რიგი ცხედრების ამოსაცნობად. ქალაქი ბუჩა რუსეთის ჯარის გასვლიდან ერთი თვის შემდეგ
უკრაინის ქალაქი ბუჩა გათავისუფლებიდან ერთი თვის შემდეგ
უკრაინის დედაქალაქის მახლობლად მდებარე ქალაქი ბუჩა, რუსეთის შეჭრისას მშვიდობიანი მოსახლეობის ხოცვა-ჟლეტის ამბებით მთელმა მსოფლიომ გაიცნო. რუსული ჯარის გასვლიდან ერთი თვე გავიდა, მაგრამ დაღუპულთა ცხედრების ძებნისა და ამოცნობის პროცესი ამ დრომდე გრძელდება.
უკრაინული გამოცემა Hromadske ჰყვება, როგორ უბრუნდება ომისგან განადგურებული და დანგრეული ქალაქი მშვიდობიან ცხოვრებას.
ყვითელი “ბოგდანი”, დაახლოებით მესამედი ხალხით სავსე, საგუშაგოზე ჩერდება. ავტომატიანი სამხედრო პირი სწრაფად ამოწმებს აქვს თუ არა ყველას პასპორტი – სხვას არაფერს უყურებს, არც რეგისტრაციას, არც რაიმე განსაკუთრებულ აღნიშვნას დოკუმენტში.
შემდეგ მიკროავტობუსი ფრთხილად გადის ირპენის ხიდისგან დარჩენილ ერთადერთი მთლიან, მაგრამ ძალიან დახრილ მონაკვეთს და ბუჩაში ვართ.
მთავარი ადგილი ქალაქში – მორგი
პირველი გაჩერება მორგია, რომელიც პოლევაიას ქუჩაზე, თითქმის ქალაქის ცენტრშია. ეს საკვანძო ადგილია – აქ ცხედრები არამხოლოდ ბუჩადან, არამედ მთელი რაიონიდან მოჰყავთ.
მორგის ეზოში ორი კარავია. ერთი საინფორმაციო ცენტრის მოვალეობას ასრულებს. აქ მოხალისეები უგზო-უკვლოდ დაკარგულთა ნათესავებს ეკონტაქტებიან. მეორე კი პათოლოგანატომებისა და გამომძიებლების დასვენების ადგილია.
ქალაქის გათავისუფლებიდან ერთი თვის შემდეგაც კი ცხედრებთან მუშაობა არ სრულდება. ეზოს შესასვლელში, ღია ცის ქვეშ, ცელოფნებში რვა გარდაცვლილის გვამია. პერიოდულად მაცივრიდან ახალი ცხედარი გამოაქვთ და შესამოწმებლად გადააქვთ.
„მოდის ის ხალხი, ვინც ნათესავების ცხედრები ჯერ ვერ იპოვა. ჩვენ მათ გამოკითხვას ვატარებთ და განაცხადებს ვავსებთ. გვყავს ადამიანები, რომლებიც ფოტოებთან და აღწერილობებთან მუშაობენ, შესადარებლად. ისინი ეძებენ. თუ დამთხვევები აღმოჩნდება, ვურეკავთ და ვეუბნებით ახლობლებს. თუ ვერ ვპოულობთ, ვეუბნებით, რომ მუშაობას ვაგრძელებთ. დამწვარი ცხედრებიც არის, მათ დნმ-ის ანალიზს ვუტარებთ”, – ამბობს ადმინისტრაციული სერვისების უზრუნველყოფის ცენტრის უფროსის მოადგილე გალინა ვეჟიჩანინი.
განაცხადებს იმ ადამიანებისგან, რომლებიც გარდაცვლილთა შორის თავიანთ ნათესავებსა და მეგობრებს ეძებენ, სწორედ გალინა იღებს.
გალინა ამბობს, რომ მათთან უამრავი ნაწამები ადამიანი მიჰყავთ, მათი ცხედრები, ვინც წამებით გარდაიცვალა.
დანით მიყენებული ჭრილობებით, დამტვრეული კბილებით, სახის გამომეტყველებით, – არასტანდარტული ჭრილობებით, არასპეციალისტიც კი მიხვდება, რომ ეს ხალხი წამებით და ტანჯვით არის გარდაცვლილი და არა ტყვიით.
გარდაცვლილის ცხედრებთან ექსპერტები მუშაობენ. ვიდრე ისინი სამუშაოს არ დაასრულებენ, ნათესავებს ცხედრების დასაკრძალად გადასვენება არ შეუძლიათ.
კრიზისული ფსიქოლოგი, ფსიქოთერაპევტი ანა დოლიდი ამბობს, რომ ამოცნობისთვის ახლობლებს ცხედარს არ აჩვენებენ, მხოლოდ ფოტოსურათებს.
გარდა ამისა, თუ ადამიანი შეუძლოდაა, ამოცნობის პროცესი შეიძლება სიტყვიერიც იყოს. ასეთ დროს, სპეციალისტი გარდაცვლილის ნათესავთან საუბრისას ჩამოთვლის ყველა შესაძლო დეტალს, მაგრამ ცდილობს სხეულის ფოტო იქამდე არ აჩვენოს, ვიდრე არ დარწმუნდება, რომ ეს ზუსტად ის გარდაცვლილია, რომელსაც ეძებენ.
როგორც თერაპევტი ამბობს, შეიძლება გარდაცვლილის ახლობლებისთვის ექსჰუმაციის ფაქტიც კი ტრავმული იყოს: უკვე დამარხული ცხედარს იღებენ მიწიდან და შეიძლება, რამდენიმე კვირაც კი ინახებოდეს გამოკვლევამდე.
ახლობლებს არამხოლოდ გამომშვიდობება არ შეუძლიათ გარდაცვლილებთან, ისინი იმის შიშითაც ცხოვრობენ, რომ შესაძლოა ცხედარი დაკარგონ, ან სხვაში აირიოს.
ცხედრებთან მუშაობა კონვეირის მუშაობას ჰგავს, ხშირად ცერემონიების დრო არაა. გარდაცვლილის გვამი შესაძლოა ურიკაზე დადონ, ან პირდაპირ მიწაზე, მორგის შესასვლელში. უკვე ამოცნობილ ცხედრებს სპეციალურ ნიშნებს, იარლიყებს უკეთებენ.
ალექსანდრე ხომენკო / hromadske
ანა დოლიდის თქმით, ნათესავები მორგში მისულთა მხოლოდ ოცმა პროცენტმა ვერ იპოვა. ეს ოცი პროცენტი, დიდი ალბათობით, ან ტყვეობაშია, ან სადმე დამარხული და მათი ნეშტი ჯერ არ აღმოუჩენიათ.
ახლა ქალაქის ხელისუფლება აყალიბებს სამსახურს, რომელმაც დაზარალებულებს, მათი ახლობლების დაკრძალვის შემდეგ, ფსიქოლოგიური დახმარება უნდა გაუწიოს.
უმაღლესი რადას ადამიანის უფლებათა კომისრის, ლუდმილა დენისოვას თქმით, მთლიანობაში, ბუჩაში ნაწამები და მოკლული ადამიანების 412 ცხედარი აღმოაჩინეს. 29 აპრილის მდგომარეობით კი, კიევის რეგიონში 1187 მშვიდობიანი მოქალაქის ცხედარია ნაპოვნი.
ამავდროულად, გენერალურმა პროკურატურამ დაასახელა რუსეთის სახმელეთო ჯარების 64-ე ცალკეული მოტომსროლელი ბრიგადის პირველი ათი სამხედრო მოსამსახურის ვინაობა, რომლებიც ბუჩას სისასტიკეში მონაწილეობდნენ.
“უნდოდათ უკრაინის დროშისთვის ესროლათ”
ბუჩაში ამ დრომდე არ დაუშლიათ ეზოებში მოწყობილი სამზარეულოები. ზოგან იმიტომ, რომ იქ ჯერ კიდევ ამზადებენ რამეს, კომუნალური გადასახადების დასაზოგად. ზოგან კი, იმის შიშით, რომ ომი შეიძლება დაბრუნდეს.
ერთ-ერთ ასეთ სამზარეულოსთან ახალგაზრდა კაცს ვხვდებით. ვინაობის გამხელაზე უარს ამბობს, სევდიანად საუბრობს და აღიარებს, რომ თავისუფლად შეიძლებოდა გარდაცვლილთა სიაში ყოფილიყო.
“დასახვრეტად წამიყვანეს, რადგან უკრაინის დროშა, გერბი და სამხედროებთან ერთად გადაღებული ფოტო მქონდა. მეზობლები მეხვეწებოდნენ, დედაჩემი ლამის მუხლებზე დადგა… რადგან აქ ორი ბიჭი დავრჩით, დანარჩენები პენსიონერები არიან“, – ამბობს მამაკაცი.
იგი ფიქრობს, რომ რუსებმა წინასწარ იცოდნენ, სად უნდა ეძებნათ ეჭვმიტანილები: როდესაც სამხედრო აღრიცხვის განყოფილება, პროკურატურა და პოლიცია დაიკავეს, იქიდან ყველა დოკუმენტი გადასამოწმებლად წაიღეს.
„ტელეფონები წაგვართვეს, ბარათები დაამტვრიეს, სახსრები არ გვაქვს. ახლა უნდა წახვიდე სახლში, მოამზადო და მერე როგორ გადაიხდი დენს და გაზს? როგორმე უნდა წავიდეთ კიევში ბარათების აღსადგენად. მოხალისეებმა ტელეფონები მოგვიტანეს, მაგრამ უნდა გავიხსენოთ ნომრები, მე არც საკუთარი ნომერი მახსოვს და არც დედაჩემის” , – დასძენს იგი.
თავად ბუჩა, ფაქტობრივად, თავისუფლების ამ ერთ თვეში აყვავდა, პირდაპირი მნიშვნელობით და შესამჩნევად გაცოცხლდა. მაგრამ სრული აღდგენისგან ჯერ კიდევ ძალიან შორსაა. დენი, გაზი და წყალი აღდგა ყველა ისეთ სახლში, სადაც მათი ჩართვა შესაძლებელი იყო.
მაგრამ ქალაქში ისევ არ მუშაობს არც ერთი დიდი მაღაზია. ვაჭრობა ძირითადად ქუჩაში ხდება. მაგრამ, ხალხს ბევრის რამის ყიდვა არ შეუძლია, – პენსიებიც კი არ არის მათთვის ხელმისაწვდომი მხოლოდ იმიტომ, რომ ჯერ არც ერთი ბანკი არ მუშაობს. ფულს ვერსაიდან აიღებ.
ქალაქში ოთხი-ხუთი ადგილია, სადაც ჰუმანიტარული დახმარების მიღება შეიძლება. მაგრამ დარიგების სიხშირე უკვე შესამჩნევად შემცირდა. ახლა ეს ცენტრები უფრო მონაცვლეობით მუშაობენ – კვირაში რამდენიმე დღე.
ერთ-ერთი სკოლის სპორტულ დარბაზში ჰუმანიტარული დახმარების სახით გაგზავნილი ტანსაცმლის შესანახად და გასაცემად მოუწყვიათ ცენტრი. შესასვლელში ქალი ზის, სპეციალურ ჟურნალში ვიზიტორების მონაცემებს იწერს და პასპორტის მონაცემებს ამოწმებს.
ამბობს, რომ აპრილის დასაწყისში აქ დღეში ორასი ადამიანი მიდიოდა, ახლა კი სულ უფრო და უფრო ნაკლები. ჟურნალს გვაჩვენებს: 30 აპრილის დღის პირველ ნახევარში ტანსაცმლის ასაღებად მხოლოდ 17 ვიზიტორი მივიდა, ძირითადად მოხუცები. ეს ცენტრის ბოლო სამუშაო დღე იყო.
როდის შეძლებს ბუჩა დაუბრუნდეს სრულფასოვან ცხოვრებას, ამის თქმა ჯერ შეუძლებელია. კიევიც კი, რომელიც გაცილებით ნაკლებად დაზარალდა, დედაქალაქიდან რუსული ჯარების უკან დახევიდან ერთი თვის შემდეგ, ნახევარი ძალით ცხოვრობს და ომის შესაძლო დაბრუნებას ელოდება.
თუმცა, თითქმის ყოველდღე ვრცელდება ამბები კიევის სატელიტურ ქალაქებში ცალკეული დაწესებულებების მუშაობის განახლებაზე. მაგრამ, ბოლომდე აღდგენა, და მით უმეტეს, ტრავმებისა და დანაკარგების მოშუშება, ბევრად უფრო რთული იქნება.
უკრაინის ქალაქი ბუჩა განთავისუფლებიდან ერთი თვის შემდეგ
