რამდენს კარგავს საქართველო კორონავირუსის გამო? საგარეო ვაჭრობა პანდემიის დროს - ციფრები
კორონავირუსის გავრცელების გამო მსოფლიოში ვაჭრობას დიდი ზიანი მიადგა. გამონაკლისი არც საქართველოა. პანდემიის პერიოდში შემცირებული საგარეო ვაჭრობის გამო ქვეყანამ ერთი მილიარდ 125 მილიონი დოლარი დაკარგა. ზუსტად ამდენით შემცირდა საქართველოს საგარეო ვაჭრობა 2020 წლის პირველ ნახევარში.
აქედან ექსპორტის შემცირების გამო საქართველომ 286 მლნ დოლარი ანუ მილიარდ ლარამდე შემოსავალი დაკარგა, ხოლო იმპორტის შემცირების გამო თითქმის სამჯერ მეტი – 839 მილიონი დოლარი.
საქართველოს მცირე ღია ეკონომიკა აქვს მცირერიცხოვანი მოსახლეობით, რაც საგარეო ვაჭრობას, განსაკუთრებით ექსპორტის ზრდას, ქვეყნისთვის აქტუალურობას მატებს.
ექსპორტის შემცირება ნიშნავს იმას, რომ საქართველოს მოსახლეობის შემოსავლები იკლებს. მოსახლეობის შემოსავლების ზრდისთვის და ლარის კურსის სტაბილურობისთვის მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოს ექსპორტი წლიდან წლამდე იზრდებოდეს, პანდემიამ კი საპირისპირო შედეგი მოიტანა.
ვაჭრობის და ტურიზმის შემცირებამ საქართველოს ეკონომიკის და მოსახლეობის შემოსავლების მნიშვნელოვანი კლება (დაახლოებით 13 პროცენტით) გამოიწვია.
რომელ ქვეყნებში შემცირდა ექსპორტი?
პანდემიის გამო 2020 წლის პირველ ნახევარში, გასული წლის პირველ ნახევართან შედარებით, საქართველოს ექსპორტი 16 პროცენტით შემცირდა.
ექსპორტი ყველაზე მეტად რუმინეთში შემცირდა, კლება 94 მლნ დოლარია. რუმინეთში საქართველოს ძირითადად სპილენძის მადნები და კონცენტრატები გაჰქონდა. სპილენძის მადნები საქართველოს სომხეთიდან და სხვა ქვეყნებიდან შემოაქვს და შემდეგ რეექსპორტზე გააქვს.
კლების მხრივ მეორე ადგილზე რუსეთია, სადაც ექსპორტი 73 მლნ დოლარით (28 პროცენტით) შემცირდა. რუსეთში ფეროშენადნობების ექსპორტი 28 მლნ დოლარით შემცირდა, მინერალური და მტკნარი წყლების 11 მლნ დოლარით, ხოლო ღვინის 5 მლნ დოლარით.
70 მლნ დოლარით (45%-ით) შემცირდა სომხეთში ექსპორტი, რაც ძირითადად ავტომობილების რეექსპორტის შეჩერებამ გამოიწვია.
ერთადერთი ქვეყანა, სადაც 2020 წლის პირველ ნახევარში საქართველოდან ექსპორტი გაიზარდა, თანაც მნიშვნელოვნად, ჩინეთია. გასულ წელთან შედარებით მიმდინარე წლის პირველ ნახევარში ჩინეთში 153 მლნ დოლარით მეტი ექსპორტი განხორციელდა და ჯამში 205 მლნ დოლარი შეადგინა. ეს 2019 წლის პირველი ნახევრის მაჩვენებელზე 4-ჯერ მეტია.
ეს ზრდა ძირითადად სპილენძის მადნების და კონცენტრატების რეექსპორტის ხარჯზეა. შეიძლება ითქვას, რომ სპილენძის მადნების და კონცეტრატების რეექსპორტმა ევროპიდან მთლიანად ჩინეთის მიმართულებით გადაინაცვლა
ევროპული ქვეყნებისგან განსხვავებით, ჩინეთის ეკონომიკა წელს არ შემცირდება, შესაბამისად, რესურსების დიდი ნაწილი, რაც მანამდე ევროპაში მიდიოდა, ახლა ჩინთისკენ წავა.
საქართველოს 5 უმსხვილესი საექსპორტო ქვეყანა 2020 წლის იანვარ-ივნისში
| ჩინეთი | 205 მლნ დოლარი |
| აზერბაიჯანი | 200 მლნ დოლარი |
| რუსეთი | 188 მლნ დოლარი |
| ბულგარეთი | 163 მლნ დოლარი |
| თურქეთი | 102 მლნ დოლარი |
რომელი საქონლის ექსპორტი შემცირდა?
საქართველოს ექსპორტის 29 პროცენტამდე წილი რეექსპორტს უჭირავს, რაც 2020 წლის პირველ ნახევარში თანხობრივად 425 მლნ დოლარი იყო.
პანდემიის გამო ექსპორტის შემცირება რეექსპორტზე უფრო მეტად აისახა, ვიდრე საქართველოში წარმოებულ პროდუქციაზე.
იანვარ-ივნისში საქართველოში წარმოებული საქონლის ექსპორტი 3 პროცენტით (33 მლნ დოლარით) შემცირდა, ხოლო რეექსპორტი – 40 პროცენტით.
2020 წლის პირველ ნახევარში, გასული წლის პირველ ნახევართან შედარებით, საქართველოდან ყველაზე მეტად მსუბუქი ავტომობილების რეექსპორტი შემცირდა – 99 მლნ დოლარით (35 პროცენტით). ავტომობილების ექსპორტი რეალურად მეორადი ავტომობილების რეექსპორტია – საქართველოში შემოდის და შემდეგ გადის განსაკუთრებით რეგიონის მასშტაბით – სომხეთში, აზერბაიჯანში.
შემცირების მხრივ მეორე ადგილზე ფეროშენადნობებია. ფეროშენადნობები ქართული პროდუქტია, მათი წარმოება საქართველოში ხდება. ფეროშენადნობთა ექსპორტი 62 მლნ დოლარით (34 პროცენტით) შემცირდა.
შემდეგ მოდის სამკურნალო საშუალებების რეექსპორტის 60 მლნ დოლარით კლება.
რაც შეეხება ადგილობრივი წარმოების პროდუქციის ექსპორტის შემცირებას, ამ მიმართულებით განსაკუთრებით აღსანიშნავია მინერალური და მტკნარი წყლების 16 მლნ დოლარით, მინერალური და აზოტოვანი სასუქების 10 მლნ დოლარით და ღვინის ექსპორტის 6 მლნ დოლარით შემცირება.
ერთადერთი, რისი ექსპორტიც წლის პირველ ნახევარში გაიზარდა, ეს არის ძვირფასი ლითონების მადნები და კონცენტრატები (ზრდა 65 მლნ დოლარი), სპილენძის მადნები და კონცენტრატები (ზრდა 27 მლნ დოლარი) და ოქრო (ზრდა 12 მლნ დოლარი).
და ეს გაზრდილი რაოდენობა ძირითადად ჩინეთში გავიდა.
საქართველოს 5 უმსხვილესი საექსპორტო საქონელი 2020 წლის იანვარ-ივნისში
| სპილენძის მადნები და კონცენტრატები | 332 მლნ დოლარი |
| მსუბუქი ავტომობილები | 184 მლნ დოლარი |
| ფეროშენადნობები | 118 მლნ დოლარი |
| ღვინო | 91 მლნ დოლარი |
| ძვირფასი ლითონების მადნები და კონცენტრატები | 65 მლნ დოლარი |
რომელ ქვეყნებიდან შემცირდა საქართველოში იმპორტი?
2020 წლის იანვარ-ივნისში იმპორტი 19 პროცენტით შემცირდა.
იმპორტი ყველაზე მეტად თურქეთიდან შემცირდა – 131 მლნ დოლარით (18 პროცენტით).
ზოგადად, საქართველოს იმპორტში თურქეთს პირველი ადგილი უჭირავს და კლების მიუხედავად ექვს თვეში თურქეთიდან მაინც ყველაზე მეტი – 595 მლნ დოლარის საქონელი შემოვიდა.
იმპორტის კლების მხრივ მეორე ადგილზე აშშ-ია – 126 მლნ დოლარით (39 პროცენტით). აშშ-დან საქართველოში ძირითადად ავტომობილები და ტექნიკა შემოდის. შემოტანილი ავტომობილები შემდეგ რეექსპორტზე გადის.
ექსპორტისგან განსხვავებით, იმპორტი ჩინეთიდან შემცირებულია 105 მლნ დოლარით (24 პროცენტით).
ექვს თვეში შემცირებულია ასევე ევროკავშირიდან იმპორტი 252 მლნ დოლარით (23 პროცენტით).
თურქეთის შემდეგ საქართველოს ყველაზე მეტი საქონელი რუსეთიდან შემოაქვს.
ექვს თვეში ამ ქვეყნიდან იმპორტი 21 მლნ დოლარითაა (5 პროცენტით) შემცირებული.
რუსეთიდან განსაკუთრებით შემცირდა საავტომობილო საწვავის იმპორტი. თუმცა, გაიზარდა ბუნებრივი აირის, ხორბლის იმპორტი, სიმინდის და 4 მზესუმზირის ზეთის იმპორტი.
ერთადერთი ქვეყანა, რომელთანაც 2020 წლის პირველ ნახევარში იმპორტის მნიშვნელოვანი ზრდა დაფიქსირდა, სომხეთია.
მიმდინარე წლის ექვს თვეში სომხეთიდან 72 მლნ დოლარით მეტი საქონელი შემოვიდა, ვიდრე 2019 წლის პირველ ექვს თვეში. ეს ზრდა ლითონების მადნებმა და კონცენტრატებმა განაპირობა.
რომელი საქონლის იმპორტი შემცირდა საქართველოში?
რომ შევაჯამოთ, იმპორტის კუთხით ყველაზე მეტად ავტომობილების იმპორტია შემცირებული. მიმდინარე წლის პირველ ნახევარში 43 პროცენტით ნაკლები ავტომობილი შემოვიდა ქვეყანაში, ვიდრე გასული წლის იმავე პერიოდში. თანხობრივად ეს 219 მილიონი დოლარია.
ავტომობილების შემდეგ ყველაზე მეტად საავტომობილო საწვავის (ნავთობპროდუქტების) იმპორტი შემცირდა – 110 მლნ დოლარით 32 პროცენტი. 110 მლნ დოლარიანი კლება საწვავის გაიაფებამ გამოიწვია, თუ მოცულობის (ტონებში) მიხედვით საწვავის იმპორტი უმნიშვნელოდ არის შემცირებული.
წლის პირველ ნახევარში მნიშვნელოვანად მხოლოდ ძვირფასი ლითონების მადნების იმპორტი გაიზარდა – 36 მლნ დოლარით. აღნიშნული მადნები საქართველოდან შემდეგ რეექსპორტზე გადის.
