„ჩემთვის აზერბაიჯანი ტრავმებისგან შედგება“: LGBTIQ+ თემის წევრები ქვეყანას ტოვებენ
LGBTIQ+ თემის წარმომადგენლები ერთმანეთის მიყოლებით ტოვებენ აზერბაიჯანს. მათ ამ ნაბიჯის გადადგმისკენ სხვადასხვა მიზეზი უბიძგებთ, მაგრამ მათ შორის საერთო მიზეზებიც არსებობს. ზოგიერთმა წასულმა უკვე მოახერხა ცხოვრების აწყობა საზღვარგარეთ, დანარჩენებს ჯერჯერობით არ მოუძებნიათ ქვეყანა, სადაც მშვიდად ცხოვრებას შეძლებენ. მათ ჩვენ საკუთარი ისტორიები მოგვითხრეს.
- “დღეს ჩვენ მთავარი სამიზნე ვართ”. როგორ აღმოჩნდნენ ჟურნალისტები პოლიტიკური ბრძოლის სათავეში?
- აზერბაიჯანში ტრანსგენდერების წინააღმდეგ ფიზიკური ძალადობისკენ მოწოდება გაისმა
ლილი ნაზაროვი უკვე გარკვეული დროა ერთი ქვეყნიდან მეორეში მოგზაურობს. ის იმ ქვეყნებში ჩერდება, რომელიც აზერბაიჯანის მოქალაქისგან ვიზას არ მოითხოვს და იქ უვიზოდ ცხოვრებისთვის გამოყოფილი ვადის ამოწურვამდე რჩება.
თავდაპირველად მან თურქეთში სცადა ცხოვრება და სამი თვე დარჩა იქ. მაგრამ როდესაც ჰომოფობიის გამოვლინებას შეეჯახა, თავი არაკომფორტულად იგრძნო და უკრაინაში გაემგზავრა. ამ ქვეყანაში ლილი გარეგნობის გამო არ შეუშვეს. ერთი დღე კიევის აეროპორტში ცხოვრების შემდეგ, ის გამგზავრების ქვეყანაში – თურქეთში დააბრუნეს.
მიზეზები, რამაც 22 წლის ნაზაროვი აიძულა საცხოვრებელი ქვეყანა შეეცვალა – ის პრობლემებია, რომელიც მას აზერბაიჯანში გარეგნობისა და სექსუალური ორიენტაციის გამო შეექმნა. მისი თქმით, თუკი აზერბაიჯანში ვიზის გამო დაბრუნების აუცილებლობა არ იქნება, ამას არასოდეს გააკეთებს.
„აზერბაიჯანი ჩემთვის ტრავმებისგან შედგება. ქალაქის ცენტრში ადამიანები შეურაცხყოფას მაყენებდნენ, მწერდნენ შეურაცხმყოფელ კომენტარებს სოციალური ქსელების ანგარიშებზე“, – აღნიშნავს ლილი და ამბობს, რომ მის მშობლიურ ოჯახში სიტუაცია დიდად არ განსხვავდება იმისგან, რასთან შეჯახებაც მას ქუჩაში უწევდა.
2020 წლის შემოდგომაზე, აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის მიმდინარე 44-დღიანი ომის დროს სოციალურ ქსელებში მშვიდობისკენ მოწოდებების გამო, ნაზაროვი სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურში დაიბარეს და ამ შინაარსის პოსტების წაშლა მოთხოვეს. იმავე დღეს ის საყვარელმა მამაკაცმა მიატოვა, რომელთანაც უკანასკნელი ორი წლის განმავლობაში ცხოვრობდა. ამ მოვლენების შემდეგ, ლილიმ ქვეყნის დატოვება გადაწყვიტა.
„ეს მოვლენები ერთსა და იმავე დღეს მოხდა. თითქოს, ერთ დღეს ჩემი ცხოვრება ჩამოიშალა. იმ მომენტში ვიფიქრე, რომ თუ ქვეყანას არ დავტოვებდი, თავს მოვიკლავდი“, – ამბობს ლილი.
2018 წლიდან, ნაზაროვი LGBTIQ+ აქტივისტი და ქალთა უფლებების დამცველია, წერს სტატიებს, აწარმოებს გამოძიებებს და ამავდროულად დაკავებულია გრაფიტის ხელოვნებით. დღეისათვის ის მომთაბარე ცხოვრებას ეწევა ბალკანეთის ქვეყნებში, რომლებიც ვიზას არ ითხოვენ. ლილის თქმით, არასტაბილური ცხოვრება რთულად გადააქვს.
„აზერბაიჯანში მთელი ჩემი შემოქმედების გახსნა ვერ მოვახერხე. ბალკანეთის ქვეყნებშიც არსებობს ადამიანის უფლებებთან დაკავშირებული პრობლემები. თუმცა, ცოტა ხნის წინ მოვისმინე, რომ ერთნაირსქესიანი ქორწინებების ლეგალიზებას აპირებენ. აქ უკვე 10 წელია ტარდება აღლუმები და „არატრადიციული“ ორიენტაციის ადამიანებს თავისუფლად შეუძლიათ შეკრება. აზერბაიჯანში ასეთი რამ არ ხდება“, – ამბობს ნაზაროვი და დასძენს, რომ ბალკანეთში აფასებენ ხელოვნებას და მას საკუთარი აზრების ღიად გამოხატვა ხელოვნების საშუალებით შეუძლია:
„აქ ძალიან აფასებენ ადამიანის უფლებების აქტივისტებს. სახელმწიფო ორგანოებიც ღიაა მათთვის… სიმართლე ითქვას, ამ ყველაფერს აზერბაიჯანში ველოდი, მაგრამ არ გამოვიდა“.
აზერბაიჯანიდან წასული LGBTIQ+ წარმომადგენლების სტატისტიკა არ არსებობს. ჩვენთან საუბრისას, ორგანიზაცია „ალიანსი ნაფისი LGBT+ აზერბაიჯანის“ წარმომადგენელმა აღნიშნა, რომ ამ თემაზე მონიტორინგი არ ჩატარებულა და მათ ზუსტი რიცხვი არ აქვთ.
ამერიკული იურიდიული ფირმა I.S. Law Firm-ის 2019 წლის ანგარიშში აღნიშნულია, რომ ბოლო წლებში, აზერბაიჯანის მცხოვრებლებს შორის, რომლებმაც თავშესაფრისთვის აშშ-ს მიმართეს, LGBTIQ+ თემის წარმომადგენლებიც იყვნენ.
მიმართვიანობის განსაკუთრებით დრამატული ზრდა აღინიშნა 2017 წელს, როდესაც აზერბაიჯანის ხელისუფლება რეიდებს ატარებდა LGBTIQ+ წარმომადგენლების წინააღმდეგ.
საერთაშორისო ორგანიზაციების ანგარიშებში ხაზგასმულია LGBTIQ+ წარმომადგენლების უფლებების დარღვევის გაგრძელება და მათზე თავდასხმები.
2021 წლის ივლისში, ILGA-Europe-მა და კიდევ სამმა საერთაშორისო ორგანიზაციამ აზერბაიჯანს მიმართვა გაუგზავნეს LGBTIQ+ წარმომადგენლებზე თავდასხმების დოკუმენტირებული ფაქტებით.
ამავდროულად, აღნიშნულმა ორგანიზაციამ 2021 წლის მაისში, საკუთარ ანგარიშში დაწერა, რომ, როგორც გასულ წელს, აზერბაიჯანში გრძელდება LGBTIQ+ წარმომადგენლებზე თავდასხმები და ისინი დისკრიმინაციის მსხვერპლი ხდებიან. ამასთან, აზერბაიჯანმა ცისარტყელას რუკაზე ბოლო ადგილი დაიკავა.
28 წლის ლეილა ერთ-ერთი ტრანსგენდერია, რომელიც 2017 წლის რეიდებისას ფსიქოლოგიური და ფიზიკური ზეწოლის მსხვერპლი გახდა. მისი თქმით, დაქალთან ერთად იმ მომენტში დააკავეს, როდესაც რესტორანში ისხდნენ. ისინი ძალის გამოყენებით წაიყვანეს პოლიციის განყოფილებაში, სადაც ფსიქოლოგიური ზემოქმედება მოახდინეს.
განცდილის შემდეგ, მან ქვეყნის დატოვების გადაწყვეტილება მიიღო და დღეისათვის სხვადასხვა ქვეყანაში ცხოვრობს.
„როდესაც პოლიციელებმა ჩვენი ნივთები წაიღეს, დავინახე, რომ შიგნით თმებს პარსავდნენ ყველა დაკავებულ ტრანსგენდერს. სანამ ამას გააკეთებდნენ, ჩვენ ძალით გაგვხადეს ტანსაცმელი“, – იხსენებს ლეილა იმას, თუ რისი გადატანა მოუხდა პოლიციის განყოფილებაში. ის დასძენს, რომ ესმოდა მძიმე შეურაცხყოფა და გინება, ასევე, ტრანსგენდერები ელექტროშოკის გამოყენებით ფიზიკური ძალადობის მსხვერპლნიც გახდნენ.
„დღეისათვის, იძულებული ვარ სექსმუშაკი ვიყო. ვდარდობ საკუთარ უსაფრთხოებაზე და შიშში ვცხოვრობ“, – დასძინა ლეილამ.
მასალა მომზადებულია JAMnews-ისა და QueeRadar-ის თანამშრომლობით.
