მიიღებს თუ არა სომხეთი ბაქოსგან მოწვევას კლიმატის კონფერენციაზე დასასწრებად? მოსაზრება ერევნიდან

მოწვევა ბაქოდან

აზერბაიჯანმა სომხეთს მოწვევა გაუგზავნა გაეროს კლიმატის კონფერენციაზე დასასწრებად, რომელიც მიმდინარე წლის ნოემბერში ბაქოში გაიმართება. ამის შესახებ გუშინ აზერბაიჯანის პრეზიდენტის თანაშემწემ, ჰიკმეტ ჰაჯიევმა განაცხადა. მისი თქმით, იმ ვითარებაში, როდესაც ორ ქვეყანას არ აქვს ოფიციალური დიპლომატიური ურთიერთობები, ეს მოწვევა არის “აზერბაიჯანის კეთილგანწყობისა და მისი ინკლუზიური მიდგომის“ გამოვლინება. სომხეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს პასუხი ამ დრომდე არ გაუცია და ჯერჯერობით უცნობია, იქნება თუ არა ქვეყანა ამ ღონისძიებაზე წარმოდგენილი.

“ბაქოს კეთილ ნებაზე“ საუბარი არ შეიძლება, კონფერენცია “აზერბაიჯანის საკუთრება არ არის“ და გაეროს ყველა წევრმა ქვეყანამ უნდა მიიღოს მოწვევა, ამბობს პოლიტოლოგი არეგ კოჩინიანი. სომხეთის მოწვევაზე ხაზგასმამ, მისი თქმით, “აზერბაიჯანის კონსტრუქციულობის შთაბეჭდილება უნდა შექმნას“. ანალიტიკოსი ასევე არ გამორიცხავს, ​​რომ თუ ღონისძიებაში სომხეთი მიიღებს მონაწილეობას, აზერბაიჯანი შეეცდება რაიმე დოკუმენტის ხელმოწერის ორგანიზებასაც.

2023 წლის დეკემბერში სომხეთის პრემიერმინისტრის აპარატისა და აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ადმინისტრაციის ერთობლივი განცხადება გამოქვეყნდა. მასში ნათქვამია: “კეთილგანწყობის ჟესტად, სომხეთის რესპუბლიკა გამოხატავს თავის მხარდაჭერას აზერბაიჯანის რესპუბლიკის მიერ წარდგენილ განცხადებაზე, რათა უმასპინძლოს გაეროს კლიმატის ცვლილების ჩარჩო კონვენციის მხარეთა კონფერენციის 29-ე სესიას და მოხსნის თავის კანდიდატურას“.

ამავე დოკუმენტის მიხედვით, აზერბაიჯანმა გაათავისუფლა 32 სომეხი სამხედრო ტყვე, სომხეთმა კი ორი აზერბაიჯანელი სამხედრო მოსამსახურე.

ბაქოს ღონისძიებაში სომხეთის შესაძლო მონაწილეობის შესახებ მსჯელობა 2024 წლის ივნისში დაიწყო. მედიაში გავრცელდა ინფორმაცია ნიკოლ ფაშინიანის აზერბაიჯანში შესაძლო გამგზავრების შესახებაც. თუმცა, პრემიერმინისტრის პრესმდივანმა ნაზელი ბაღდასარიანმა განაცხადა, რომ “ასეთი ვიზიტი არ იგეგმება“.

მოწვევა ფაშინიანს არ ეხება?

“მუხტარ ბაბაევმა [აზერბაიჯანის ეკოლოგიისა და ბუნებრივი რესურსების მინისტრმა] შესაბამისი მოწვევის წერილი გაუგზავნა სომხეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს – ჩვენ ოფიციალური მოწვევა გავგზავნეთ“, – განაცხადა აზერბაიჯანის პრეზიდენტის თანაშემწემ ჰიკმეტ ჰაჯიევმა.

მისი თქმით, ახლა სომხეთის მთავრობამ უნდა მიიღოს გადაწყვეტილება.

მაისის ბოლოს აზერბაიჯანის პრეზიდენტის წარმომადგენელმა სპეციალური დავალებების საკითხებში ელჩინ ამირბეკოვმა განაცხადა, რომ კონფერენციის ჩატარება კარგი შესაძლებლობაა სამშვიდობო ხელშეკრულების გასაფორმებლად. თუმცა, ახლა ბაქოში მხოლოდ ძირითადი პრინციპების შეთანხმებასა და ჩარჩო ხელშეკრულების გაფორმებაზე საუბრობენ.

“ამ პრინციპების ჰარმონიზაციამ შეიძლება დაამყაროს კეთილმეზობლური ურთიერთობები ორ ქვეყანას შორის“, – განაცხადა აზერბაიჯანის პრეზიდენტის თანაშემწემ.

არის პასუხი, მაგრამ არა მოწვევაზე

სომხეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ჯერ არ განუცხადებია, მიიღებს თუ არა მონაწილეობას კონფერენციაში. პრესმდივანმა ანა ბადალიანი ჟურნალისტებს მხოლოდ გადაწყვეტილების მიღების შემდეგ დაპირდა ინფორმაციის მიწოდებას.

მოსალოდნელი პასუხის ნაცვლად, საგარეო საქმეთა სამინისტრომ ფეისბუქის საკუთარ გვერდზე პრემიერის აპარატიდან განცხადება გაავრცელა, რომელიც ეხება არა ბაქოს კონფერენციას, არამედ აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტროს ბოლო განცხადებებს – ბაქოში ისევ სომხეთის მიერ ცეცხლის შეწყვეტის დარღვევის შესახებ საუბრობენ. სომხეთის მთავრობა ხაზს უსვამს, რომ ერევნის უარყოფის მიუხედავად, “აზერბაიჯანული წყაროები აგრძელებენ მსგავს პუბლიკაციებს და მათ გეოპოლიტიკური აქცენტებით კვებავენ“.

კომენტარი

პოლიტოლოგი არეგ კოჩინიანი მიიჩნევს, რომ სომხეთის მოწვევის ყველაზე აშკარა მიზანი გარკვეული დივიდენდების მიღებაა. ის განმარტავს, რომ ასე ქმნის აზერბაიჯანი კონფლიქტის კონსტრუქციული მხარის შთაბეჭდილებას საერთაშორისო საზოგადოების თვალში. კოჩინიანი ასევე არ გამორიცხავს, ​​რომ ბაქო ღონისძიების ფარგლებში რაიმე სომხურ-აზერბაიჯანულ დოკუმენტზე ხელმოწერის ორგანიზებას აპირებს:

“ეს შეიძლება იყოს ერთგვარი ჩარჩო შეთანხმება, დიპლომატიური ურთიერთობების დამყარების შეთანხმება. რა თქმა უნდა, საუკეთესო ვარიანტი იქნება სამშვიდობო ხელშეკრულება. შესაძლოა მათ ხელი მოაწერონ შეთანხმების ცალკეულ ნაწილს.“

აზერბაიჯანის წინადადებაზე, ძირითადი პრინციპების შეთანხმებისა და ჩარჩო დოკუმენტის წინასწარ ხელმოწერის შესახებ, პოლიტოლოგმა განაცხადა, რომ სასურველია სომხეთმა ხელი მოაწეროს ნებისმიერ დოკუმენტს, რადგან “არაფერს მაინც სჯობს.”

არეგ კოჩინიანი თეორიულად შესაძლებლად მიიჩნევს, რომ სომხეთმა შეიძლება გამოიჩინოს ინტერესი ბაქოში დოკუმენტის ხელმოწერით. კოჩინიანის თქმით, ამ შემთხვევაში ორი მნიშვნელოვანი საკითხი დადგება. პირველი არის დოკუმენტის შინაარსი, მეორე საკითხი კი ბაქოში მყოფი სომეხი სამხედრო ტყვეების სახლში დაბრუნებაა.

“ძნელი წარმოსადგენია სომხეთის წარმომადგენლობითი დელეგაციის მონაწილეობა ბაქოს კონფერენციაში, თუ იქ ჯერ კიდევ რჩებიან სომეხი სამხედრო ტყვეები. ამ პრობლემის გადაწყვეტა შეიძლება იყოს სომხური დელეგაციის მონაწილეობა, იმ პირობით, რომ ბაქოდან დაბრუნებისას სომეხი სამხედრო ტყვეებიც ჩამოიყვანონ“, – განმარტა მან.

თუკი ბაქოში წასვლის გადაწყვეტილება მიიღება, ანალიტიკოსი მნიშვნელოვან თვლის ვიზიტის შინაარსს: რა მიზნებს მისდევს და არა რა დონეზე იქნება სომხეთი წარმოდგენილი?

“აზერბაიჯანი ცდილობს გაიგოს, როგორ შეიცვლება მსოფლიო ნოემბრის მოსალოდნელი გეოპოლიტიკური რყევების შემდეგ. კერძოდ, აშშ-ში საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ“.