საქართველოს მთავრობამ დეოლიგარქიზაციის დოკუმენტი შეიმუშავა - რას ითვალისწინებს სამოქმედო გეგმა?
დეოლიგარქიზაციის დოკუმენტი
საქართველოს მთავრობამ დეოლიგარქიზაციის დოკუმენტი შეიმუშავა. ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ცვლილება, რომელსაც დოკუმენტი ითვალისწინებს პოლიტიკური პარტიების დაფინანსებას ეხება. სამოქმედო გეგმის თანახმად, იურიდიულ პირებს საარჩევნო შემოწირულების გაკეთება აეკრძალებათ, თითოეული მხარისთვის ხარჯების ზედა ზღვარი კიდევ უფრო დაბლა დაიწევს, ხოლო პოლიტიკურ პარტიებს ხარჯების ანგარიშების გამოქვეყნება მოუწევთ.
“საქართველოში პოლიტიკურ, ეკონომიკურ და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ინტერესების გადაჭარბებული გავლენის თავიდან არიდების სამოქმედო გეგმა.” – ასე ჰქვია დოკუმენტს, რომელიც ოპოზიციის მხრიდან კრიტიკის ობიექტი უკვე გახდა, რადგან მმართველი პარტიის წევრები კვლავ იმეორებენ, რომ ბიძინა ივანიშვილი ოლიგარქი არ არის და ნამდვილი ოლიგარქები დევით კეზერაშვილი და მამუკა ხაზარაძე არიან.
დოკუმენტში ვკითხულობთ, რომ ვენეციის კომისიის რეკომენდაციების გათვალისწინებით, წინამდებარე სამოქმედო გეგმა შემუშავებულია შვიდი მიმართულებით კანონმდებლობისა და მექანიზმების საფუძველზე.
● ვინ არის ოლიგარქი საქართველოში?
● მოსაზრება: ზურაბიშვილი საბოლოოდ გათავისუფლდა ბიძინა ივანიშვილის კომპლექსისგან და ყველაფერს დაარქვა თავისი სახელი
● “ქართულ პოლიტიკაში ივანიშვილის გარდა სხვა ოლიგარქი არ არის” – პრეზიდენტი ივანიშვილს ღიად დაუპირისპირდა
რას ითვალისწინებს სამოქმედო გეგმა?
- კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლა (კორუფციის ყველა ფორმის წინააღმდეგ ბრძოლის გაძლიერება და კორუფციის პრევენცია, ევროპის საბჭოს ანტიკორუფციული ორგანოს (GRECO) მონიტორინგის პროცესის კოორდინაცია);
- სახელმწიფო შესყიდვები (სახელმწიფო შესყიდვების გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების დაცვა);
- კონკურენციის პოლიტიკა (ეფექტური კონკურენციის პოლიტიკის ჩამოყალიბება და განხორციელება);
- მართლმსაჯულება;
- ფულის გათეთრებისა და ტერორისტული დაფინანსების წინააღმდეგ ბრძოლა (ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლის პოლიტიკის გაძლიერება, მათ შორის იურიდიული პირებისა და შეთანხმებების გამჭვირვალობა, მესაკუთრეების შესახებ ინფორმაციაზე დროული და ეფექტური წვდომა MONEYVAL-ისა და FATF-ის რეკომენდაციების შესაბამისად);
- პოლიტიკური პარტიების ფინანსური საქმიანობის მონიტორინგი;
- მედია (მედიის პლურალიზმის გაძლიერება და მედიამფლობელობის გამჭვირვალობა).
რა ხდებოდა აქამდე?
2022 წლის ზაფხულში ევროკომისიამ საქართველოსთვის ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის მინიჭების 12 პირობას შორის დეოლიგარქიზაციაც შეიტანა.
12 ივნისს ევროპის საბჭოს ვენეციის კომისიამ “ქართული ოცნების” მიერ მომზადებული დეოლიგარქიზაციის კანონპროექტის შესახებ გამოაქვეყნა საბოლოო დასკვნა, რომელშიც აღნიშნულია, რომ საქართველომ დეოლიგარქიზაციის შესახებ კანონპროექტი არსებული ფორმით არ უნდა მიიღოს.
მოგვიანებით საქართველოში ევროკავშირის წარმომადგენლობამ გაავრცელა განცხადება, სადაც აღნიშნა, რომ ვენეციის კომისიის მიერ აღწერილი რისკების გათვალისწინებით, უმჯობესია, საქართველოს დეოლიგარქიზაციის შესახებ კანონპროექტი ამ ფორმით არ მიეღო. ამის შემდეგ პარლამენტმა დეოლიგარქიზაციის შესახებ კანონპროექტი მესამე მოსმენაზე სპეციალურად “ჩააგდო” და დოკუმენტი ვენეციის კომისიაში გაგზავნა.
8 ნოემბერს ევროკომისიამ გარკვეული დათქმებით საქართველოსთვის ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის მინიჭების რეკომენდაცია გასცა. 9 დათქმას შორის ერთ-ერთ მიმართულებად დასახელებული იყო: “მიმდინარე სამოქმედო გეგმის გაუმჯობესება დეოლიგარქიზაციასთან დაკავშირებით, რათა დეოლიგარქიზაცია განხორციელდეს მრავალსექტორული, სისტემური მიდგომით.”
სწორედ ვენეციის კომისიის რეკომენდაციებს იშველიებენ მმართველი პარტიის ლიდერები, როდესაც ამბობენ, რომ რეკომენდაციაში მთავარი აქცენტი გაკეთებულია “სისტემურ მიდგომაზე” და არა “პერსონალიზაციაზე”, შესაბამისად, ვენეციის კომისიის დასკვნა ბიძინა ივანიშვილზე არ ვრცელდება.
კომენტარები
პარლამენტის თავმჯდომარე შალვა პაპუაშვილი ამბობს, რომ დეოლიგარქიზაციის სამოქმედო გეგმა ევროკომისიასთან მჭიდრო მუშაობით შემუშავდა. რაც შეეხება გეგმის პუნქტს პოლიტიკური პარტიების დაფინანსებასთან დაკავშირებით, აქ მათ ვენეციის კომისიისა და ეუთო/ოდირის მოსაზრებები გაითვალისწინეს.
რაც შეეხება საკითხს, რომ იურიდიულ პირებს პოლიტიკური პარტიებისთვის შემოწირულების გაკეთება აეკრძალებათ. პაპუაშვილის თქმით, არსებობს რისკები, რომ იურიდიული პირების მეშვეობით მოხდეს ფიზიკური პირებისთვის დაწესებული ზღვარის გვერდის ავლა.
“ადვილია, დააარსო იურიდიული პირი, რამდენიმე დააარსო და შემდეგ ის ჭერი, რაც არის დადგენილი, გადაანაწილო და ასევე გააკეთო შემოწირულება. საერთო ჯამში, იურიდიული პირებისგან შემოწირულებების ოდენობა არის ძალიან დაბალი. 2020 წელს მთლიანი პარტიული შემოსავლების/შემოწირულებების მხოლოდ 3% იყო იურიდიული პირებისგან”, – განაცხადა პაპუაშვილმა.
“ჩვენ დეოლიგარქიზაციის სამოქმედო გეგმა ჰაერიდან არ მოგვიტანია. ის საკითხები, რაც ასახულია, ჩვენით არ მოგვიგონია. ეს იყო ვენეციის კომისიის რჩევა”, – ამის შესახებ საპარლამენტო უმრავლესობის დეპუტატმა, ანრი ოხანაშვილმა ჟურნალისტებთან საუბრისას განაცხადა.
მისივე თქმით, ოპოზიციამ არგუმენტირებულად უნდა თქვას, მათი აზრით, რა უნდა იყოს დამატებული, ან გამოკლებული.
ამასთან, უმრავლესობის დეპუტატმა საარჩევნო ბარიერზეც ისაუბრა და აღნიშნა, რომ ოპოზიციური ჯგუფები, იმდენად ვერ საზღვრავენ მათი ნათქვამის მეორე და მესამე სვლას, რომ ბარიერის დაწევაზე საუბრით რეალურად აღიარებენ, რომ „ქართული ოცნება“ 2024 წლის არჩევნებზე გაიმარჯვებს, ისინი კი ვერ გადალახავენ.
„კონსერვატიული პარტიის“ ლიდერმა და უმრავლესობის ყოფილმა წევრმა, ზვიად ძიძიგურმა განაცხადა, რომ “რეგულაციებით, დეოლიგარქიზაციის კანონებით და ა.შ. ქვეყანაში სიტუაციას ჩვენ ვერ შევცვლით”, იმიტომ, რომ ბიძინა ივანიშვილი საკმაოდ გონიერი ადამიანია საიმისოდ, რომ რომელიმე რეგულაცია მას ცუდად არ შეეხოს.
“ამას ის ახერხებს ამდენი წელია და მომავალშიც მოახერხებს”, – ამბობს ძიძიგური.
„ქართული ოცნების“ თავმჯდომარემ, ირაკლი კობახიძემ დეოლიგარქიზაციის სამოქმედო გეგმასთან დაკავშირებით განაცხადა: “შეუძლებელია, რომ ოლიგარქების პრობლემა მხოლოდ საკანონმდებლო ცვლილებების საფუძველზე გადაიჭრას – ოლიგარქები არიან დღეს პოლიტიკაში და ალბათ, პოლიტიკურ საქმიანობას გააგრძელებენ.”
კობახიძის თქმით, ზოგადად, კანონმდებლობები და სამოქმედო გეგმები ასეთი ტიპის პრობლემებს ნაკლებად გადაჭრიან, თუმცა გარკვეული პროგრესი შეიძლება იქნას მიღწეული სამოქმედო გეგმის საფუძველზე.
როგორც კობახიძე აცხადებს, თავდაცვის ყოფილ მინისტრს, დავით კეზერაშვილს აღიარებული აქვს, რომ ქართულ პოლიტიკაში „შავ ფულს“ ატრიალებს:
“ჩვენ გვყავს თვითგამოცხადებული პოლიტიკოსები, ოლიგარქები, რომლებიც პირდაპირ ერევიან პოლიტიკაში, აფინანსებენ პარტიებს, მედიასაშუალებებს, არასამთავრობო ორგანიზაციებს, ისინი ალბათ გააგრძელებენ ამ საქმიანობას, თუმცა გარკვეული პროგრესი შეიძლება იქნას მიღწეული ამ სამოქმედო გეგმის საფუძველზე.”
საქართველოს პრეზიდენტი: ქართულ პოლიტიკაში ივანიშვილის გარდა სხვა ოლიგარქი არ არის
დეოლიგარქიზაციის სამოქმედო გეგმის გამოქვეყნებამდე სამი დღით ადრე საქართველოს პრეზიდენტმა სალომე ზურაბიშვილმა პირველად ღიად უწოდა ქვეყნის არაფორმალურ მმართველს და პარტია “ქართული ოცნების” დამფუძნებელს, ბიძინა ივანიშვილს “ოლიგარქი”.
ზურაბიშვილმა Le Monde-სთან მიცემულ ინტერვიუში დეოლიგარქიაზაციასა და ქვეყნის პოლიტიკაში ბიძინა ივანიშვილის როლზე ისაუბრა. კითხვაზე, მიიჩნევს თუ არა ივანიშვილს ოლიგარქად, პრეზიდენტი პასუხობს, რომ ივანიშვილი ქართულ პოლიტიკაში ერთადერთი ოლიგარქია.
სალომე ზურაბიშვილი ამბობს, რომ ივანიშვილი რუსეთში გამდიდრებული ოლიგარქია, რომელსაც გახლეჩილ მსოფლიოში რუსეთის გარდაუვალი გამარჯვების სწამს და თავისი სტრატეგია შესაბამისად აქვს შედგენილი.
ზურაბიშვილის განმარტებით, “დეოლიგარქიზაციის” რეკომენდაციის შესრულების გზად მომავალი არჩევნები და ერთპარტიული სისტემის დასრულება ესახება. ასევე, ზურაბიშვილმა ხაზი გაუსვა, რომ ოცდაათი წელია საქართველო ხელისუფლების ერთპარტიულ სისტემაშია, დეოლიგარქიზაცია კი ნიშნავს, რომ რაც შეიძლება “თავისუფალი არჩევნები გვჭირდება”, რეალური კოალიციით და პროევროპული ფრონტით.
● ბიძინა ივანიშვილის ქონება ბოლო 10 წლის მაქსიმუმზეა – Bloomberg
● რა იმალება ვარდისფერი ფლამინგოს უკან? რეპორტაჟი დენდროლოგიური პარკიდან
