საქართველო ოკუპირებული ტერიტორიებისადმი მიდგომას ცვლის

ფოტო :გიორგი ცაგარელი

რა ხდება?

საქართველოს ახლად არჩეული პარლამენტი “ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ”  კანონში ცვლილებების შეტანას გეგმავს. ცვლილების გადაწყვეტილება  პარლამენტის თავდაცვისა და უშიშროების კომიტეტმა უკვე მიიღო. ახლა ეს საკითხი სასესიო განხილვას ელოდება.

ცვლილებების ინიციატორია სახელისუფლებო გუნდი “ქართული ოცნება”. ამ პარტიას პარლამენტში საკონსტიტუციო უმრავლესობა აქვს, რაც იმას ნიშნავს, რომ ნებისმიერი კანონის შეცვლა უპრობლემოდ შეუძლია.

რა იცვლება “ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ” კანონში და რატომ არის ოპოზიცია ამ ცვლილებების წინააღმდეგი.

რა არის “ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ” კანონი?

ეს კანონი  საქართველოს ხელისუფლებამ 2008 წლის აგვისტოს ომის შემდეგ მიიღო და ის აფხაზეთისა და სამხრეთი ოსეთს ტერიტორიების სამართლებრივ მდგომარეობას განსაზღვრას ანუ აქ ნათქვამია, რომ აღნიშნული ტერიტორიები ოკუპუირებულია რუსეთის ფედერაციის მიერ.

ასევე, კანონი განსაზღვრავს, როგორი ურთიერთობა უნდა ჰქონდეს ცივილიზებულ სამყაროს ამ რეგიონებთან, რომლებზეც საქართველოს იურისდიქცია არ ვრცელდება.როგორ უნდა მოხდეს ამ რეგიონებში გადაადგილება,  როგორ უნდა წარიმართოს ეკონომიკური საქმიანობა და ა.შ.

კანონის თანახმად, აღნიშნულ რეგიონებში მოგზაურობა, ისევე როგორც იქ ნებისმიერი ეკონომიკური საქმიანობა მხოლოდ საქართველოს ხელისუფლებასთან შეთანხმებით უნდა მოხდეს.

ამ ტერიტორიებზე შესვლა კანონიერად მიიჩნევა მხოლოდ თბილისის მიერ კონტროლირებადი ტერიტორიებიდან: აფხაზეთში – ზუგდიდიდან, სამხრეთ ოსეთში კი – გორიდან. შესაბამისად, ის, ვინც ამ რეგიონებში რუსეთის ფედერაციის მხრიდან (სოჭიდან, როკის გვირაბიდან) შედის, საქართველოს კანონმდებლობას არღვევს. ეს  იმას ნიშნავს, რომ თბილისის იურისდიქციაში არსებულ ტერიტორიაზე მოხვედრის შემთხვევაში, მასზე სისხლის სამართლებრივი დევნა იწყება, რაც ითვალისწინებს 2-დან 4 წლამდე პატიმრობას და ჯარიმას; საზღვრის განმეორებით უკანონო გადაკვეთა კი ისჯება თავისუფლების აღკვეთით 3-დან 5 წლამდე.

აფხაზეთისა და სამხრეთი ოსეთის ტერიტორიაზე უკანონო ეკონომიკური საქმიანობის შემთხვევაში, ფიზიკურ თუ იურიდიულ პირს ჯარიმა ეკისრება და საქართველოს ტერიტორიაზე საქმიანობა ეკრძალება.  ამასთან,  ბათილად იქნება ცნობილი ამ ტერიტორიებზე დადებული ნებისმიერი ქონებრივი გარიგება; აკრძალულია უძრავი ქონების ნებისმიერი ყიდვა-გაყიდვა; ასევე ინვესტიციების ჩადება და ეკონომიკური აქტივობა ცენტრალურ ხელისუფლებასთან შეუთანხმებლად; რეგულირდება უკანონო მოქალაქეობის დარიგების და უკანონო განსახლების ფაქტები.

კანონი არ ეხება, ჰუმანიტარულ საკითხებთან დაკავშირებულ საერთაშორისო მისიებს, თუმცა, ქართული მხარისთვის ინფორმაციის მიწოდებას წინასწარ ან პოსტფაქტუმ მაინც ითვალისწინებს.

რის შეცვლას აპირებენ?

ცვლილების მიხედვით, ოკუპირებულ ტერიტორიებზე საქართველოს ხელისუფლების ნებართვის გარეშე შესვლა სისხლის  სამართლის დანაშაული აღარ იქნება. 2-4-წლიანი პატიმრობის ნაცვლად, დამრღვევს მხოლოდ ადმინისტრაციული ჯარიმა – 400 ლარი დაეკისრება. დანაშაულის განმეორებით ჩადენის შემთხვევაში კი – 800 ლარი. 

რატომ ცვლიან კანონს? მთავარი არგუმენტები

პირველი არგუმენტი: საერთაშორისო ვალდებულებები

კანონში ცვლილებების შეტანის მთავარი მიზეზად ხელისუფლება საერთაშორისო ორგანიზაციების მხრიდან წამოსულ ზეწოლასა და საყვედურებს ასახელებს. ხელისუფლების თქმით, სწორედ საერთაშორისო თანამეგობრობა ითხოვს ხელისუფლებისგან ამ კანონის შეცვლას.

“საქართველომ საერთაშორისო ორგანიზაციების მხრიდან ძალიან ბევრი საყვედური და სანქციებიც კი მიიღო იმის გამო, რომ ამ კანონში ცვლილებების მიღება ვერ მოხერხდა. საქართველომ ამის გამო, ორი წელი სანქციები მიიღო და საქართველოში არ ტარდებოდა ევროსაბჭოს ეგიდით საერთაშორისო ფორუმები და ღონისძებები” (ეკა ბესელია, პარლამენტის იურიდიულ საკითხთა კომიტეტის თავმჯდომარე).

მეორე არგუმენტი:ხალხთა შორის ნდობის აღდგენის აუცილებლობა.

“ტერიტორიები უნდა გაერთიანდეს. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ამ ტერიტორიებზე ცხოვრობს ხალხი და ჩვენ პირველ რიგში ხალხი უნდა დავიბრუნოთ და მათთან ურთიერთობები აღვაგდინოთ” (იუსტიციის მინისტრი თეა წულუკიანი).

მესამე არგუმენტი: რეპრესია და სისხლის სამართლებრივი დევნა არ უნდა იყოს ჩვენი თვითმიზანი. 

რა არგუმენტები აქვთ ცვლილებების მოწინააღმდეგეებს?

პირველი არგუმენტი:   საჭიროა საერთაშორისო საზოგადოებაზე ზემოქმედების ბერკეტი.

ოპოზიცია მიიჩნევს, რომ “ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ” კანონი კარგი ბერკეტია საერთაშორისო თანამეგობრობის ყურადღების მისაქცევად და მასზე უარის თქმა საქართველოს სახელმწიფო ინტერესებისთვის საზიანოა.

მეორე არგუმენტი: გავლენა ოკუპირებულ ტერიტორიებზე.

აღნიშნული კანონი დღევანდელი ფორმით  არის ერთადერთი საშუალება თბილისისთვის, რომ რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე რაიმე ფორმით გაავრცელოს საკუთარი იურისდიქცია.

მესამე არგუმენტი: საერთაშორისო ორგანიზაციები კანონის შეცვლას არ ითხოვენ.

ოპოზიცია აცხადებს, რომ არც ერთ  ფორმალურ მოთხოვნაში ევროკავშირის მხრიდან არ დასმულა აღნიშნული კანონის ლიბერალიზაციის მოთხოვნა, შესაბამისად, ხელისუფლება ტყუის, როდესაც აცხადებს, რომ კანონის შეცვლას საერთაშორისო ორგანიზაციები ითხოვენ.  მართლაც,  ევროკავშირის არც ერთ რეკომენდაციაში მსგავსი მოთხოვნა არ არის და როდესაც ხელისუფლების წარმომადგენლებს ვთხოვეთ, მიეთითებინათ  რეკომენდაციები კონკრეტულად, სადაც ევროკავშირი ამას ითხოვს, მათ ეს ვერ მიგვითითეს.

მეოთხე არგუმენტი:  ახალი კანონი რუსეთის წისქვილზე ასხამს წყალს.

 ოპოზიციის აზრით, საქართველოს ხელისუფლება ამ კანონის შერბილებით ცდილობს, რუსეთს აამოს, რადგან ამ კანონს და ტერმინს – “ოკუპაცია” პირველ რიგში რუსეთი ებრძვის.

დღეს ეს კანონი რეალურად მოქმედებს?

როგორც ჩანს, ყოველთვის არა.

2013 წლის ოქტომბერში  საქართველოში ფრანგი მსახიობი, ჟერარ დეპარდიე თბილისში გავლით იმყოფებოდა. ვიდრე საღამოს ბაქოში გაემგზავრებოდა, მან თბილისის აეროპორტის თანამშრომლებთან  “სელფები” გადაიღო, ქალაქის ცენტრში რესტორან “პურის სახლში” ისადილა და შემდეგ მეზობელ ქვეყანაში გაფრინდა.

საქართველოს ხელისუფლებას კანონის თანახმად რომ ემოქმედა, ფრანგი მსახიობი სამართალდამცავებს აეროპორტშივე უნდა დაეკავებინათ.  საქმე ისაა, რომ იმავე წლის ივლისში დეპარდიე, რომელმაც ცოტა ხნით ადრე რუსეთის მოქალაქეობა მიიღო და საცხოვრებლად მოსკოვში დასახლდა, აფხაზეთში იმყოფებოდა – საზღვარი მან რუსეთის მხრიდან გადაკვეთა და საქართველოს ხელისუფლებამ ამის შესახებ არაფერი იცოდა, რაც საქართველოს კანონმდებლობის დარღვევაა.

ვინმე დაკავებულია ამ კანონის დარღვევის გამო?

აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში გადაადგილებაზე პასუხისმგებელი არის საქართველოს შსს, რადგან საზღვარზე კონტროლს სწორედ ეს ორგანო ახორციელებს. შესაბამისად, სწორედ ამ უწყების ვალდებულებაა აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონში უკანონოდ ნამყოფი პირები გამოავლინოს და მათ წინააღმდეგ სანქციები აამოქმდოს, როდესაც ისინი თბილისის იურისდიქციის ქვეშ მყოფ ტერიტორიაზე მოხვდებიან. 

შსს-ს მიერ JAMnews-ისთვის მოწოდებული ინფორმაციის თანახმად,

• 2009 წელს დარღვევის 88 შემთხვევაა გამოვლენილი;
• 2010 წელს – 83;
• 2011 წელს – 55;
• 2012 წელს – 26;
• 2013 წელს – 45;
• 2014 წელს – 36;
• 2015 წელს – 17;
• და 2016 წლის იანვარ-აგვისტოში – 14 შემთხვევა.

შსს დამრღვევთა ვინაობას არ აკონკრეტებს. ასევე არ  გასცემს ინფორმაციას, თუ დღეს სად იმყოფებიან ეს პირები.

 სტატიაში გამოთქმული მოსაზრებები, ტერმინები და პოზიცია მთლიანად ავტორს ეკუთვნის და, შესაძლოა, რედაქციის აზრს არ ემთხვეოდეს.