როგორ ცდილობს "ოცნება" ჩაახშოს წინააღმდეგობის მთავარი კერა - რუსთაველის პროტესტი
რუსთაველის პროტესტი
22 ოქტომბრის საღამო, პროტესტის 329-ე დღე, იყო პირველი შემთხვევა, როდესაც აქციის მონაწილეებმა გზის გადაკეტვა ვეღარ შეძლეს. უფრო ზუსტად, ჯერ გადაკეტეს, თუმცა მალევე ამას პოლიციის განსაკუთრებული აგრესია მოჰყვა – დაიწყო დაპატიმრებები, ადამიანებს პირდაპირ ტროტუარიდან იტაცებდნენ. მხოლოდ იმ საღამოს 30-მდე ადამიანი დააკავეს.
უკვე 11 თვეა საქართველოს დედაქალაქის მთავარი არტერია- რუსთაველის გამზირი- ყოველ საღამოს ჩერდება. პარლამენტის წინ ადამიანები იკრიბებიან, რათა საკუთარი ქვეყანის ევროპული მომავალი დაიცვან.
ეს უწყვეტი საპროტესტო აქციები დაიწყო 2024 წლის 28 ნოემბერს – იმ დღეს, როცა პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ განაცხადა, რომ საქართველო აჩერებს მოლაპარაკებებს ევროკავშირთან.
- ახალი ცვლილებები: გზის ნიღბით გადაკეტვის პირველივე შემთხვევა გამოიწვევს ადმინისტრაციულ პატიმრობას 15 დღემდე
- “ოცნებამ” პროტესტის მონაწილეების წინააღმდეგ ახალი ამკრძალავი კანონები დაამტკიცა
- მოსაზრება: აქციებთან დაკავშირებული ცვლილებები უნდა შეფასდეს, როგორც გამოხატვის ნებისმიერი ფორმის აკრძალვა
მიუხედავად იმისა, რომ ხელისუფლება ცდილობს შექმნას შთაბეჭდილება, თითქოს რუსთაველის აქციები „100-150 უსაქმური ადამიანის თავყრილობაა“, სინამდვილეში, ამ პროტესტის გავლენა გაცილებით დიდია. ამას დაჩქარებული წესით მიღებული რეპრესიული კანონები მოწმობს, რომლებსაც “ოცნება”, ნოემბრიდან მოყოლებული, პერმანენტულად იღებს და ბრუტალურად აღასრულებს, რომ რუსთაველის პროტესტი როგორმე ჩაახშოს.
საქმე ისეთ აბსურდამდე მივიდა, რომ ადამიანებს სამედიცინო პირბადის ტარების და უბრალოდ პარლამენტის წინ, ტროტუარზე დგომის გამო აკავებენ.
ყოველდღიური რიტუალი: “დღესაც გადაიკეტა”
ამ თვეების განმავლობაში რუსთაველის პროტესტი საქართველოს მოქალაქეთა წინააღმდეგობის მთავარ სიმბოლოდ იქცა – სივრცედ, რომელიც აჩვენებს, რომ ავტორიტარიზმმა ქვეყანაში ჯერ ვერ გაიმარჯვა.
ამ მოძრაობის პირდაპირი შედეგია „ქართული ოცნების“ იზოლაცია საერთაშორისო არენაზე – რეჟიმი, რომელსაც დასავლეთი აღარ აღიქვამს ლეგიტიმურ პარტნიორად. დღეს უკვე “ოცნების” ასობით წარმომადგენელი დასავლური სანქციების ქვეშ იმყოფება.
რუსთაველის პროტესტმა ისიც მოახერხა, რომ საქართველოს თემა კვლავ ისმის ძალიან გადატვირთულ მსოფლიო პოლიტიკურ დღის წესრიგში. როდესაც დასავლეთის ლიდერები და საერთაშორისო მედია საქართველოს ახსენებენ, ისინი პირველ რიგში სწორედ იმ მოქალაქეებზე საუბრობენ, რომლებიც რუსთაველის გამზირზე თავიანთი ქვეყნის ევროპული მომავლისთვის იბრძვიან.
რუსთაველის გამზირზე გამოსვლა ყოველ საღამოს, ზუსტად შვიდ საათზე, პროტესტის მონაწილეებისთვის უკვე რიტუალად იქცა. ხშირად ამბობენ, რომ ეს მათი მეორე სამსახურია.
ის ხალხი, ვინც 300 დღეზე მეტია უწყვეტად დგას რუსთაველზე, იქ ერთი ოჯახივითაა – უკვე ყველა ყველას იცნობს. ეხმიანებიან ერთმანეთს აქციაზე გასვლამდე და კითხულობენ მერეც, გვიან ღამით, – ყველა მშვიდობით მივიდა თუ არა სახლში.
„რუსთაველის პროტესტის“ მონაწილეები თანამებრძოლებს არც სასამართლოებში და ციხეებში ტოვებენ მარტოს. ხშირად ატარებენ დღეებს თბილისის საქალაქო სასამართლოს დარბაზებში, სადაც აქტივისტების პროცესებია დანიშნული. ვინც დარბაზში ვერ შედის, გარეთ დგას, ეზოში, მზეზე, წვიმაში.
სანამ “ოცნება” ნიღბებით სახის დაფარვას აკრძალავდა, აქცია რაღაცით კარნავალსაც მოგაგონებდათ – ადამიანები იქ სხვადასხვა ტიპის ნიღბებით იდგნენ – ზოგს სამედიცინო ეკეთა, ზოგს ვენეციური, ზოგს საკარნავალო, ზოგს ჰელოუინის და აშ.
მთავარი ატრიბუტი მაინც საქართველოს და ევროკავშირის დროშებია – ეს დროშები ყოველ საღამოს ფრიალებს პარლამენტის წინ, ან ადამიანებს აქვთ ტანზე შემოხვეული.
რუსთაველის გამზირზე ყოველ დღე დგანან სინდისის პატიმრების მშობლები, უმეტესად დედები. მათი კადრები – როგორ დგანან ხელჩაკიდებული, როგორ ამხნევებენ ერთმანეთს და იცავენ აქციის მონაწილეებს პოლიციელებისგან როცა სიტუაცია იძაბება, ძალიან ემოციური სანახავია.
“სხვა გზა არ დაგვიტოვეს”, “არაფრის გვეშინია”, “ვიბრძოლებთ ბოლომდე, სანამ ჩვენ შვილებს არ ჩავჭიდებთ ხელს”, – ხშირად ისმის მათი გზავნილები მედიაში.
პროტესტი, რომელმაც ყველა სეზონს გაუძლო
ამ პროტესტმა გაუძლო გასული წლის შემოდგომის განსაკუთრებით სასტიკ დარბევებს ცრემლმდენი გაზითა და წყლის ჭავლით, დემონსტრანტების ცემასა და დაკავებებს.
გაუძლო მკაცრ ზამთარს, გაზაფხულის თავსხმა წვიმებს და ზაფხულის აუტანელ სიცხეს თბილისში. ასეთ ამინდებში რუსთაველის გამზირზე კიდევ უფრო მეტი ადამიანი გადის.
“ვიცვამ და გამოვდივარ” – წერენ ასეთ დღეებში ადამიანები, იმისათვის, რომ გაუსაძლისი ამინდის გამო საპროტესტო კერას ხალხი არ მოაკლდეს.
ყოველდღიურ პროტესტს პერიოდულად ხალხმრავალი მარშები და აქციები ემატება. ასეთ მარშებს და აქციებს სხვადასხვა ჯგუფები, სხვადასხვა თარიღთან დაკავშირებით აორგანიზებენ. მაგალითად, 26 ოქტომბერს, არალეგიტიმური საპარლამენტო არჩევნებიდან ერთი წლის თავზე, რუსთაველის გამზირზე ხალხმრავალი აქციაა დაანონსებული.
ხანდახან აქციის მონაწილეები პერფორმანსებს აწყობენ. უკვე ვნახეთ მოცეკვავეების “ხორუმი” რუსთაველზე – ასობით მონაწილის შთამბეჭდავი, ქართული, საბრძოლო ცეკვა.
საპროტესტო აქციებზე გააცოცხლეს სპორტული საზოგადოება “შევარდენის“ მარში, რომელიც 1919 წლის 26 მაისს, დამოუკიდებლობის დღეს მოაწყვეს გიმნასტმა ქალებმა. (“შევარდენი” ქალმა გიმნასტებმა დააარსეს, საბჭოთა ხელისუფლებამ იგი ანტისახელმწიფოებრივად შერაცხა და გააუქმა).
ასობით ახალგაზრდა გოგომ, შავ ქვედაბოლოებში, წითელ მაისურსა და შავ ბერეტებში გამოწყობილებმა, მწყობრად ჩაიარეს რუსთაველის გამზირზე.
იყო სხვა შინაარსის პერფორმანსებიც – აქციის მონაწილეებმა დაამტვრიეს სიმბოლური გისოსები, მოირგეს პატიმრების ფორმა, ე.წ. ზოლიანი სამოსი იმის ნიშნად, რომ ქვეყანას ათობით უკანონო პატიმარი ჰყავს.
“დღესაც გადაიკეტა” – არის მთავარი სიტყვა უკვე 300 დღეზე მეტია სოციალურ ქსელებში, საინფორმაციო გამოშვებებში, ყოველ საღამოს, დაახლოებით 20:00 საათზე.
გადაიკეტა თუ არა რუსთაველი – ამას კითხულობენ თავიანთი საკნებიდან სინდისის პატიმრებიც. უწყვეტი პროტესტი მათთვის ერთადერთი იმედია.
ქვეყანაში სინდისის პატიმრების რაოდენობას კი ვეღარ ითვლიან. ეს რიცხვი უკვე გასცდა 200-ს. საქართველომ, პოილტიკური პატიმრების რაოდენობით ერთ სულ მოსახლეზე, გაუსწრო რუსეთს და ბელორუსს.
70-მდე ადამიანი სისხლის სამართლის წესით არის დაპატიმრებული ჯერ კიდევ შემოდგომის აქციებზე. მათ უმეტესობას უკვე მიუსაჯეს რამდენიმეწლიანი ციხე.
50-მდე ადამიანი დააკავეს, ასევე სისხლის სამართლის ბრალდებით, 4 ოქტომბრის “არშემდგარი რევოლუციის” შემდეგ. ამ დღეს აქციის მონაწილეების ნაწილმა პრეზიდენტის სასახლეში სცადა შეჭრა. დაიწყო შეხლა-შემოხლა. პოლიციამ კი თითქმის ყველა ის ადამიანი დააკავა, ვინც სასახლის მიმდებარედ გადაღებულ ვიდეოკადრებში ამოიცნო.
80-მდე ადამიანია დაკავებული ადმინისტრაციული წესით მხოლოდ ბოლო ოთხ დღეში (19 ოქტომბრიდან, ახალი რეპრესიული კანონის ამოქმედების შემდეგ). ამ ადამიანებს პირბადის ტარებისა და გზის სავალ ნაწილზე დგომისთვის იჭერენ. ადვოკატები ვეღარ ასწრებენ მათი ადგილსამყოფელის გარკვევას. ზოგჯერ პირდაპირ სასამართლო დარბაზებში აღმოაჩენენ ხოლმე, რომ კიდევ ვიღაც დაუკავებიათ და სასამართლო პროცესია.
დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში, ეს არის პირველი შემთხვევა, როცა ციხეში არიან ცნობილი მწერლები, პოეტები, ჟურნალისტები, ექიმები, კომიკოსი, საოპერო მომღერალი, მხატვარი, მსახიობი, მუსიკოსი. ციხეშია ოპოზიციური პარტიების ცხრა ლიდერიც.
როგორ ებრძვის “ოცნება” რუსთაველის პროტესტს
“ნოლი თანაგრძნობა ამ ადამიანების მიმართ”, – ღიად ამბობს ქვეყნის არალეგიტიმური პრემიერი ირაკლი კობახიძე აქციის მონაწილეებზე. პროტესტში ჩართული ადამიანები მისთვის არიან “სამარცხვინოები”, “აკაცუკები” და “უსაქმურები”
“ჩემი პასუხისმგებლობაა ყველა ჯანსაღად მოაზროვნე მოქალაქის მიმართ, საბოლოოდ გავანეიტრალოთ ეს სამარცხვინო სუბიექტები ჩვენს ქვეყანაში და ამისათვის, ყველა კანონისმიერი ზომა იქნება უმკაცრესად გამოყენებული. არ შეიძლება 100 და 150 უცხოელი აგენტი ძალადობდეს მილიონობით ჩვენს თანამოქალაქეზე. ეს არის ყოვლად დაუშვებელი, შესაბამისად სახელმწიფო და კანონი იქნება ძალიან მკაცრი მათ მიმართ”, – თქვა კობახიძემ 5 ოქტომბერს.
ამ განცხადებიდან მალევე, “ქართულმა ოცნებამ” პარლამენტში დააინიცირა და დაჩქარებული წესით, სულ რამდენიმე დღეში მიიღო ახალი ამკრძალავი კანონი, რომელმაც აქციებში მონაწილეობისთვის რესპრესიები კიდევ უფრო გაამკაცრა. ირაკლი კობახიძემ პირდაპირ თქვა, რომ აქამდე მიღებულმა ზომებმა, მაგალითად, ჯარიმებმა, არ იმუშავა და ამიტომ, მეტი სიმკაცრეა საჭირო.
დემონსტრაციების შესაზღუდად და “რუსთაველის პროტესტის” ჩასახშობად „ქართულმა ოცნებამ“ კანონების გამკაცრება ჯერ კიდევ გასული წლის ნოემბერში დაიწყო. ბოლო ათ თვეში ასეთი ოთხი ტალღა ვნახეთ:
13 დეკემბერს მიღებული ცვლილებებით , პარლამენტმა აკრძალა აქციებზე ლაზერის ქონა, ნიღბის ტარება და პიროტექნიკის გამოყენება. ამ წესის დარღვევისთვის კი 2000-ლარიანი ჯარიმა შემოიღო. ამავე ცვლილებებით 20-ჯერ გაზარდა ჯარიმები შენობებზე საპროტესტო წარწერების გაკეთების გამო. (აქამდე თუ ეს დარღვევები 50 ლარი იყო, დეკემბრიდან 1000 ლარი გახდა); 500-დან 5 000 ლარამდე გაზარდა ჯარიმა გზის გადაკეტვისთვის. (ასეთი ჯარიმები პროტესტის ასობით მონაწილეს აქვს. ზოგ მათგანს ათეულობით).
6 თებერვალს დამტკიცებული ცვლილებებით, აიკრძალა აქციის ჩატარება შენობაში მესაკუთრის წინასწარი თანხმობის გარეშე. ადმინისტრაციული პატიმრობის ვადა გაზარდა 15-დან 60 დღემდე. ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად განისაზღვრა პოლიტიკური თანამდებობის პირის, ან საჯარო მოსამსახურის სიტყვიერი შეურაცხყოფა (ამ უკანასკნელი მუხლით 6 ჟურნალისტი დააჯარიმა სასამართლომ რამდენიმე ათასი ლარით მხოლოდ იმიტომ, რომ “ოცნების” დეპუტატს სოციალურ ქსელში “მონა” უწოდეს)
2 ივლისს კანონები ისევ გამკაცრდა. ამ ცვლილებებით განისაზღვრა, რომ თუ პირი წვრილმანი ხულიგნობის, პოლიციელისადმი დაუმორჩილებლობის, თანამდებობის პირის შეურაცხყოფის ან გზის გადაკეტვისთვის გამოწერილი ჯარიმას არ გადაიხდის და იგივეს ჩაიდენს, მას ადმინისტრაციული პატიმრობა შეეფარდება. (ეს ცვლილებები მას შემდეგ მიიღეს, რაც გაირკვა, რომ ჯარიმები არ მუშაობდა. ადამიანები მაინც გადიოდნენ რუსთაველზე);
ბოლო, მეოთხე ტალღა კი 16 ოქტომბერს იყო. ამ ცვლილებების თანახმად, აქციებზე “ოცნების” მიერ დადგენილი წესების დარღვევა სისხლის სამართლის დანაშაული გახდა და პატიმრობით ისჯება. მაგალითად, მოსამართლე პირდაპირ ორთვიან პატიმრობაში (60 დღე) გაუშვებს დემონსტრანტს, თუ მას აქციაზე აალებადი ნივთიერება, პიროტექნიკა ან ცეცხლსასროლი იარაღი აღმოაჩნდება. 15-დღემდე პატიმრობას ითვალისწინებს აქციაზე ნიღბის ტარება, ცრემლმდენი საშუალების ქონა და გზის გადაკეტვა. თუ ამ ყველაფერს აქციის მონაწილე განმეორებით ჩაიდენს, მას ერთი წლით ჩასვამენ ციხეში. ყოველი მომდევნო გამეორებისას, კი ორწლიანი პატიმრობაა გათვალისწინებული.
ცვლილებები კანონში 18 ოქტომბერს ამოქმედდა და 19 ოქტომბრის დილას უკვე დაიწყეს იმ ადამიანების დაკავება, ვინც წინა საღამოს აქციაზე ნიღბით იყო, ან გზა გადაკეტა. დაკავებულებს შორის აღმოჩნდნენ ცნობილი ჟურნალისტები, ოპოზიციური ტელეკომპანია “ფორმულას” წამყვანი სახე ვახო სანაია და ამავე არხის ჟურნალისტი ქეთა ციცქიშვილი. მხატვარი ლევან მარგიანი, გამომცემელი შალვა ჩუბინიძე, არაერთი აქტივისტი, მათ შორის, ზოგი შარფის ტარების გამო.
დაკავებულებს მინუმ 5 და მაქსიმუმ 15 დღიან პატიმრობას უსჯიან.
და მაინც, 330-ე დღეს, ოთხდღიანი მასობრივი დაკავებების შემდეგ, რუსთაველის გამზირი ისევ გადაიკეტა.
ამ დღეს აქციაზე იმაზე მეტი ხალხი იყო, ვიდრე წინაა დღეებში. გზის სავალ ნაწილზე გადასვლა, ჯერ დროშებით ხელში, რამდენიმე ადამიანმა დაიწყო, შემდეგ კი მათ აქციის ყველა მონაწილე გაჰყვა და რუსთაველი ისევ ბუნებრივად გადაიკეტა.
“ცოტაც!” – მანქანიდან ფანჯარაში გამოდებული ასეთი ბანერით გაამხნევეს აქციის მონაწილეები რუსთაველის გამზირზე მიმავალი მანქანიდან. პოლიციამ თავდპირველად სცადა აქციის მონაწილეების დაშლა, ადგილზე დაკავების მანქანებიც ჩამოაყენეს, თუმცა, მალევე სამართალდამცველებმა ტერიტორია დატოვეს.
რუსთაველის პროტესტი
