„კატასტროფა პლანეტარული მასშტაბით“ – ასე აფასებენ ექსპერტები უკრაინაში კახოვკის ჰიდროელექტროსადგურის ნგრევას. უკრაინის დნეპროპეტროვსკის, ზაპოროჟიესა და ხერსონის რაიონებში დაახლოებით ათასი ჰექტარი მიწა აღმოჩნდა წყლის ქვეშ.
მთელი ეს სისტემა განადგურებულია, კატასტროფა გავლენას მოახდენს წყლის რესურსებზე და ნიადაგზე და, დიდი ალბათობით, გავლენას მოახდენს მთელი მსოფლიოს სასურსათო უსაფრთხოებაზე.
6 ივნისის ღამეს განადგურდა კახოვკის ჰიდროელექტროსადგურის კაშხალი, რომელიც ხერსონის ოლქის ქალაქ ნოვაია კახოვკაში, საბრძოლო მოქმედებების ეპიცენტრში მდებარეობდა.
დაიტბორა 80-მდე დასახლებული პუნქტი, რომელთა ნაწილი რუსეთის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზეა, ნაწილი კი უკრაინის კონტროლის ქვეშ. უკრაინულ სახელმწიფო ენერგოკომპანია „უკრჰიდროენერგოში“ აცხადებენ, რომ ჰიდროელექტროსადგური მთლიანად განადგურდა და მისი აღდგენა შეუძლებელია.
უკრაინა და რუსეთი ერთმანეთს ტერაქტის განხორციელებაში ადანაშაულებენ, ექსპერტები განიხილავენ ხელოვნური კატასტროფის ვერსიასაც.
რა შედეგებს უნდა ველოდოთ? უკრაინულმა გამოცემამ Novosti Donbassa-მ ამ კითხვით გარემოსდაცვითი ინიციატივების ცენტრის, “ეკოდიას” ექსპერტებს მიმართა.
დიდი ხნის განმავლობაში არ იქნება ხელმისაწვდომი სუფთა წყალი
ბევრ რეგიონი წყალს კახოვკის წყალსაცავიდან იღებდა. ახლა დაღვრილმა წყალმა ყველაფერი გაანადგურა საკუთარ გზაზე, იგი აბსოლუტურად დაბინძურებულია. ეს გულისხმობს ქიმიურ და ბაქტერიოლოგიურ დაბინძურებას.
დატბორვის პერიოდში ამ წყლის მოხმარება კატეგორიულად დაუშვებელია, მაგრამ პრობლემა არც მერე მოიხსნება, როდესაც წყალი გაიწოვება. საკითხავია, როგორი წყალი იქნება ჭებში? შედეგები პირველ რიგში მიწისქვეშა წყლებზე აისახება, მიიჩნევენ სპეციალისტები.
დაბინძურება უზარმაზარია – ნიტრატები, ფოსფატები, ნავთობპროდუქტები. იმის გამო, რომ წყალმა ცხოველთა დიდი რაოდენობა გაანადგურა, არსებობს წყლის ბაქტერიოლოგიური დაბინძურების საშიშროებაც.
მასობრივად განადგურდა თევზი და სხვა წყლის ბინადრები
დაიტბორა მიწები, რომლებიც აქამდე ასობით წლის განმავლობაში არ დაიტბორილა. საუბარია მთელ ეკოსისტემებზე. როდესაც წყლის დონე დაიწევს, ზარალის ოდენობა მაშინ უფრო გამოჩნდება. უკვე ნათელია, რომ განადგურდნენ თევზებისა და წყლის უხერხემლოები – როგორც წყალსაცავის სწრაფი დაშრობის გამო, ასევე წყლის ძლიერი დაბინძურების გამო.
დიდი ალბათობით, უნდა ველოდოთ, რომ მასობრივად განადგურდებიან ფრინველები, რომლებიც ამ თევზით იკვებებოდნენ. წყლის უზარმაზარმა მასამ ასევე გაანადგურა ერთ-ერთი უმდიდრესი ფრინველთა კოლონია მთელ უკრაინაში – წყალმა წალეკა მათი ბუდეები შთამომავლობასთან ერთად.
ასევე განადგურდება მრავალი სხვა პატარა ძუძუმწოვარი, ქვეწარმავალი და მწერი. დაკარგული პოპულაციების აღდგენას შეიძლება წლები დასჭირდეს.
ბოტულიზმი
მკვდარი ცხოველები წყალში დიდხანს დარჩებიან, შემდეგ კი დინება მათ შავ ზღვაში გარიყავს ან ხმელეთზე გადაყრის. მათი გახრწნა ქმნის დიდ ბაქტერიოლოგიურ საფრთხეს.
უკრაინის სახელმწიფო სანიტარიულმა ექიმმა უკვე გააფრთხილა მოსახლეობა დატბორილ რაიონებში დიზენტერიისა და ქოლერის რისკების შესახებ. ხალხს აფრთხილებენ, არ დაიჭირონ და არ ჭამონ თევზი მომდევნო რამდენიმე თვის განმავლობაში, რადგან დიდია ბოტულიზმის საფრთხე.
დაღვრილი ნავთობპროდუქტების გამო სასოფლო-სამეურნეო მიწები გამოუსადეგარი გახდა
წყალში ასობით ლიტრი ნავთობი და ბენზინი ჩაიღვარა. რისკი, კერძოდ, არის ის, რომ წყლის ზედაპირზე წარმოიქმნება ერთგვარი ნავთობის ფენა, რომელიც ხელს შეუშლის ჟანგბადის წყალში შეღწევას. წყალში არსებული მთელი ბიომასა დალპება.
ხოლო როდესაც წყალი დაწდება, ნავთობის ფენა შეიძლება დარჩეს ნიადაგის ზედაპირზე და ხელი შეუშალოს იქ რაიმე მცენარეულობის გაზრდას.
სოფლის მეურნეობისთვის, ასეთი მიწები, სავარაუდოდ, ვეღარ იქნება გამოსადეგი.
შენობების ნანგრევები, ნაღმები პლაჟებზე
დნეპრი ჩაედინება შავ ზღვაში. სოციალურ ქსელებში უკვე გაჩნდა უამრავი ვიდეო, სადაც ნივთები, შენობების ნანგრევები და ავეჯი ოდესის სანაპიროზეა მიმოფანტული.
„მე ვნახე შეფასება, რომ ის, რასაც ეს წყალი წაიღებს თავის გზაზე, დაახლოებით უტოლდება უკრაინის ორი წლის ნარჩენების რაოდენობას. უზარმაზარი მოცულობები ჩაედინება შავ ზღვაში. როგორ უნდა ამოვიღოთ ისინი, დიდი კითხვაა. ასევე არსებობს ნაღმების გადატანის რისკი“, – ამბობს ანა დანილიაკი, არასამთავრობო ორგანიზაცია „ეკოდია“.
დაზარალებული ტერიტორიის მოცულობით კატასტროფა ჩერნობილსაც შეიძლება შეედაროს
ჩერნობილის კატასტროფის შედეგებმა და რადიოაქტიურმა დაბინძურებამ ეს ტერიტორია საუკუნოდ დაუსახლებლად აქცია. ამ შემთხვევაში, დიდი ალბათობით, საუბარია ათწლეულებზე.
თუმცა, დაზარალებული ტერიტორიის მასშტაბით, ეს კატასტროფა ჩერნობილს შეიძლება შევადაროთ. ჯერჯერობით ძნელი სათქმელია, კიდევ რომელი ტერიტორია დაზარალდება ამ სტიქიის შედეგად.
„ამ ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობა იმთავითვე იყო ტრაგედია და არ არის საჭირო მისი აღდგენა“
”გარემოს ზიანის მიყენების თვალსაზრისით, მთელი ამ კასკადის მშენებლობა და დნეპრის გადაჭარბებული რეგულირება დიდი ტრაგედია იყო, – ამბობს ანა დანილიაკი – ამიტომ, ახლა უმჯობესია ვიფიქროთ არა ჰიდროელექტროსადგურების აღდგენაზე, არამედ მწვანე ალტერნატივების ძიებაზე.”
