"ტანკმა მანქანას ესროლა, მამა დაიწვა". მარიუპოლის მცხოვრები მშობლიური ქალაქის შესახებ
მარიუპოლის მცხოვრები ოკუპაციის შესახებ
რუსეთის ხელისუფლებამ ქალაქ მარიუპოლზე სრული კონტროლის დამყარების შესახებ განაცხადა. ზღვისპირა ქალაქისთვის ბრძოლა თითქმის სამი თვე გაგრძელდა. დაიღუპა რამდენიმე ათეული ათასი ადამიანი. მარიუპოლში თითქმის ყველა შენობა განადგურდა. 40 წლის სვეტლანა კირილოვამ, მეუღლესთან და ორ შვილთან ერთად, სამი კვირა გაატარა სარდაფში. ოჯახი წვიმის წყლის შეგროვებით გადარჩა. მისი მოხუცი მშობლები ორი კვირის ინტერვალით გარდაიცვალნენ.
კირილოვას ისტორია “სპექტრმა” ჩაწერა.
“აეროპორტი დაბომბეს და სახლმა რყევა დაიწყო”
დაბადებიდან მარიუპოლში ვცხოვრობ. ომამდე მე და ჩემი მეუღლე, ჩემს ორ ვაჟთან ერთად, (9 და 15 წლის) ჩერიომუშკის რაიონში, პორტთან ახლოს, მრავალსართულიანი კორპუსის მეცხრე სართულზე ვცხოვრობდით. ჩვენი კორპუსი მარიუპოლის ყოფილ აეროპორტთან ახლოს მდებარეობდა. მართალია, აეროპორტი არ ფუნქციონირებდა, მაგრამ, ქალაქის დაბომბვა მაინც ზუსტად ამ ადგილიდან დაიწყეს.
დაბომბვა 24 თებერვლის დილიდან დაიწყო. სახლი ირყეოდა. ქმარი ღამის ცვლაში მუშაობდა, პირველმა უფროსმა ვაჟმა გაიღვიძა და ინტერნეტში წაიკითხა, რომ ომი დაიწყო. პანიკა გვქონდა, სახლიდან გამოვიქეცით, მხოლოდ ჩვენი პასპორტებისა და ბავშვების დაბადების მოწმობების აღება მოვახერხე. არც დიპლომი, არც ბინის საბუთები, არც ბარათები. ძალიან საშიში იყო იქ დარჩენა.
ჩვენი კორპუსის მცხოვრებთა გაერთიანების თავმჯდომარე ვიყავი. ამიტომ მე და ჩემი თანაშემწეები სწრაფად წავედით წყლის საყიდლად და ხალხის თავშესაფრად სარდაფის მოსამზადებლად. ახალ ამბებში ხშირად გვესმოდა შესაძლო თავდასხმის შესახებ, მაგრამ არ გვინდოდა ამის დაჯერება და მასშტაბის წარმოდგენა. ვერავინ წარმოიდგენდა!
პირველ დღეს ჩვენი სახლის სარდაფში დავიმალეთ, თუმცა ეს არ იყო ბომბსაფარი. ადრე ხშირად იტბორებოდა. ჩემს უმცროს ვაჟს ასთმა აქვს, სარდაფში გატარებული ნახევარი დღის შემდეგ ხველა დაეწყო, იგუდებოდა. ამის გამო გადავწყვიტეთ მეგობრებთან წავსულიყავით, რომლებიც ახლოს ცხოვრობდნენ კერძო სახლში. ამავე დროს, მათი სარდაფი საცხოვრებლის ქვეშ არ იყო და ჭურვის მოხვედრის შემთხვევაში გამოსვლის შანსი გვექნებოდა. ევაკუაციამდე სამი კვირა იქ ვისხედით.
მალე ჩვენი ბინა დაიწვა. 4 მარტს ჩვენს მისაღებს პირველი ჭურვი მოხვდა, მეორე დღეს კიდევ ერთი ჩვენს ზემოთ, ტექნიკურ სართულს დაეცა და ჭერი გახვრიტა. სახლში გავიქეცით თბილი ტანსაცმლისთვის, რადგან ძალიან ციოდა, -15 გრადუსამდე იყო. საშინელება იყო, დავინახეთ, რომ ოთახს ჭერი აღარ ჰქონდა, მაგრამ სახლი ჯერ ბოლომდე არ იყო დამწვარი. ნივთების აღება მოვახერხეთ.
უკვე 1 აპრილს ჩვენს სადარბაზოში, მესამე სართულზე მდებარე ბინას მოხვდა ჭურვი და მამაკაცი დაიღუპა. სახლს ცეცხლი მოედო და სახურავამდე დაიწვა. დაბომბვა იქამდე არ შეწყვეტილა ვიდრე პორტი არ აიღეს. (კრემლის მედიამ მარიუპოლის პორტის სრული აღების შესახებ ინფორმაციის გავრცელება 11 აპრილიდან დაიწყო – დაახლ. „სპექტრი“). ახლა მთელი ჩვენი უბანი დანგრეულია.
თებერვლის ბოლოს ყველა ელექტროენერგიის, წყლისა და გაზის გარეშე დავრჩით. ცეცხლზე ვამზადებდით სადილს, ჭურვებს შორის დავრბოდით, ვცდილობდით ბავშვებს მაინც ჰქონოდათ რამე თბილი დასალევი.
საშინელებაა – გარბიხარ, შენს თავს ზემოთ კი გამუდმებით ისვრიან. როდესაც “გრადებით” ბომბავდნენ, გვესმოდა გაშვების ხმა და ამ დროში სარდაფში ჩასვლას ვასწრებდით. როცა ნაღმები ცვიოდა, მერე წამში სტვენის ხმა და ძლიერი აფეთქება ისმოდა. ერთ დღეს, როცა საჭმელს ვამზადებდით, იმ ფარდულს, სადაც ვიყავით, ნამსხვრევები მოხვდა. ძლივს მოვასწარით გაქცევა. სრულ სიბნელეში ვისხედით, ვერც კი ვხვდებოდი, თვალები ღია მქონდა თუ დახუჭული. მე და ჩემი ქმარი უბრალოდ ვიწექით და შვილებს ვეფარებოდით.
მთელი ეს დრო, საუკეთესო შემთხვევაში, ვჭამდით დღეში ორჯერ. დილით ან შუადღეს ცეცხლზე ფაფას ვამზადებდით, ვახშამზე თითო ადამიანს თითო კვერცხი ხვდებოდა. ქმარი სულ მშიერი იყო, რადგან თავის საჭმელს ბავშვებს აძლევდა.
„ჩაისთვის თოვლს ვადნობდით და წვიმის წყალს ვაგროვებდით“
16 მარტის დილით, ჭიშკართან გავედი, ირგვლივ თითქოს ჩერნობილის ან აპოკალიფსის ფილმების კადრს ვხედავდი – არცერთი სულიერი, ყველაფერი ცეცხლში, კვამლის სვეტი. მოულოდნელად დავინახე, რომ სახლის წინ მიდიოდა მანქანა თეთრი ლენტებით და წარწერით „ბავშვები“, რამდენიმე წუთის შემდეგ კიდევ ერთი და ასე შემდეგ. ერთი მათგანი გავაჩერე და ვკითხე რა ხდებოდა. მითხრეს, რომ ხალხი კოლონად ცდილობდა ქალაქიდან გასვლას. ჩემს ქმარს ვუთხარი: “მორჩა, ჩვენც მივდივართ, სულერთია, აქ მაინც მოვკვდებით, იქ კი, სარისკოა, მაგრამ გადარჩენის რაღაც შანსი არის”. ცხრა ადამიანი ჩავეტიეთ მამამთილის “ჟიგულში”, მეგობრებიც წამოვიყვანეთ. ყოველ 300 მეტრში რუსული საგუშაგო იდგა, სამხედროები შედიოდნენ ავტობუსებში, ამოწმებდნენ ტელეფონებს, სოციალურ ქსელებს, ფოტოებს. ბევრი მანქანა იყო, ბერდიანსკში თითქმის შვიდი საათი მივდიოდით (ქალაქებს შორის მანძილი 90 კილომეტრზე ნაკლებია – დაახლ. „სპექტრი“).
როცა ტოკმაკამდე მივაღწიეთ, (ქალაქი ზაპოროჟიეს ოლქში, თებერვლის ბოლოდან მას რუსეთის ფედერაცია აკონტროლებს – “სპექტრი”), უცნობმა ადგილობრივებმა მათთან ღამის გათევა შემოგვთავაზეს. ომის დაწყების შემდეგ პირველად იქ დავიბანეთ. დასაბანი კი არა, დასალევი წყალიც არ გვქონდა. თავიდან თოვლს ვადნობდით, როცა წვიმდა, გარეთ სხვადასხვა ჭურჭელს ვდგამდით. ახლოს ისევ იყო ძველი აბანო. ასე ვაგროვებდით წყალს, ვადუღებდით და ვსვამდით. ბავშვები, რა თქმა უნდა, აფურთხებდნენ, ხანდახან მხოლოდ ყავას სვამდნენ, რადგან ეს წვიმის წყლის უსიამოვნო გემოს ფარავდა.
ზაპოროჟიეს უკრაინულ ნაწილში რომ მივედით, უფრო დავმშვიდდით, რადგან ჩვენიანები დავინახეთ. არ ვიცი ვისკენ არიან თქვენი მკითხველები, მე ვარ უკრაინისკენ, ეს ჩვენ დაგვესხნენ თავს, ჩვენ არ მოვსულვართ ომით.
ღმერთს ვევედრებოდით, რომ იქ მოვხვედრილიყავით და არა რუსეთში. ლვოვში წავედით, იქიდან პოლონეთში, შემდეგ იტალიაში. აქ ჩემი და ცხოვრობს. დროებითი თავშესაფრისთვის საბუთები მოგვცეს. თანხა ჯერ არ მიგვიღია, პირველ გადახდას 10 ივნისს დაგვპირდნენ.
აქ უფასო სამედიცინო დახმარებას ვიღებთ. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან მე მძიმე ავადმყოფობა მაქვს. რამდენიმე ძვირადღირებული გამოკვლევა გავიკეთე. უმცროს ასთმიან ვაჟს მარიუპოლშივე დაეწყო პანიკური შეტევები, რომელიც დღემდე არ წყდება. სტრესისგან შუბლიდან თავის შუამდე თმა გასცვივდა.
“ომით მოვიდნენ და ჩემი მშობლები მოკლეს”
ჩემთვის მთავარი ტრაგედია მშობლების გარდაცვალებაა, რომლებიც ასევე მარიუპოლში, 21-ე მიკრორაიონში ცხოვრობდნენ. მათაც არ ჰქონდათ წყალი, დედაჩემი კი მწოლიარე იყო, საფენებში, მოვლა სჭირდებოდა. მათ სახლთან ახლოს, დაახლოებით ათი წუთის გზაზე, ბებია-ბაბუის ძველი სახლი იყო (დედაჩემის მშობლების), რომელსაც აგარაკად ვიყენებდით. იქვე მამას მანქანა იდგა. სახლი მდინარის ზემოთ იყო და მისგან არც თუ ისე შორს წყარო იყო. გამოუვალ მდგომარეობაში მყოფმა მამამ მეზობლებისგან, რომლებიც ასევე უწყლოდ იყვნენ, ბოთლები შეაგროვა და წყაროსკენ წავიდა. როდესაც ბრუნდებოდა, ცეცხლი გაუხსნეს, სახლიდან არც თუ ისე შორს.
მის წინ ჩვენი მეზობლები მიდიოდნენ, რომლებმაც ხმაური გაიგეს და კუთხეში შეხვევა მოასწრეს, მამას კი სმენის პრობლემა ჰქონდა, დიდი ალბათობით, ხმა არ გაუგია და გზა გააგრძელა. როგორც მეზობლებმა თქვეს, სახლამდე დაჭრილმა მიაღწია, მანქანიდან გადმოვიდა და დაეცა. თითქოს, ჯინაზე, იმ დღეს იყო დაბომბვა, რის გამოც მეზობლებმა ვერ შეძლეს, რომ მისულიყვნენ და გამოეყვანათ. როდესაც მისი სადარბაზოში შეთრევა შეძლეს, ექიმმა, მეზობელი ბინიდან, თქვა, რომ ფილტვები და მუცელი გახვრეტილი ჰქონდა და საავადმყოფოში უნდა გადაეყვანა, თორემ მოკვდებოდა.
ბიჭი, მეზობელი სადარბაზოდან, საჭესთან დაჯდომას დასთანხმდა, ექიმი გვერდით დაუჯდა, მამა კი უკანა სავარძელზე დააწვინეს. სახლს ექვსი სადარბაზო აქვს, შენობის უკან, პირველ სადარბაზომდე მივიდნენ და წინიდან ტანკმა, საქარე მინის მიმართულებით ესროლა. ექიმი და ის ბიჭი დაგლიჯა და გადმოყარა მანქანიდან, მამა კი უკანა სავარძელზე მთლიანად დაიწვა. 12 მარტი იყო. ორი კვირაც არ გასულა და სიცივისა და გაუწყლოების შედეგად დედაჩემი გარდაიცვალა. მეზობლებმა ისინი დაკრძალეს, თუმცა სხვადასხვა ადგილას. მათ სიკვდილში მხოლოდ რუსეთია დამნაშავე, სწორედ ისინი მოვიდნენ ომით და ჩემი მშობლები დახოცეს.
ბევრი ნაცნობი და მეგობარი მყავს, რომლებიც სხვადასხვა მიზეზის გამო ქალაქიდან არ წასულან. ახლახან ერთმა მეგობარმა მოახერხა რუსეთის გავლით ესტონეთში გამგზავრება. ქალაქში ხალხი როგორღაც არსებობს. ახლა იქ ათ კვერცხს ას გრივნად ყიდიან, თუმცა ჩვეულებრივ 10-15 გრივნა ღირდა.
ბევრი ჯერ ისევ სარდაფში ცხოვრობს. ჩვენს სახლში მეექვსე სართულის მეზობლები მათ დამწვარ ბინაში ცხოვრობენ. ხალხს უბრალოდ არჩევანი არ აქვს. ამ ბოლო დროს იქ ხშირად წვიმს, ჩერიომუშკზე დიდი ხევი გვაქვს, სადაც მიცვალებულებს ზედაპირულად ასაფლავებდნენ. ახლა კი, წვიმების გამო, მიწის ფენა ირეცხება და ცხედრები ზედაპირზე ამოდის. ამბობენ, რომ საშინელი სუნია. ვერ წარმომიდგენია.
საბრძოლო მოქმედებების გამო ჩვენი სამეზობლო ყველაზე მეტად დაზარალდა. არც ერთი მაღალსართულიანი კორპუსი არ დარჩენილა. აბსოლუტურად ყველაფერი დაიწვა.
