"და ეს მხოლოდ დასაწყისია": სომხეთი მიიღებს 10 მილიონ ევროს ევროპის მშვიდობის ფონდიდან
ევროპული მშვიდობის ფონდი სომხეთს დაუჭერს მხარს
სომხეთი მიიღებს მხარდაჭერას ევროპის მშვიდობის ფონდისგან, რადგან უნგრეთმა მოხსნა ვეტო – იუწყება “რადიო თავისუფლების” ერევნის ბიურო. ქვეყანა ევროკავშირის ამ დახმარებას 2023 წლიდან ელოდება.
“10 მილიონი ევრო, რომელიც უზრუნველყოფილი იქნება მშვიდობის ფონდიდან, მოიცავს მოდულური საველე ბანაკის შექმნას ერთი ბატალიონისთვის. ასევე სამედიცინო ამბულატორიას“, – განაცხადა “რადიო თავისუფლების” წყარომ.
მიმდინარე წლის აპრილში უნგრეთმა მოითხოვა, რომ აზერბაიჯანს ასევე მიეღო მხარდაჭერა ევროპის მშვიდობის ფონდიდან, მაგრამ ეს წინადადება უარყოფილი იქნა. თუმცა გადაწყდა ბაქოსთვის დახმარება სხვა სახით – განაღმვითი სამუშაოებისთვის.
პოლიტოლოგი არეგ კოჩინიანი არ ფიქრობს, რომ უნგრეთმა იმიტომ მოხსნა ვეტო, რომ მათ გადაწყვიტეს აზერბაიჯანს დახმარება გაუწიონ ნაღმებისგან გაწმენდაში.
“არ გამოვრიცხავ, რომ უნგრელებმა დამატებითი ბენეფიტები მიიღეს სხვა შიდაევროპულ საკითხებზე“, – განუცხადა პოლიტოლოგმა JAMnews-ს.
ბორელმა დახმარების შესაძლო გაწევის შესახებ 2023 წელს განაცხადა
ევროკავშირის უმაღლესმა წარმომადგენელმა საგარეო საქმეთა საკითხებში ჟოსეფ ბორელმა ჯერ კიდევ 2023 წლის დეკემბერში ისაუბრა „ევროპის მშვიდობის ფონდის ფარგლებში სომხეთის შესაძლო მხარდაჭერის შესახებ.”
2024 წლის მარტში, ევროპარლამენტმა მიიღო რეზოლუცია ევროკავშირსა და სომხეთს შორის მჭიდრო თანამშრომლობის შესახებ. ევროპელმა დეპუტატებმა მოუწოდეს ევროკავშირის ხელმძღვანელობას, მხარი დაუჭირონ სომხეთის სურვილს გააფართოვოს ევროკავშირთან თანამშრომლობა არა მხოლოდ ეკონომიკური მიზნებით, არამედ პოლიტიკური დიალოგის, ასევე უსაფრთხოების უზრუნველყოფისა და ჰიბრიდული საფრთხეების წინააღმდეგ.
აპრილში ევროკავშირის საგარეო ურთიერთობათა სპიკერმა პიტერ სტანომ განაცხადა:
“ევროპის მშვიდობის ფონდში დახმარების თაობაზე მსჯელობა გრძელდება და რაღაც მომენტში გადაწყვეტილება იქნება მიღებული. მაგრამ ევროკავშირში პროცესებს დრო სჭირდება, იმის გათვალისწინებით, რომ 27-ვე წევრ სახელმწიფოს შორის უნდა იყოს კონსენსუსი“.
გადაწყვეტილება ჯერ არ არის დამტკიცებული
ჯერჯერობით ცნობილია მხოლოდ ის, რომ ბუდაპეშტმა ვეტო მოხსნა, მაგრამ გადაწყვეტილება ჯერ არ დამტკიცებულა.
“ევროკავშირის ყველა წევრი ქვეყანა უკვე მზადაა ამ გადაწყვეტილებას მწვანე შუქი ანთოს. და მოსალოდნელია, რომ პროექტი დამტკიცდება ჯერ 17 ივლისს, წევრი ქვეყნების ელჩების შეხვედრაზე, შემდეგ კი 22 ივლისს საგარეო საქმეთა მინისტრების შეხვედრაზე“, – იუწყება “რადიო თავისუფლება”
მათ მიერ მოპოვებული დიპლომატიური დოკუმენტების თანახმად, ფონდის მიზანია დაეხმაროს სომხეთის შეიარაღებულ ძალებს „გაზარდოს მათი გამძლეობა და შესაძლებლობები სტაბილურობის დამყარების მიზნით, რითაც უკეთ დაიცავს მშვიდობიან მოსახლეობას კრიზისებისა და საგანგებო სიტუაციების დროს“.
ევროპის მშვიდობის ფონდის შესახებ
იგი შეიქმნა 2021 წელს. ეს არის ინსტრუმენტი, რომლის მეშვეობითაც ბრიუსელი აწვდის სახსრებს ევროკავშირის არაწევრ ქვეყნებს, რათა გააუმჯობესონ თავიანთი თავდაცვის შესაძლებლობები, თავიდან აიცილონ კონფლიქტები და ხელი შეუწყონ მშვიდობას.
ამ მექანიზმის მეშვეობით ევროკავშირი ადრეც უჭერდა მხარს უკრაინას, საქართველოსა და მოლდოვას, რომლებიც ევროკავშირში გაწევრიანებას ცდილობენ. ფონდმა ასევე დახმარება გაუწია აფრიკის ათეულ ქვეყანას.
კომენტარი
პოლიტოლოგი არეგ კოჩინიანი მნიშვნელოვნად თვლის, რომ სომხეთი მიიღებს დახმარებას ფონდიდან მისი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად:
”დიდი ხნის განმავლობაში ითვლებოდა, რომ ეს უბრალოდ მიუწვდომელი იყო. ითვლებოდა, რომ სომხეთი ვერ მიიღებდა ევროკავშირის დახმარებას, როგორც კოლექტიური უსაფრთხოების ორგანიზაციის წევრი. მაგრამ, როგორც ჩანს, ეს უკვე ხდება“.
უნგრეთის პოზიციის ცვლილებაზე კომენტირებისას პოლიტოლოგმა აღნიშნა, რომ ბუდაპეშტს ხშირად აქვს შეხედულებები, რომლებიც განსხვავდება ევროკავშირის სხვა ქვეყნებისგან. კერძოდ, საქართველოსა და უკრაინასთან დაკავშირებულ საკითხებზე. კოჩინიანი თვლის, რომ უნგრელები ყოველთვის ცდილობენ მიიღონ რაღაც სანაცვლოდ და მხოლოდ ამის შემდეგ ეთანხმებიან ზოგად პოზიციას.
პოლიტოლოგის დაკვირვებით, სომხეთთან დაკავშირებით გადაწყვეტილებებს, როგორც წესი, ხელს უშლის სამი ქვეყანა: უნგრეთი, იტალია და სლოვაკეთი. მიზეზი კი, მისი აზრით, მხოლოდ ამ ქვეყნების აზერბაიჯანთან თანამშრომლობაში არ არის – მათ ასევე აქვთ გარკვეული დათქმები სომხეთ-ევროკავშირის ურთიერთობების განვითარებასთან დაკავშირებით.
“სავარაუდოა რომ ახლა, ვეტოს მოხსნის შემდეგ, უნგრეთმა კვლავ შექმნას პრობლემები გადაწყვეტილების მიღებისას. და ყველაზე რთული ყოველთვის უნგრეთთან საკითხების მოგვარებაა. ვფიქრობ, სლოვაკეთსა და იტალიას შორის საკითხი მოგვარდება“, – განაცხადა მან.
მისივე თქმით, ფონდის მხარდაჭერა თავდაპირველად იქნება „ზომიერი და მოკრძალებული, როგორც მოწოდებული თანხების თვალსაზრისით, ასევე შინაარსით.”
“ბევრი სკეპტიკურად უყურებდა სომხეთის საზღვარზე ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის განთავსების შესაძლებლობასაც – იხსენებს კოჩინიანი – მაგრამ ევროპელი დამკვირვებლები ჩამოვიდნენ და დაიწყეს აზერბაიჯანის საზღვრის მონიტორინგი. უფრო მეტიც, მისია თანდათან გაიზარდა და ახლა მას 200 წევრი ჰყავს.”
ანალიტიკოსი ვარაუდობს, რომ მსგავსი მოვლენები მშვიდობის ფონდის შემთხვევაშიც არის მოსალოდნელი.
