მნიშვნელოვანი კლება “უპრეცედენტო ზრდის” ნაცვლად - მასწავლებლების ახალი სახელფასო პოლიტიკა და ათასობით განაწყენებული პედაგოგი
მასწავლებლების ხელფასი
1 ივლისიდან საქართველოში პედაგოგებისთვის ახალი სახელფასო პოლიტიკა ამოქმედდა. პედაგოგებს ხელფასს სპეციალური ფორმულით უთვლიან. ხელისუფლება ამბობს, რომ ეს ხელფასების “უპრეცედენტო ზრდაა”, რეალურად კი ასობით მასწავლებელს ხელფასი არა თუ მოემატა, არამედ დააკლდა.
ახალ სახელფასო პოლიტიკაში გასარკვევად, JAMnews-მა დეტალურად შეისწავლა სხვადასხვა სტატუსის მქონე ათი მასწავლებლის ისტორია, გაეცნო არაერთ დოკუმენტს, ცვლილებებს მასწავლებელთა კარიერული წინსვლის სქემებში, წაიკითხა ასობით კომენტარი დახურულ ჯგუფებში.
ამ სტატიაში ვეცდებით მარტივად მოგიყვეთ ის, რაც ჩვენ გავიგეთ და აგიხსნათ, რა მოხდა სინამდვილეში, რამ გაანაწყენა მასწავლებლები და რატომ ნიშნავს ეს ცვლილება გაცილებით მეტს, ვიდრე ხელფასების ზრდა ან კლებაა.
__________________________________________
საუბარი იმაზე, რომ 2024 წლის პირველი ივლისიდან საჯარო სკოლების მასწავლებლების ხელფასი „უპრეცედენტოდ უნდა გაზრდილიყო“, გასულ წელს ჯერ კიდევ საქართველოს ყოფილმა პრემიერმა ირაკლი ღარიბაშვილმა დაიწყო. შემდეგ, განათლების ახალი მინისტრი ყველა გამოსვლაში ამბობდა, რომ ხელფასები 500 – 800 ლარით გაიზრდებოდა.
თუმცა, როდესაც 1 ივლისი დადგა და ახალი სქემა ამუშავდა, ბევრმა მასწავლებელმა აღმოაჩინა, რომ ხელფასი არა თუ გაეზრდა, არამედ მნიშვნელოვნად დააკლდა.
განსაკუთრებით ის პედაგოგები დაზარალდნენ, ვინც ბევრი იშრომა, რომ კვალიფიკაცია და სტატუსი აემაღლებინა (საქართველოში მასწავლებლების რანგირება მოქმედებდა – მაგალითად, მენტორ მასწავლებლებს ყველაზე მაღალი ხელფასი ჰქონდათ და იმისთვის, რომ ამ სტატუსისთვის მიეღწიათ, პედაგოგები ძალიან ბევრს შრომობდნენ).
განათლების სამინისტრომ ასეთ მასწავლებლებს უთხრა, რომ ამ სქემამ არ გაამართლა, მათი ჩატარებული გაკვეთილები არაფრით გამოირჩევა სხვებისგან და ამიტომ, ეს სქემა უნდა გაუქმდეს, რადგან იგი უსამართლოა.
მომხდარს სოციალურ ქსელში მასწავლებელთა დიდი გამოხმაურება მოჰყვა. დახურულ ჯგუფებში ასობით კომენტარი იწერება, რომ ახალი სახელფასო პოლიტიკა უსამართლოა.
მასწავლებლები ხან ტრავოლტას გიფებს და სახუმარო ვიდეოებს პოსტავდნენ, საჩვენებლად, რომ ახალ ფორმულას ვერაფერი გაუგეს (ეს ფორმულა მართლაც დიდი თავსატეხია). ხანაც იმედგაცრუებაზე მღერიან და ირონიულ კითხვებს სვამენ: “აბა, ვინ სად ვხარჯავთ მომატებულ ხელფასს? იდეები მომაწოდეთ”, “სად ვისვენებთ წელს გაზრდილი ხელფასით, კომოს ტბაზე თუ მალდივებზე?”
ზოგი მასწავლებლისთვის მიღებული მცირე დანამატი იმდენად შეურაცხმყოფელი აღმოჩნდა, რომ მათ განათლების სამინისტროს უკან გადაურიცხეს მიღებული თანხა. (ერთმა მაგალითად, სიმბოლურად 41 ლარი (მმართველი პარტიის საარჩევნო ნომერი), მეორემ კი მთლიანი დანამატი, 157 ლარი (57$) იმისთვის, რომ „მინისტრმა მის სახელზე ყოველ თვე საათზე ელემენტი შეცვალოს“ – ზუსტად ასე წერია თანხის გადარიცხვის დანიშნულებაში).
რის მიხედვით ანგარიშდებოდა ხელფასი ცვლილებამდე
2024 წლის პირველ ივლისამდე განათლების სამინისტრო მასწავლებლებს ხელფასს უხდიდა ამ ფორმულის მიხედვით:
საბოლოო ხელფასი = საბაზო ხელფასი + სტაჟის დანამატი + კვალიფიკაციის დანამატი + სტატუსის დანამატი
საბაზო ხელფასი იყო ძალიან დაბალი (დაახლოებით 500-600 ლარის ფარგლებში, ერთი საათის ღირებულება იყო 30 ლარამდე). ამას ემატებოდა სიმბოლური თანხა სტაჟისა და კვალიფიკაციის მიხედვით.
მაგალითად, სამუშაო გამოცდილება ფასდებოდა ასე:
– 5 წლამდე სტაჟის მქონე მასწავლებელს – 15 ლარი;
– 5-დან 10 წლამდე სტაჟის მქონეს – 30 ლარი;
– 10 წელზე მეტი სტაჟის მქონეს – 45 ლარი.
დანამატი განათლებისა და კვალიფიკაციის მიხედვით იყო:
– ბაკალავრის სტატუსის მქონეს – 20 ლარი;
– მაგისტრის სტატუსის მქონეს – 40 ლარი;
– დოქტორის სტატუსის მქონეს – 100 ლარი.
ეს ჯამური თანხებია. ანუ, არა საათობროვად, არამედ ერთჯერადად ემატებათ ეს თანხა მასწავლებლებს.
ძველ ფორმულაში ყველაზე მაღალი იყო სახელფასო დანამატი სტატუსის მიხედვით (სწორედ ეს ყველაზე დიდი დანამატი გაქრა ახალ ფორმულაში).
მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების სქემა აღიარებს სამ სტატუსს: უფროსი, წამყვანი და მენტორი მასწავლებელი. დანამატები არსებობდა 2015 წლიდან და სულ იზრდებოდა. ბოლოს თითქმის გახუთმაგებული იყო.
იყო სხვა დეტალებიც ხელფასში, მაგალითად, სადამრიგებლო კლასის, კლას-კომპლექტის, მაღალმთიანობის. მაგრამ ეს იყო უმნიშვნელო. ამ ნაწილში არაფერი შეცვლილა და ამიტომ, ამ დეტალებს აღარ ჩავშლით.
როგორ ანგარიშდება ხელფასი ახალი სქემით
ახლა სამინისტრომ თქვა, რომ „გაითვალისწინა მასწავლებლების მრავალწლიანი თხოვნა” და გაზარდა ერთი საათის ანაზღაურება. ამიტომ, აღარ არის საჭირო სტატუსის დანამატი.
შესაბამისად, ახალი ფორმულა არის ასეთი:
საბოლოო ხელფასი = საბაზო ხელფასი + სტაჟის დანამატი + კვალიფიკაციის დანამატი + ფუნქციური დანამატი (მხოლოდ წამყვანს და მენტორს)
საბაზო ხელფასი გაიზარდა (ანუ საათების ღირებულება) და ანგარიშდება ასე:
- თუ მასწავლებელი ატარებს 15 საათამდე – მას ერთ საათში გადაუხდიან 96 ლარს (მაგალითად, აქვს 14 საათი, საბაზო ხელფასი იქნება 14×96=1344 ლარი)
- მე-15 საათის ანაზღაურება – 206 ლარია
(ანუ, ვისაც 15 საათი აქვს კვირაში, ის იღებს 14×96+ 206 = 1550 ლარს) - ამის შემდეგ ერთი საათის დატვირთვა იკლებს და ხდება 80 ლარი
(ანუ, მასწავლებელს, რომელსაც მაგალითად აქვს 18 საათი, საბაზო ხელფასს (დანამატების გარეშე) ასე დაუთვლიან 14×96 + 206 (მე-15 საათის) + 3×80 = 1790 ლარი
საათობრივი ანაზღაურების ცხრილს დეტალურად აქ ნახავთ.
თუ სრული განაკვეთი 18 საათია (ამას სამინისტროვე აღიარებს), ამ განაკვეთში რატომ არის ასეთი სხვაობა ხელფასებს შორის, არ ვიცით. ასევე, უცნაურია, რატომ ღირს ზეგანაკვეთური შრომა უფრო ნაკლები. (შეგახსენებთ 19-25 საათები ზეგანაკვეთურია და 80 ლარი ღირს).
საბაზო ხელფასს ისევ ემატება სტაჟისა და კვალიფიკაციის დანამატი (ის, სიმბოლური თანხა უცვლელი დარჩა).
მაგრამ, მოიხსნა სტატუსის დანამატი.
ახალი ფორმულა უფროს მასწავლებლებს აღარაფერს უმატებს. წამყვანს და მენტორს უთხრა, რომ ახლა მათ სიმბოლურად გადაუხდის მიზერულ დანამატს და ამ დანამატს დაარქვა ფუნქცური დანამატი.
ეს დანამატი ასე გამოიყურება:
- წამყვანი – 150 ლარი
- მენტორი – 300 ლარი
რას ნიშნავს ფუნქციური დანამატი, რას დაავალდებულებს, მასწავლებლებმა ჯერ არ იციან.
ანუ, ახალი ფორმულით მასწავლებლების ხელფასი მათი ჩატარებული გაკვეთილების რაოდენობის პროპორციულია – ჩაატარებ მეტ საათს, მიიღებ მეტ ხელფასს. სხვას აღარაფერს აქვს მნიშვნელობა. ამიტომ მიაჩნიათ ის უსამართლოდ იმ მასწავლებლებს, ვინც ღამეები ათენა კვლიფიკაციის ასამაღლებლად.
ვინ როგორ დააზარალა ახალმა ფორმულამ
ამ ნაწილში მენტორი და წამყვანი მასწავლებლების ისტორიებით მოგიყვებით, რამხელა შრომა გააუფასურა განათლების სამინისტრომ და რაზე თქვა, რომ სინამდვილეში არაფერს არ ცვლიდა სკოლაში.
ასევე, გიამბობთ, რატომ დაააზარალა ახალმა ფორმულამ დაწყებითი კლასების მასწავლებლები.
და, რატომ ვერ მოიმადლიერა ბოლომდე ის უფროსი მასწავლებლებიც, რომელთა გამოც, სავარაუდოდ, შეცვალა ფორმულა.
რატომ უფროსი მასწავლებლების მომადლიერება
საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემებით, 2023-2024 სასწავლო წლის დასაწყისისთვის საჯარო სკოლებში 58 ათასამდე მასწავლებელი იყო (57 586).
JAMnews-მა განათლების სამინისტროში გაარკვია, რომ ამათგან, ყველაზე მეტს უფროსი მასწავლებლის სტატუსი აქვს.
უფრო ზუსტად, განათლების სამინისტროს ინფორმაციით, 2024 წლის 10 მაისის მდგომარეობით, საჯარო სკოლებში ასწავლის 897 მენტორი, 9998 წამყვანი და 41209
უფროსი მასწავლებელი. (ასევე, სკოლებში არის – 349 მასწავლებლობის მაძიებელი, 3928 უსტატუსო და 1296 პრაქტიკოსი მასწავლებელი).
უფროს მასწავლებლებს ხელფასზე ყველაზე ნაკლები დანამატი ჰქონდათ.
მასწავლებლები ჰყვებიან, რომ მათ ხშირად ჰქონდათ პრეტენზიები ხელფასზე. ამბობდნენ, რომ სინამდვილეში ყველა ერთნაირ გაკვეთილს ატარებს და ხელფასებში არ უნდა იყოს ამხელა განსხვავება, რომ ეს იყო უსამართლო. ბოლო პერიოდში განათლების მინისტრიც მხოლოდ მათ ხვდებოდა.
მაგალითად, ერთ-ერთ რეგიონში მინისტრთან შეხვედრის შესახებ გაგზავნილ ინფორმაციაში, წითელი შრიფტით იყო ხაზგასმული – სასურველია დაესწროს უფროსი მასწავლებელი.
„უფროსმა მასწავლებელმა როგორ გადაწყვიტა წამყვანი და მენტორი მასწავლებლის ბედი. ჩემს შესახებ მე მკითხე, რატომ ეკითხები სხვას, როცა ამხელა შრომა ჩავდე“, – სწყინთ წამყვან და მენტორ მასწავლებლებს.
რას ნიშნავს “ამხელა შრომა” ამას ჰყვებიან მენტორი და წამყვანი მასწავლებლები შემდეგ თავებში.
მენტორი მასწავლებლები
დიანა წურწუმია 30 წელია სამეგრელოში, სოფელ ლესიჭინეს პირველ საჯარო სკოლაში ქართულ ენასა და ლიტერატურას ასწავლის. დიანა საქართველოს მასშტაბით ქართული ენისა და ლიტერატურის საუკეთესო მასწავლებელია. ასეთი სტატუსი მხოლოდ ორ მასწავლებელს აქვს.
დიანა მენტორია. ამ საფეხურამდე გრძელი გზა გაიარა.
იყო ყველა იმ სქემის მონაწილე, რასაც განათლების სამინისტრო მასწავლებლებს სთავაზობდა. სერტიფიცირებული მასწავლებელი მაშინდელი სქემის ამოქმედებისთანავე გახდა, 2011-2012 წლებში. მაშინ პროფესიული და უნარების გამოცდები ჩააბარა.
-
მოკლედ მასწავლებელთა კარიერული წინსვლის სქემებზე – ჩამოშალეთ
მასწავლებელთა პროფესიულ ზრდაზე ორიენტირება 2008 წლიდან იწყება.
2009 წელს გამოიცა ბრძანება მასწავლებელთა სერტიფიცირების შესახებ.
2010 წელს პირველად ჩატარდა მასწავლებლის სასერტიფიკატო გამოცდები ზოგადპროფესიულ უნარებსა და საგანში.
2011 წელს დამტკიცდა „მასწავლებლის პროფესიული განვითარების სქემა.“ სქემაში ჩართვა მოხალისეობრივი იყო და შეეძლო მხოლოდ სერტიფიცირებულ მასწავლებელს.
(2011-2014 წლებში სქემას ეწოდებოდა „მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების სქემა“. მასში ჩართვა მოხალოსეობრივი იყო. მასწავლებლებს უნდა ჩაებარებინათ საგნობრივი და პროფსიული გამოცდა და მოეპოვებინათ მასწავლებლობის უფლება. მაშინდელი სქემა განსაზღვრავდა სამ კატეგორიას: სერტიფიცირებული, პირველი და უმაღლესი.
2014 წელს სქემა განახლდა. გაჩნდა მასწავლებლის ოთხი კატეგორია: პრაქტიკოსი (ყველაზე დაბალი), უფროსი, წამყვანი, მენტორი (ყველაზე მაღალი). ამ სტატუსის მისაღებად მასწავლებლებს ბევრი უნდა ეშრომათ.სქემა ამის მერეც ბევრჯერ შეიცვალა. ჯამში, 2011-2023 წლებში – ხუთჯერ
2015 წელს სქემა შეიცვალა. თუ ძველ სქემაში (სასერტიფიკაციო გამოცდების სქემა) მონაწილეობა ნებაყოფლობითი იყო, ახალ სქემაში ყველა მასწავლებელი ავტომატურად ჩაერთო. არასერტიფიცირებულ მასწავლებლებს პრაქტიკოსი მასწავლებლის სტატუსი მიანიჭეს, სერტიფიცირებულებს – უფროსის.
დიანამ უფროსი მასწავლებლის სტატუსი მიიღო.
არსებობდა კიდევ ორი საფეხური – წამყვანი და მენტორი მასწავლებელი. ასეთი სტატუსის მსურველებს უნდა შეეთავსებინათ არაფორმალური განათლების ნაწილიც. ეს გულისხმობდა სკოლაში წრეების, კლუბების ჩამოყალიბებას, კონფერენციებზე დასწრებას, ტრენინგ-სემინარების გავლას, კოლეგების პროფესიულ განვითარებაზე ზრუნვას და სხვა ათას მსგავს აქტივობას. ამავე დროს, უნდა ჩაეტარებინათ სამოდელო გაკვეთილები, რომელსაც სპეციალური ჯგუფი შეაფასებდა. უნდა შეექმნათ პორტფოლიო, რომელსაც ასევე შეუმოწმებდნენ.
დიანამ ბევრი იშრომა:
„გავამზადე პორფოლიო, შევავსე რაღაც აპლიკაცია, მერე კიდევ რაღაც, მერე კიდევ რაღაც. ამის შემდეგ, ერთ დღეს, მირეკავენ და მეუბნებიან, ვარ თუ არა თანახმა, დამესწრონ გაკვეთილზე. დამესწრო ათი ადამიანი, რვა ონლაინ, ზუმით და ორი ადგილზე. მე ეს მხოლოდ წინა საღამოს გავიგე და ცხადია, ერთ ღამეში ვერაფერს დაგეგმავ. ეს იყო ექსპრომტად ჩატარებული გაკვეთილი“.
შემდეგ დიანა გადაამოწმეს მის კოლეგებთან, მოსწავლეებთან, მშობლებთან და 2022 წელს, საქართველოს მასშტაბით ქართული ენისა და ლიტერატურის საუკეთესო მასწავლებლად დაასახელეს. და ამავე დროს, მენტორის სტატუსი მიანიჭეს.
„ეს იყო ძალიან მძიმე შრომა. ისეთი მძიმე, რომ სხვას ვეღარაფერს აკეთებ. მე სოფლის მეურნეობაზე ვთქვი უარი, რომ ეს სტატუსი მომეპოვებინა“.
ამიტომ, როდესაც სამინისტრო მასწავლებელთა ხელფასების ზრდაზე ალაპარაკდა, დიანას ხელფასის მატების მოლოდინი გაუჩნდა.
პირველი “გაზრდილი” ხელფასი დიანამ უკვე აიღო – 157 ლარით მეტი.
უფრო ზუსტად, დიანას ხელფასი დააკლდა. რადგან ეს მატება, ფაქტობრივად ე.წ. კომპენსაციაა, რომელიც სამინისტრომ მას შემდეგ დაუშვა, რაც ახალი ფორმულით მასწავლებლების ნაწილს ხელფასები დააკლდა. ასეთ მასწავლებლებს, სამინისტრომ, ორი წლით, გარდამავალი დებულებით 200 ლარი დაუმატა, დაბეგვრით ეს თანხა 157 ლარი გამოვიდა.
ცაულინა მალაზონიაც მენტორი მასწავლებელია. ამ სტატუსამდე იგი სხვა, არანაკლებ სტრესული გზით მივიდა.
ბოლო 15 წელია სამცხე-ჯავახეთში, ახალქალაქში, სოფელ ზაკის საჯარო სკოლაში არაქართველ მოსწავლეებს ქართულ ენას ასწავლის. ზაკის სკოლამდე სამცხე-ჯავახეთის უნივერსიტეტის სოციალურ და ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა კათედრის თანამშრომელი და მოქმედი ჟურნალისტი იყო. როცა ზაკის სკოლაში ქართულის მასწავლებელი დასჭირდათ, ყველაფერი მიატოვა და მკაცრი კლიმატური პირობებით გამორჩეულ ჯავახეთში წავიდა.
მაშინ იმ სოფელში ქართული ენა მხოლოდ ორ ოჯახში ესმოდათ. ცაულინამ პატარა სახლი იქირავა და არაქართველებისთვის ქართული ენის სწავლება დაიწყო, გამუდმებული კითხვების ფონზე – „რაში მჭირდება ქართული ენა, რატომ მოხვედი?!“ ხშირად ზამთარში გზა ისე იკეტებოდა, რომ ოჯახის სანახავად კვირაობით ვერ ჩადიოდა.
ცაულინაც ყველა სქემის მონაწილეა. არის სერტიფიცირებული მასწავლებელი და შესაბამისად, უფროსი მასწავლებელი ავტომატურად გახდა.
წამყვანი მასწავლებლის სტატუსი 2018 წელს მიენიჭა. ამისთვის სამი წელი იშრომა. არაფორმალური აქტივობების გარდა, ცაულინა ყო სქემის ფასილიტატორი მის სკოლაში – ანუ, მას კოლეგებისთვის ახალი სქემა უნდა გაეცნო.
ამისთვის უნდა გაევლო უამრავი ტრენინგი (ევლო ახალციხეში, თბილისში), დაეტრენინგებინა თავისი კოლეგები,დახმარებოდა მათ პროფესიულ წინსვლაში:
“ჩემს განკარგულებაში იყო 16-20 მასწავლებელი. მაშინ კომპიუტერის ცოდნის დონე ძალიან დაბალი იყო, მითუმეტეს, ასაკიან მასწავლებლებში. მათთვის უნდა გვეთქვა, რა გაეკეთებინათ, მათი აქტივობები შეგვეგროვებინა, დოკუმენტის სახით გაგვეფორმებინა, ოქმები დაგვწერა, ეს ოქმები ელექტრონულ ბაზაში მათ სივრცეში აგვეტვირთა. მათ უნდა ჩაეტარებინათ საჩვენებელი გაკვეთილი. შენ, როგორც შეფასების ჯგუფის წევრი, უნდა დასწრებოდი, მიგეცა უკუკავშირი, იმას რეფლექსია უნდა წარმოედგინა, მერე ხარვეზი თუ რამე იყო, გაესწორებინა, შენ ამაზე კიდევ ოქმი უნდა გაგეკეთებინა, იმის გაკვეთილის გეგმებიც უნდა აგეტვირთა. ერთი სიტყვით, ეს სამი წელი იყო ურთულესი სამუშაო“.
გაცილებით რთული იყო მენტორის სტატუსის მოპოვება. აქ ცაულინას პროფესიული უნარების გამოცდაც უნდა ჩაებარებინა. ეს გამოცდის პირველი, ექსპერიმენტული წელი იყო:
„ჯერ იმხელა ლიტერატურა შემოგვთავაზეს გამოცდისთვის მოსამზადებლად, გადათვალიერებას ვერ მოასწრებდი. მერე, ოთხ საათში უნდა დაგვეწერა უზარმაზარი ტესტი. ეს დრო იყო შეუსაბამო, რაც პროტესტის შემდეგ 5 საათამდე გაზარდეს. ტესტში იყო უამრავი შეცდომა, ნამუშევრების გასწორებაში იყო ხარვეზები. თანაც ბარიერი იყო 75%, ძალიან მაღალი. ასეთ პირობებში ჩავაბარეთ გამოცდა და შემდეგ გვითხრეს, რომ ახლა პორტფოლიო უნდა დაიცვათ“.
პორტფლიოს დაცვა ნიშნავდა მენტორი მასწავლებლის სტანდარტით განსაზღვრული სავალდებულო აქტივობების დოკუმენტირებას და მოთავსებას ელექტრონულ საქაღალდეში და მათ დაცვას. ვალდებულებები მოიცავს სამი მიმართულებას. პორტფოლიოს ზუსტად უნდა ეპასუხა ამ მიმართულებებისვის.
„დისერტაციის დაცვა არ იქნებოდა ეგეთი რთული. 6-დან 10-მდე წევრი გესწრება სხვადასხვა სფეროს მიხედვით, შენ წარადგენ, ან პასუხობს მიმართულებას, ან არა. შეიძლება დაგიხარვეზონ“.
პორტფოლიოს ნაწილი იყო კომისიის წევრების მიერ ცაულინას კოლეგების, მოსწავლეთა მშობლების სატელეფონო გამოკითხვა და ამ კუთხით მისი მუშაობის შესწავლა.
საბოლოოდ, გასულ წელს, ცაულინა მენტორი მასწავლებელი გახდა. მაგრამ, მენტორის დანამატის აღება მხოლოდ ათი თვე მოასწრო.
ახალი სახელფასო ფორმულით ცაულინას ხელფასი აკლდება, რომ არა, ფუნქციის დანამატი, რომელიც სამინისტრომ სტატუსის დანამატის ნაცვლად მოიფიქრა და ისიც მხოლოდ წამყვანი და მენტორი მასწავლებლებისთვის.
საბოლოოდ, ცაულინა მალაზონიას ხელფასი “უპრეცენდენტო ზრდა” 232 ლარი გამოვიდა.
წამყვანი მასწავლებლები
გულიკო (რესპონდენტის თხოვნით, სახელი შეცვლილია) ერთ-ერთი სოფლის საჯარო სკოლაში მათემატიკას ასწავლის. მისი გამოცდილება 21 წელს ითვლის. ქალაქ რუსთავში ცხოვრობს და სახლიდან სკოლამდე და უკან ყოველდღე 120 კილომეტრს გადის.
გულიკო წამყვანი მასწავლებელია. ეს სტატუსი გამოცდით მიიღო. (ცვლილებებამდე, ანუ შარშანდლამდე სქემა გამოცდას არ ითვალისწინებდა ის აქტივობები იყო საჭირო, რაც მაგალითად ცაულინა მალაზონიამ აკეთა). მაგრამ, გამოცდა რთული აღმოჩნდა.
„გამოცდამდე 5-6 თვით ადრე ჩამოყალიბდნენ საპროგრამო საკითხებში. მაგრამ, რაც გამოცდაზე მოვიდა, იმ საკითხებზე არაფერი ეწერა იმ 5000- გვერდიან ლიტერატურაში, რაც მოსამზადებლად შემოგვთავაზეს. ასეთი საკითხები მხოლოდ ფასიან ტრენინგებზე გააჟღერეს ტრენერებმა. ტრენინგი 300 ლარი ღირდა. გამოცდაზე უმოწყალოდ დააკლეს ქულები ყველას. შაბლონში რა პასუხებიც ეწერათ გამსწორებლებს, ზუსტად ისეთი პასუხები შეაფასეს ქულებით, თუ ალტერნატიულ პასუხს აწყდებოდნენ, ქულას ანულებდნენ. სრული ნერვებზე თამაში იყო“.
გამოცდა ჩააბარა. „გადამალახინესო“ ხუმრობს. მაგრამ, მერე უთხრეს ეს არ კმარა. პორტფოლიოც დაიცავიო.
„ღამეები ვათიეთ. მასალები მქონდა მზად, მაგრამ დაორგანიზებას, ესქულში დალაგებას და წარდგენის დაწერას დრო უნდოდა, რაც არ აქვს საცოდავ მასწავლებელს. სამი დისერტაციის აწყობას რომ ერთ თვეში მოგთხოვენ, დაახლოებით მაგ რეჟიმში ვიყავით. საბოლოოდ, რაღაც დათმობებზე წამოვიდნენ. ცოტა ამოვისუნთქეთ, ნორმალურად აზროვნება დავიწყეთ. საგიჟეთი თითქოს დამთავრდა. ეს იყო წამება მასწავლებლებისთვის”.
პორტოფლიო გულიკომ ივლისში დაიცვა. პასუხები სექტემბერში მოვიდა. გულიკო წამყვანი მასწავლებელი გახდა. მისი ხელფასიც გაიზარდა დანამატის ხარჯზე 1175 ლარით, მაგრამ, სულ რაღაც ერთ წელიწადში, სამინისტრომ მასაც უთხრა, რომ სქემამ არ გაამართლა და სტატუსი უუქმდება:
“ყველაზე მეტად ვეწამეთ წამყვან-მენტორები და ახალი ფორმულით მხოლოდ 120 ლარით მეტი მაქვს ხელფასი უფროსებთან შედარებით“.
რა მოხდა უფროსი მასწავლებლების შემთხვევაში
რადგან ახალი ფორმულით, ანაზღაურება საათების მიხედვით ითვლება, იმ მასწავლებლებს, ვისაც 18-დან 25 საათამდე აქვთ დატვირთვა კვირაში, ხელფასები მართლაც გაეზარდათ.
ასეთი სკოლების უმეტესობაში უფროსი მასწავლებლები არიან.
გარდა ამისა, მათი დანამატი გაცილებით ნაკლები იყო, ვიდრე წამყვანებისა და მენტორების და ამიტომ, საბაზო ხელფასის ზრდა მათ აწყობდათ.
სწორედ მათზე აპელირებს განათლების სამინისტრო, როცა ამბობს, რომ მასწავლებლების ხელფასები უპრეცენდენტოდ გაიზარდა. ზოგ სკოლაში მართლაც გაეზარდათ უფროს მასწავლებლებს ხელფასები 300 და 500 ლარით.
მაგრამ, აქაც ბევრი დეტალია.
თავად განათლების სამინისტრო აღიარებს, რომ სკოლაში სრული საათობრივი დატვირთვა 18 საათია. და ამ დროს, ქარდებში, რომელსაც ახლა ამ ფორმულის გასაპიარებლად იყენებს, აჩვენებს და ითვლის იმ მასწავლებლების ხელფასებს, ვისაც 24 და 25- საათიანი სამუშაო დატვირთვა აქვს.
“25 საათზე მართლაც ძალიან მაღალი ხელფასი გამოვიდა. მაგრამ, სამინისტრო თვითონ ამბობს, რომ განაკვეთი არის 18 საათი. 25 საათი ხომ გამოდის ზეგანაკვეთური შრომა. და ზეგანაკვეთურით როდის იყო ანგარიშდებოდა ხელფასი” – ამბობენ მასწავლებლები.
გაკვეთილების ხარისხის გარდა, მეტი საათები პრობლემაა სხვა მხრივაც. საქართველოს მასშტაბით ძალიან ბევრ სკოლაში მასწავლებლებს 25 კი არა, სრული, ანუ, 18 საათიანი დატვირთვაც არ აქვთ.
ნინო მელიქიშვილი დაბა კაზრეთის ერთ-ერთ საჯარო სკოლაში ინგლისურსა და ფრანგულს ასწავლის. ინგლისური სავალდებულო საგანია, ფრანგული არჩევითი, მხოლოდ მაღალ კლასებში.
ნინოს დატვირთვა კვირაში 9 საათია. რაც არ უნდა მოინდომოს, ამაზე მეტი საათი ვერ ექნება. სკოლაში ინგლისურის სამი მასწავლებელია და ამდენი საათი ფიზიკურად არ არის.
ნინო უფროსი მასწავლებელია. ახლა დეკრეტშია და ჯერ არ იცის, ახალი და უცნაური ფორმულა მის ხელფასს როგორ დათვლის, მაგრამ, რადგან მისი დატვირთვა დაბალია, სავარაუდოდ, განსხვავება საგრძნობი არ იქნება, ან პირიქით, დააკლდება.
ნინოს სტატუსის ამაღლების შესაძლებლობაც აღარ აქვს, რადგან სამინისტრო ამ სტატუსებს აღარ აღიარებს და გამოცდებიც გააუქმა.
ნინოს ერთადერთი გზა დარჩა, მეტი საათები. მაგრამ, ჯერ ერთი, რომ ამის საშუალება არ არის და მეორეც, რა უყოს არაფორმალურ აქტივობას?
გასულ წელს ნინომ სკოლაში ონლაინგამოცემა „კაზრეთიპრესი“ დააარსა. გაზეთს მოსწავლეები მართავენ და ნელ-ნელა ის ნამდვილ ადგილობრივ გამოცემად აქციეს.
აქვს რამდენიმე კლუბი. მათ შორის, ფრანგულის კლუბი ბავშვებისთვის და ინგლისურის კლუბი მასწავლებლებისთვის (სადაც მასწავლებლებს ბავშვები ასწავლიან ინგლისურს)
ეს აქტივობები პატარა თემის ახალგაზრდებს იმისთვის სჭირდებათ, რომ კონკურენტუნარიანები გახდნენ, გაცვლით პროექტებში მიიღონ მონაწილეობა. მაგალითად, „კაზრეთიპრესის“ ორი თანამშრომელი აგვისტოში ამერიკაში მიდის. კიდევ ორი თანამშრომელი ესტონეთშია და დემოკრატიის განვითარებაზე ტრენინგებს ესწრება. პატარა სოფლისთვის ეს დიდი ამბავია.
“ზოგ მასწავლებელს გვინდა რაღაცის გაკეთება, ვცდილობთ, ვფორთხიალობთ. 21 მარტს სასწრაფოდ საკეისრო გამიკეთეს და 19 მარტამდე ვატარებდი სრულიად უხელფასოდ ფრანგულის კლუბს. ცუდად ვიყავი, თავბრუ მეხვეოდა, მაგრამ მრცხვენოდა ბავშვების. მეკითხებოდნენ, ხომ გვიტარებო. ვერ ვეუბნებოდი, არა მეთქი.
“ახლა რა ვქნა? ამ კლუბებს ხომ ვქმნიდი, ამ ბავშვებს ხომ პირობას ვაძლევდი. 17 თინეიჯერი დილის 8 საათზე სკოლაში მოდის, წარმოიდგინეთ, დიდებს გვეზარება მისვლა. მოდიან, იმიტომ, რომ თუ ისწავლიან შეუძლიათ საფრანგეთში, შვეიცარიაში, ბელგიაში გააგზავნონ საბუთები ბაკალავრიატზე. დავპირდი. არცერთი არ აცდენს და ახლა რა ვუთხრა, ბოდიში გადავიფიქრე – მეთქი?“ – ამბობს ნინო.
დაწყებითების მასწავლებლები, რომლებიც ორმაგად დაზარალდნენ
ახალმა სახელფასო ფორმულამ ყველაზე უთანასწორო მდგომარეობაში დაწყებითი კლასების მასწავლებლები ჩააყენა. ვისაც სტატუსივ ჰქონდა, ისინი ორმაგად.
ნანა (სახელი შეცვლილია) თბილისის ერთ-ერთ საჯარო სკოლაში, დაწყებითი კლასების მასწავლებელია, წამყვანი მასწავლებლის სტატუსით.
ნანა გვიხსნის, რომ დაწყებით კლასებში საათობრივი დატვირთვის პრინციპი განსხვავებულია:
„დაწყებითების მასწავლებლებმა ჩავაბარეთ გამოცდა, რომელიც მოიცავდა სამ საგანს, ქართული, მათემატიკა და ბუნებისმეტყველება და შევდივართ დაწყებითებში. რაც არ უნდა მოვინდომოთ, სხვა კლასში ვერ შევალთ. ჩვენ ვერ დავიმატებთ სხვა საგანს და სხვა კლასებს. ამიტომ, დაწყებითების სრულ სახელფასო განაკვეთად ითვლება 13 საათი – კვირაში 6 სთ ქართული, 5 სთ მათემატიკა, 2 სთ ბუნებისმეტყველება“.
ანუ, დაწყებითების მასწავლებელი მეტ საათს ფიზიკურად ვერ ჩაატარებს, არ არსებობს. ეს სამინისტრომაც იცის.
მაგრამ, ახალ ფორმულაში ეს მაინც არ გაითვალისწინა და დაწყებითებს მის მიერვე აღიარებული სრული დატვირთვა სრულ დატვირთვად არ ჩაუთვალა.
დაწყებითებს სტატუსის დანამატი ეძლეოდათ სრულ დატვირთვაზე, ახალი ფორმულით კი მათი საატები ძალიან ცოტაა იმისთვის, რომ მაღალი ხელფასი აიღონ.
ამავე დროს, სამინისტრომ იცის, რომ დაწყებითების მასწავლებლები ხშირად მათ სადამრიგებლოებში სპორტის, მუსკის და ხელოვნების გაკვეთილებს ატარებენ. მაგრამ, სამინისტროს ჯერ მზად არ აქვს ამ საგნებში სასერტიფიკაციო გამოცდა, ამიტომ, ამ მასწავლებლებს ამ საგნებს ძველი ფორმულით უნაზღაურებს (ერთ საათზე 23-25 ლარს).
„მაგალითად, მე შეიძლება ვატარებდე კვირაში 19 საათს, მაგრამ, ვატარებდე ამ საგნების ხარჯზე. და, ის საგნები არ მინაზღაურდება ახალი სახელფასო ფორმულით. ანუ, მე ორმაგად დავზარალდი, წამყვანობის სტატუსიც ჩამომეხსნა და როგორც დაწყებითების მასწავლებელი, ისეც დავიჩაგრე“, – გვიხსნის ნანა.
ნანას, ახალი სახელფასო ფორმულით, 106 ლარი დააკლდა. (200 ლარიანი კომპენსაცია მასაც შეუვსო სამინისტრომ).
რატომ არ არის ეს მხოლოდ სახელფასო პოლიტიკის ცვლილება
მასწავლებლების აზრით, სახელფასო ფორმულის ცვლილებაში მთავარი პრობლემა მხოლოდ არასამართლიანი სახელფასო პოლიტიკა არ არის. ბევრის აზრით, ამან განათლების სამინისტროს არასისტემური მიდგომა, ხედვის არასებობა და მინისტრებზე დამოკიდებული არასტაბილური პოლიტიკა ამხილა.
2008 წლიდან დღემდე (იმ დროიდან რაც მასწავლებელთა კარიერულ წინსვლაზე დაიწყო მუშაობა, ანუ 16 წელიწადში), განათლების სამინისტროში 11 მინისტრი შეიცვალა.
ყველა ახალი მინისტრი კარირული წინსვლის სქემას ცვლიდა. მაგალითად, 2011-დან 2023 წლამდე პერიოდში, მასწავლებლის პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემა 5-ჯერ შეიცვალა.
მასწავლებლები ამბობენ, რომ ახალი სახელფასო პოლიტიკაისედაც სავალალო მდგომარეობაში მყოფ განათლების სისტემას კიდევ უფრო მეტად დააზარალებს.
ისინი ჩამოთვლიან იმ პრობლემებს, რაც ამ პოლიტიკას მოჰყვება.
გართულდება სკოლებში ახალი კადრების შესვლა, დაიწყება ბრძოლა საათებისთვის – რადგან ხელფასი საათების პროპორციული გახდა, ყველა გამოთავისუფლებული საათის გადანაწილებას სკოლაში არსებული კოლექტივი შეეცდება. ახალი კადრებისთვის სკოლის კარი იკეტება.
„ახლა შენი ხელფასი იქნება მეტი, რაც მეტი საათი გაქვს. ცუდი მიდგომაა, დაპირისპირების შემომტანი”, – ამბობს დიანა წურწუმია და ამატებს:
და რა მოხდება ახლა? იქნება ბრძოლა საათებისთვის. დიდ სკოლებში, სადაც დიდი კოლექტივია და კარგად არ იცნობენ მასწავლებლები ერთმანეთს, დიდი და დაუნდობელი ბრძოლა წავა. და მოყვება თუ არა ამას სკოლაში ახალი კადრების მოსვლა?! რა თქმა უნდა არა“
დაიკლებს გაკვეთილების ხარისხი – ყველა მასწავლებელი თანხმდება, რომ ხარისხი, კვირაში 10-12 საათს ატარებ თუ 24-25-ს ძალიან განსხვავებულია. თავად სამინისტრო განსაზღვრავს, რომ 18-საათიანი დატვირთვა 36 საათიან სამუშაო კვირას ნიშნავს. ამიტომ, მასწავლებლებს აქვთ კითხვა, როგორ წარმოუდგენია სამინისტროს 50-საათიანი სამუშაო კვირის ეფექტიანობა.
“მეც მქონია 24 საათი, როცა კადრების დეფიციტი იყო. ჩემს შემთხვევაში რთული არ იყო, წასული ვარ სახლიდან იმ უცხო სოფელში და მირჩევნია სკოლაში ვიყო, ვიდრე სახლში დავჯდე. მაგრამ, მარტო გაკვეთილები გვევალება? კლასგარეშე ღონისძებები? არაფორმალური განათლება? ნამუშევრების გასწორება, უკუკავშირი, გაკვეთილის დაგეგმვა, რესურსების შერჩევა და ზოგჯერ შექმნა? ზოგჯერ ისეთ სახელმძღვანელოებია რომ შენ თვითონ გიწევს შექმნა, ამას დრო ხომ სჭირდება”, – ამბობს ცაულინა მალაზონია.
დაიკარგება მასწავლებლების მოტივაცია – ამაზე ლაპარაკობს ამ სტატის ყველა გმირი და ის მასწავლებლებიც, რომელთა ისტორიებიც ამ სტატიაში არ მოხვდა.
„მე ჩემს სკოლაში ვითვლებოდი ლიდერად. რეგიონის სკოლებიდანაც კი მირეკავდნენ, მეკითხებოდნენ, მათთვის მე ვიყავი სფეროში კარგად გათვითცნობიერებული, ერთგვარი ავტორიტეტი. ამ პოლიტიკამ, განა ის, რომ ხელფასები დაგვაკლო, უბრალოდ, რაღაცნაირად, დამამცირებელ მდგომარეობაში ჩამაყენა. თითქოს უთხრა ყველას, რომ არა, ამის შრომა არაფერი არ არის, ეს არაფერს განსაკუთრებულს არ აკეთებდა, ერთი ჩვეულებრივი მასწავლებელია. რაღაც ასეთი განცდა გამიჩნდა“, – ამბობს ცაულინა მალაზონია.
გაქრება არაფორმალური განათლება – რადგან საათებზე ორიენტირებულ მასწავლებლებს უბრალოდ აღარ დარჩებათ დრო სხვა აქტივობებისთვის.
ნინო მელიქიშვილი ამბობს, რომ რეალურად, სამინისტრო ვერ აძლევს მოსწავლეებს იმას რაც საჭიროა, ასეთი მასწავლებლები აძლევენ არაფორმალური განათლებით:
ახლა ეს გზაც ჩახერგეს. ახლა გვეუბნება – არა, წადი შენ კლასში და აიღე ცარცი. ცარცსაც ვიღებთ, მაგრამ არ გვყოფნის, ცარცი არ გვეჭირა ხელში, ბოლოს წინა ადგილებზე რომ ვართ კვლევებში? ფსკერსაც რომ ვარღვევთ?”
მასწავლებლები ფიქრობენ, რომ ის ვინც ამ ფორმულაზე მუშაობდა, არ იცნობდა სქემას, იმ მოთხოვნებს, რასაც ეს სქემა უყენებდა მასწავლებლებს, რა შრომა დევს ამ ყველაფერში.
„დღეს რომ ამბობენ, რომ არ გაამართლა სქემამ, ეს არის მათი სქემა, სახელმწიფომ დაგვისახა კარიერული წინსვლის ასეთი გეგმა და ჩვენ მივყევით. ამხელა რესურსი და დრო დაიხარჯა, ამხელა ფინანსები და პირველი სიტყვა, რითაც უნდა გამოდიოდეს სამინისტრო, უნდა იყოს, ბოდიში! ბოდიში მასწავლებლებო, არ გაამართლა ამ ყველაფერმა“, – ამბობს ცაულინა მალაზონია.
სამინისტრო ჯერ მასწავლებლებთან კონტაქტზე არ გამოდის.
მასწავლებლები კი არ აპირებდნენ დანებდნენ. გასულ კვირას მათ პრემიერ-მინისტრს ვრცელი წერილით ჩამოუთვალეს 15 არგუმენტი, რატომ არის სახელფასო ფორმულა უსამართლო.
მასწავლებლები ჯიუტად ითხოვენ სახელფასო პოლიტიკის შეცვლას.
მასწავლებლების ხელფასი
nproject
