აფხაზეთის არჩევნებამდე ერთი დღით ადრე: რა შანსები აქვთ კანდიდატებს და რა სირთულეები ელის ახალ პრეზიდენტს
საპრეზიდენტო არჩევნები აფხაზეთში
ხვალ, 15 თებერვალს, აფხაზეთში ე.წ. საპრეზიდენტო ვადამდელი არჩევნები გაიმართება. სოხუმის ლიდერის პოსტისთვის ბრძოლაში ხუთი კანდიდატი მონაწილეობს. ვნახოთ, ვინ არიან ისინი, რა შანსები აქვთ და რა გამოწვევებს შეიძლება შეხვდეს ახლად არჩეული პრეზიდენტი.
ორი მთავარი მეტოქე, “მესამე ძალა“ და აუტსაიდერი
საპრეზიდენტო არჩევნებში მთავარ ფავორიტებად მოქმედი ვიცე-პრეზიდენტი ბადრა გუნბა და ოპოზიციის ლიდერი ადგურ არძინბა მოიაზრებიან.
გუნბა წარმოადგენს ყოფილი პრეზიდენტის, ასლან ბჟანიას გუნდს, რომელიც 2024 წლის ნოემბერში გადააყენეს. თავისი წინასაარჩევნო კამპანიის ფარგლებში, გუნბა აქტიურად იყენებს “რუსეთის მთავარი მოკავშირის“ იმიჯს და მოსკოვის მყარი მხარდაჭერი სარგებლობს.
ადგურ არძინბამ მნიშვნელოვანი პოპულარობა მოიპოვა, როდესაც ხელისუფლების შეცვლის პროცესის ერთ-ერთი ლიდერი გახდა – სწორედ იმ პოლიტიკური კრიზისის, რომელმაც ბჟანიას გადაყენება გამოიწვია. არძინბა საკუთარ თავს აფხაზეთის პირველი პრეზიდენტის, ვლადისლავ არძინბას გზის გამგრძელებლად წარმოადგენს.
თუ გუნბა და არძინბა აფხაზეთის პოლიტიკურ არენაზე ბოლო ოცი წლის განმავლობაში ერთმანეთის მორიგეობით, შეცვლილი ორი დაპირისპირებული ბანაკის წარმომადგენლები არიან, დანარჩენი ორი კანდიდატი – აფხაზეთის ყოფილი სავაჭრო წარმომადგენელი რუსეთში, ოლეგ ბარციცი, და აფხაზეთის კონტროლის პალატის ყოფილი ხელმძღვანელი, რობერტ არშბა – საკუთარ თავს “მესამე ძალად“ წარმოადგენენ.
იმ ფონზე, როცა საზოგადოება პოლიტიკურ ელიტებს შორის დაუსრულებელი კონფლიქტით არის დაღლილი, ბარციცსა და არშბას რეალური შანსი აქვთ, გადავიდნენ არჩევნების მეორე ტურში.
რაც შეეხება მეხუთე კანდიდატს, ბანკირ ადგურ ხურხუმალს, ის ამ არჩევნების აშკარა აუტსაიდერია. მისი სახელი ფართო საზოგადოებისთვის ნაკლებად ცნობილია, არ გააჩნია მკაფიო საარჩევნო პროგრამა და პრეზიდენტობის შანსებიც მინიმალურია.
ძალაუფლების ტვირთი
აფხაზეთის ახალარჩეულ პრეზიდენტს ორი მთავარი გამოწვევა ელის.
პირველი პრობლემა კონსტიტუციური რეფორმის აუცილებლობას უკავშირდება. მოქმედი მოდელი, რომელიც პრეზიდენტის ძლიერ ძალაუფლებას ემყარება, არსებულ რეალობას ვერ ერგება და რეგულარულად იწვევს შიდა პოლიტიკურ კრიზისებს.
სწორედ აღმასრულებელ და საკანონმდებლო ხელისუფლებებს შორის ბალანსის ნაკლებობამ გამოიწვია ის, რომ აფხაზეთის ბოლო სამი პრეზიდენტი – ალექსანდრე ანქვაბი, რაულ ხაჯიმბა და ასლან ბჟანია – მმართველობის გარკვეულ ეტაპზე ვეღარ ახერხებდნენ ქვეყანაში მიმდინარე პროცესების ადეკვატურად შეფასებასა და მათზე რეაგირებას, რის შედეგადაც ვადამდე გადადგომა მოუწიათ.
დღეს ყველა კანდიდატი საუბრობს პრეზიდენტისა და პარლამენტის ძალაუფლების გადანაწილების აუცილებლობაზე. დიდი ალბათობით, ახალარჩეულ ლიდერს მოუწევს საკუთარი უფლებამოსილების შემცირება, რათა თავიდან აირიდოს წინამორბედების ბედი.
აფხაზეთის ახალი პრეზიდენტის წინაშე მეორე მთავარი პრობლემა რუსეთთან ურთიერთობის დამყარება იქნება. რუსეთი ფაქტობრივად აფხაზეთის ერთადერთი სტრატეგიული პარტნიორია – ქვეყნის უსაფრთხოების გარანტი და უმსხვილესი სავაჭრო-ეკონომიკური პარტნიორი. გარდა ამისა, აფხაზეთის ბიუჯეტის შემოსავლების 40% სწორედ რუსული დოტაციებისგან შედგება.
ამ პირობებში მოსკოვს აფხაზეთის მიმართ საკუთარი ინტერესები აქვს, რომელიც, პირველ რიგში, ეკონომიკურ ფაქტორს უკავშირდება.
სწორედ რუსეთ-აფხაზეთის საინვესტიციო შეთანხმება გახდა იმ პოლიტიკური კრიზისის მიზეზი, რომელმაც საბოლოოდ ასლან ბჟანია გადადგომამდე და ხელისუფლების ცვლილებამდე მიიყვანა.
ბჟანია, რომელიც ცდილობდა, მოსკოვის მოთხოვნები შეესრულებინა, ყველანაირად ცდილობდა ამ შეთანხმების რატიფიცირებას, თუმცა აფხაზეთის ოპოზიციამ და საზოგადოების მნიშვნელოვანმა ნაწილმა ეს ინიციატივა არათუ წამგებიანად, არამედ ქვეყნისთვის დამანგრევლად მიიჩნია.
ყველაფრის შემდეგ, რაც აფხაზეთში მოხდა, კრემლი, როგორც ჩანს, აღიარებს, რომ საინვესტიციო შეთანხმება დაუბალანსებელი იყო და რუსი ინვესტორებისთვის ზედმეტად ხელსაყრელ პირობებს ქმნიდა. აფხაზეთის საკითხზე ახალი კურატორის, სერგეი კირიენკოს განცხადებით, მომავალი შეთანხმება აუცილებლად გაითვალისწინებს როგორც ადგილობრივი ბიზნესის, ისე აფხაზი მოქალაქეების ინტერესებს.
თუმცა, ახალარჩეული პრეზიდენტისთვის მთავარი გამოწვევა მაინც მოსკოვთან სწორი ბალანსის დაცვა იქნება – ერთდროულად მეგობრული და პარტნიორული ურთიერთობების შენარჩუნება და, ამავდროულად, აფხაზეთის ინტერესების დაცვა.
მიუხედავად იმისა, რომ ამ არჩევნებში მოსკოვი ღიად უჭერს მხარს მხოლოდ ერთ კანდიდატს – ბადრა გუნბას, საბოლოო შედეგის მიუხედავად, ის ითანამშრომლებს ახალ პრეზიდენტთან, ვინც უნდა გახდეს ის. მათ შორის, ადგურ არძინბასთანაც, რომელსაც რუსულ მედიაში “პროტურქულ“ პოლიტიკოსად მოიხსენიებენ და რომლის იმიჯის შელახვასაც ყველანაირად ცდილობენ.
ამ ეტაპზე, ექსპერტების უმრავლესობა პროგნოზირებს, რომ პირველივე ტურში აფხაზეთს ახალი პრეზიდენტი ვერ ეყოლება, რადგან ნაკლებად სავარაუდოა, რომელიმე კანდიდატმა გამარჯვებისთვის აუცილებელი 50% +1 ხმა მოიპოვოს.
შესაბამისად, დიდი ალბათობით, საბოლოო გამარჯვებული მეორე ტურში გამოვლინდება, რომელიც პირველი ტურის შემდეგ ორ კვირაში გაიმართება.
სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად. ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო
