მამედოვი და ნავალნი: პირველმა მიაღწია სამართლიანობას, მოახერხებს მეორეც?
რუსმა ოპოზიციონერმა ალექსეი ნავალნიმ ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტს მიმართა თხოვნით, ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლოში აღიძრას საქმე რუსეთის მიერ სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილების შეუსრულებლობის გამო. თუმცა, BBC წერს, რომ ეს პროცედურა კომიტეტმა მხოლოდ ერთხელ გამოიყენა – რათა ციხიდან გაეთავისუფლებინა აზერბაიჯანელი ოპოზიციონერი და ბლოგერი, ილგარ მამედოვი.
- “სიმართლე მაინც ვერ დავამტკიცე”. დღიური, რომელსაც ნინი თვითმკვლელობამდე წერდა, ახლა პოლიციაშია
- სკანდალური სასამართლო სარჩელები აზერბაიჯანში მაღალჩინოსნების წინააღმდეგ
წყაროს თანახმად, ნავალნის ადვოკატებმა ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტს შეატყობინეს რუსეთის მხრიდან ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლოს გადაწყვეტილებების შესრულების ვალდებულებების „აბსოლუტური უპატივცემულობისა“ და იმის შესახებ, რომ „ხელისუფლებას თავის მოჩვენების სურვილიც“ კი არ აქვს, თითქოს მათ შესრულებას აპირებდეს.
საკუთარ განცხადებაში მათ აღნიშნეს, რომ „ივ როშეს“ საქმეზე უკანონო დადანაშაულება, ხელისუფლების ხელში მისი დევნის გაგრძელების ინსტრუმენტად იქცა“.
რა გადაწყვიტა ევროპის სასამართლომ ნავალნის საქმეზე?
2017 წელს, ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლომ აღიარა, რომ ნავალნი „ივ როშეს“ საქმეზე ადამიანის უფლებათა კონვენციის მე-6 და მე-7 მუხლების დარღვევით გაასამართლეს: სასამართლო განხილვა არასამართლიანი იყო, გამოტანილი განაჩენი კი, რომელიც კომერციულ საქმიანობას ეხებოდა, არ შეიძლებოდა კვალიფიცირებული ყოფილიყო სისხლის სამართლის დანაშაულად.
ევროსასამართლომ პირდაპირ მიუთითა, რომ რუსეთში სასამართლოებმა უნდა აღმოფხვრან ამ საქმეზე დადგენილი კონვენციის დარღვევები. BBC ხაზს უსვამს, რომ ამ გადაწყვეტილების აღსრულება განაჩენის გაუუქმებლად შეუძლებელია.
რუსეთის უზენაესმა სასამართლომ განაჩენის გაუქმებაზე უარი განაცხადა, მოსკოვის სიმიონოვის რაიონულმა სასამართლომ კი 2 თებერვალს მისი აღსრულება გაამკაცრა და პირობითი სასჯელი თავისუფლების რეალური აღკვეთით შეცვალა.
ნავალნის სახელით კიდევ ერთი განცხადება კომიტეტში 22 იანვრით არის დათარიღებული. მისი წარმომადგენლები პოლიტიკოსის მკვლელობის მცდელობისა და 17 იანვარს, აეროპორტში დაკავების შესახებ იტყობინებიან.
მამედოვის საქმე, როგორც პრეცედენტი
ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლოსთვის განსახილველად გადაცემას საკითხისა, შეასრულეს თუ არა ეროვნულმა ხელისუფლებებმა მისი გადაწყვეტილების აღსრულების თაობაზე დაკისრებული ვალდებულება, კომიტეტს 2010 წლიდან უფლებას აძლევს ადამიანის უფლებათა კონვენციის 46-ე მუხლი. მაგრამ კომიტეტმა ეს პროცედურა მხოლოდ ერთხელ გამოიყენა – აზერბაიჯანთან დაკავშირებით ანალოგიურ საქმეზე, რომელიც ოპოზიციონერსა და ბლოგერს, ილგარ მამედოვს უკავშირდებოდა.
მამედოვი 2013 წელს საპრეზიდენტო არჩევნებში აპირებდა კენჭისყრას, მაგრამ დააპატიმრეს და შვიდი წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯეს. 2014 წელს, ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლომ დაადგინა, რომ ის გაასამართლეს, რათა „ეიძულებინათ გაჩუმება ან დაესაჯათ ხელისუფლების კრიტიკისა და სიმართლის გავრცელების გამო, რომლის დამალვასაც, მისი აზრით, ხელისუფლება ცდილობდა“.
ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლოსთვის მინისტრთა კომიტეტის მიმართვის შემდეგ, მამედოვი პირობით ვადაზე ადრე გაათავისუფლეს, მაგრამ ნასამართლეობამ მას არჩევნებში მონაწილეობის საშუალება არ მისცა. აზერბაიჯანის უზენაესმა სასამართლომ მას ყველა ბრალდება მხოლოდ მას შემდეგ მოუხსნა, რაც ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლომ დაადასტურა, რომ მისი გადაწყვეტილება არ შესრულებულა. იმავეს მიღწევას ცდილობს ახლა ნავალნი.
ილგარ მამედოვის კომენტარი
აზერბაიჯანული ოპოზიციური პარტიის, „რესპუბლიკური ალტერნატივის“ ლიდერმა, ილგარ მამედოვმა ალექსეი ნავალნის ინიციატივის შესახებ გავრცელებულ ინფორმაციაზე გააკეთა კომენტარი.
„ნავალნი სამართლიანად ფიქრობს, რომ „ილგარ მამედოვი – ჩემზე უკეთესი ბიჭი არ არის და ევროპის საბჭოს წესი, რომელიც მასთან დაკავშირებით გამოიყენეს, შეიძლება ჩემს შემთხვევაშიც გამოიყენონ“. დიახ, ერთადერთი პრეცედენტი, რომელიც ილგარ მამედოვმა შექმნა, ბევრს გამოადგება. მაგრამ ნავალნიმ უნდა იცოდეს, რომ ამ წესის გამოყენებისთვის, გისოსებს მიღმა მყოფი, სამი წლის განმავლობაში ვაწარმოებდი მიმოწერას მინისტრთა კაბინეტთან. ჩემს ბოლო წერილებში, მკაცრად ვსაყვედურობდი კიდეც მათ დიპლომატიურ ენაზე. საქმის შეჯამებამ კი 2.5 წელიწადი წაიღო. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ეს ძალიან ნელი პროცესია, მაგრამ თუკი მას საკუთარი სიმართლის მოთხოვნის ძალა აქვს, დაე მოითხოვოს“, – დაწერა მამედოვმა Facebook-ის საკუთარ გვერდზე.
კიდევ სამი საქმე აზერბაიჯანის წინააღმდეგ ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლოში
მომავალ კვირაში, ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლომ გადაწყვეტილება უნდა გამოიტანოს კიდევ სამ საქმეზე, რომლებიც აზერბაიჯანთან არის დაკავშირებული.
პირველი მათგანი არის მამედ აზიზოვისა და შაჰინ ნოვრუზლის საქმე აზერბაიჯანის წინააღმდეგ. ისინი ითხოვენ, უკანონოდ იქნას ცნობილი ადგილობრივი სასამართლოების გადაწყვეტილება მათ დაპატიმრებასა და თავისუფლების აღკვეთის ვადის გახანგრძლივებასთან დაკავშირებით.
კიდევ ერთ საქმეს ჰქვია „ფატიმა განიევა და კიდევ 17 ადამიანი აზერბაიჯანის წინააღმდეგ“. ეს საქმე 2009 წელს დაიწყო და მოსარჩელეთა ქონებრივი უფლების დარღვევას უკავშირდება.
აზერბაიჯანის წინააღმდეგ მესამე სარჩელი ილგარ ფეიზოვმა შეიტანა. ის ამტკიცებს, რომ ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე დააპატიმრეს.
