ყარაბაღი: ყველამ გამოხატა საკუთარი პოზიცია, მოსკოვისა და ვაშინგტონის ჩათვლით
ყარაბაღში ბრძოლების დაწყებიდან მე-18 დღეს, იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა გადაიჭრას კონფლიქტი, საპროგრამო განცხადებები გააკეთეს აზერბაიჯანისა და სომხეთის ლიდერებმა, ყარაბაღის პრეზიდენტმა, რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ და 3 ნოემბერს დანიშნულ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებზე, დონალდ ტრამპის მთავარმა კონკურენტმა.
რუსეთი და აშშ, საფრანგეთთან ერთად, ეუთოს მინსკის ჯგუფის თანათავმჯდომარეები არიან, რომელიც ყარაბაღის კონფლიქტის მოლაპარაკებების პროცესში, ფასილიტატორის როლს ასრულებს 1992 წლიდან მოყოლებული.
აზერბაიჯანის პრეზიდენტის, ილჰამ ალიევის ინტერვიუ თურქულ ტელეარხ HaberTürk-ს
• „აზერბაიჯანელებსა და სომხებს, შეუძლიათ, მშვიდობიანად იცხოვრონ ერთად ყარაბაღში“;
• „მოლაპარაკებები შესაძლებელია მხოლოდ მადრიდის პრინციპების საფუძველზე, რომელიც უზრუნველყოფს ოკუპირებული ტერიტორიების აზერბაიჯანისთვის დაბრუნებას“;
• „მოლაპარაკებებში, მხოლოდ სომხეთი და აზერბაიჯანი მიიღებს მონაწილეობას“.
სომხეთის პრემიერ-მინისტრის, ნიკოლ ფაშინიანის მიმართვა ხალხს
• „საერთაშორისო ძალები და ორგანიზაციები არ რეაგირებენ მიმდინარე პროცესზე, მიაჩნიათ, რომ ფორმულა „ტერიტორიები მშვიდობის დამყარების სანაცვლოდ“ მისაღები იქნება”.
• “ეს ძალიან ჰგავს 1938 წლის მიუნხენის შეთქმულებას, როდესაც, თითქოს მშვიდობისთვის, ჩეხოსლოვაკიის ტერიტორია გერმანიას გადაეცა. რა მოხდა ამის შემდეგ, ყველამ იცის”.
• “საქმე ისაა, მისცემს თუ არა მსოფლიო ახალ ჰიტლერს გამოჩენის საშუალებას, ამჯერად მცირე აზიიდან“.
სომხეთის პრეზიდენტის, არმენ სარგსიანის ინტერვიუ გერმანულ გამოცემა Bild-ს
• „სომხეთი არ აღიარებდა მთიანი ყარაბაღის დამოუკიდებლობას, რათა არ დაერღვია სამშვიდობო მოლაპარაკებების პროცესი“;
• „თურქეთის პრეზიდენტზე ზეგავლენის მოსახდენად და მთიან ყარაბაღში საბრძოლო მოქმედებების შესაჩერებლად, კონფლიქტში უნდა ჩაერთოს მესამე და მეოთხე მხარეები“.
ყარაბაღის პრეზიდენტი არაიკ არუთუნიანი
• ყარაბაღის პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ „აზერბაიჯანის შეიარაღებულმა ძალებმა დაარღვიეს ზავი და ძლიერი დარტყმების მიყენება დაიწყეს. გარკვეულ მონაკვეთებზე, მოწინააღმდეგემ მოახერხა ფრონტის ხაზის გაჭრა და სიღრმისკენ გადაადგილება“.
• არუთუნიანმა მოუწოდა ყველას, „ფიზიკურად მიიღონ მონაწილეობა სამშობლოს დაცვაში“.
რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის, სერგეი ლავროვის ინტერვიუ რუს ჟურნალისტებს
• მშვიდობისმყოფელები და რუსი დამკვირვებლები ყარაბაღში;
• აზერბაიჯანისთვის იმ რაიონების დაბრუნება, რომლებიც 1990-იანი წლების ომის შემდეგ, ყარაბაღის ხელისუფლების კონტროლქვეშაა;
• უსაფრთხოების გარანტიები ყარაბაღის სომხური მოსახლეობისთვის.
ჯო ბაიდენი, დონალდ ტრამპის მთავარი მოწინააღმდეგე 2020 წლის 3 ნოემბერს დანიშნულ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში
განცხადება ჯო ბაიდენის ოფიციალურ ვებგვერდზე
• ტრამპის ადმინისტრაცია საკმაოდ პასიურია ამ ესკალაციის დროს. საბრძოლო მოქმედებების დაწყებიდან, 27 სექტემბრიდან მოყოლებული, არც პრეზიდენტ ტრამპს და არც სახელმწიფო მდივან პომპეოს არ დაურეკავს სომხეთისა და აზერბაიჯანის ლიდერებისთვის, მიუხედავად იმისა, რომ რეგიონი ცეცხლის ალშია გახვეული.
• მოსკოვისთვის დიპლომატიური უფლებამოსილების დელეგირების ნაცვლად, აშშ-ის ადმინისტრაციამ, ჩვენს ევროპელ პარტნიორებთან ერთად, თვითონ უნდა მიიღოს აქტიური მონაწილეობა მუშაობაში, რათა ორივე მხარე მოლაპარაკებებს დაუბრუნდეს.
• ტრამპის ადმინისტრაციამ აზერბაიჯანს უნდა უთხრას, რომ არ მოითმენს მის მცდელობებს, კონფლიქტი სამხედრო გზით გადაწყვიტოს.
• ტრამპის ადმინისტრაციამ სომხეთს უნდა გააგებინოს, რომ მთიანი ყარაბაღის მოსაზღვრე რაიონები არ შეიძლება მუდმივად ოკუპირებული იყოს.
• ბოლოს, მან უნდა შეწყვიტოს ანკარის „ძიძობა“ და თურქეთსა და ირანს უთხრას, რომ თავი შორს დაიჭირონ ამ კონფლიქტისგან.
• თურქეთის მიერ აზერბაიჯანისთვის იარაღის მიწოდება და სამხედრო გადაწყვეტილების მხარდამჭერი საომარი რიტორიკა უპასუხისმგებლობაა.
• ყარაბაღში, აზერბაიჯანისა და სომხეთის არმიებს შორის სასტიკი ბრძოლები 27 სექტემბრიდან მიმდინარეობს. ოფიციალურად, ორივე მხრიდან დაიღუპა 700-ზე მეტი სამხედრო მოსამსახურე და მშვიდობიანი მოსახლე, ათასობით დაიჭრა. არაოფიციალურად – გაცილებით მეტი. ორივე მხარე ავრცელებს ინფორმაციას მოწინააღმდეგის ტექნიკის დიდი დანაკარგების შესახებ და ერთმანეთს დეზინფორმაციის გავრცელებაში ადანაშაულებს.
10 ოქტომბრის, მოსკოვში, აზერბაიჯანის, სომხეთისა და რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრების სამმხრივ შეხვედრაზე, ხელი მოეწერა საბრძოლო მოქმედებების ზონაში.
• ყარაბაღის ომი – ამ სახელწოდებით არის ცნობილი შეიარაღებული კონფლიქტი სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის 1991-1994 წლებში, რომელიც აზერბაიჯანის ყოფილი ავტონომიური მხარის მთიანი ყარაბაღის ტერიტორიაზე და მის მიმდებარე რაიონებში მიმდინარეობდა. ომი დასრულდა ხელმოწერილი ზავით, თუმცა ორმხრივი სროლები პერიოდულად მაინც არის.
სომხებით დასახლებული მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკა არსებობს, როგორც დე ფაქტო დამოუკიდებელი რესპუბლიკა, რომელიც არცერთ სახელმწიფოს არ უღიარებია, მათ შორის არც სომხეთს. აზერბაიჯანი მიიჩნევს, რომ ყარაბაღი და მის გარშემო ტერიტორია ომის პირობებშია ოკუპირებული და ითხოვს დაბრუნებას.
კონფლიქტის დარეგულირების შესახებ მოლაპარაკებებმა საერთაშორისო დონეზე ამ დრომდე შედეგი ვერ გამოიღო. სრულმასშტაბიანი საბრძოლო მოქმედებებისა ბოლო გაელვება ე.წ. “აპრილის ომის”, იგივე “ოთხდღიანი ომის” დროს მოხდა 2016 წლის აპრილში. შედეგად ორივე მხრიდან ათობით ადამიანი დაიღუპა.
