Live
ავღანეთი დაეცა. როგორი იქნება ახალი ისლამური ხალიფატი
როგორ დაიპყრო თალიბანმა ავღანეთი
16 აგვისტოს, გამთენიისას, ავღანურმა „თალიბანმა“, რომელიც მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში ტერორისტულ ორგანიზაციად არის აღიარებული, უბრძოლველად აიღო ქაბული. ამით დასრულდა მთელი ავღანეთის ელვისებური დაპყრობა, რომელიც სულ რამდენიმე კვირაში მოხდა მას შემდეგ, რაც დასავლურმა კოალიციამ საკუთარი შეიარაღებული ძალების გაყვანის შესახებ განაცხადა.
საერთაშორისო ექსპერტების უმრავლესობა აცხადებს, რომ ახლა ავღანეთის ძველი ისტორია შეიძლება დასრულებულად ჩაითვალოს და ახლის ათვლა დაიწყოს.
ქვეყანაში ყველა სასაზღვრო პუნქტს თალიბები აკონტროლებენ.
დამარცხებული ავღანური არმია უბრძოლველად გაიქცა და უბრალოდ დაიშალა.
ტაჯიკეთი და უზბეკეთი იტყობინებიან, რომ მათი საზღვარი ავღანეთის არმიის ათასობით ჯარისკაცმა გადაკვეთა, ზოგიერთ შემთხვევაში – მთელმა ქვედანაყოფებმა.
ავღანურ არმიაში ასობით მილიარდი დოლარი ტყუილად ჩაიდო?
ბევრი ადამიანი სვამს კითხვას – რატომ მოხდა ყველაფერი პრაქტიკულად ელვის სისწრაფით?
აშშ და მისი ნატოელი მოკავშირეები, დიდი ბრიტანეთის აქტიური მონაწილეობით, უკანასკნელი 20 წლის განმავლობაში ინტენსიურად ამზადებდნენ ავღანეთის უსაფრთხოების სამთავრობო ძალებს, სერიოზულ ფინანსებს დებდნენ მათ აღჭურვაში, აცხადებდნენ, რომ ავღანეთის არმია ძლიერია და მზად იყო ნებისმიერი გამოწვევისთვის.
აშშ-ის ავღანეთის რეკონსტრუქციის სპეციალური გენერალური ინსპექტორი ამერიკის კონგრესისთვის მომზადებულ ბოლო ანგარიშში წერს, რომ მხოლოდ აშშ-მ ავღანეთის უსაფრთხოების სფეროზე 88 მილიარდ დოლარზე მეტი დახარჯა.
და აი, თალიბანს თვეზე ნაკლები დასჭირდა მთელი ქვეყნის დასაპყრობად.
რატომ?
კორუფცია
საბუთების მიხედვით, უსაფრთხოების სამთავრობო ძალები 300 ათასზე მეტ ადამიანს აერთიანებდა – არმიას, პოლიციას, საბრძოლო-საჰაერო ძალებს. მაგრამ სინამდვილეში ყოველთვის პრობლემა იყო სამხედროთა და პოლიციის თანამშრომელთა საჭირო რაოდენობა. მათ შორის, კორუფციის გამო – როგორც BBC წერს, საკმაოდ ბევრი მეთაური ჯარისკაცებს ფულს ახდევინებდა იმაში, რომ არ ემსახურათ, მაგრამ მათ შესახებ ანგარიშებში ჩაწერილიყო, როგორც რეალურ მებრძოლებზე.
მორალური სული
ჯეკ უოტლინგი, დიდი ბრიტანეთის თავდაცვითი კვლევების გაერთიანებული სამეფო ინსტიტუტიდან (RUSI), საუბრობს ჯარისკაცების მორალურ სულთან დაკავშირებულ სერიოზულ პრობლემებზე. მათ რეგულარულად გზავნიდნენ სამსახურისთვის რეგიონებში, სადაც არ ჰქონდათ ოჯახური და ტომობრივი კავშირები – და ეს გახდა იმის მიზეზი, რომ, როდესაც თალიბანთან ბრძოლები დაიწყო, ბევრმა მათგანმა სწრაფად დატოვა საკუთარი პოზიცია.
რა ხდება ახლა
ქაბულში ქაოსი და პანიკაა, ათასობით ადგილობრივი ცდილობს ქვეყნის დატოვებას. ბევრი ადამიანი მეზობელ ქვეყნებში გადადის. მაგრამ ქაბულელები აეროპორტისკენ გავარდნენ იმ იმედით, რომ ქვეყნიდან გაფრინდებოდნენ. Wall Street Journal-ი და Al Arabiya სამგზავრო ტერმინალში სროლისა და ხუთი დაღუპულის შესახებ იტყობინებიან.
„სისხლიანი სხეული ტერმინალის იატაკზე დევს“, – წერს Wall Street Journal-ი.
At least three people were killed by gunfire at the passenger terminal of Kabul’s international airport, where thousands of Afghans have converged in hopes of getting an evacuation flight after the Taliban takeover https://t.co/d7ze4oHypo
— The Wall Street Journal (@WSJ) August 16, 2021
ჯერჯერობით გაურკვეველია, ვინ ისროლა. ქაბულის აეროპორტში ჯერ კიდევ იმყოფება დასავლური ქვეყნების საელჩოების ევაკუირებული პერსონალის ნაწილი, მათ შორის, აშშ-ის. მათ იცავს აშშ-ის, დიდი ბრიტანეთისა და თურქეთის სამხედრო კონტინგენტი. 15 აგვისტოს საღამოს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ამერიკელმა სამხედროებმა ჰაერში გამაფრთხილებლად გაისროლეს მას შემდეგ, რაც ხალხის ჯგუფი აეროპორტის ასაფრენ ბილიკზე შეიჭრა.
განსაკუთრებული საფრთხე ემუქრებათ ავღანეთის იმ მოქალაქეებს, რომლებიც ნატოსთან თანამშრომლობდნენ. ჯერ კიდევ ერთი კვირის წინ, აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის წარმომადგენლები აცხადებდნენ, რომ ქაბული შეიძლება მხოლოდ რამდენიმე თვის შემდეგ დაცემულიყო და ამ დროის განმავლობაში ისინი ქვეყნიდან იმ ადამიანების გაყვანას მოასწრებდნენ, ვინც მათთან თანამშრომლობდნენ. მაგრამ ყველაფერი ძალიან სწრაფად მოხდა და უმეტესობამ გასვლა ვერ მოასწრო.
აშშ ავღანეთში დამატებით სამხედრო კონტინგენტს გზავნის, რათა დიპლომატების ევაკუაცია უზრუნველყოს.
რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა, რომ ქაბულში საელჩოს არ ხურავს და აგრძელებს მუშაობას.
რა არის „თალიბანის“ ძალა?
მებრძოლები
ვესტ-პოინტში აშშ-ის ანტიტერორისტული ცენტრის შეფასებით, თალიბების ბირთვი 60 ათასი მებრძოლისგან შედგება. თუკი ამას დავუმატებთ მხარდამჭერებსა და სხვა დაჯგუფებებს – რაოდენობა მინიმუმ 200 ათასს აღწევს.
მაგრამ ამ რეგიონის ბევრი სპეციალისტი ამბობს, რომ „თალიბანი“ უნდა აღვიქვათ არა როგორც მონოლითი, არამედ, როგორც ერთგვარი კოალიცია, რომლის ნაწილებიც ერთმანეთთან დროებით არიან დაკავშირებული.
შეიარაღება
„თალიბანი“ დიდ სახსრებს იღებს ნარკოტიკებით ვაჭრობით, ერთხმად აცხადებენ საერთაშორისო სპეციალისტები. ასევე, მას აქვს პაკისტანის მხარდაჭერა.
ახლა კი თალიბებმა ალაფის სახით ხელში ჩაიგდეს უსაფრთხოების სამთავრობო ძალების უზარმაზარი რაოდენობის შეიარაღება და აღჭურვილობა: სამხედრო მანქანები, ღამის ხედვის ხელსაწყოები, ტყვიამფრქვევები, ნაღმტყორცნები და არტილერია.
ეს იმ დროს, როდესაც ავღანეთი ისედაც გადავსებული იყო შეიარაღებით საბჭოთა შეჭრის შემდეგ.
„თალიბანმა“ ასევე აჩვენა, როგორ შეიძლება მოწინააღმდეგეს სერიოზული დანაკარგები მიაყენო თვითნაკეთი ასაფეთქებელი მოწყობილობებით.
ტერიტორიის ცოდნა და გაგება – თალიბების კიდევ ერთი უპირატესობაა.
სრული ძალაუფლება ახალ ისლამურ ხალიფატში
„თალიბანმა“ განაცხადა, რომ ის ქვეყანაში სრულ ძალაუფლებას აიღებს, ყველანაირი პოლიტიკური კოალიციების გარეშე. ავღანეთის პრეზიდენტმა აშრაფ ღანიმ უფლებამოსილება დათმო და ქვეყანა დატოვა. წერენ, რომ ის გადადგომის შესახებ „ბოევიკებს“ შეუთანხმდა და, სავარაუდოდ, ტაჯიკეთში იმყოფება.
ავღანეთის ლიდერის პოსტს დაიკავებს ყატარში თალიბების პოლიტიკური ოფისის ხელმძღვანელი მულა ბარადარი.
როგორი იქნება თალიბანის ავღანეთის პოლიტიკა?
თალიბებმა განაცხადეს, რომ მკაცრად დაიცავენ შარიათის კანონს. განსხვავებული ორიენტაციის ადამიანებს, მოღალატე ცოლებსა და სხვა კანონდამრღვევებს ქვებით ჩაქოლავენ, მაგრამ მხოლოდ სასამართლოს გადაწყვეტილებით.
განაცხადეს, რომ პატივს სცემენ ქალთა უფლებებს: მათ სწავლისა და მუშაობის უფლებას მისცემენ, ასევე, ნებას დართავენ ატარონ ჰიჯაბი და არა ბურკა.
დასკვნა, რომლამდეც საერთაშორისო ექსპერტთა უმრავლესობა მიდის:
აშშ-სა და ნატოს მთელი ძალისხმევა ავღანეთში მშვიდობისა და სტაბილურობის მისატანად ისეთივე უსარგებლო იყო, როგორც მანამდე საბჭოთა კავშირის სამხედრო მცდელობა.
