"რაც შეეხება მიზეზებს, ის ორია - გაყალბება და ქართველი ამომრჩეველი" - ბექა კობახიძის მოსაზრება
არჩევნებამდე ვამბობდი, რომ ხელისუფლებას ჯერ კიდევ შეუძლია მაქსიმუმ 900,000-მდე ხმის მობილიზება-თქო. ამას ვთვლიდი ზედა ჭერად, მათთვის ყველაზე ოპტიმალურ სცენარად. საფუძველი: 2018-2021 წლებში ჩატარებული არჩევნების ანალიზი და ბოლო თვეებში საქართველოში განვითარებული მოვლენები.
მეგობრები მეუბნებოდნენ, რომ 900,000 ძალიან ბევრია ხელისუფლებისთვისო. თითქოს, მე ყველაზე პესიმისტად ვჩანდი, მაგრამ მეგონა შესაძებელი იყო ოთხ ოპოზიციურ პარტიას ჯამში მილიონი ხმა აეღო და ასე მოგვეგო. თუმცა, ბოლო თვეებში განვითარებული მოვლენების, ღიად პრორუსულ პლატფორმაზე დადგომის ფონზე, წამითაც არ ვუშვებდი, რომ ხელისუფლება მილიონ ან მეტ ხმას მიიღებდა ან დაიწერდა და შემდეგ შეძლებდა ამის გაფორმებას.
ბევრი კრიტიკაა ოპოზიციური პარტიების მიმართ, რომელთა ნაწილი სამართლიანია: სიზარმაცე, არაკრეატიულობა, შეუთანხმებლობა, ბაბლის ილუზიებში ცხოვრება და ა.შ. მაგრამ არავინ უყურებს საკითხს ოპოზიციური პარტიების ლიდერების თვალით: 3100 უბანი რომ არის, თითო უბანზე თითო გონიერი და მებრძოლი პარტიული უჯრედის წევრი გინდა; ოთხი წლის მანძილზე 73 რაიონში უნდა შეინახო პარტიული ორგანიზაციები და ოფისები; ასეთ ავტორიტეტულ ხალხს ეძებენ ქოცები, რომ თავისთან წაიყვანონ, სადაც შესთავაზებენ თანამდებობას, ფულს და ოჯახის კეთილდღეობას; თუ ასეთი ადამიანი ოპოზიციასთან დარჩა, მას მოუწევს უხელფასოდ მუშაობა, ხოლო მის ოჯახის წევრებს – უმუშევრობა და შევიწროება. რაც უფრო ღრმა პერიფერიაში წავალთ, მითუფრო მძიმედ არის ამ მხრივ საქმე. ამიტომ, იოლია ოპოზიცია აკრიტიკო კლავიატურასთან, მაგრამ ბევრად ძნელია მათ წინაშე მდგარი პრობლემები გადაჭრა. პარტია რომ რიგ რეგიონებში უსახსრობის გამო ოფისებს წინასაარჩევნოდაც ვერ ხსნის, მაგრამ მაინც ლახავს საარჩევნო ბარიერს, ეს უფრო საკვირველია, ვიდრე მისი დაბალი საარჩევნო შედეგი.
- ევრაზიული საქართველო? – გია ნოდიას თვალსაზრისი
- ამომრჩეველზე ზეწოლა, დაშინება, არათანაბარი საარჩევნო გარემო – როგორ აფასებენ არჩევნებს საერთაშორისო სადამკვირვებლო მისიები
- ბიულეტენების ჩაყრა, დამკვირვებლების გამოძევება, ამომრჩევლის კონტროლი – როგორი იყო არჩევნების დღე საქართველოში
მოკლედ, სოფლებში ქელეხებზე და ქორწილებში მოსიარულე ხალხი არც პარტიებს ყავთ და არც ენჯეოებს. ეს არის რეალობა. თუმცა, ეს არ არის ახალი რეალობა და აქ არ უნდა ვეძებოთ მარცხის ძირი მიზეზი. პარტიების გვემისას ეს უნდა გვახსოვდესთქო, ამას მოგიწოდებთ.
ახლა რაც შეეხება მიზეზებს, ის ორია – გაყალბება და ქართველი ამომრჩეველი. ეს ორივე უნდა ჩავშალოთ.
1. გაყალბება – მე ცხრა წელი სადამკვირვებლო ორგანიზაციებში ვმუშაობდი, ექვსი წელი ევროკავშირში და სამი წელი ეუთოში. მყავს ძალიან ბევრი მეგობარი, რომელთა ნაწილი ახლა აკვირდებოდა ამ არჩევნებს. როცა დამკვირვებელი კონტრაქტს აწერს ხელს, იქ წერია, რომ მას არ აქვს საჯარო კომენტარის გაკეთების უფლება. ამიტომ, ეს ხალხი ინდივიდუალურად ამაზე ვერ ისაუბრებს. თუმცა, მათ უბნებიდან დაწერეს ინდივიდუალური რეპორტები. დეტალებში არ შევალ, მაგრამ მთლიანობაში რომ ვთქვა, დღეს ეუთოს კონფერენციაზე “დიახ, მაგრამ, შეიძლება” სტილში გაკეთებული განცხადებები არ ასახავს იმ ინდივიდუალურ რეპორტებს, რომლებიც დამკვირვებლებმა კონკრეტული უბნებიდან გააგზავნეს, სადაც ტოტალურ დარღვევებზე იყო საუბარი.
კარუსელი, საარჩევნო ყუთების და აპარატების თრევა, დაშინება, მოსყიდვა და ა.შ.
ეს არის ეუთოს შიგნით პოლიტიკური ბრძოლის ნაწილი, რომ საქართველოს მეგობრებმა მოახერხონ და სრულად წარმოაჩინონ გაყალბებების მასშტაბი. ეს არის ახლა პარტიებისთვის მთავარი ფრონტი. თუ შემოგვასაღეს “ტალიავინის დასკვნა”, შემდეგ პარლამენტის ბოიკოტი და აქციებზე ხალხის დაძახება მხოლოდ ოპოზიციის მარგინალიზაციას გამოიწვევს. მარცხს მარცხი მიემატება, ნიჰილიზმს ნიჰილიზმი და ეს იქნება ქოცებისთვის ძალიან სასარგებლო თამაში. ამიტომ, არავითარი სიების ჩახსნა, თუ ოდირის მკაფიოდ უარყოფითი დასკვნა არ დაიდო;
2. ქართველი ამომრჩეველი – უამრავი ადამიანი ვამბობთ, რომ ჩვენს გარშემო ქოცებს თითქმის ვერ ვხედავთ და გვიკვირს ვინ მისცა მათ ხმა? თუმცა, უამრავი ადამიანისგან გამიგია “მე მაინც ოპოზიციას ვაძლევ ხმას, მაგრამ ომის მეშინია. ნამდვილად არ იქნება ომი?” უნდა ვაღიაროთ, ოპოზიციამ სცადა არჩევნებზე დაეყენებინა სარეფერენდუმო კითხვა – ევროკავშირი თუ რუსეთი? ამის საპირისპიროდ, ქოცებმა დიდწილად მოახერხეს ეს კითხვა შეეცვალათ – “ომი თუ მშვიდობა” კითხვით, სადაც ისინი წარმოადგენდნენ მშვიდობას, ხოლო ოპოზიცია – ომს. ახლა არ მინდა ისე გამომივიდეს, “ამას ხომ ვამბობდი”, მაგრამ მართლა ვამბობდი, და ბარე ორმა რისხვაც დამატეხა თავს, რომ ჩვენ მოსახლეობისთვის უნდა გვეჩვენებინა რუსეთთან მშვიდობიანი თანაცხოვრების გზა და პოლიტიკა. ეს პოლიტიკურ პარტიებს არ გაუკეთებიათ და, სამწუხაროდ, ამ არჩევნებში დომინირებდა ომის შიში.
ომის შიშს და უარყოფით დამოკიდებულებას აძლიერებს ისიც, რომ უკრაინის ფრონტზე კარგად არ მიდის საქმე. რბილად რომ ვთქვათ, უკრაინა გამარჯვებას არ ასხივებს (ჩვენი ოპოზიციის არ იყოს); ხოლო დასავლეთი მას სამხედრო დახმარებას “პიპეტკით” აწვდის და კილომეტრებს უზომავს, სად შეუძლია დაარტყას რუსეთს და სად არა. ადამიანები ხედავენ ამას და ამას აქვს ეფექტი.
ამასთანავე, ობიექტურად, 2022, 2023 და 2024 წლებში გვაქვს ორნიშნა ეკონომიკური ზრდა. ასეთ დროს, დემოკრატიულ ქვეყნებშიც, ხელისუფლება იქმნის ხელშესახებ უპირატესობას. ჩვენს შემთხვევაში, ქოცებს მეტი ფული გაუჩნდათ ხალხში დასარიგებლად, მოსასყიდად ან თუნდაც თავის მოსაწონებლად.
ქოცებმა მოახერხეს, რომ მკაცრად შემოეფარგლათ პროტესტის სოციალური ბაზა, ხოლო ჩვენ ვერ მოვახერხეთ ობივატელისთვის აგვეხსნა თუ რა გვემუქრება ქოცების ხელში როგორც სახელმწიფოს, ერს და საზოგადოებას. არც ისე ადვილი ასახსნელია, როცა მოსახლეობის დიდი ნაწილი მენტალურად შუა საუკუნეებში გყავს და ამას ზემოდან საბჭოთა ბატონ-ყმობა გადაეგლისა.
სულ ვამბობდი, კიდევ კარგი ნავთობი და გაზი არ გვაქვს, თორემ აქ სტაბილური ავტოკრატია იქნებათქო. ეროვნული სიმდიდრის სწორად გამოყენება შეუძლია მოქალაქეების/სამოქალაქო შეგნების მქონე საზოგადოებას; ასეთია, მაგალითად, ნორვეგია; ჩვენ მანდ არ ვართ, ბევრად უფრო ახლოს ვართ ახლო აღმოსავლეთთან. ახლა, რუსეთის დახმარებით, დაიწყო ეკონომიკური ზრდა და გაზრდილ რესურსებს ხელისუფლება ისევე იყენებს დემოკრატიის წინააღმდეგ, როგორც ავტოკრატიული რეჟიმები იყენებენ გაზს და ნავთობს.
შესაბამისად, ადამიანებმა ხმას მისცეს მშვიდობას, სტატუს ქვოს და გარანტირებულ 300 თუ 500 ლარს. ამ დღევანდელი კვერცხის მეორე მხარეს იდგა “ხვალინდელი ქათამი”, რომლის არჩევა ბევრს უბრალოდ შეეშინდა.
კიდევ ერთი: ახლა ქოცები ბევრად უფრო სტერილურები არიან, მათ შორის თითქმის უკლებლივ ყველა არის ყველაფერზე ხელის მომწერი, ბიძინადან დაწყებული რიგითი უბნის კოორდინატორით დამთავრებული. ახლა ჰქონდათ ყველაზე დიდი მობილიზაცია და რაც შეიძლებოდა მათ რიგით წევრს რამდენიმე წლის წინ არ ეკადრა, ახლა იკადრა.
კი ბატონო, ქოცებმა კარუსელებით, დაშინებით, მოსყიდვებით დაიმატეს დაახლოებით 250 ათასი ხმა, მაგრამ ობიექტურობისთვის უნდა ვთქვათ, რომ ოთხმა ოპოზიციურმა პარტიამ მიიღო მხოლოდ 780,000 ხმა. ამ შედეგში, გაყალბებასა და დაშინებასთან ერთად, აუცილებლად უნდა დავინახოთ ომის შიში.
ანუ, რომ შევაჯამოთ, ერთი მიზეზი არის გაყალბება, ხოლო მეორე მხრივ ობიექტური მიზეზები, რამაც საბოლოო ჯამში შეადგინა 1,12 მილიონი ხმა მათ სასარგებლოდ.
ჩვენი გათვლა, მათ შორის ჩემიც, ეფუძნებოდა უკრაინის ომამდე გამართული არჩევნების ანალიზს. ახლა გამოჩნდა, რომ ახალ რეალობაში ვართ.
ახლა რა უნდა ვქნათ?
თუ ოდირის მკაფიოდ უარყოფითი დასკვნა დაიდო, პარლამეტის ბოიკოტი და ქუჩის პროტესტი სრულიად გამართლებულია.
მაგრამ პოლიტიკური მიზეზების გამო უფრო მოსალოდნელია, რომ დასკვნამ თქვას: “დიახ, მაგრამ, შეიძლება, თუმცა საბოლოო ჯამში…”. ამ შემთხვევაში, ბოიკოტიც და პროტესტიც მარგინალიზაციამდე და ნიჰილიზმამდე მივა. ეს ჩემს მეხსიერებაში ორჯერ იყო, მიშას დროსაც და ქოცების დროსაც.
აბა რა უნდა ვქნათ?
საქართველო ძალიან პატარა ქვეყანაა და ის თითქმის მთლიანად არის დამოკიდებული გარემოზე. კი, სანამ ეს გარემო გვაქვს, ბიძინა ყოველთვის მოახერხებს იგივე “ტრიუკის” გაკეთებას. ჩვენ გაგვიჭირდება ეროვნულ დონეზე ხელისუფლების შეცვლა.
რეალობას უნდა ჩავხედოთ თვალებში და გამოვიდეთ თვითდაზიანების რეჟიმიდან. სწორი და რეალისტური დიაგნოზის გარეშე აუცილებლად მეტი ზიანი მოვა.
ამ ეტაპზე, სანამ ჩვენს გარშემო გარემო არ შეიცვლება, ჩვენ უნდა ვეცადოთ, რომ ამ ქვეყანაში შენარჩუნდეს თავისუფლად არსებობის უფლება, ყველაზე ნიჭიერი და თავისუფალი ადამიანები არ წავიდნენ ემიგრაციაში. ამხელა იმედგაცრუების ფონზე, ახლა ამის საფრთხე ყველაზე დიდია. ანუ, ჩვენთვის უარესი სცენარია რუსეთი და ბელარუსი; უკეთესი სცენარია თურქეთი და უნგრეთი.
მოგეხსენებათ, მსგავს გარემოში უნგრეთის ოპოზიციას უჭირავს ბუდაპეშტის მუნიციპალიტეტი, ხოლო თურქეთში ყველა დიდი ქალაქი. საქართველოში ერთ წელიწადში არის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები. ოპოზიციამ არ უნდა დახუროს საარჩევნო შტაბები, გააკეთოს დაშვებული შეცდომების ანალიზი და ჩვენ უნდა მოვიგოთ დიდი ქალაქები. დიდ ქალაქებში ლოკალური ბრძოლების მოგება შესაძლებელია, თუმცა არა გარდაუვალი. ამას უნდა მუშაობა და ეს არის რეალისტური მიზანი. თუ ამაზე ვიმუშავეთ და ეს მოვახერხეთ, საქართველოს ბელარუსიზაცია არ იქნება.
უნდა გადარჩეს თავისუფალი მედია, არასამთავრობო სექტორი და უნივერსიტეტები. ყველას ცალ-ცალკე მიადგებიან და ყველა იქნება დასაცავი. ბევრად უფრო ძლიერები ვიქნებით თუ ჩვენს ხელში იქნება დიდი ქალაქები. სულ ცოტა – თბილისი.
პარტიებს ხალხი უბრალოდ გაექცევათ თუ ეს ხალხი არ შეუშვეს პარლამენტში, არ დაასაქმეს მუნიციპალიტეტში, ოფისები არ გაუხსნეს და ხელფასი არ გადაუხადეს. ადამიანური რესურსების გარეშე არჩევნებს ვერ მოვიგებთ.
საჭიროა არა კამპანიის იმიტაცია, როდესაც ლიდერები რეგიონებში ჩადიოდნენ და თავის 30 კაციან აქტივს ხვდებოდნენ, არამედ ქელეხებზე და ქორწილებში ადამიანებთან შეხვედრა, გარემოს მათი თვალით დანახვა.
პარტიების ოფისები არ უნდა დაიხუროს. პირიქით, მათი რესურსები გაძლიერდეს და ახლავე დაიწყოს მომდევნო წლის ლოკალურ გამარჯვებაზე მუშაობა.
შესამუშავებელი და გასაგებად ასახსნელია რუსეთისადმი პოლიტიკა. დასასახია მიზანი, რომლისთვისაც ადამიანები იბრძოლებენ, იმედი დარჩებათ და ქვეყნიდან არ გაიქცევიან. ეს იმედი და მიზანი არის მომდევნო წელს დიდი ქალაქების მოგება.
არ არის შეთქმულების თეორიები საჭირო, დავინახეთ როგორ გაყალბდა არჩევნები. შესაბამისად, მომდევნო წლისთვის ამ მეთოდებთან საბრძოლველად მზად უნდა ვიყოთ. თბილისი, ბათუმი, ქუთაისი, რუსთავი იქნება მოსაგები – ამ ქალაქების უბნებზე უნდა გასამმაგდეს დამკვირვებლების რაოდენობა, რათა კარუსელები ვერ მოხერხდეს და ძალადობაც გაძნელდეს.
თუ გაისადაც ვერ მოვიგეთ, ეს ალბათ იქნება საბოლოოდ წაგებული ომი და მოგვექცევიან ისე, როგორც ომში დამარცხებულებს ექცევიან ხოლმე. კი, ჩვენ გვიყურებენ როგორც მტრებს და უნდათ ამ ქვეყნიდან გაგვყარონ. ამიტომ, ჩვენი საქართველოში დარჩენისთვის ბრძოლა არის უსისხლო ომი.
