"მხოლოდ ჩვენი სკოლიდან თვეში ორი ათასზე მეტი ბოთლი იყრებოდა". ამბავი მოსწავლეებზე, რომლებიც პლასტმასის ბოთლებს აღარ იყენებენ
მომავლის სკოლა
ბათუმის “მომავლის სკოლის” მოსწავლეებმა გადაწყვიტეს, სასმელი წყლისთვის პლასტმასის ბოთლები აღარ გამოიყენონ. სკოლის თითქმის ყველა მოსწავლეს უკვე საკუთარი მინის წყლის ბოთლი აქვს.
ინიციატივა აღარ გამოეყენებინათ პლასტმასის ნივთები სკოლის “ეკო კლუბს” გაუჩნდა. ამ კლუბის “ანგარიშზე” სკოლაში განხორციელებული კიდევ ბევრი მწვანე ინიციატივაა.
- როგორ ებრძვიან ახალგაზრდები რეგიონებში კლიმატის ცვლილებით გამოწვეულ პრობლემებს
- პოლიეთილენის პარკები აიკრძალა, მაგრამ მაღაზიაში მათ კვლავ მაძლევენ. რატომ?
ამ რეპორტაჟში გიამბობთ, საიდან გაჩნდა წყლის ბოთლების ჩანაცვლების იდეა სკოლაში. და ასევე, რამდენად ადვილი აღმოჩნდა, მოსწავლეების ქცევის ცვლილება.
მომავლის სკოლა ბათუმში 2012 წელს დაფუძნდა. ეს ბათუმის ერთ-ერთი კერძო სკოლაა. 2024 წლის მონაცემებით, სკოლაში 300 მოსწავლე სწავლობს.
როგორ გაჩნდა პლასტმასის ბოთლების ჩანაცვლების იდეა
სამშაბათი დილაა. 26 დეკემბერი. საახალწლო არდადეგებამდე სულ რამდენიმე დღეა დარჩენილი. მაგრამ, სკოლის დერეფნებში მაინც ხალხმრავლობაა.
ჰოლში, წყლის დისპენსერთან, მოსწავლეების რიგია. ხელში ყველას წყლის მინის ბოთლი აქვს. ყველა ბავშვის ბოთლს სახელი და გვარი აწერია.
ერთ-ერთი მოსწავლე მიყვება, რომ უკვე დიდი ხანია მოსწავლეები დასალევ წყალს ჯიხურებში აღარ ყიდულობენ, თავიანთი მინის ბოთლები აქვთ და წყალს სკოლის დისპენსერიდან ავსებენ.
სკოლის ადმინისტრაცია განმარტავს, რომ ოფიციალურად, სკოლაში პლასტმასის ბოთლების გამოყენება არავის აუკრძალავს. ეს გადაწყვეტილება მოსწავლეებმა თავად მიიღეს.
ამ ცვლილების ინიციატორები სკოლის ეკო-კლუბის „მწვანე სივრცის“ წევრები იყვნენ.
კლუბი სამი წლის წინ, 2020 წელს, უფროსკლასელებმა დააარსეს. შექმნიდან მალევე ეკო კლუბის წევრებმა პირველი მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღეს.
„მწვანე სივრცის“ წევრებმა პლასტმასის მავნებლობის შესახებ შეაგროვეს ინფორმაცია. გააანალიზეს, რომ მსოფლიოში, ასეული მილიონი ტონა პლასტმასის ნარჩენებში, მათი გადაყრილი პლასტმასის წილიცაა.
დათვალეს, რომ მხოლოდ მათი სკოლიდან, ერთი თვის განმავლობაში, ორი ათასზე მეტი პლასტმასის ბოთლი იყრებოდა, რომელიც შემდეგ ეკოსისტემაში ხვდებოდა.
ეს ინფორმაცია სკოლის სხვა მოსწავლეებს გაუზიარეს. შემდეგ სკოლის დირექციას მიმართეს და ასე, ერთობლივად გადაწყვიტეს, რომ ამ კუთხით რაღაც უნდა შეეცვალათ.
ახლა, ამ პატარა სკოლაში, რამდენიმე ასეული მრავალჯერადი მინის ჭურჭელია ყველა მოსწავლის ბოთლს მისი სახელი და გვარი აწერია. ბოთლებიც თავად მოსწავლეებმა შეიძინეს. შეთქმულებივით, სკოლაში ერთჯერადი ბოთლი აღარავის მიაქვს.
ეკო – კლუბი და მისი აქტივობები
ჩვენი სკოლაში ვიზიტი “ეკო – კლუბის” ერთ-ერთ, მორიგ პრეზენტაციას დაემთხვა.
პრეზენტაცია სამსართულიანი სკოლის ბოლო სართულის პატარა საკლასო ოთახში ტარდება. კლუბის ახალი წევრებისთვის პრეზენტაციას უკვე გამოცდილი ეკო კლუბელები მართავენ. კლასში 20-მდე ბავშვი და ორი პრეზენტატორია.
პრეზენტაცია პლასტმასის მავნებლობას, მის უკონტროლო გამოყენებას, გარემოს დაბინძურებასა და მეორადი გადამუშავებით მიღებულ სიკეთეებს ეხება.
„პლასტმასის ერთჯერადი ჭიქის, ასევე, ბოთლის დაშლას, რომელთაც ყველაზე ხშირად და აქტიურად ვიყენებთ, 450 წელიწადი სჭირდება. ასიათასობით გადაყრილი პლასტმასის ბოთლი ან ჭიქა ყველგან არის, პლასტმასის კუნძულებიც კი შეიქმნა შუა ოკეანეში. ინფორმაცია გვაქვს, ვხედავთ, მაგრამ მას ყოველდღიურად ვიყენებთ და მათი რაოდენობა შემცირების ნაცვლად იზრდება,“ – უყვება თაკო ურუშაძე თანასკოლელებს.
„პლასტმასის დიდი ნაწილი ოკეანეებში და ზღვებში ხვდება. თუნდაც ჩვენთან, შავ ზღვაში, სადაც ვბანაობთ ზაფხულობით, ან აქ დაჭერილ თევზს ვჭამთ. პლასტმასის ნაწილი ნაწევრდება და ჰაერში ნაწილაკების სახით იფანტება, შემდეგ კი ჩვენს სხეულშიც აღწევს“
მონიტორზე აჩვენებენ ცხოველებს, რომლებიც ნარჩენების ბადეში არიან გახვეული, ოკეანეებში წარმოქმნილ პლასტმასის კუნძულებს, ზღვიდან გამორიყულ პლასტმასის ნივთებს, რომელიც კიდევ რამდენიმე საუკუნე არ გაიხრწნება.
კიდევ ერთი პრეზენტატორი, მარიამი, ცდილობს უფრო დეტალურად აღწეროს, რამდენად ხშირად და ხანდახან უმიზეზოდ ვიყენებთ პლასტმასას, პოლიეთილენის პარკებს.
შემდეგ კი საუბრობს გამოსავალზეც – როგორ შეიძლება პლასტმასის ნივთების რაოდენობის შემცირება და გამოყენებული პლასტმასის გადამუშავება, ხელმეორედ გამოყენება.
„მე ვიცი, რომ შემიძლია ჩემს ირგვლივ შევცვალო გარემო” – მარის წარმატებული გამოცდილება
„მე ვიცი, რომ შემიძლია ჩემს ირგვლივ შევცვალო გარემო, თუ ბოლომდე ვერ შევცლი, გავლენას მაინც მოვახდენ და ეს გამიკეთებია კიდეც,” – მიყვება მარი, რომელიც ბათუმის “მომავლის სკოლის” მე-12 კლასელია.
მისი გამოცდილება ასეთია:
“ბათუმში, ჩვენს უბანში ერთხელ საკანალიზაციო არხი გაიჭედა. არხი სავსე იყო პლასტმასის ბოთლებით და ჭიქებით, კიდევ ათასი უბედურებით. ჩვენს უბანში ნაგავს ყველა ამ არხში ყრიდა. ვიფიქრეთ, რომ ამის მიზეზი უბანში საკმარისი ურნების არქონა იყო და ჩვენს მეზობლებს სხვა გზა არ ჰქონდათ. ბავშვებს გაგვიჩნდა იდეა, რომ პრობლემა გადაგვეჭრა. უფროსებისგან დამოუკიდებლად, მივედით რამდენიმე ბავშვი მერიაში და ვითხოვეთ განცხადების დაწერა. საბოლოოდ გამოვიდა, რომ რაღაც დროის შემდეგ ურნები დაგვიდგეს”, – გვიყვება მარი.
მარი ამ ამბავს პერსონალურ გამარჯვებად მიიჩნევს და ფიქრობს, რომ თავის უბანში სიტუაცია შეიცვალა.
წელს სკოლას ამთავრებს, სტუდენტი ხდება. შესაბამისად, ტოვებს სკოლის კლუბსაც და ამას ძალიან განიცდის.
ის ერთ-ერთი მათგანია, ვინც კლუბის საქმიანობაში მისი დაარსების დღიდან ჩაერთო:
„ვტოვებ სკოლას, მაგრამ უკვე ძალიან ბევრი წევრი ჰყავს ჩვენს კლუბს და გეგმებიც საკმაოდ ბევრი გვაქვს, ამიტომ დისტანციურად ვუგულშემატკივრებ, თვითონ კი სხვაგან გავაგრძელებ ამ გამოცდილების გაზიარებას“, – ამბობს მარი.
“ბავშვებს უნდა გაუჩნდეთ განცდა, რომ მათზეა დამოკიდებული როგორი გარემო გვექნება”
„უპირველესი ამოცანაა, ბავშვებს გაუჩნდეთ განცდა, რომ მათზეა დამოკიდებული როგორი გარემო გვექნება,“ – გვეუბნება ლამზირა ზოიძე, „ბათუმის მომავლის სკოლის“ ბიოლოგიისა და ბუნებისმეტყველების მასწავლებელი.
იგი ცდილობს მოსწავლეებს ბევრი ესაუბროს პერსონალურ პასუხისმგებლობებზე.
„კლუბის ჩამოყალიბების იდეა კორონავირუსის დასრულების შემდეგ გამიჩნდა. მივხდი, რომ დიდხნიანი დისტანციური სწავლების შემდეგ, არაფორმალური განათლება ყველაზე ეფექტური გზა იყო ბავშვების მგრძნობელობის გასაზრდელად ეკოლოგიის კუთხით. პარალელურად გავიგე, რომ ორგანიზაცია CENN აცხადებდა კონკურსს სკოლებისთვის ეკო მიმართულებით და ჩვენც ჩავერთეთ პროცესში”, – იხსენებს ეკო-კლუბის ხელმძღვანელი.
იგი გვიყვება, რომ ჯერ კლასებში დაიწყეს მუშაობა. მოსწავლეებს უხსნიდნენ, რა არის ეკოლოგია, ბიომრავალფეროვნება. მოამზადეს პრეზენტაციები ჰაერისა და წყლის დაბინძურებაზე, ისაუბრეს პლასტმასით დაბუნძურების როლზე და ასე, ეტაპობრივად, “მწვანე აქტივობებში” და ცნობიერების ამაღლების კამპანიაში მთელი სკოლა ჩართეს.
ორგანიზაცია CENN-ის კონკურსში, რომელშიც საქართველოს მასშტაბით ბევრი ეკოკლუბი იყო ჩართული, ფინალურ ეტაპზე გადავიდნენ. ამ ფაქტით განსაკუთრებით ამაყობენ და სერტიფიკატიც სკოლის ცენტრალურ კედელზე აქვთ გამოკრული.
“მომავლის სკოლის” წევრები აქტიურად მართავენ სხვადასხვა ტიპის აქციას, ასუფთავებენ ბათუმის სანაპიროებს, რგავენ ნარგავებს, ატარებენ სემინარებს.
„ეს აქტივობები ბავშვის გონებაში აუცილებლად დაილექება. რადგან თავად არიან პროცესში ჩართულები, სხვაგვარად იაზრებენ პრობლემას და ეჩვევიან, რომ კონკრეტული ნაბიჯები გადადგან პრობლემის გადასაჭრელად. პირველ რიგში კი პასუხისმგებლობა უყალიბდებათ. ბავშვი ამ ინფორმაციას ოჯახში ავრცელებს, პრაქტიკულად სკოლის ელჩები ხდებიან მათ მიკრო გარემოში. შეიძლება ყველა შემთხვევაში ეს ასე იდეალურად არ მუშაობს, თუმცა აუცილებლად გამოიღებს შედეგს გრძელვადიან პერსპექტივაში“”, – ამბობს ლამზირა ზოიძე.
“ბათუმის მომავლის სკოლის” მოსწვალეები ახლა უკვე ცირკულარული ეკონომიკის საფუძვლებსაც შეეჭიდნენ და ცდილობენ, ძველ ნივთებს ახალი სიცოცხლე შესძინონ.
ამ სკოლის მოსწავლეებს სჯერათ, რომ დიდ მასშტაბებზე თუ ვერა, ბათუმის გარემოს გადასარჩენად მაინც შეუძლიათ ბრძოლა.
მომავლის სკოლა
ისტორია მომზადებულია პროექტის “საზოგადოების გაძლიერება ცირკულარული გადაწყვეტების დანერგვისათვის საქართველოში” ფარგლებში, რომელსაც ახორციელებს CENN, USAID-ის ეკონომიკური უსაფრთხოების პროგრამის მხარდაჭერით.
