცილებელია ძაღლების აღრიცხვა.
“მე პატრონიანი ცხოველების აღრიცხვით დავიწყებდი,” – აამბობს ლუბა და მიზეზსაც განმარტავს:
“ხშირად ქუჩაში სწორედ პატრონიანი ძაღლების ლეკვები ხვდებიან. ძაღლი აჩენს ბევრ ლეკვს და პატრონები მერე მათ აგდებენ. აბა საიდან მოდიან ეს ძაღლები, ციდან ხომ არ ცვივა? – მიჰყავთ და ტოვებენ ბაზრებში, სხვა ხალხმრავალ ადგილებში. Მერე ისინი მრავლდებიან”.
მისი თქმით, იმ შემთხვევაში, თუ მოხდება პატრონიანი ცხოველების აღრიცხვა, მათი გამრავლების კონტროლი და თუ დაწესდება სოლიდური ჯარიმა პატრონებისთვის, ეს ცხოველის გადაგდების პრევენციას მოახდენს.
გიორგი კობიაშვილი კი ამბობს, რომ თბილისის მერია ამჟამად ახალ გეგმასა და მეთოდოლოგიაზე მუშაობს ამ პრობლემის მოსაგვარებლად. Დაგეგმილია, რომ აგვისტომდე დედაქალაქში ქუჩაში დარჩენილი ყველა ცხოველი უნდა აღირიცხოს.
ახალი კანონმდებლობა
გარდა ამისა, მზადდება კანონპროექტი, “შინაურ ბინადარ ცხოველთა შესახებ”, რომელზეც პარლამენტის გარემოს დაცვის კომიტეტი ამჟამად ცხოველთა დამცველებთან ერთად მუშაობს.
დამტკიცების შემთხვევაში ეს იქნება პირველი კანონი, რომელიც ამ სახის პრობლემების გადაჭრას მიემართება.
ამ დრომდე შინაური ცხოველების (ძაღლები და კატები) მოვლა-პატრონობის და მათი პოპულაციების მართვის წესები ყველა მუნიციპალიტეტისთვის ინდივიდუალურად იყო დამტკიცებული და მხოლოდ ზოგად დებულებებს მოიცავდა.
“შინაურ ბინადარ ცხოველთა შესახებ” კანონპროექტის სამუშაო ვერსიის თანახმად, შეიქმნება რეგისტრაციის ერთიანი ბაზა და ამ მხრივ ცხოველების მეპატრონეების პასუხისმგებლობა იზრდება:
- მაგალითად, შინაური ცხოველის ცხოველის დაბადებიდან ან ფაქტობრივი პატრონობის დაწყებიდან ერთი თვის ვადაში ცხოველმა აუცილებლად უნდა გაიაროს იდენტიფიკაცია-რეგისტრაცია. ასევე, გათვალისწინებულია ყოველწლიური საკონტროლო რეგისტრაცია.
- ასევე, ცხოველის მეპატრონე ვალდებული იქნება, ცხოველის დაავადების ან მის მიერ ადამიანის დაკბენის, დაკაწვრის ან დადორბვლის შესახებ დაუყოვნებლივ შეატყობინოს ვეტერინარულ დაწესებულებას და უფლებამოსილ ორგანოს, მიყენებული ზიანი და ხარჯები კი თავად აანაზღაუროს.
რეგისტრაცია გულისხმობს მიკროჩიპირებას – ცხოველის კისრის მალებს შორის ბრინჯის მარცვლის ზომის ჩიპი განთავსდება, რომელზეც როგორც ძაღლის ან კატის, ისე პატრონის მონაცემები იქნება დატანილი – მისამართი და ტელეფონის ნომერი. მიკროჩიპირება თბილისსა და ბათუმში ახლაც სავალდებულოა, კანონით ეს რეგულაცია მთელი საქართველოს მასშტაბით გავრცელდება.
ერთიანი ბაზის მიზანი კი ცოფის და სხვა დაავადებების პრევენციაა, ასევე, მეპატრონის მიერ ცხოველის მიტოვების პრევენცია და დაკარგული ცხოველების მოძებნის და პატრონისთვის დაბრუნების გაადვილება.
ორგანიზაცია Animal Project-ის დამფუძნებელი და ხელმძღვანელი, ნათია ჩიქოვანი თავადაც არის ჩართული კანონპროექტზე მუშაობაში. გვიხსნის, რომ მიკროჩიპირება გამრავლების კონტროლს გააადვილებს.
“ჯერ საბოლოოდ გადაწყვეტილი არ არის, მაგრამ, სავარაუდოდ, საერთოდ აიკრძალება სახლის პირობებში ცხოველის გამრავლება. ფეისბუქზე რომ წერენ ხოლმე, რომ ძაღლისთვის ეძებენ პარტნიორს – ასე ვეღარ მოხდება. ცხოველმა უნდა აიღოს სპეციალური საბუთი ვეტერინარისგან, რომ მას ჯანმრთელობა ხელს უწყობს. ამაში იგულისხმება გენეტიკური და/ან ქრონიკული დაავადებები, ვიზუალური დეფექტები. ასევე, ადამიანს მოუწევს, აიღოს იმ კინოლოგიური კლუბის ან საშენის მხრიდან ნებართვა, რომელიც კონკრეტული ჯიშის გამრავლებაზეა პასუხისმგებელი, რომ ამა თუ იმ ცხოველს ან ნაყარს აქვს გამრავლების შესაძლებლობა”. – ამბობს ნათია ჩიქოვანი.
კანონპროექტის სამუშაო ვერსიის თანახმად, სავალდებულო იქნება იმ ცხოველების სტერილიზაცია-კასტრაცია, რომლებიც არ დაექვემდებარებიან გამრავლებას.
დოკუმენტში ჯერჯერობით ამაზე არაფერი წერია, მაგრამ ნათია ჩიქოვანი გვეუბნება, რომ შესაძლოა, 15 წლით აიკრძალოს ზოგიერთი ჯიშის ძაღლის გამრავლება – ჰასკის, ლაიკის და მალამუტის. მათ განსაკუთრებული პირობები სჭირდებათ – ჰაერის დაბალი ტემპერატურა და დიდი ფიზიკური აქტივობა. საქართველოს კლიმატი ხელს არ უწყობს, პატრონებს კი მათი მოვლა უჭირთ, შესაბამისად, ეს ძაღლები ქუჩაში ხვდებიან – იკარგებიან ან აგდებენ.
შეიძლება აიკრძალოს პიტბულის გამრავლებაც – ნათია გვეუბნება, რომ ამ ჯიშის ძაღლის გამრავლება ბევრ დასავლურ ქვეყანაშია აკრძალული. გარდა ამისა, საქართველოს ქალაქების ქუჩებში უკვე არაერთი მიუსაფარი პიტბულია, რაც დამატებით პრობლემებს ქმნის.
“ეს არ ნიშნავს, რომ უკვე არსებული პიტბულები უნდა დავხოცოთ ან პატრონებს ჩამოვართვათ – უბრალოდ, თითოეული მათგანი უნდა დაექვემდებაროს სტერილიზაცია-კასტრაციას”. – ამბობს ნათია ჩიქოვანი.
საზოგადოებაში განსაკუთრებული ვნებათაღელვა გამოიწვია კანონპროექტში არსებულმა ჩანაწერმა იმის შესახებ, რომ “ძაღლის გასეირნება დაშვებული იქნება მხოლოდ უსაფრთხოებისთვის გათვალისწინებული წესით, ალიკაპის და საბლის გამოყენებით. ზოგ ადგილას კი ძაღლის გასეირნება მხოლოდ ალიკაპით იქნება შესაძლებელი” და რომ წესის დარღვევისთვის არსებული 20-ლარიანი ჯარიმა 150-ლარამდე გაიზრდება.
დოკუმენტის სამუშაო ვერსიით, ალიკაპის ვალდებულება არ შეეხებათ დეკორატიულ ძაღლებს, მაგალითად ჩიხუახუებს, ან იორკშირ ტერიერებს, ასევე, იმ დიდ ძაღლებს, რომლებიც არ ითვლებიან მომეტებული აგრესიის მქონეებად, მაგალითად, ლაბრადორებს.
მომეტებული აგრესიის მქონე ძაღლები არიან, მათ შორის, როტვეილერი, კანე კორსო, დობერმანი, გერმანული ნაგაზი, ქართული ნაგაზი, ბულდოგი, სტაფი.
თუ დიდ ძაღლს პატრონი გაუკეთებს მოკლე საბელს და მას ასე გააკონტროლებს, შეეძლება, ცხოველი უალიკაპოდ გაასეირნოს. ალიკაპი საჭირო იქნება გრძელ საბელთან ერთად.
ერთდროულად მოკლე საბელი და ალიკაპი საჭირო იქნება ძაღლთან ერთად ქალაქსა და მის გარეთ საზოგადოებრივი ტრანსპორტით მგზავრობისას, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ცხოველი სპეციალურ კონტეინერში იქნება მოთავსებული.
მეპატრონე ვალდებული იქნება, გასეირნების დროს თან ჰქონდეს ცხოველის ვეტერინარული პასპორტი.
ნათია ჩიქოვანი ამბობს, რომ ჯერჯერობით ძაღლის აშვებაზე დოკუმენტში არაფერი წერია. თუმცა, აშვება ცხოველისთვის აუცილებელია.
“თუ ამ კანონის ამოქმედებას არ მოჰყვა მაშინვე, ყველა სკვერში საერთაშორისო სტანდარტებით მოწყობილი სპეციალური სივრცეები, სადაც ძაღლის აშვება შეგიძლია, ეს კანონი არ იმუშავებს. გამორიცხულია, ამ ძაღლებმა არ დახარჯონ ენერგია და იარსებონ ისე, რომ მერე ადამიანები არ შეაწუხონ. მასობრივი ნევროზი და ფსიქოზი დაემართებათ ძაღლებს, არასდროს რომ არ ავუშვათ საბლისგან,” – გვეუბნება ის.
ნათიასავე თქმით, თუ ეს არ მოხდება, კანონი საზოგადოების წნეხს ვერ გაუძლებს და ის არ იმუშავებს.
“ძაღლი უამრავ ადამიანს ჰყავს. მხოლოდ საბლით გასეირნების წესს ყველა მათგანი გააპროტესტებს. შეიძლება კანონმდებლებმა არც იცოდნენ, რამდენი ადამიანი დგას ამ ცხოველების უკან” – ამბობს ნათია.
კანონპროექტით იგეგმება, აიკრძალოს ცხოველის შეყვანა სუპერმარკეტებში, აფთიაქებში, საავადმყოფოებში, საბავშვო და სპორტულ მოედნებზე, ასევე, იმ კვების ობიექტებში, საზოგადოებრივ დაწესებულებებსა და ტერიტორიებზე, სადაც არის შესაბამისი აკრძალვის ნიშანი.
მუნიციპალიტეტს შეეძლება, დამატებით განსაზღვროს, სად შეიძლება ან არ შეიძლება ძაღლის შეშვება.
კანონპროექტში არის ჩანაწერი როგორც ძაღლების დასახიჩრების – მათთვის ყურების და კუდის მოჭრის აკრძალვის შესახებ, ასევე, ძაღლებისა და კატების წამების შემთხვევებში სასჯელებთან დაკავშირებით.,
ასევე, შესაძლოა, დაწესდეს მოსაკრებელი ძაღლის ყოლისთვის. ერთი ცხოველის ძაღლის ყოლა – წელიწადში 20 ლარი. მეორე ცხოველის ყოლა – 200 ლარი. ეს არ შეეხება ქუჩიდან აყვანილ ძაღლებს და მხოლოდ ჯიშიან ცხოველებზე გავრცელდება. თუმცა, ეს ჩანაწერი დოკუმენტში ჯერჯერობით არ არის – მასზე მსჯელობა მიმდინარეობს.
ნათია ჩიქოვანი ამბობს, რომ მხარს უჭერს ჯიშიანი ცხოველების ფასის ზრდას იმ შემთხვევაში, თუ ვინმეს მათი ყიდვა უნდა. მაგრამ, არ ეთანხმება ყოველწლიურ მოსაკრებელს, რადგან ეს თავშესაფრებში ცხოველების რაოდენობას გაზრდის.
მთლიანობაში, ჩიქოვანის აზრით, კანონპროექტი მოიცავს ყველა საკითხს, რაც ცხოველებს უკავშირდება და რამაც შესაძლოა, მდგომარეობა უკეთესობისკენ შეცვალოს. მასში არის რამდენიმე ჩანაწერი, რომელსაც ის არ ეთანხმება, თუმცა, ამ ეტაპზე მეორეხარისხოვან საკითხებად მიიჩნევს.
დოკუმენტის ის ძირითადი ნაწილები კი, რაზეც ზემოთ ვისაუბრეთ, სათანადოდ აღსრულების შემთხვევაში, საქართველოში ქუჩის ცხოველების პრობლემა 5 წელიწადში, უმეტესად, მოაგვარებს.
- “თუ ქუჩის ყველა ცხოველი დაითვლება მთელი საქართველოს მასშტაბით.
- ამ ცხოველების 70%-ის კასტრაცია/სტერილიზაცია მოხდება მაქსიმალურად სწრაფად.
- როცა უკონტროლო გამრავლება და ცხოველების გაგდება შემცირდება
- სახელმწიფო დაიწყებს აქტიურ სოციალურ კამპანიას, მათ შორის, გარკვეულ სუბსიდირებებს ქუჩიდან ცხოველის აყვანის წასახალისებლად, 5 წელიწადში ძალიან შემცირდება ქუჩის ცხოველების რაოდენობა”. – ამბობს ნათია ჩიქოვანი.
მისივე აზრით, მხოლოდ ერთი კომპონენტის შესრულება შედეგს ვერ გამოიღებს.
კანონპროექტზე მუშაობა ჯერაც მიმდინარეობს. პარლამენტში მის რეგისტრაციას გარემოს დაცვის კომიტეტი 2023 წლის ივნისიდან გეგმავს.
