როგორ ცხოვრობენ მარტოხელა დედები საქართველოში: ოთხი ისტორია
კორონავირუსის პანდემია და მასთან დაკავშირებული იზოლაცია განსაკუთრებით მძიმე აღმოჩნდა მოწყვლადი სოციალური ჯგუფებისთვის, რომლებიც საკუთარ პრობლემებთან ერთი ერთზე აღმოჩდნენ.
მათ შორის არიან მარტოხელა დედები, რომლებიც მარტო ზრდიან შვილებს ხშირად ყოველგვარი ფსიქოლოგიური და ფინანსური დახმარების გარეშე.
ოფიციალური სტატისტიკით, საქართველოში 4500 ქალი ატარებს მარტოხელა დედის სტატუსს.
JAMnews-ი ესაუბრა მარტოხელა დედებს და იმ ადამიანებს, რომლებიც საქართველოში მათ უფლებებს იცავენ.
მარტოხელა მშობლობა საქართველოში: სტატისტიკა
საქართველოში ოფიციალურად 4 ათას 500 მარტოხელა დედაა; თუმცა ეს ციფრი სრულიად არ ასახავს რეალობას – რეალურად, გაცილებით მეტი ქალი ზრდის შვილს მარტო.
საქართველოში ყოველი მეორე ქორწინება გაყრით სრულდება – 2019 წელს ოფიციალურ ქორწინებათა რაოდენობა იყო 23 ათას 285, ხოლო ოფიციალურ განქორწინებათა რაოდენობა – 11 ათას 205.
მამების 70 პროცენტი არ იხდის ალიმენტს ნებაყოფლობით. არასამთავრობო ორგანიზაცია „ადამიანის უფლებების განვითარების ფონდის“ მიერ ჩატარებული კვლევის თანახმად, 2015-2016 წლებში ბიუროს წარმოებაში მიღებული აქვს ალიმენტთან დაკავშირებით 2 363 საქმე.
დახმარება, რომელსაც მარტოხელა დედა სახელმწიფოსგან იღებს არის 0.
ქეთი ხერკელაძე, 37 წლის, თბილისი
პირველ რიგში, მინდა ვთქვა, რომ თავს ძალიან კარგად ვგრძნობ და ვარ ბედნიერი, რომ მყავს შვილი.
ყველაფერი დაუგეგმავად მოხდა. მყავდა შეყვარებული, რომელთან დაშორების შემდეგაც გავიგე, რომ ორსულად ვიყავი.
გადავწყვიტე ბავშვის მამისთვის ყველაფერი მეთქვა და დავურეკე, მაგრამ აღმოჩნდა რომ ცოლი მოიყვანა. მეც გავბრაზდი და საერთოდ აღარ ვუთხარი, რომ ორსულად ვიყავი.
არ დავმალავ და ვიტყვი, რომ თავიდან, ოჯახის წევრების რეაქციის მეშინოდა და ვღელავდი. ჩემთვის მთავარი იყო მშვიდი და წყნარი ორსულობა მქონოდა, ამიტომ ვცდილობდი ზედმეტი სტრესი ამერიდებინა თავიდან და სახლში არ ვთქვი. დიდი, ფართე ტანსაცმელი მეცვა და ვამბობდი, რომ უბრალოდ გავსუქდი.
ოჯახის წევრებსაც სჯეროდათ.
მე თვითონაც არ ვიცი, როგორ მოვახერხე. შემდეგ დამალვის ისეთ აზარტში შევედი, რომ საბოლოო ჯამში დედაჩემმა მშობიარობამდე მხოლოდ ექვსი დღით ადრე გაიგო, რომ ორსულად ვიყავი.
და საბედნიეროდ, სრულიად საპირისპირო რეაქცია მივიღე. ყველას გული დაწყდა, რომ ჩემი ორსულობის მონაწილეები ვერ გახდნენ და ეს ბედნიერება ვერ გაიზიარეს ჩემთან ერთად.
ლილე ოთხი წლის იყო მამა პირველად რომ ნახა. ყველაფერი გააზრებული აქვს. იცის რომ მე და მამამისი ერთად არ ვცხოვრობთ, რომ მამას სხვა ოჯახი ჰყავს და ჩემ მიმართ პრეტენზია არასდროს გამოუთქვამს. შენც თუ გათხოვდები კარგი იქნებაო – მითხრა ერთხელ.
ახლა, რაც წამოიზარდა, უკვე თვითონ გამოთქვა მასთან შეხვედრის სურვილი. ბოლო ორი თვეა ტელეფონით ურთიერთობენ. მამამ ველოსიპედი აჩუქა და ძალიან უხარია.
მას შემდეგ, რაც ლილე მყავს, არაფერს შევცვლიდი ჩემს ცხოვრებაში. შვილის გაზრდა ნამდვილად ორი ადამიანის საქმეა, ამაშიც დავრწმუნდი, თუმცა არცერთი წუთით არ ვნანობ ჩემს გადაწყვეტილებას.
ძალიან ბევრი ქალი ამას არ აკეთებს, იმიტომ რომ საზოგადოებაში არსებული სტერეოტიპების და პასუხისმგებლობის მხოლოდ საკუთარ თავზე აღების ეშინიათ. ფიქრობენ, რომ მარტო ვერ შეძლებენ შვილის გაზრდას. ყველა მათგანს მინდა ვუთხრა, რომ აუცილებლად შეძლებენ.
კანონი: ვინ ითვლება საქართველოში მარტოხელა დედად
საქართველოს კანონმდებლობით მარტოხელა დედის სტატუსი ენიჭება ქალს, რომელიც არ იმყოფება რეგისტრირებულ ქორწინებაში და რომელსაც ჰყავს არასრულწლოვანი შვილი (ბიოლოგიური ან შვილად აყვანილი), რომლის დაბადების მოწმობაშიც მამის გრაფა ცარიელია.
ყველა სხვა შემთხვევაში კანონი არ აღიარებს ქალს, როგორც მარტოხელა დედას.
მიუხედავად იმისა, რომ გარკვეული სტატისტიკა არსებობს, რეალურად რამდენი დედა ზრდის შვილს მარტო, ეს აღრიცხული არ არის.
კანონისთვის არა აქვს მნიშვნელობა, რომ შესაძლოა, დაბადების მოწმობაში მამის არსებობა უბრალოდ ფორმალობა იყოს და რეალურად ქალი მარტო ზრდიდეს ბავშვს. ნებისმიერ შემთხვევაში ქალი, რომლის ბავშვის დაბადების მოწმობაში მამის სახელი და გვარი წერია, უკვე არ ითვლება მარტოხელად.
საქართველოში, სადაც საზოგადოება დღემდე სტერეოტიპულად უყურებს უქმრო ქალს და უმამო ბავშვს, ქალები ხშირად იძულებულნი არიან ფორმალურად მიუთითონ მამა, რომ საკუთარი შვილები საზოგადოებრივი განკიცხვისგან დაიცვან.
„კახეთში ერთმა მამაკაცმა რამდენიმე ბავშვს საკუთარი გვარი მისცა, რომ საზოგადოებაში არსებული სტიგმისგან დაეცვა ისინი, ამ დროს დედებმა მარტოხელას სტატუსი ვეღარ მიიღეს, მაგრამ სტატუსს ამჯობინეს ბავშვების დაცვა სტიგმისგან,“ – ამბობს სალომე მეზურნიშვილი, არასამთავრობო ორგანიზაცია „ადამიანის უფლებების განვითარების ფონდიდან“, რომელიც წლებია მუშაობს მარტოხელა მშობლების უფლებებზე.
ის სხვა შემთხვევებსაც იხსენებს, რომლებიც ნათლად გამოხატავს, რამდენად აცდენილია მარტოხელა დედის სტატუსის განმსაზღველი კრიტერიუმი რეალობას.
„მარტოხელა დედებად არ ითვლებიან არც ქვრივები. არც განქორწინებული დედა, რომელსაც მამა ალიმენტს არ უხდის. არც ქალი, რომელიც მარტო ზრდის ბავშვს იმის გამო, რომ მამა პატიმრობაშიაა. ასეთ დროს, უნდა არსებობდეს დროებითი სტატუსი, რომ ქალმა რაიმე დახმარება მიიღოს,“ – ამბობს მეზურნიშვილი.
ის იხსენებს შემთხვევას, როდესაც ქალს მარტოხელა დედის სტატუსი ჩამოართვეს:
„ბავშვის დაბადების მოწმობაში მამის მონაცემები არ ფიქსირდებოდა, რადგან მამა არ აღიარებდა ბავშვის მამობას. მერე დედამ იბრძოლა, ექსპერტიზით დაამტკიცა, რომ ის ნამდვილად ბავშვის მამაა. და რა მიიღო – კაცი ალიმენტებს მაინც არ იხდის და სახელმწიფომ სტატუსიც ჩამოართვა, რადგან დაბადების მოწმობაში მამის მონაცემები უკვე ჩაიწერა“ .
გვანცა, 24 წლის, ზუგდიდი
ბავშვის მამა ორი წლის წინ გავიცანი თურქეთში. ის მუსულმანია, მე ქრისტიანი, ამიტომ დედამთილს თავიდანვე არ ვუნდოდი რძლად. მონათვლა მომთხოვეს, რაზეც უარი ვთქვი. რვა თვე ვიყავით ერთად და შემდეგ წამოვედი.
სახლში დაბრუნების შემდეგ გავიგე, რომ ორსულად ვიყავი. ვაღიარებ და ვიტყვი, რომ იყო წუთები, როცა დავფიქრდი, გამეჩინა თუ არა, მაგრამ ამის გაფიქრებაც კი ცოდვაა. ვერაფრით გავიმეტე.
ოჯახი ძალიან დამიდგა გვერდით. მამა მეუბნებოდა არა უშავს, ყველაფერი ხდება, მე დაგეხმარები და მე გავზრდი შენს შვილსო. ოჯახის მხარდაჭერა ალბათ ყველაზე მნიშვნელოვანია ასეთ დროს.
იყვნენ ადამიანები, ვინც მირჩევდნენ არ გამეჩინა. ხომ იცით როგორი სტერეოტიპები არსებობს საქართველოში. მაგრამ მე ჩემი გადაწყვეტილება მიღებული მქონდა და როცა დედა და მამა გვერდით გიდგანან, სხვების ლაპარაკს აღარ ანიჭებ მნიშვნელობას. ახლაც, როგორც ვიცი, ყველა თავის ვერსიას ჰყვება ჩემ შესახებ, მაგრამ ნაკლებად მადარდებს მათი აზრი.
ახლა წლის და შვიდი თვისაა დემეტრე. ჩემ გვარზეა. ვაპირებ, რომ ყველაფერი ისე მოვუყვე, როგორც იყო. ვთვლი, რომ თავიდანვე უნდა შეაჩვიო ბავშვი სიმართლეს.
ნამდვილად ძალიან რთულია, მაგრამ არა შეუძლებელი. ფინანსური მდგომარეობა რომ არა, საერთოდ არაფერზე ვინერვიულებდი.
მე მაღაზიაში ვმუშაობდი, მაგრამ რაც პანდემია დაიწყო, მას შემდეგ სახლში ვზივარ. დედას სამჯერ აქვს ინსულტი გადატანილი და ახლა ოჯახში მხოლოდ მამა მუშაობს.
მამა ომის ვეტერანია, 2008 წლის ომშიც იბრძოდა და 22 ლარი აქვს ვეტერანის პენსია. 2018 წელს სამსახურიდან გაათავისუფლეს და უპატრონოდ დატოვეს. ახლა ცეხში მუშაობს, მაგრამ შეიძლება დღეები ისე გავიდეს, საერთოდ ვერაფერი მოიტანოს სახლში.
სახლიც, რომელშიც ვცხოვრობთ, იპოთეკით არის დატვირთული და როდის გაგვასახლებენ, არ ვიცით.
ბავშვს 50 ლარი აქვს სოციალური დახმარება [ზუგდიდის მერიამ დაუნიშნა]. მე – არაფერი. ეტყობა ძალიან მდიდარი ვარ და არ მჭირდება. ბავშვის მამაც მიგზავნის ხოლმე რაღაც თანხას ხანდახან.
სამწუხარო ამბავი ისაა, რომ მე იშვიათი გამონაკლისი არ ვარ. მთელი საქართველო ასე ცხოვრობს, უმძიმეს დღეში.
რა დახმარებას იღებენ მარტოხელა ქალები?
სულ რაღაც ხუთი წლის წინ საქართველოს კანონმდებლობა საერთოდ არ აღიარებდა მარტოხელა დედებს.
რეგულაცია, რის საფუძველზეც მარტოხელა დედის სტატუსის მინიჭება განისაზღვრება, 2015 წელს შევიდა ძალაში სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციის აქტიური მუშაობის შედეგად.
სტატუსის განსაზღვრის პროცესში იყო ჩართული „ძალადობისგან დაცვის ეროვნული ქსელი“. ორგანიზაციის იურისტის, მანანა ფურცხვანიძის თქმით, მათი მთავარი ამოცანა მარტოხელა დედებისათვის თუნდაც მინიმალური ფინანსური დახმარების გამოყოფა იყო.
„ვიბრძოდით, რომ თუნდაც 50 ლარი მიეღოთ საწყის ეტაპზე… მაგრამ, ვერ მივაღწიეთ მიზანს. მხოლოდ სტატუსის განსაზღვრა შევძელით. ისიც, ძალიან ვიწროა ის კრიტერიუმები, რომელთა საფუძველზე ენიჭებათ მშობლებს სტატუსი. თუმცა, ჩვენი სურვილის მიუხედავად, ამ კრიტერიუმების გაზრდაზე ლაპარაკიც კი არ არის. ჩვენმა სახელმწიფომ ვერ მოიცალა ამ საკითხის ბოლომდე მისაყვანად,“ – ამბობს ფურცხვანაძე.
მიუხედავად იმისა, რომ მარტოხელა დედის სტატუსის მიღების კრიტერიუმში ცოტა დედა ხვდება, სახელმწიფო მათზე ფინანსურ დახმარებას მაინც არ გასცემს.
საქართველოში ამ სტატუსის მქონე ქალებს მხოლოდ ერთი შეღავათი აქვთ – სრულად თავისუფლდებიან საშემოსავლო გადასახადისაგან ისიც მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მათი წლიური შემოსავალი არ აღემატება 3 ათას ლარს, რაც 250 ლარია თვეში.
და ეს მაშინ, როდესაც, მაგალითად, სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემებით ორსულიანი ოჯახის საარსებო მინიმუმი საქართველოში 266 ლარია.
ფინანსური მხარდაჭერის გარეშე დარჩენილი მარტოხელა დედები ხშირად დახმარებისთვის ადგილობრივ მუნიციპალიტეტებს მიმართავენ ხოლმე.
თუმცა, კანონი მუნიციპალიტეტებს არ ავალდებულებს დახმარების გაცემას, ეს მხოლოდ მათ კეთილ ნებაზეა დამოკიდებული. მაგალითად, თუ ქუთაისის მუნიციპალიტეტი მარტოხელა დედების უმეტესობას კომუნალური გადასახადების გადახდაში ეხმარება, იგივეს არ აკეთებს, ხაშურის მუნიციპალიტეტი, რაშიც ვერ შეედავები.
თბილისში, ამ მხრივ ყველაზე მძიმე მდგომარეობაა. არადა, პროცენტულად ყველაზე მეტი მარტოხელა დედა სწორედ თბილისში ცხოვრობს.
სალომე მეზურნიშვილის თქმით, ერთადერთი, რისი მიღწევაც მისმა ორგანიზაციამ დიდი ბრძოლით შეძლო ისაა, რომ 2019 წლიდან მარტოხელა მშობლების შვილები სახელმწიფო ბაღებში რეგისტრაციისას ურიგოდ სარგებლობენ.
„პირველ რიგში სტატუსის განსაზღვრების კრიტერიუმი უნდა გაფართოვდეს და შემდეგ საჭიროებიდან გამომდინარე ინდივიდუალურად განისაზღვროს, თუ რა დახმარებას მიიღებს დედა. მაგალითად, თუ ქალაქში მცხოვრები მარტოხელა მშობლისთვის ტრანსპორტის ვაუჩერი დიდი დახმარება იქნება, სოფლად მცხოვრები მარტოხელა მშობლისთვის ეს არაფრისმომცემი დახმარებაა. შესაბამისად, მარტოხელა მშობლების საჭიროებები რთული და კომპლექსური საკითხია, რომელსაც სერიოზული კვლევა და ინდივიდუალური მიდგომა სჭირდება,“ – ამბობს მეზურნიშვილი.
კიდევ ერთი შეღავათი, რასაც სახელმწიფო მარტოხელა დედას სთავაზობს, ეს არის ოჯახის სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობის აღწერის პროცესში მათი სტატუსის გათვალისწინებაა.
ანუ, მარტივად რომ ვთქვათ, მარტოხელა დედას მეტი შანსი აქვს სოციალურად დაუცველის სტატუსი და ამ სტატუსიდან გამომდინარე დახმარება მიიღოს. დღეს საქართველოში სოციალურად დაუცველი ადამიანები მდგომარეობის მიხედვით, სხვადასხვა თანხას იღებენ, რაც ოჯახის თითო წევრისთვის 30 ლარიდან 60 ლარამდე მერყეობს.
მარტოხელა დედების მხარდაჭერის წესი არ შეცვლილა არც პანდემიის პირობებშიც.
მაშინ, როდესაც ქვეყანა ფაქტობრივად ჩაკეტილია და რამდენიმე ათასმა ადამიანმა სამსახური დაკარგა, მოწყვლად ჯგუფებს განსაკუთრებით უჭირთ.
როგორც სალომე მეზურნიშვილი ამბობს, მან მთავრობის ადმინისტრაციის ცხელი ხაზიდან გაიგო, რომ მარტოხელა დედებისთვის არანაირი დახმარება არ იყო გამოყოფილი:
“ამის შემდეგ ჩვენმა ფონდმა შეაგროვა გარკვეული თანხა და სხვადასხვა სახის პროდუქტებით დავეხმარეთ მათ, ვისთანაც უშუალოდ მიგვიწვდებოდა ხელი და ვისაც ძალიან უჭირდა.”
მაკა კეიდია, 38 წლის, თბილისი
ხუთი წელი ვიყავით ერთად და შემდეგ დავორსულდი. ორივემ გადავწყვიტეთ, რომ გვინდოდა შვილი და პატარა მარიამი გაგვიჩნდა.
ხუთი თვის შემდეგ, საზღვარგარეთ წავიდა. ასეთი გეგმა გვქონდა – ჯერ თვითონ წავიდოდა, იქ მოძლიერდებოდა და შემდეგ ჩვენც წაგვიყვანდა. ჩვენი უკეთესი მომავლისთვის დავგეგმეთ ასე. რამდენიმე თვის განმავლობაში ჩვეულებრივი ურთიერთობა გვქონდა ონლაინ, მეც მელაპარაკებოდა და ბავშვსაც.
ერთ დღესაც, უცებ გაქრა. წარმოდგენა არ მქონდა სად იყო ან რას აკეთებდა. სამი თვის შემდეგ სრულიად შემთხვევით შევხვდი თბილისში. ბავშვის შესახებ კითხვაც არ დაუსვამს.
ეს გადამწყვეტი მომენტი იყო. მივხვდი, რომ ამ ადამიანთან აღარანაირი კავშირი აღარ უნდა მქონოდა და სრულიად მარტო ვრჩებოდი ცხოვრების წინაშე პატარა ბავშვით.
მაშინ მარიამი ორი წლის იყო. ახლა ათი წლისაა. რვა წლის განმავლობაში მამამისს ერთხელაც არ მოუკითხავს, როგორ იზრდება მისი შვილი, რას ჭამს, რა აცვია, ან რას სწავლობს. არც ერთხელ.
2017 წელს სასამართლოში ალიმენტზე სარჩელი შევიტანე. რა თქმა უნდა, გაასაჩივრა და ყველაფერი გადამალა, რაც მის სახელზე იყო გაფორმებული. სამ ინსტანციაში გაასაჩივრა, უზენაესშიც კი, სადაც ერთი-ერთი მოსამართლისგან ასეთი რამ მოვისმინე – რატომ სთხოვ ადამიანს იმას, რისი სურვილიც არ აქვს, რატომ ავალდებულებო. კი, მოსამართლემ მითხრა ასეთი რამ. ისიც მინდა აღვნიშნო, რომ ფინანსურად ნამდვილად არ უჭირს, ძალიან კარგად ცხოვრობს.
საბოლოოდ, გავიმარჯვე და უზენაესმა სასამართლომ გარკვეული თანხა დაადგინა, რომელიც ყოველთვიურად უნდა იხადოს. ეს თანხა ალბათ მისი შემოსავლის ერთი პროცენტიც არ არის.
მას შემდეგ, ალიმენტს იხდის, ოღონდ ხშირ შემთხვევაში მე უნდა შევახსენო. ბავშვს არ ნახულობს, კითხვასაც არ სვამს მის შესახებ.
ყველაზე რთული ისაა, რომ ყველაფერში მარტო ხარ – გადაწყვეტილებების მიღების დროს, პრობლემების წინაშე, სიხარულის გაზიარებისას – სულ მარტო ხარ. არადა, მან ხომ თვითონ აიღო ეს პასუხისმგებლობა, მისთვის არავის არაფერი დაუძალებია.
ბავშვს მამის გვარი აქვს, ამიტომ მარტოხელა დედის სტატუსი არ მომენიჭა. შესაბამისად, არანაირი დახმარება ან შეღავათი არ მაქვს. საერთოდ, არანაირად არ დამხმარებია სახელმწიფო, როდესაც ათი წლის წინ მარტო აღმოვჩნდი პატარა ბავშვით ხელში.
საბედნიეროდ, მშობლები გვერდში მიდგანან და ყველაფერი გააკეთეს იმისთვის, რომ მე და მარიამს თავი მიტოვებულად არ გვეგრძნო.
მე დიდი ხანია შეგუებული ვარ, რომ ბავშვს მარტო ვზრდი და ჩემ გარდა მასთან არავინაა. როცა გაიზრდება მარიამი, თვითონ გადაწყვეტს, როგორი ურთიერთობა უნდა მამამისთან. ახლა, თითქოს გრძნობს, რომ ამ თემაზე საუბარი არ მსიამოვნებს და ბევრ კითხვას არ მისვამს.
როგორ ებრძვიან მარტოდ დარჩენილი ქალები პანდემიას
ალიმენტების გადახდა პრობლემური საკითხი რომ არის, ამას სასამართლო დავების რაოდენობაც მოწმობს.
„ადამიანის უფლებების განვითარების ფონდის“ მიერ ჩატარებულ კვლევაში ვკითხულობთ, რომ 2015-2016 წლებში სააღსრულებო ბიუროს წარმოებაში მიღებული აქვს ალიმენტებთან დაკავშირებით 2 363 საქმე.
ალიმენტების გადაუხდელობას რამდენიმე მიზეზი აქვს:
ერთი ის არის, რომ მამების ნაწილი დაუსაქმებელია (ამჟამად უმუშევრობის საშუალო მაჩვენებელი 11.9 პროცენტია), ან თავად არის სოციალურად დაუცველი პირი;
ნაწილს შემოსავალი აქვს, მაგრამ პასუხისმგებლობას არ იღებს და თავს არიდებს ალიმენტის გადახდას სხვადასხვა ხერხით – მალავენ შემოსავლებს, მშობლების სახელზე აფორმებენ ქონებას და ა.შ.
ასევე, მამები ხშირად უარს ამბობენ ალიმენტის გადახდაზე ბავშვის დედასთან მწვავე კონფლიქტის გამო – მათი არგუმენტია “მე თვითონ ვუყიდი ჩემს შვილს რაც საჭიროა, რადგან მისი დედა ფულს რაში დახარჯავს, არ ვიცი”.
სალომე მეზურნიშვილის თქმით, ასობით შემთხვევა არსებობს, როდესაც მამა სასამართლოს მიერ დაკისრებულ ალიმენტს არ იხდის.
„მაგალითად, 2017 წლის მონაცემებს გეტყვით, რომელიც გამოვითხოვეთ – 700-მდე შემთხვევაში, სასამართლოს გადაწყვეტილების მიუხედავად, მამა თანხას არ იხდიდა“.
მარი ჯაყელი, 36 წლის, ჩაქვი
მეზობელმა გამაცნო ჩემი მომავალი ქმარი. არაბი კაცია. მაშინვე მოვეწონე. მეც მომეწონა.
25 მაისს გვქონდა ქორწილი, 2005 წელს. გაცნობიდან ერთი თვის თავზე.
თავიდან, როგორც ყველას, ჩვენც კარგი ცხოვრება გვქონდა. შემდეგ, პირველი შვილი რომ გავაჩინე, ყველაფერი შეიცვალა. ცუდად მოქცევა დაიწყო, მცემდა და შეურაცხყოფას მაყენებდა.
ჯერ პირველი შვილის გამო ვრჩებოდი, შემდეგ მეორე გავაჩინე, მერე მესამე და საბოლოოდ 13 წელი და 5 შვილი მაკავშირებს მასთან.
15 წლის გიორგი, 13 წლის ბექა, 12 წლის ლუკა, 9 წლის დიანა და 5 წლის იმედა.
გაბრაზებული რომ იყო ხოლმე, ჩემზე იყრიდა ჯავრს, მაგრამ ვითმენდი. სულ იმედი მქონდა, რომ გამოსწორდებოდა. ბავშვების ხათრითაც ვითმენდი. ვფიქრობდი, რომ მამა სჭირდებოდათ.
მესამე ბავშვი რომ გავაჩინე, არაბეთში, დამასკოში წავედით. იქაც ცუდად მექცეოდა, არ გამოსწორდა. მე ყველაფერს ვასრულებდი, რაც ჩემგან საჭირო იყო, მაგრამ არაფერი იცვლებოდა. სვამდა და მცემდა.
არაბეთში 4 წელი ვიყავით. მეოთხე შვილი იქ გავაჩინე. არეულობა რომ დაიწყო, საქართველოში დავბრუნდით. ჯერ მეზობლის ბინაში ვცხოვრობდით ორი თვე, შემდეგ ჩემი ძმის ბინაში გადავედით ორი წლით.
მერე მუშაობა დაიწყო და სახლიც ვიყიდეთ. მეხუთე ბავშვი უკვე აქ გავაჩინე.
13 წის განმავლობაში ყოველდღე ველოდი, რომ გამოსწორდებოდა და შეიცვლებოდა მაგრამ ბოლოს მივხვდი, რომ აზრი აღარ ჰქონდა ლოდინს. 29 ივლისს ბავშვებს ხელი მოვკიდე და წამოვედი.
ახლა ჩემი ძმის ბინაში ვარ. ქმარი ალიმენტსაც არ იხდის – არ ვარ ვალდებული ბავშვებს ფული დავურიცხოო. სამ თვეში ერთხელ თუ მოუტანს ხოლმე პურის ფულს და უფროსი ბიჭი მიჰყავს ხოლმე თავისთან. სულ ეს არის.
სასამართლოში ვერ მივდივარ, რომ ვუჩივლო. თავიდან ვმუშაობდი და ვერ ვახერხებდი. ახლა კიდევ ისეთი სიტუაციაა, სად წავიდე. ვზივართ სახლში გამოკეტილები.
ადრე ბათუმში დავდიოდი ხოლმე და სახლებს ვალაგებდი. ზაფხულობით ბარში ვმუშაობდი ზღვის პირას. ბავშვებიც თან დამყავდა ხოლმე სამუშაოზე. ახლა რა გავაკეთო? ვერსად ვმუშაობ და ვზივართ სახლში, როგორც ყველა.
სოციალური დახმარება მაქვს და დედა და ძმა მეხმარებიან ფინანსურად, როგორც შუეძლიათ. კიდევ, მეზობლები და ეკლესია მიდგანან გვერდით. მადლობა ღმერთს, ფეჩი და საჭმელი ყოველთვის გვაქვს. მშივრები არასდროს არიან ჩემი შვილები.
ჩემი ტელეფონი ვერ კითხულობს იმ პროგრამას, რითიც ბავშვებმა ონლაინ უნდა ისწავლონ. სკოლა დაგვპირდა კომპიუტერს, მაგრამ ჯერ არავის არაფერი მოუტანია. მე ახალ ტელეფონს ვერ ვიყიდი. სოციალური დახმარება ტელეფონზე ნამდვილად აღარ მეყოფა. სარეცხი მანქანაც კი არ მაქვს და ახალი ტელეფონი საიდან ვიყიდო.
რთულია ქმრის გარეშე, მით უმეტეს, როცა ვერ მუშაობ. თავიდან ძალიან გამიჭირდა, დეპრესიაში ვიყავი. მაგრამ შემდეგ მივეჩვიე ასე ცხოვრებას და მივხვდი, რომ მთავარია მონდომება. ყველაფერი გამოვა, თუ მოინდომებ.
შიშის ქვეშ ცხოვრებას ყველაფერი ჯობია. ბავშვებიც ხომ უყურებდნენ როგორ მექცეოდა ჩემი ქმარი. ამას მირჩევნია მარტომ ვარჩინო და მშვიდად გავზარდო ჩემი შვილები.
