რა წერია ნატოს სამიტის დასკვნით კომუნიკეში საქართველოსა და უკრაინაზე
„საქართველო გახდება ალიანსის წევრი, ხოლო წევრობის სამოქმედო გეგმა ამ პროცესის შემადგენელი ნაწილი იქნება“. კომუნიკეში, რომელიც ნატოს ბრიუსელის სამიტის შედეგებს აჯამებს, კიდევ ერთხელ არის მხარდაჭერილი საქართველოს სურვილი, გახდეს ალიანსის წევრი.
იგივე ჩანაწერი გაკეთდა კომიკეში უკრაინასთან დაკავშირებითაც.
ეს ნიშნავს იმას, რომ ძალაში რჩება 2008 წლის ბუქარესტის სამიტზე ამ ქვეყნებისთვის მიცემული დაპირება, რომ ისინი ნატოს წევრობის სამოქმედო გეგმას მიიღებენ. თუმცა, ამ სამიტიდან 13 წლის თავზე კონკრეტული ვადები კვლავ არ სახელდება.
„ჩვენი გზავნილია, რომ ნატოს კარი ღიაა და ჩვენ ეს ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში დავადასტურეთ, როდესაც ალიანსში მონტენეგრო და ჩრდილოეთ მაკედონია გაწევრიანდნენ“, – აღნიშნა ნატოს გენერალურმა მდივანმა იენს სტოლტენბერგმა.
მან თქვა, დღევანდელ სამიტზე ნატოს მოკავშირეები საქართველოს ალიანსში გაწევრიანების ზუსტ თარიღს არ დაასახელებენ. თუმცა, მან თქვა, რომ მხოლოდ ასპირანტმა ქვეყანამ და მოკავშირეებმა უნდა მიიღონ გაფართოების შესახებ გადაწყვეტილება და „რუსეთს ამ პროცესში ჩარევის უფლება არ აქვს“.
ეს პირველი სამიტია ბრიუსელში, რომელსაც პრეზიდენტის რანგში ჯო ბაიდენი ესწრება. ნატოს ამ სამიტზე, წინა სამიტებისგან განსხვავებით, საქართველო და უკრაინა მიწვეული არ არიან. ნატოში ეს ერთდღიანი სამიტით და დროის სიმწირით ახსნეს.
რა წერია კომუნიკეში საქართველოზე
საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებაში აღნიშნულია, რომ 14 ივნისს, ბრიუსელში გამართულ ნატოს სამიტზე საქართველოსთან დაკავშირებით “მიღებულ იქნა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებები როგორც საქართველოს გაწევრიანების კონტექსტში, ასევე თავად ალიანსის სამომავლო ადაპტაციის კუთხით”.
რამდენიმე ასპექტი რომელიც კომუნიკეში საქართველოს შესახებ აისახა:
● ყველაზე მნიშვნელოვანი თბილისისთვის აღმოჩნდა ის, რომ კომუნიკეში დადასტურებულია ბუქარესტის სამიტის გადაწყვეტილება, რომ “საქართველო გახდება ნატო-ს წევრი“ და რომ საქართველოს აქვს ყველა “პრაქტიკული ინსტრუმენტი, რათა მოემზადოს საბოლოო წევრობისთვის“.
● ალიანსს კვლავ ცალსახა პოზიცია აქვს ოკუპირებულ ტერიტორიებთან დაკავშირებით – წევრი ქვეყნები კიდევ ერთხელ მხარდაჭერას უცხადებენ საქართველოს სუვერენიტეტს, ტერიტორიულ მთლიანობას და ასევე არაღიარების პოლიტიკას. ნატოს ლიდერებმა მოუწოდეს მოსკოვს, რომ გააუქმოს ოკუპირებული რეგიონების დამოუკიდებელ სახელმწიფოებად აღიარების შესახებ გადაწყვეტილება, შეასრულოს 2008 წლის ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმება და „შეწყვიტოს ადამიანის უფლებათა დარღვევები, თვითნებური დაკავებები და საქართველოს მოქალაქეების დევნა“.
● რუსეთის მიმართ ალიანსის მიერ გამოთქმული შეფასებებით ოფიციალური თბილისი განსაკუთრებით კმაყოფილია. ალიანსი ხაზგასმით აღნიშნავს საქართველოს სუვერენულ უფლებას თავად აირჩიოს საგარეო პოლიტიკური პრიორიტეტები და რომ დაუშვებელია ნებისმიერი მესამე მხარის ჩარევა ამ პროცესში.
● წევრი ქვეყნები “ძალადობრივს” უწოდებენ რუსეთის მცდელობას მოახდინოს ორი ოკუპირებული რეგიონის მოწყვეტა დანარჩენი საქართველოსგან.
● კომუნიკეში ხაზი გაესვა ოკუპირებულ რეგიონებში მიმდინარე მძიმე ჰუმანიტარულ და უსაფრთხოების პრობლემებს – ბორდერიზაციის, საქართველოს მოქალაქეთა გატაცებების, მათი უკანონო დაკავების და შევიწროების გახშირებულ შემთხვევებს.
● სამიტზე მოკავშირეები შეთანხმდნენ გააუმჯობესონ ალიანსის მზაობა, რეაგირება და თავდაცვა. ამ გადაწყვეტილებიდან გამომდინარე, ქართული მხარეს იმედი აქვს, რომ “კიდევ უფრო გაიზრდება ნატოს ჩართულობა შავი ზღვის რეგიონში, რაც მნიშვნელოვანი შემაკავებელი ფაქტორი იქნება”.
“საქართველოსთვის განსაკუთრებით ღირებულია, რომ მოკავშირეები სწორ შეფასებას აძლევენ შავი ზღვის რეგიონში რუსეთის პოლიტიკის დესტრუქციულობას და გამოთქვამენ მზადყოფნას კიდევ უფრო გააღრმაონ შავი ზღვის უსაფრთხოების მიმართულებით თანამშრომლობა საქართველოსთან,” – აღნიშნულია ქართული საგარეო უწყების განცხადებაში.
● ასევე, საქართველო, “როგორც ნატოს მომავალი წევრი” მნიშვნელოვნად მიიჩნევს ალიანსის გადაწყვეტილებას, განაახლოს ნატოს სტრატეგიული კონცეფცია, რომლის დამტკიცებაც ალიანსის 2022 წლის სამიტზე იგეგმება. თბილისს იმედი აქვს, რომ ახალ კონცეფციაში ღია კარის პოლიტიკა და ნატოს მომავალი გაფართოების საკითხი “ადეკვატურად იქნება ასახული”. ახალი დოკუმენტისგან თბილისი ელის “ალიანსის მკაფიო და კონკრეტული სტრატეგია შავი ზღვის რეგიონისადმი”.
● ალიანსი აპირებს კიდევ უფრო გააღრმაოს ბრძოლა იმ დესტრუქციულ ძალებთან, რომლებიც ჰიბრიდულ ომს აწარმოებენ არა მარტო წევრ, არამედ პარტნიორი ქვეყნებთან მათი დესტაბილიზაციის მიზნით. ამ მიმართულებით ალიანსი შესაძლებლობების გაძლიერებას და არაწევრ ქვეყნებთან თანამშრომლობის გაღრმავებას აპირებს.
● კომუნიკეში ნათქვამია, ნატოს ოპერაციებში „მნიშვნელოვანი წვლილის“ შეტანით, საქართველომ, თავის მხრივ, აჩვენა მზადყოფნა და შესაძლებლობა, რომ ევრო-ატლანტიკურ უსაფრთხოებაში საკუთარი წვლილი შეიტანოს.
საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტის(GIPA) ასოცირებული პროფესორის, თენგიზ ფხალაძის შეფასებით, ნატოს სამიტი ბრიუსელში არ ყოფილა გაფართოების სამიტი, ამიტომ დიდი მოლოდინები თბილისს ამ მიმართულებით არც უნდა ჰქონოდა:
“ვფიქრობ, რომ ამ კონკრეტული სამიტიდან, ამ მინი, სამსაათიანი სამიტიდან ეს იყო მაქსიმუმი, რისი წამოღებაც ამ წუთას შეიძლებოდა,” – აღნიშნავს ანალიტიკოსი “რადიო თავისუფლებასთან” ინტერვიუში.
„ერთია კომუნიკე, მაგრამ ძალიან მნიშვნელოვანი თემაა ნატოს ახალი სტრატეგიული კონცეფცია. ყოველ 10 წელიწადში ეს კონცეფცია განახლებადია და განსაზღვრავს 10 წლიან პერსპექტივაში ალიანსის ძირითად სტრატეგიულ ამოცანებს. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ არა მხოლოდ კომუნიკეშია ლაპარაკი საქართველოზე, არამედ ეს სტრატეგიული კონცეფციაც ეხება იმ რეგიონს, რომელშიც ჩვენ მოვიაზრებით და ჩვენთვის მნიშვნელოვანია, ეს არის შავი ზღვის უსაფრთხოება,” – განაცხადა ექსპერტმა.
მისი თქმით, სტრატეგიულმა კონცეფციამ დაადასტურა ნატოს მზადყოფნა, რომ გაფართოვდეს კიდევ და ის რომ შავი ზღვის რეგიონი უნდა იყოს დაცული.
ნატოს სამიტის პარალელურად ბრიუსელში მიმდინარეობდა ფორუმი, რომლის ფარგლებში მიწვეული იყო საქართველოს პრემიერ-მინისტრი ირაკლი ღარიბაშვილი. ღარიბაშვილმა ნატოს 2021 წლის სამიტის ბრიუსელის ფორუმზე ალიანსის წევრებსა და პარტნიორ სახელმწიფოებს ჰიბრიდული ომის სირთულეებზე და რუსეთის მიერ ცხინვალისა და აფხაზეთის ოკუპაციაზე ესაუბრა.
უკრაინის საკითხი ნატოს სამიტზე
სამიტის დასკვნით კომუნიკეში ალიანსის ლიდერებმა მხარი დაუჭირეს ასევე უკრაინის ტერიტორიულ მთლიანობას და საქართველოს მსგავსად, უკრაინის შემთხვევაშიც აღნიშნეს, რომ მომავალში ეს ქვეყანაც გახდება ნატოს წევრი.
მას შემდეგ რაც მოსკოვმა უკრაინის საზღვართან 100 ათასი სამხედრო გადაისროლა, ზელენსკი აქტიურად ითხოვს უკრაინისთვის ნატოს წევრობის სამოქმედო გეგმის (MAP) მიცემას.
ნატოს ლიდერების სამიტის შემდეგ გამართულ პრესკონფერენციაზე, ალიანსის გენერალურმა მდივანმა იენს სტოლტენბერგმა
კითხვაზე, უკრაინის ნატოში გაწევრიანება დამოკიდებულია თუ არა რუსეთის პოზიციაზე, თქვა: ”მხოლოდ უკრაინამ და ნატოს წევრებმა უნდა გადაწყვიტონ როდის შეუერთდება კიევი ალიანსს. რუსეთს არაფერი აქვს საერთო ამ გადაწყვეტილებასთან ”.
აშშ-ს პრეზიდენტმა ჯო ბაიდენმა სამიტის დასრულების შემდეგ განაცხადა, რომ რუსეთის აგრესია უკრაინის წინააღმდეგ არ ნიშნავს, რომ კიევი ვერასოდეს გახდება ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის წევრი. მაგრამ უკრაინაში შესვლის გადაწყვეტილება დამოკიდებულია ნატოს კრიტერიუმების დაცვაზე, რომელთა შორის აშშ-ს პრეზიდენტმა გამოყო კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლა.
”[უკრაინის ნატოში გაწევრიანება] დამოკიდებულია იმაზე, აკმაყოფილებენ თუ არა ისინი კრიტერიუმებს. ფაქტია, მათ ჯერ კიდევ სჭირდებათ კორუფციასთან ბრძოლა, მათ უნდა დააკმაყოფილონ სხვა კრიტერიუმები სამოქმედო გეგმის მისაღებად [ნატოში გაწევრიანების შესახებ] … “, – თქვა ბაიდენმა.
ამავე დროს, აშშ-ს პრეზიდენტმა აღნიშნა, რომ ალიანსი მხარს დაუჭერს უკრაინას “ისე, რომ მან შეძლოს რუსეთის ფიზიკური აგრესიის შეკავება”.
”მხოლოდ ჩემზე არ არის დამოკიდებული, გახდება თუ არა უკრაინა ნატოს წევრი – ეს დამოკიდებული იქნება მთელ ალიანსზე და იმაზე, თუ როგორ მისცემენ ხმას. ერთი რამ ზუსტად ვიცი: მათ [უკრაინამ] უნდა დაარწმუნონ ისინი [ალიანსი, რომ ისინი აკმაყოფილებენ კრიტერიუმებს]. ეს კი არ არის ადვილი ”, – დასძინა ბაიდენმა.
ნატოს სამიტის გადაწყვეტილების კომენტირებისას უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ განაცხადა, რომ უკრაინამ “პოზიტიურად” მიიღო სიგნალები ბრიუსელიდან.
”მაგრამ, ამავე დროს, მიმდინარე სამიტის გადაწყვეტილებას არ გააჩნია კონკრეტული ვადა ნატოსთან დაახლოების შემდეგი ნაბიჯებისთვის, რისი იმედიც ჩვენ გვქონდა”, – თქვა ზელენსკიმ.
პრეზიდენტმა ბაიდენმა უკრაინის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი ივლისში თეთრ სახლში მიიწვია.
