ძველი საირმის ახალი სიცოცხლე - როგორ ვითარდებოდა ქვეყნის ერთ-ერთი მთავარი კურორტი
საირმის ისტორია
საქართველოში ცოტა ოჯახი თუ მოიძებნება, რომლის საოჯახო ალბომში არ არის შავ-თეთრი ფოტო, ქართულ-რუსული წარწერით – კურორტი „საირმე“.
საირმის, როგორც კურორტის ისტორია გასული საუკუნის 30 წლებიდან იწყება. სწორედ ამ დროს მიენიჭა აქაურობას კურორტის სტატუსი. თუმცა, საბჭოთა დროის ერთ-ერთი ყველაზე მოდური დასასვენებელI ადგილI იგი 50-იანი წლებიდან ხდება, მას შემდეგ, რაც საქართველოს ცეკას პირველი მდივანი ვასილ მჟავანაძე გახდა.
პირველი წყაროები საირმის წყლების შესახებ მე-19 საუკუნის 90-იანი წლებიდან გვხვდება. ცნობილია, რომ იმერეთში, ერისთავების კუთვნილ დაბურულ ტყეებში, ირმებს ერთი ამოჩემებული ადგილი ჰქონიათ, სადაც დადიოდნენ და წყალს ეწაფებოდნენ. ხალხში გავრცელებული თქმულებით, წყლები მონადირე ძმებს აღმოუჩენიათ, რომლებიც დაჭრილი ირმის კვალს გაჰყოლიან. შემდეგ ხალხმა ამ წყლების სამკურნალო თვისებებიც აღმოაჩინა.
ამბობენ, რომ ნიკო ნიკოლაძე იყო პირველი, ვინც სარბევის, საირმის და ნაბეღლავის მინერალურ წყლებზე ცნობები შეკრიბა. ნიკოლაძე, რომელიც ხშირად დადიოდა გერმანულ კურორტებზე სამკურნალოდ, ნატრობდა, რომ ისეთი მოვლილი და გაშენებული სამკურნალო წყლების ცენტრები საქართველოშიც ყოფილიყო. მათ შორის, იგი საირმესაც გულისხმობდა.
„ვინ მოთვლის, რამდენი ამისთანა და ამაზე უკეთესი წყაროა ჩვენში… მაგრამ პატრონი ვინაა? ვინ მორთავს მათ და ვინ შეამკობს, ვინ გაუჭრის გზას, ვინ მიუზიდავს ხალხს? რამდენი ამისთანა სიმდიდრის წყარო უპატრონოთ ერთვის რიონს თუ მტკვრის მღვრიე წყალს-მათი სახელი და რიცხვიც კი არ ვიცით.“- წერდა ნიკო ნიკოლაძე.
საირმის ისტორია უნიკალურია. პირველი საავტომობილო გზა აქ 40-იან წლებში გერმანელ ტყვეებს გაუყვანიათ. ამგვარად, ეს უღრანი და უნიკალური ტყით დაფარული ადგილი ქალაქ ბაღდათს (იმდროინდელ მაიაკოვსკის) დაუკავშირდა.
კურორტის ინფრასტრუქტურის, სასტუმროების და სხვა ობიექტების მშენებლობა ვასილ მჟავანაძის სახელს უკავშირდება. ვასილ პავლოვიჩს იმდენად ეჩქარებოდა აქ კურორტის გამართვა, რომ ინფრასტრუქტურის მშენებლობაში სამი რაიონის – ბაღდათის, ვანის და სამტრედიის ხელმძღვანელები ერთდროულად ჩართო, თან ცენტრის დიდი მხარდაჭერით.
სამტრედიის რაიკომის პირველი მდივნის, ნოდარ კოხრეიძის ვაჟი მალხაზ კოხრეიძე იხსენებს, რომ მჟავანაძე ხშირად სტუმრობდა საირმეს, რათა პირადად ენახა, როგორ მიდის სამუშაოები. ის ერთ ასეთ შეხვედრას აღწერს:
„რესპუბლიკის პირველი პირის ავტომობილის მოლოდინში, გზის პირას, დამსვენებლები ჩამწკრივდნენ. მალე გზაზე, სახელმწიფო ავტოინსპექციის „ვოლგამ“ ჩაიქროლა, შორს კი კაბრიოლეტი „ჩაიკაც“ გამოჩნდა. გზის პირას მდგომი მილიციონერი წელში გასწორდა და სალმის მისაცემად გაემზადა. უცებ, მე დედას ხელიდან დავუსხლტი, გზაზე გადავედი და მილიციონერის წინ, საფეთქელთან მარჯვენა ხელშემართული დავდექი. „ჩაიკამ“ მოძრაობა შეანელა. ვასილ პავლოვიჩი ფეხზე წამოდგა, გამიღიმა და ხელი დამიქნია“.
საირმეში დასასვენებლად ჩასვლა პრესტიჟული ამბავი იყო. როგორც წესი, აქ 26 დღით ჩამოდიოდნენ. საგზურის ღირებულების 95 პროცენტს პროფკავშირები იხდიდა და დამსვენებელი კვებით და მკურნალობით უზრუნველყოფილი იყო. ომის და შრომის ვეტერანებისთვის დასვენება უფასო იყო.
თავდაპირველად საირმის კოტეჯებში 150, ხოლო კემპინგებში -170 დამსვენებელი ისვენებდა. ყველაზე დიდ დასასვენებელ დაწესებულებად ცეკავშირის სასტუმრო-პანსიონატი ითვლებოდა, თუმცა ეს საკმარისი არ იყო და მთავრობამ, 1970-იანი წლების დასაწყისში, 500 ადგილიანი, 14 სართულიანი სასტუმრო კომპლექსი ააშენა.
თანამედროვე საირმე
დღეს კურორტი საირმის საკუთრებაში სამი სასტუმროა – „საირმე“, „ახალი საირმე“ და „იმერეთი“.
ეს სასტუმროები აქ დაახლოებით 1963 წლიდან 1970 წლამდე პერიოდში აშენდა. კურორტის რეაბილიტაცია 2011 წელს დაიწყო. დასრულებული სახე 2013 წელს მიიღო, ხოლო სრული რეაბილიტაცია კი 2018 წელს დასრულდა.
პროექტის ფარგლებში სრულად განახლდა და თანამედროვე დასასვენებელ კომპლექსად იქცა სასტუმრო „საირმე“, რომელიც 152 ნომრისგან შედგება და 390 დამსვენებელზეა გათვლილი.
სასტუმრო „საირმის“ რეაბილიტაციის დროს, დატოვეს შენობის მხოლოდ კარკასი, სხვა დანარჩენი მთლიანად განახლდა, გარემონტდა და შეიცვალა. ერთ-ერთ კედელზე ძველი ფრესკაა შემორჩენილი.
თავიდანვე ჩაფიქრებული იყო, რომ ეს იქნებოდა თანამედროვე, მაღალი კლასის დასასვენებელი ადგილი, ამ სფეროში არსებული ყველა ინოვაციით, თუმცა ძველი ტრადიციების შენარჩუნებით.
მაგალითად, მიუხედავად იმისა, რომ საირმის ლანდშაფტის მოდერნიზება მოხდა, როდესაც საქმე კურორტის ცენტრალური სკვერის განახლებაზე მიდგა, არქიტექტორები მინიმალურად ჩაერივნენ გეგმარებაში. წარმოიდგინეთ, რომ აქ ბილიკები ისევ ისეთია, როგორებზეც ოდესღაც თქვენი ბებია-ბაბუები დადიოდნენ. სკვერში ასევე დარჩა ძველი შენობა, რომელიც ოდესღაც გასართობი ობიექტის ფუნქციას ასრულებდა. აქვე კედელზე ხელუხლებლადაა შემორჩენილი ძველი მოზაიკა.
თუმცა, სრულად განახლდა საირმის სკვერში მდებარე ბიუვეტები – მცირე ზომის შენობები, რომლებიც მინერალური წყლების მიწიდან ამოსვლის ადგილებზეა აშენებული.
რეაბილიტირებულია ასევე სასტუმრო „ახალი საირმეც“. ამ შემთხვევაშიც ძველი დარჩა მხოლოდ კარკასი და ერთ-ერთ კედელზე ამოკვეთილი საბჭოთა ფრესკა.
რაც შეეხება სასტუმრო „იმერეთს“, იგი პრაქტიკულად პირვანდელი სახითაა შემორჩენილი და დღეს არ ფუნქციონირებს. ეს ძველი საბჭოთა შენობა ყველას, ვინც ადრე აქ ისვენებდა, ნოსტალგიურ განწყობაზე აყენებს.
კურორტის ტერიტორიაზე ძველი იერ-სახით შემორჩენილია ასევე ე.წ. სამთავრობო სახლი „იბერია“. ეს ვასილ მჟავანაძის საყვარელი დასასვენებელი ადგილი იყო. შემდეგ აქ ხშირად ჩამოდიოდა ედუარდ შევარდნაძეც. ამჟამად ეს შენობაც არ ფუნქციონირებს.
კურორტის ნაწილია სასტუმრო საირმიდან ოთხ კილომეტრში მდებარე სპა-ცენტრი, რომელიც ასევე ძველი შენობის თანამედროვე რეინკარნაციაა. ძველი შენობიდან დატოვებულია მხოლოდ კარკასი, დანარჩენს ჩაუტარდა სრული რეაბილიტაცია როგორც ინტერიერს ასევე ექსტერიერს. ეს შენობა ახლა ულტრა-თანამედროვე სარელაქსაციო, სამკურნალო სპა და ველნეს ცენტრია, რომელიც ერთ-ერთი წამყვანი გერმანული ფირმის – კრაფტის უახლესი ტექნიკითაა აღჭურვილი. თუკი ადრე საირმეში ჩამოსულები მხოლოდ სამკურნალო წყალს სვამდნენ, დღეს სტუმრებს შეუძლიათ 80-მდე სამკურნალო-გამაჯანსაღებელი პროცედურის მიღება.
ძველი საბჭოთა სასადილოები საირმეში განახლებულმა კვების ობიექტებმა ჩაანაცვლა, პროფესიონალი შეფ-მზარეულების მიერ მომზადებული კერძებით.
სანატორიუმის დუნე ცხოვრების ნაცვლად კი, აქ აქტიური დასვენებისთვის აუცილებელი ათობით სერვისია, მათ შორის ყველაზე ექსტრემალური და დაუვიწყარი ზიპლაინით დაშვებაა. საირმეში ამიერკავკასიაში ყველაზე გრძელი ზიპლაინი გააკეთეს – 800 მეტრიანი ხაზი მთებიდან ეშვება და გზად დაუვიწყარ პეიზაჟებს გაივლის.
ვისაც სიმაღლის ეშინია, შეუძლია ველოსიპედები იქირაოს
ან ე.წ. სასროლეთში მიზანში სროლაში ივარჯიშოს. საირმის „სასროლეთში“ ხუთი სხვადასხვა ლოკაციიდან ექვსი მიმართულებით შეიძლება ესროლოთ თეფშებს ბერეტას ტიპის ბრიტანული იარაღებიდან. ამ თანამედროვე გასართობებთან ერთად, საირმეში ტირებიც დატოვეს. ტირით სროლის დროს, ტრადიციულად, ფუმფულა სათამაშოების მოგება შეიძლება.
თუმცა, მთავარი და შეუცვლელი ამ კურორტზე როგორ მაშინ, წლების წინ, ისე დღესაც, მისი უნიკალური წყაროები, ზამთარ-ზაფხულ სასიამოვნო ჰავა და უღრანი ტყეებია. თანამედროვე ცვლილებების მიუხედავად, ეს სიმდიდრე აქ ხელუხლებელი და უცვლელი დატოვეს.
