“საქართველოს ფერმერთა ასოციაციის” დიდი და რთული გზა “მწვანე ოფისამდე”
პლასტმასის ნარჩენების შემცირება
მრავალჯერადი კერამიკის ჭურჭელი, ფილტრები წყლის ონკანებზე, სეპარირების ურნები, ენერგოეფექტური განათება და გათბობა – ამ გზით “საქართველოს ფერმერთა ასოციაცია” ცდილობს მინიმუმამდე დაიყვანოს გარემოსთვის მიყენებული ზიანი.
გასული წლიდან ორგანიზაციამ “მწვანე ოფისის” კონცეფციის დანერგვა დაიწყო და სრულად შეცვალა შიდა პოლიტიკა.
- როგორ შეძლო Silk Hospitality-მ პლასტმასის ნივთების მინიმუმამდე შემცირება
- როგორ ებრძვიან ახალგაზრდები რეგიონებში კლიმატის ცვლილებით გამოწვეულ პრობლემებს
- პოლიეთილენის პარკები აიკრძალა, მაგრამ მაღაზიაში მათ კვლავ მაძლევენ. რატომ?
განსაკუთრებული აქცენტი გარემოსთვის საშიშ, პლასტმასის ნარჩენების შემცირებაზე კეთდება. ერთჯერადი გამოყენების ნივთებს უკვე თითქმის ასოციაციის არცერთ ოფისში აღარ იყენებენ.
ახლა ჯერი ათასობით ფერმერზეა.
მათ დიდი ამოცანა აქვთ – მაქსიმალურად შეამცირონ პლასტმასის ის ნივთები, რომელთაც პროდუქტის წარმოება – შეფუთვაში იყენებენ.
როდის და რატომ გადაწყვიტა “საქართველოს ფერმერთა ასოციაციამ” გარემოსადმი მდგრადი პოლიტიკის დანერგვა; რატომ არის მნიშვნელოვანი პლასტმასის ნარჩენების შემცირება; რა იყო და არის ყველაზე დიდი გამოწვევა; როგორ პასუხობს ბაზარი მოთხოვნას, შემცირდეს გარემოზე მავნე ზემოქმედება და რამდენად ადვილია ქცევის ცვლილება ადამიანებში – JAMnews-ის მკითხველებს საკუთარ გამოცდილებას ორგანიზაციის პროექტების მენეჯერი, ილია კუნჭულია უზიარებს.
საქართველოს ფერმერთა ასოციაცია 2012 წელს დაფუძნდა. ორგანიზაცია აერთიანებს ხუთი ათასზე მეტ ფერმერს, ფერმერთა ჯგუფებს და სოფლის მეურნეობის სხვადასხვა დარგის ასოციაციებს.
ორგანიზაციის მიზანი ფერმერთა შესაძლებლობების განვითარების ხელშეწყობაა. ასოციაციის საქმიანობა ეფუძნება ფერმერთა ადვოკატირებას, შესაძლებლობების განვითარებას და კავშირების დამყარებას ფერმერების და მათ საქმიანობასთან დაკავშირებული სექტორების გასაძლიერებლად.
ფერმერთა ასოციაცია შუამავლის როლს ასრულებს და ნერგავს საკომუნიკაციო მექანიზმებს მთავრობასთან და საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლობებთან, იცავს ფერმერთა ინტერესებს აგროინდუსტრიასთან დაკავშირებული პოლიტიკის განმსაზღვრელთან, დონორებსა და საერთაშორისო ორგანიზაციებთან, ჩართულია ფერმერების საქმიანობის განვითარებისთვის ხელშემწყობი შესაბამისი პოლიტიკის და ქმედებების განხორციელების პროცესში.
ასოციაციას აქვს ოთხ რეგიონული ოფისი: კახეთში, იმერეთში, სამეგრელოსა და სამცხე-ჯავახეთში.
დილის თათბირი ფერმერთა ასოციაციის ფერად ოფისში
“საქართველოს ფერმერთა ასოციაციის” პატარა ოფისი, ერთი შეხედვით, სამხატვრო სტუდიას ჰგავს, – ბევრი, ძალიან მრავალფეროვანი და ცოცხალი ფოტო ოფისის თეთრ კედლებზე, ფერადი სავარძლები და ურნები, ორიგინალურად დაქსელილი განათება.
სამუშაო სივრცეს ერთმანეთისგან ხის თაროები ჰყოფს. თანამშრომლების მაგიდებზე ფერად-ფერადი კერამიკის ჭიქებიდან ცხელი ყავის ოხშივარი ადის.
დილაა. ოფისში თათბირია.
განსახილველ თემებს შორის, ერთ-ერთი სამუშაო სივრცეში გამოყენებული ნათურებისა და ელემენტების გადამუშავების თემაა. ეს რთული ამბავია. რთულია გამოსავლის მოძებნაც.
“რამდენ ნარჩენსაც არ უნდა წარმოქმნიდე ორგანიზაცია, სააბონენტო გადასახადს ერთნაირად იხდი. ტარიფი ნარჩენების ოდენობაზე რომ იყოს დამოკიდებული, ორგანიზაციებს მათ შესამცირებლად მეტი მოტივაცია ექნებოდათ”, – მეუბნება ილია კუნჭულია.
ილია ორგანიზაციაში პროექტების მენეჯერია და ბოლო ერთი წელია, ცდილობს, გარემოსთვის მიყენებული ზიანის შემცირება ყველა პროექტში მნიშვნელოვანი კომპონენტი იყოს.
ორგანიზაციის არსებობის 11-წლიან ისტორიაში, ეს სიახლეა. “მწვანე ოფისად” გარდაქმნაზე მუშაობა ფერმერთა ასოციაციამ გასული წლიდან დაიწყო.
“მწვანე ოფისად” გარდაქმნის ისტორია – პირველი ნაბიჯები
მწვანე ოფისის კონცეფცია გარემოსადმი მეგობრული შენობის მოწყობას გულისხმობს. გარემოზე უარყოფითი გავლენა აქვს ნებისმიერ შენობას, რომელიც მოიხმარს ენერგიას (დენი, გაზი), წარმოქმნის ნარჩენებს დიდი რაოდენობით და ა.შ.
“პირველი, რაზეც დავფიქრდით, იყო რა გავლენა აქვს ჩვენს საქმიანობას გარემოზე. ცხადია, უარყოფით გავლენას ვგულისხმობდით”, – ამბობს ილია და იხსენებს, რომ პირველივე, რაც გამოიკვეთა, ნარჩენები იყო.
საუბარია იმ ნარჩენებზე, რომელიც საოფისე საქმიანობიდან, ასევე, საველე და ასოციაციის ოფისგარე აქტივობებიდან წარმოიქმნებოდა.
-
რა არის მწვანე ოფისი / ჩამოშალეთ
ადამიანების ყოველდღიურმა ქცევამ სამუშაო ადგილზე შესაძლოა გავლენა იქონიოს გარემოზე სხვადასხვანაირად. ეს იმაზეა დამოკიდებული, რა მიდგომას აირჩევს ორგანიზაცია თუ თავად ადამიანი. დღეს მსოფლიო არამდგრადი ქმედებებიდან ჭკვიან გადაწყვეტილებებსა და მწვანე ინიციატივებზე გადადის. ასეთი ცვლილებების განხორციელება ყველას შეუძლია. ამისთვის მხოლოდ პატარა ნაბიჯების გადადგმაა საჭირო. ორგანიზაცია CENN გვიზიარებს ინფორმაციას, როგორ შეიძლება შევცვალოთ ჩვენი სამუშაო ადგილის ზემოქმედება ჩვენი პლანეტის სასიკეთოდ.
თანამედროვე, გარემოსადმი მეგობრული ოფისი ასეთია:
- დამონტაჟებულია ენერგოეფექტური კომპაქტური ნათურები
- ორმხრივი ბეჭდვა და კოპირება ჩვეულებრივი ამბავია
- ნარჩენების განცალკევება ხდება გადამუშავებისთვის
- სამზარეულო/აბაზანაში გამოიყენება ქსოვილის ხელსახოცები
- არსებობს ქსოვილების რეცხვის სისტემა
- სამზარეულოში არ გამოიყენება ინდივიდუალურად შეფუთული შაქარი და ნაღები
- ოფისში არის „მეორადი საქონლის ზონა“
- აპარატურა და მოწყობილობები დაყენებულია ენერგიის დაზოგვის რეჟიმზე
- ელექტრო აპარატურა გამორთულია ღამით და შაბათ-კვირას
- რადიატორები და გამათბობლები არ არის ჩახერგილი ავეჯით
- ზამთარში ყველა კარ-ფანჯარას იზოლაცია აქვს
- სამახსოვროებით ახსენებთ თანამშრომლებს გამორთონ განათება, როცა არ არის საჭირო
- ზაფხულში კონდიციონერის ნაცვლად გამოიყენება ჭერის ვენტილატორი
- შემუშავებულია სტრატეგიები ყოველდღიური მგზავრობის შესამცირებლად
- კომპიუტერის მონიტორები იძინებენ რამდენიმე წუთის უმოქმედობის შემდეგ
ოფისში ყველა ტიპის ნარჩენი ერთად გროვდებოდა. ამიტომ, განსაზღვრა, რა იყო ამ ნარჩენებს შორის გარემოსთვის ყველაზე საზიანო, რთული იყო. ფერმერთა ასოციაციის თბილისის ოფისმა ნარჩენების დახარისხება დაიწყო.
შედეგად, გაირკვა, რომ ნარჩენებში თვეში ათასობით ერთჯერადი გამოყენების წყლის ჭიქა, ათობით დიდი, 50-ლიტრიანი, წყლის პლასტმასის ბინული (დისპენსერი, საიდანაც წყლის ჩამოსხმა ხდება), უამრავ ფურცელი და საკვების კონტეინერი ხვდებოდა:
“ცხადია, ამათგან გარემოსთვის ყველაზე საზიანო პლასტმასის ნარჩენები იყო. მათ დაშლას, ათობით და ასობით წელიწადი სჭირდება. ამიტომ, პლასტმასის ნარჩენების შემცირება რიგით პირველი ამოცანა გახდა”.
თავდაპირველად ორგანიზაციამ გადამამუშავებელი კომპანიები მოიძია და დახარისხებული ნარჩენების ჩაბარება დაიწყო.
შეგროვებულ ნარჩენს ყოველკვირეულად კომპანია “ტენეს” აბარებდნენ. ეს კომპანია პლასტმასის ნარჩენებს ამუშავებს.
მაგრამ, ლოგისტიკურად პროცესი რთული და ძვირი აღმოჩნდა. ამიტომ, ორგანიზაციაში გამოსავალზე დაიწყეს ფიქრი:
“შევისწავლეთ ბიუჯეტი – რა თანხას ვხარჯავდით ამ ბინულების და ჭიქების შესაძენად და აღმოჩნდა, რომ ეს ბოთლები მუდმივმოქმედი წყლის დისპენსერით რომ შეგვეცვალა, ერთ წელიწადზე ნაკლებ დროში ამოიღებდა თავის ღირებულებას”
ასეც მოიქცნენ.
ახლა ფერმერთა ასოციაციის ოფისში, რამდენიმე წყლის ბინულის ნაცვლად, ერთი, მუდმივმოქმედი წყლის დისპენსერი დგას. სამზარეულოს თაროები კი კერამიკის ჭიქებითაა სავსე.
“თვეში 3000 – მდე ერთჯერად ჭიქას ვიყენებდით და ვყრიდით. მათი სრულად ამოღებით ხმარებიდან და მრავალჯერადით ჩანაცვლებით, წელიწადში დაახლოებით, 30-დან 40 ათასამდე ჭიქა შევამცირეთ და აღარ ხვდება გარემოში”.
ელექტრონული საქმისწარმოება, სეპარირების ურნები, ენერგიის დაზოგვა და სხვა მწვანე აქტივობები
“მწვანე ოფისად” ქცევის გზაზე ეს ყველაფერი არ იყო. “ფერმერთა ასოციაციამ” ნაკლებად მავნე ნარჩენების შემცირების სტრატეგიაც შეიმუშავა.
“ორი წელია პრინტერი არ გამომიყენებია. ელექტრონულ საქმისწარმოებაზე ვარ გადასული. არც არის ჩემი კომპიუტერი დაკავშირებული პრინტერთან. ამ ხნის განმავლობაში ორჯერ თუ ვთხოვე თანამშრომელს ორი ფურცლის ამობეჭდვა”, – ილია ამბობს, რომ თავად რომ არ შეეცვალა ქცევა, იგივეს თანამშრომლებს ვერ მოსთხოვდა.
მითუმეტეს, რომ ფურცლები შეიძლება არა, მაგრამ, არანაკლებ მავნე გავლენას ახდენს გარემოზე კარტრიჯი (პრინტერის ის ნაწილი, სადაც საღებავია).
იმ ფურცელი, რასაც ოფისში მაინც იყენებენ, სეპარირების ურნაში ყრიან. მათი საბოლოო ადგილიც გადამამუშავებელი პუნქტია.
“საქართველოს ფერმერთა ასოციაციის” თბილისის ოფისი “მწვანე ოფისის” კონცეფციას იზიარებს ენერგიის დაზოგვის მიმართულებითაც.
მთლიან შენობაში მხოლოდ ენერგოეფექტიან ნათურებს იყენებენ და ცდილობენ, იმ სივრცეში, სადაც არავინ მუშაობს, ელექტროენერგია ტყუილად არ ენთოს.
“იგივე ხდება გათბობის მხრივაც. ჭკვიანი მოწყობილობები გვაქვს დამონტაჟებული, რომელიც აკონტროლებს სისტემას, რომ მაქსიმალურად ეფექტიანად იყოს ენერგია გამოყენებული. როდესაც ტემპერატურა მიაღწევს რაღაც დონეს, თიშავს”, – მიხსნის ილია.
ბაზარი, რომელიც მოთხოვნას არ პასუხობს და სხვა სირთულეები გარემოზე ზემოქმედების შემცირების გზაზე
მიუხედავად ცვლილებებისა, ნარჩენების მინიმუმამდე შემცირების გზაზე ჯერ ისევ ბევრი პრობლემაა. მათ შორის, ბოლომდე ვერ ხერხდება პლასტმასის ნარჩენების შემცირება.
“ჩვენს ნარჩენებში რაღაცაზე გვქონდა გავლენა, მაგრამ, რაღაცაზე არა. მაგალითად, გამოძახებული საჭმელი პლასტმასის შეფუთვაშია. სამი – ოთხი შეფუთვა შეიძლება ჰქონდეს ერთ რაღაცას”, – ამბობს ილია.
ოფისში სადილის გაცხელების შესაძლებლობაცაა და მათ შესანახად სპეციალური მაცივარიც, მაგრამ, რთულია ქცევის ცვლილება – გამოძახების ნაცვლად სახლში მოამზადონ სადილი.
და, ამას, ილიას თქმით, აქვს საფუძველი:
“ყოველთვის ყველას არ სცალია, ან არ შეუძლია სახლში სადილის მომზადება. ამიტომ, ორგანიზაცია ჯერ ვერაფერს უხერხებს იმ კონტეინერებს, რომლებსაც კვების ობიექტებში იყენებენ და მათ ოფისშიც ხვდება”.
ასევე, რთულია ენერგოეფექტიანი ნათურების და ელემენტების სეპარირება. ასეთი კომპანიები ბაზარზე ძალიან ცოტაა.
“იდეაში, ესენიც უნდა გადამუშავდეს. ახლა ამ მიმართულებითაც ვეძებთ გამოსავალს”, – ამბობს ილია.
ცალკე გამოწვევაა ერთჯერადი გამოყენების იმ ნივთების შემცირება, რომელთაც ფერმერები იყენებენ.
ილია გვიხსნის, რომ ასეთი რამდენიმე რამ არის და ყველა მათგანი ნაგავსაყრელზე ხვდება:
“ეს შეიძლება იყოს, მაგალითად: ერთჯერადი კასეტები, რომლებიც ჩითილების გასაზრდელად გამოიყენება. წვეთოვანი მილები, რომლებიც მხოლოდ ერთი სეზონი მუშაობს. ერთჯერადი პლასტიკის მულჩი (შავი პარკი რომელიც გადაფარებულია ნიადაგზე, რომ სარეველა არ ამოვიდეს). ყუთები, რომლებშიც მოსავალი იკრიფება”.
მისივე განმარტებით, ამ ნივთებს აქვს მრავალჯერადი ალტერნატივები, თუმცა, ისინი ძვირია და ბაზარზე ძნელად იშოვება.
“მაღაზიებსაც არ შემოაქვთ ფასის გამო. ეშინიათ, რომ კლიენტი არ ეყოლებათ, მოთხოვნა არ იქნება. ფერმერსაც, ჯერ ერთი, უფრო იაფი ურჩევნია და მეორეც, მაშინ საწყობიც უნდა ჰქონდეთ, რომ ერთხელ გამოყენების შემდეგ დაასაწყობონ. რატომ არის პოპულარული ერთჯერადი ნივთები? – მარტივია, გამოიყენე, გადააგდე”.
თუმცა, ნაბიჯების გადადგმა ამ მიმართულებითაც დაიწყო. არიან ფერმერები, რომლებმაც ეტაპობრივად დაიწყეს ერთჯერადი ნივთების ჩანაცვლება
‘მომავალი სეზონიდან ვაპირებთ პროაქტიულად დავიწყოთ ამაზე ადვოკატირება და მომწოდებლებთანაც დავიწყოთ კომუნიკაცია, რომ შესთავაზონ მრავალჯერადი გამოყენების ნივთები”, – გვეუბნება ილია.
რა იქნება შემდეგი?
იმის გარდა, რომ აგრძელებს ნარჩენების შემცირებას, “საქართველოს ფერმერთა ასოციაცია” ცდილობს, ის გამოცდილება და ცოდნა რაც დაუგროვდა, წევრებსაც გაუზიაროს.
ილია გვიხსნის, რომ სოფლის მეურნეობას გარემოზე დიდი გავლენა აქვს. გულისხმობს, როგორც სათბური აირების წარმოქმნას, ასევე, ნარჩენებს.
ამბობს, რომ პირველადი წარმოებიდან დაწყებული, მომხმარებლისთვის მიწოდებით დამთავრებული, პლასტმასა აქტიურად გამოიყენება, რადგან სულ უფრო პოპულარული ხდება პროდუქციის შეფუთვა:
“ვცდილობთ, რაც შეიძლება ხელმისაწვდომი გავხადოთ ინფორმაცია იმ ალტერნატივებზე, რაც ერთჯერად ნივთებს ჩაანაცვლებს. ასევე, იმ კომპანიებისა და მომსახურებების შესახებ, რაც აუცილებელია, რომ ნარჩენები სწორად იმართოს. ინფორმაციული ვაკუუმია ამ მიმართულებით”.
ასევე, ორგანიზაცია აგროვებს ინფორმაციას გადამამუშავებელი კომპანიებისა და მათი სერვისების შესახებ. იმისათვის, რომ ნებისმიერ დროს, მზად ჰქონდეს პასუხი კითხვაზე – სად ჩავაბაროთ ნარჩენი:
“მაგალითად, სახიფათო ნარჩენები, რაც ბევრის სოფლის მეურნეობაში – პესტიციდები, აგროქიმიკატები”.
გარემოსდაცვითი კომპონენტი სისტემურ დონეზე ჩაიდო ასოციაციის ყველა პროექტში. ორგანიზაციამ შესყიდვების პოლიტიკაც შეცვალა, რათა ოფიციალურად თქვან უარი გარემოს დამაბინძურებელ ნივთებზე.
“პლასტიკის დაბინძურების შემცირება დაკავშირებულია ბევრ გამოწვევასთან. განსაკუთრებით, ადამიანების ქცევასთან, შეიცვალონ ჩვევა და ერთჯერადი მოხმარების ნივთები მრავალჯერადით ჩაანაცვლონ”, – ამბობს ილია და იქვე ამატებს, რომ ეს მიღწევადია, როგორც კი შესაბამისი ცოდნა დაგროვდება და ადამიანები შედეგს დაინახავენ.
ილია არ მალავს, რომ ნარჩენების მართვა ასეთ, იდეალურ მოდელამდე რომ მივიდეს, მაშინ ამისათვის ორგანიზაციებს ცალკე თანამშრომელი უნდა ჰყავდეთ.
“თუმცა, ცხადია, ბევრი რამის შეცვლა ნამდვილად არის შესაძლებელი და ჩვენი დიდი ორგანიზაცია ამის კარგი მაგალითია”, – დასძენს იგი საუბრის ბოლოს.
პლასტმასის ნარჩენების შემცირება
ისტორია მომზადებულია პროექტის “საზოგადოების გაძლიერება ცირკულარული გადაწყვეტების დანერგვისათვის საქართველოში” ფარგლებში, რომელსაც ახორციელებს CENN, USAID-ის ეკონომიკური უსაფრთხოების პროგრამის მხარდაჭერით.
