სტალინის სიყვარული ოსურად. მორიგი კამათი ბელადის გარშემო
იოსებ სტალინის ხსოვნას ერთნაირად პატივს სცემენ როგორც სამხრეთ, ისე ჩრდილოეთ ოსეთში. გენერალისიმუსის და ხალხთა ბელადის მომხრეები ვლადიკავკაზში და ცხინვალში მისი “ოსური წარმომავლობით” ამაყობენ, დგამენ მის ბიუსტებსა და ძეგლებს და ცდილობენ სტალინის რეპრესიები არ გაიხსენონ. თუმცა ბევრს სტალინის ასეთი კულტი არ მოსწონს. სამხრეთ ოსეთის ერთ–ერთ სოფელში სტალინის ახალი ძეგლის დადგმის გეგმებმა საბჭოთა ლიდერის სახელის გარშემო კიდევ ერთი მწვავე დისკუსია გამოიწვია.
სტალინი კვლავ ყურადღების ცენტრში მოექცა – სამხრეთ ოსეთშის გავრცელდა ამბავი იმის შესახებ, თითქოს გავლენიანი ფიგურა – რუსეთის თავისუფალი სტილით მოჭიდავეთა ნაკრების მთავარი მწვრთნელი ძამბოლათ თედეევი თავის მშობლიურ სოფელში საბჭოთა ბელადის ძეგლის დადგმას აპირებს.
• ჩრდილოეთ ოსეთში საბჭოთა კავშირის აღდგენას ცდილობენ
• მუსლიმი მესხები – რთული გზა სამშობლოში დასაბრუნებლად
• სტალინი, პუტინი, პუშკინი – რუსების გმირები
სამხრეთ ოსეთის ზნაურის რაიონის სოფელ წორბისში სამშენებლო სამუშაოები ნამდვილად მიმდინარეობს – დასახლების ცენტრში ტერიტორიის კეთილმოწყობა ხდება, აქ კეთდება სტალინის მოედანი, რომელიც, ავტორების ჩანაფიქრით, საბჭოთა ლიდერის სამმეტრიანმა ქანდაკებამ უნდა დაამშვენოს.
მედიას მოჰყავს ადგილობრივი მკვიდრის, გიორგი თედეევის კომენტარი, რომელიც სამშენებლო სამუშაოებს ხელმძღვანელობს. მისი თქმით, მშენებლობა ძამბოლათ თედეევმა დააფინანსა.
ინფორმაცია ფაქტობრივად დაადასტურა ქანდაკების ავტორმა იბრაჰიმ ხაევმა, რომელმაც “კავკაზ რეეალიი”-ს განუცხადა, რომ ”თავდაპირველად ქანდაკება, ასე ვთქვათ, ჩემთვის გავაკეთე. მაგრამ ძამბოლათ თედეევმა ჩემი ნამუშევრის ყიდვა გადაწყვიტა”.
ამასთან, თავად ძამბოლატ თედეევმა, JAMnews- თან საუბრისას, ძეგლის დადგმასთან ყველანაირი კავშირი უარყო და ამ ცნობას დეზინფორმაცია უწოდა.
”არანაირი სტალინის ძეგლის შექმნის დაფინანსება ჩემი მხრიდან არ ყoფილა. ეს სინამდვილეს არ შეესაბამება. არანაირ სტალინის ძეგლებს მე არ ვდგამ. უბრალოდ ქანდაკებასთან სტუდიაში სურათი გადავიღე”, – განუცხადა თედეევმა JAMnews- ს ძამბოლათ თედეევმა.
სტალინი სოციალურ ქსელებში
ფეისბუქის ოსური სეგმენტის მომხმარებლების მოსაზრებები ორად გაიყო. ზოგიერთი სამხრეთ ოსეთში სტალინის კიდევ ერთი ძეგლის დადგმის ინიციატივას მიესალმება, ზოგმა კი ეს იდეა გააკრიტიკა.
”ბელადის” პოლიტიკა მიზნად ისახავდა ოსების სრულ ასიმილაციას, მან თავად ისაუბრა ამაზე… ასევე ცნობილია 30-იანი წლების რეპრესიების შემზარავი სტატისტიკა, როდესაც ოსეთის საუკეთესო და განათლებული შვილები დახვრიტეს, ხოლო რეპრესიების რაოდენობა ოსეთში რამდენჯერმე აღემატებოდა კავკასიის მეზობელ ხალხებს. რეპრესიები ოსეთში სტალინმა ქართველი მენშევიკების ხელით ჩაატარა, რომლებმაც НКВД-ს ფიორმა გადაიცვეს,”- წერს მომხმარებელი ალან ალანთი.
მომხმარებელი სვეტა კოკოითი წერს: ”ოსებო, სტალინს თავი დაანებეთ, თუნდაც ოსი ყოფილიყო, მას ოსებისთვის არაფერი გაუკეთებია და ოსეთში მისი ძეგლები არ არის საჭირო”.
Georgi Lr : “სტალინის ყველა ძეგლი ოსეთში გადაეცით საქართველოს ან გადაყარეთ ნაგავსაყრელზე. ყველა ქუჩას, რომელიც ჯერ კიდევ მის სახელს ატარებს, ჩვენი ოსი გმირების სახელები უნდა დაერქვას “.
ნადეჟდა ჩელდიევა: “ხალხი აფასებს სტალინს არა ოსებისადმი დამოკიდებულებისთვის, არამედ როგორც გამოჩენილ სახელმწიფო მოღვაწეს, რომელსაც ისტორიაში ბადალი არ ჰყავს!”
ქუჩები, ძეგლები და “თავის ტვინის სტალინიზმი”
იმავდროულად, ოსეთში სტალინის კულტი კვლავ პოპულარულია. საბჭოთა ხელისუფლების წლებში, სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის დედაქალაქს გარკვეული დროის განმავლობაში სტალინირი ერქვა. 1961 წელს მას ცხინვალი ეწოდა, მაგრამ სტალინის კულტი არ გამქრალა.
რესპუბლიკის რეგიონებში ბელადის ძეგლები სსრკ-ის დაშლის შემდეგაც დარჩა და ახლებიც გაჩნდა. ცხინვალის ცენტრალური მოედნიდან მხოლოდ ძეგლი აიღეს, მაგრამ ქალაქის ერთ -ერთ მთავარ ქუჩას მაინც საბჭოთა გენერალისიმუსის სახელი ჰქვია.
სტალინის ხსოვნას ასევე პატივს სცემენ ვლადიკავკაზში – დიდების ხეივანზე სტალინის ბიუსტი დგას. ვლადიკავკაზის ერთ-ერთ მჭიდროდ დასახლებულ უბანში მალე სტალინის ახალი ბიუსტი დაიდგმება – მეორე მსოფლიო ომში დაღუპული დასახლების მკვიდრთა ხსოვნის პატივსაცემად.
ჩრდილოეთ ოსეთში შეგიძლიათ სტალინის უამრავი სურათი და ძეგლი ნახოთ. მათ შორის “ხალხების მამის” ცნობილი ბიუსტი ზემო ფიაგდონში, რომელიც ჯერ კიდევ გასული საუკუნის 50-იან წლებში დაიდგა, ასევე ნახატი კლდეზე ცეის ხეობაში.
ერთ-ერთი ქანდაკება ჩრდილოეთ ოსეთის ერთ ერთ რაიონულ ცენტრში სტალინის დაბადების 126 წლისთავზე, ადგილობრივი კომუნისტების ინიციატივით დაიდგა.
ცნობილი ოსი ბლოგერი ალან ცხურბათი თავის პოსტში “კავკაზსკი უზელის” გვერდზე სამხრეთ ოსეთში სტალინის ახალი ძეგლის შესახებ წერს:
”სამხრეთ ოსეთის სოფელ წორბისში არასდროს ვყოფილვარ … ინტერნეტში ვეძებდი სკვერის სურათს მასშტაბის წარმოსადგენად, მაგრამ ვერცერთი სურათი ვერ ვიპოვე … მაგრამ დღეს დილით ჩემს საქმეებზე ჩრდილოეთ ოსეთის რაიონები მოვიარე: ალაგირი, არდონი, ელხოტოვო, ბესლანი … და აბსოლუტურად ყველგან მხვდებოდა სტალინის ძეგლები. ამავდროულად, გარშემო ყველაფერი მახინჯი, მოუწესრიგებელი, დამტვრეულია, სტალინი კი ყველგან ისეთი ლამაზია, გარშემო ყველაფერი მოწესრიგებულია, ყვავილებია… მოკლედ, თავის ტვინის სტალინიზმმა საბოლოოდ გაიმარჯვა. ”
ოსეთის წარმომადგენლების ფანატიკური სიყვარული სსრკ-ს ყოფილი ბელადის მიმართ კავკასიის საზღვრებსა გასცდა – არც ისე დიდი ხნის წინ, ხაბაროვსკის ოსურმა სათვისტომომ სტალინის ძეგლი რუსეთის შორეულ აღმოსავლეთში აღმართა.
