აფხაზეთი ახალი გეოპოლიტიკური რეალობის კონტექსტში | სერგეი მარკედონოვი
ინტერვიუ სერგეი მარკედონოვთან
ცნობილ რუს პოლიტოლოგ სერგეი მარკედონოვთან ინტერვიუში წამყვანმა ინალ ხაშიგმა პოსტსაბჭოთა სივრცისა და კავკასიის ყველაზე აქტუალური პრობლემები განიხილა, მათ შორის რუსეთ-აფხაზური ურთიერთობები და საქართველოში „აგენტების კანონი“.
აფხაზეთის საკავშირო სახელმწიფოში გაწევრიანების იდეა მითია თუ რეალობა? რატომ სჭირდებოდა ქართულ ოცნებას კანონი უცხოელი აგენტების შესახებ? ეს კითხვები და სამხრეთ კავკასიაში დიდი მოთამაშეების ინტერესების მორგება ახალი გეოპოლიტიკური რეალობის კონტექსტში იყო განხილვის მთავარი თემა.
ინტერვიუს ტექსტური ვერსია შეგიძლიათ იხილოთ აქ:
ინალ ხაშიგი: გამარჯობა, ეთერშია „ჩეგემსკაია პრავდა“. გეოპოლიტიკაზე დიდი ხანია არ გვილაპარაკია და განსაკუთრებით ახლა გვაქვს შესაძლებლობა ვისაუბროთ ამ თემაზე უფრო კონკრეტულად, უფრო ღრმად, უფრო პროფესიონალურად. დღეს ჩვენი სტუმარია ცნობილი რუსი ექსპერტი სერგეი მარკედონოვი, რომელიც ალბათ პოსტსაბჭოთა სივრცის ერთ-ერთი საუკეთესო ექსპერტია და მე მას დიდი ხანია ვიცნობ. 20 წლის წინ, სხვათა შორის, ჩვენ დავიწყეთ მისი სტატიების გამოქვეყნება ჩვენს გაზეთში. 20 წელია ჩვენ ერთმანეთს ვიცნობთ.
სერგეი მარკედონოვი: გამარჯობა!
ინალ ხაშიგი: სერგეი, პირდაპირ დავიწყებ. ბოლო წლებში აფხაზეთის საშინაო პოლიტიკურ რიტორიკაში არის რუსულ-აფხაზური ურთიერთობების თემა. მან პრაქტიკულად ყველაფერი დაჩრდილა. თითქმის აღარ ვსაუბრობთ რეფორმებზე, კორუფციასთან ბრძოლაზე. ამ ჩვენთვის მარადიულ თემეზეც კი. უფრო მეტად საუბრობენ იმ საკითხებზე, რაც ეხება რუსეთს, იქ, რაღაც შეთანხმებებზე, მაგალითად, ბიჭვინთის სახელმწიფო აგარაკის გადაცემაზე, აპარატამენტების შესახებ კანონის მიღებაზე, კანონპროექტზე უცხოური გავლენის აგენტების შესახებ.
იქ ბევრი რამ არის, მათ შორის ენერგეტიკის სექტორის დენაციონალიზაცია. ეს ყველაფერი, რა თქმა უნდა, ძალიან მტკივნეულია. ყველა ეს განხილვა მიმდინარეობს კამათის, ბრალდებების თანხმლებით და ამ მხრივ ვგრძნობ, რომ ეს ჩვენთვის ძალიან მტკივნეულია. რამდენად მნიშვნელოვანია მოსკოვისთვის აქ წამოჭრილი საკითხები ასე თუ ისე მოგვარდეს?
სერგეი მარკედონოვი : იმის გამო, როგორც უკვე თქვით , ოცი წელია არა მხოლოდ კითხულობთ, არამედ აქვეყნებთ კიდევაც და ბევრ რამეს განვიხილავთ რეალურ დროში, ალბათ ეს არგუმენტები არ იქნება თქვენთვის სიახლე. თუმცა ალბათ , ბევრი მსმენელი და მაყურებელი დიდ ყურადღებას არ აქცევს იმას, რასაც ვწერ და ვამბობ. მათთვის საინტერესო იქნება. თუ გახსოვთ, ჯერ კიდევ 2008 წელს, როდესაც მოსკოვმა სცნო აფხაზეთის დამოუკიდებლობა, 26 აგვისტოს და მალე ამ თარიღის კიდევ ერთი წლისთავი იქნება, დავწერე და ვთქვი, რომ აფხაზეთში დღის წესრიგი შეიცვლება.
ის აფხაზეთი, რომელსაც ჩვენ ვიცნობთ 90-იანი წლებიდან, ან თუნდაც 80-იანი წლების ბოლოდან, აფხაზეთი, რომელიც იბრძოდა თვითგამორკვევისთვის საქართველოდან, არა მხოლოდ ზოგადად აბსტრაქტული თვითგამორკვევისთვის, არამედ კონკრეტულად ეროვნული თვითგამორკვევისთვის, ქართული ეროვნული პროექტის მიღმა. ეს აფხაზეთი შეიცვლება, წავა ძველი დღის წესრიგი, გამოჩნდება ახალი, მათ შორის რუსეთთან დაკავშირებული. რადგან საომარი მოქმედებების პერიოდში მომხდარი პრობლემები, კონფლიქტები, მათ შორის სიკვდილი, ის გახდება ისტორიის ნაწილი, მეხსიერება. რა თქმა უნდა, ეს იქნება აფხაზური იდენტობის მნიშვნელოვანი ელემენტი.
მაგრამ რუსული ფაქტორი ფუნდამენტური იქნება. რუსეთი უსაფრთხოების თვალსაზრისით პატრონის როლს შეასრულებს. იმედია ეს სიტყვა არ არის შეურაცხმყოფელი. როცა ვამბობ, რომ რუსეთი არის უსაფრთხოების გარანტი ან მფარველი, უსაფრთხოების თვალსაზრისით, ეს არ არის შეურაცხმყოფელი. ამ მოდელს ახორციელებს ბევრი ქვეყანა, ბევრი სახელმწიფო და გაცილებით მეტი აღიარების მქონე თუ გაეროს წევრები, მათ შორის საქართველო და ნატოს წევრები. შეგვიძლია სხვა მაგალითების მოყვანაც. ეს ნიშნავს, რომ რუსეთი არის ქვეყანა, რომელიც ეხმარება და უზრუნველყოფს აფხაზეთის აღდგენას. ამ ხნის განმავლობაში ბევრი რამ გაკეთდა, რაც ასევე ასე თუ ისე უზრუნველყოფს გარკვეულ სოციალურ დონეს, პენსიებით და ა.შ.
და, რა თქმა უნდა, აქ ჩნდება გარკვეული კითხვები. მინდა ყველას მოვუწოდო ამისკენ, მშვიდ, პრობლემის ობიექტური აღქმისკენ. მე ვიცი, რომ აფხაზეთში ძალიან ტემპერამენტიანი ხალხია, როგორც ხელისუფლების, ასევე ოპოზიციის მომხრეები. აქ ბევრი საინტერესო მომენტია, მე ვიტყოდი, საინტერესო მკვლევარებისთვის. პირველი, რა თქმა უნდა, არის აღქმის ასიმეტრია. თქვენ საკმაოდ მართებულად ამბობთ, რომ ჩვენ რუსეთს ვუყურებთ. ჩვენს ქვეყანაში ბევრი რამ რუსეთთან არის მიბმული.
ეს არის ჩვენი მოკავშირე, ეს არის ჩვენი, ასე ვთქვათ, გარანტი და ა.შ. და ჩვენი ცხოვრება ბევრ რამეზეა დამოკიდებული. რა თქმა უნდა, რუსეთში აფხაზეთს სხვანაირად აღიქვამენ. აფხაზეთი არ არის პირველი საკითხი რუსეთის დღის წესრიგში. მე ვიტყოდი, რომ ეს არ არის პირველი საკითხი კავკასიის მიმართულებით არსებულ დღის წესრიგშიც, რადგან ახლა გარკვეული სირთულეებია. მოგეხსენებათ, სომხური მიმართულებით არის ერთგვარად დაპაუზებული ვითარება, საქართველოში საპარლამენტო არჩევნების წინა პერიოდია და ა.შ. აფხაზეთი კი, ზოგადად, ლოიალურ რესპუბლიკად ითვლება.
მოსკოვი აქ ვერ ხედავს რაიმე მნიშვნელოვან საფრთხეს და ა.შ. იმ დიდი საფრთხეების ფონზე, დასავლეთთან დაპირისპირება, რომელიც არ ჩერდება, პირიქით, იზრდება, უკრაინის კონფლიქტი, რომელიც თქმა უნდა, გრძელდება.
არის პრობლემები საგარეო პოლიტიკის ერთგვარი დივერსიფიკაციის, სანქციებთან დაკავშირებით ახალი პარტნიორების ძიების და ა.შ მიმართულებით. რა თქმა უნდა, აფხაზეთის საკითხი არც პირველია, არც მეორე და არც მეხუთე. კიდევ ერთხელ, ეს შეურაცხყოფა არ არის, ეს ფაქტის კონსტატაციაა. ამიტომ, რა თქმა უნდა, ბევრი ამბავი, რომელიც ხდება აფხაზეთში, განსაკუთრებით საშინაო პოლიტიკაში, უპირველეს ყოვლისა, სპეციალისტების ინტერესს იწვევს.
ესენი არიან ან ექსპერტები, რომლებიც ამ თემაზე მუშაობენ, ან დიპლომატები, რომლებიც, შესაბამისად, ზედამხედველობენ ამა თუ იმ მიმართულებას. ასე რომ, ისინი, ფაქტობრივად, არიან ჩართულნი, ასე თუ ისე, ამ პროცესებში. ის საკითხები, რომლებზეც საუბრობთ, საკანონმდებლო ინიციატივებსა და ქონებრივ პრობლემებს უკავშირდება. ისინი სისტემური ხასიათისაა. ფართო გაგებით ისინი ეხება აფხაზეთის გზას. მიზანი დასახული იყო, აღიარების შემდეგ, ასე ვთქვათ, დამოუკიდებლობის დადასტურების, თუმცა შეზღუდული მოცულობით, მიზანი იყო ქართული პროექტის მიღმა ყოფნა. ეს მიღწეულია. რა არის შემდეგი? ეს არ არის მარტივი საკითხი
აფხაზური ელიტა საკმაოდ მნიშვნელოვანი აქტივების მფლობელები გახდა. სანაპირო ზოლი 225 კილომეტრია. ეს არის შავი ზღვის მნიშვნელოვანი სტრატეგიული ნაწილი. შავი ზღვის რეგიონი ყოველთვის იზიდავდა სხვადასხვა ხალხების ყურადრღებას.
აქ შეგიძლიათ ისტორიაში ღრმად ჩაიხედოთ, ან შემოიფარგლოთ მხოლოდ XIX საუკუნით. რუსეთი, ოსმალეთის იმპერია, ბრიტანეთი, ბუნებრივია. მაშინ, როცა საბჭოთა კავშირი იყო პოლიტიკური მოდერნიზაცია, მაგრამ მისი დაშლის შემდეგ სხვადასხვა ქვეყნებმა კვლავ დაიწყეს ამ რეგიონით დაინტერესება.
და აქ ჩნდება კითხვა: ჩვენ ამას შევინარჩუნებთ, ავაშენებთ ასეთ მოდელს, მაგრამ ეს შეუძლებელია, რადგან აფხაზური საზოგადოება პოლიტიზირებულია. აფხაზების გარდა სომხები და რუსები არიან… როგორ მოვახერხოთ ამ ყველაფრის ჰარმონიზაცია? მაგრამ არსებობს გარემოც. აფხაზეთი ვაკუუმში არ არის. საქართველოსთან სტატუსის საკითხი მოგვარებული არ არის. დიახ, ღია კონფლიქტი არ არის, მაგრამ დიპლომატიური თვალსაზრისით დიდი პროგრესი არ არის. რა ფორმატი გვაქვს? ჟენევის კონსულტაციები. ყველა უკმაყოფილოა ამით.
ჩემი აზრით, მას მოაქვს გარკვეული სარგებლობა. ჯერ ერთი, როგორც ანდრეი გრომიკომ თქვა, სჯობს მოლაპარაკება ათი წელი, ვიდრე ერთი წელი ან თუნდაც ერთი დღე ომი. აფხაზეთში მაინც არიან გამოცდილი დიპლომატები, მიუხედავად იმისა, რომ ის პატარა რესპუბლიკაა და მისი სტატუსი ბოლომდე გადაწყვეტილი არ არის. გამოცდილ დიპლომატებს შეუძლიათ გაიგონ კონსულტაციების ნებისმიერ რაუნდში, თუ რა აქვს მეორე მხარეს.
მაგრამ ზოგადად, საქართველოსთან სრულფასოვანი კომუნიკაცია და ეკონომიკური კონტაქტები არ არის. შეიძლება გავიხსენოთ ტრანსსასაზღვრო ვაჭრობა, მაგრამ ეს არის რაღაც ნაცრისფერ ზონაში, დაახლოებით ასე, ასე რომ, რუსეთი რჩება ყველაზე მნიშვნელოვან გამოსავალად, არა? და, ბუნებრივია, ჩნდება კითხვა და საჭიროება რუსეთის უფრო აქტიური მონაწილეობის შესახებ ინვესტიციების განვითარებაში. რადგან საწყისი კაპიტალის დაგროვება, მოგვწონს თუ არა, მარქსის დროიდან უკეთესი ბევრმა ვერავინ მოიფიქრა, ეს არის ან სუბსიდები, ან ინვესტიცია. სუბსიდია ის შემთხვევაა, როცა, ასე ვთქვათ, თევზს გაძლევენ, თუმცა ჯობია გქონდეს ანკესი. ინვესტიციები. ჩნდება ძველი ჭრილობები, ძველი ფობიები. ალბათ, მოსკოვში ეს ბევრს უმნიშვნელოდ ეჩვენება. რა თქმა უნდა, რუსეთი ინვესტიციებით, რაღაც პროექტებით, არ აპირებს იქ ვინმეს კოლონიზაციას და ა.შ. რაც, ზოგადად, მოსკოვში სრულიად აშკარად ჩანს, დიახ, ჩვენ არ ვაპირებთ ამის გაკეთებას. იმპერიალისტების როლის თამაში ომით დაზარალებულ საზოგადოებაში რთულია.
ჩვენ ხშირად, როცა 90-იანი წლების ომზე ვსაუბრობთ, ხანდახან გვეჩვენება, რომ ეს თემა უნდა დავხუროთ, მაგრამ დახურული არ არის, რადგან აფხაზებმა დაკარგეს სამი პროცენტი, პატარა ხალხისთვის, სამი პროცენტი ბევრია. როცა ერთ დროს ამერიკელი მსმენელის წინაშე გამოვდიოდი, ვთქვი, რომ აფხაზების დანაკარგები დაახლოებით ისეთივეა, რაც შერთებულმა შტატებმა განიცადა სამოქალაქო ომში. და ყველა ომში, რომელშიც ამერიკელები იბრძოდნენ, ნაკლები დანაკარგი აქვთ, ვიდრე ერთ სამოქალაქო ომში. მერე იწყებენ ფიქრს. რატომ ვამბობ ამას. პატარა ხალხია. არსებობს გარკვეული შეშფოთება.
რა მოხდება, თუ როგორც ადრე ისე იქნება ? ბუნებრივია, ეს კითხვა ჩნდება. რუსეთშიც არიან ეთნიკური ქართველები და რუსული პასპორტებიც აქვთ. ვერ ვიტყვით, რომ მოქალაქე ჩივაძეს, მოქალაქე ივანოვზე ნაკლები უფლებები აქვს, ვერ ვიტყვით, რომ მას თანაბარი უფლებები არ აქვს და ა.შ. საშიშროება – რა იქნება თუ ასეთი გაქართველება მოხდება რუსული ველის მეშვეობით? კიდევ ერთი მომენტი, ვიქნებით თუ არა უმრავლესობა,ამას თქვენს ლიტერატურაში,თქვენ მედია წრეში ამა ეძახიან 17%-ის წყევლა. ხალხს ესმის რაზეც ვსაუბრობ. აფხაზეთში ესმის ხალხს, რუსეთში-არა. გარკვეული რაოდენობა ადამიანების. აღქმის ასიმეტრია, ვიმეორებ, სისტემური პრობლემაა. ასე რომ, ამ სიტუაციაში, არის რაიმე გზა? არსებობს გზა, რომ ან, ასე ვთქვათ, შეეცადოთ ამ პროცესების ფორსირება ან მაინც შევეცადოთ და ორივე მხარის შეშფოთების გათვალისწინებით, წინ წავიდეთ.
რადგან, რუსეთს აბსოლუტურად აქვს ის, რასაც ჰქვია საკუთარი მიზეზები და საკუთარი სიმართლე, როდესაც ჩვენ ვამბობთ, თუ ჩვენ გამოვყოფთ სახსრებს, თუ ვაკეთებთ სუბსიდიებს, სესხებს, ინვესტიციებს, მაგრამ ასევე უნდა მოვითხოვოთ რაღაც, ეს არის ანა-ბანა. ეს რუსეთს არ მოუგონია. ნებისმიერი სხვაც ასევე მოიქცეოდა. ასევე არის კიდევ ერთი სიმართლე და ლოგიკა. რომ გვაცადეთ ცოტახანს. არის ეთნიკური თავისებურებები, ისტორიული თავისებურებები. ჩვენ გვინდა მაქსიმალური გამჭვირვალობა, გვინდა მაქსიმალური სიზუსტე ამ დელიკატურ საკითხებში. თუ გნებავთ ჩვენი, თუნდაც ფობიები, როგორმე გასათვალისწინებელია, როგორმე უნდა ვიმუშაოთ მათთან.
რაღაც თერაპიული პროცესი უნდა იყოს. ვფიქრობ რომ თუ ჩვენ მოვახერხებთ ამ მიდგომების პოვნას, ამ მიდგომების ჰარმონიზაციას, რუსეთის მოსვლის აუცილებლობა, რუსული ინვესტიციების აუცილებლობა, თუნდაც გარკვეული გლობალიზაცია, ისევ რუსეთის მეშვეობით. ამის გარეშე არ გამოვა. ამის გარეშე აფხაზეთი დარჩება ასეთ მდგომარეობაში. არა თუ არც მშვიდობა, არც ომი, არც განვითარება, არც სტაგნაცია.
ვიმეორებ, სპეციფიკა, რა თქმა უნდა, გასათვალისწინებელია. ბევრ ქვეყანაში, მაგალითად, არის ასეთი ბრძოლა გეოპოლიტიკურ ვექტორებს შორის. აი, ჩემი კოლეგა, ახლა ის დიდი კაცია მოლდოვის მთავრობაში, ასე აქტიურად აღარ ვურთიერთობთ. მისი თქმით, მათ აქვთ კონკურენცია არა პოლიტიკურ პარტიებს შორის, არამედ გეოპოლიტიკურ პარტიებს შორის. ამას გარკვეული მიზეზი აქვს. ნაწილი ამბობს, რომ დასავლეთთან სურს, ნაწილს რუსეთთან. აფხაზეთში ასე არ არის.
მე მესმის, რომ ზოგჯერ ტერმინი, ანტირუსული ძალები, გამოიყენება გარკვეული ინსტრუმენტული მიზნებისთვის. მაგრამ რეალურად, ხელისუფლების რომელიმე წარმომადგენელს თუ მოვუსმენთ, ხელისუფლება ცხადია, რუსეთს უჭერს მხარს, ეს გასაგებია. მაგრამ ასეა ოპოზიციაც. ოპოზიციონერებსაც ვესაუბრე და ა.შ. ბევრ ადამიანთან მაქვს ურთიერთობა. ამბობენ, რუსეთის გარეშე ვერ ვიქნებოდით, რუსეთის გარეშე ვერ განვვითარდებოდით. მაგრამ არსებობს გარკვეული ნიუანსი.
აქ არის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი თავისებურებაა, რომელზეც მინდა ვისაუბრო. აფხაზეთი არის რესპუბლიკა, რომელშიც კონკურენტული პოლიტიკის მაღალი დონეა. ბევრ ქვეყანას, მათ შორის აღიარებულს, შეუძლია შურდეს აფხაზური დემოკრატიის დონის. ეს არის დიდი დისტანციის არარსებობა ხელისუფლებასა და ჩვეულებრივ ხალხს შორის. პრინციპში, აქ პირველი პირების მისაღებში მისვლა საკმაოდ მარტივია. და არა იმიტომ, რომ სტუმარი ვარ MGIMO-დან და ამიტომ შევედი მე. ვიცი, რომ ჩვეულებრივი ადამიანებისთვისაც ხელისუფლების წევრები ხელმისაწმდომები არიან.მე ამას ვუწოდებ ძალაუფლებისა და ოპოზიციის ციკლს ბუნებაში, აფხაზეთში ბევრი ადამიანი, ვინც ახლა ოპოზიციაშია, ხელისუფლებაში იყო.
თქვენ გახსოვთ, მაგალითად, 2014, 2015 წლების დოკუმენტთან დაკავშირებული ისტორია. ეს არის აფხაზეთსა და რუსეთს შორის სტრატეგიული ურთიერთობისა და პარტნიორობის დოკუმენტის მთელი ისტორია. ტერმინოლოგიურადაც კი განსხვავდება სამხრეთ ოსეთის მსგავსი დოკუმენტისაგან და მისი მიღება უფრო რთული იყო. იყო პროტესტიც. მაგრამ ის ხალხი, ვინც 2014 წელს აფხაზეთსა და რუსეთს შორის დოკუმენტს აპროტესტებდა, რეალურად დღეს ხელისუფლებაში არიან. ისინი საუბრობენ ქონებრივი საკითხების გადაწყვეტის აუცილებლობაზე, ასე ვთქვათ, რუსული განსაკუთრებული ინტერესების გათვალისწინებით და ის ხალხი, ვინც მაშინ ხელისუფლებაში იყო და დღეს ოპოზიციაშია, პრინციპში იგივესთვის აკრიტიკებს ხელისუფლებას. შეგიძლიათ კიდევ ერთი ამბავი გავიხსენოთ, ცნობილი ამბავი, ხანგრძლივი ისტორია აფხაზეთის პოლიტიკაში – გალის რეგიონი. ქართულმა მოსახლეობა, ან როგორც ამბობენ მეგრელი მოსახლეობა. როგორ უნდა მისცენ ხმა, როგორ უნდა შედგეს სიები, როგორია მოქალაქეობის უფლებები და ა.შ. ინტეგრაციის დონე.
ეს რომ ყოფილიყო ათასი ადამიანი არ იქნებოდა მნიშვნელოვანი პრობლემა. მაგრამ ბევრია. იქნებ გადაიწონოს, ან ეს დაწყევლილი 17 პროცენტი. ხშირად ხდება, როცა ხელისუფლება ინტეგრაციის საკითხის მოგვარების მომხრეა. ოპოზიცია კატეგორიულ უარზეა. მერე ადგილებს იცვლიან და იგივე რიტორიკა. ახლა გუშინდელი ოპოზიცია ხელისუფლებაში ამბობს, რომ საჭიროა. და ვინც გუშინ ამბობდა, რომ ეს აუცილებელია, ახლა ამბობენ, რომ ეს არ არის საჭირო. ეს არის ის მნიშვნელოვანი თავისებურებები , რომლებიც, ვფიქრობ, უნდა ვიცოდეთ.
ინალ ხაშიგი: სერგეი, ახლა სხვა ასპექტზე მინდა ვისაუბრო. ჩვენი პოლიტიკოსების რიტორიკაში ხშირად ისმის თეზისი საკავშირო სახელმწიფოს შესახებ. უფრო მეტიც, გააქტიურდა ბოლო 2,5 წლის განმავლობაში, როდესაც დაიწყო ძლიერი გეოპოლიტიკური ცვლილებები უკრაინასთან დაკავშირებული და ა.შ. ეს თეზისი არსებობს. მაგრამ, ზოგადად, შემდგომი განვითარება არ არის. პერიოდულად ვისმენდით ამ თეზისს რუსი პოლიტიკოსებისგანაც. ის ადრეც არსებობდა, რომ საკავშირო სახელმწიფოში გაერთიანდეს აფხაზეთი, სამხრეთ ოსეთი და ა.შ. მაგრამ ეს იყო, ალბათ, უკრაინის მოვლენებამდე. ახლა ეს ასე არ არის. რამდენად არსებობს ეს იდეა, მაგალითად, კრემლის კაბინეტებში ? იმ პოლიტიკურ ბომონდში ვინ ფიქრობს ასეთი პროექტების შექმნის პერსპექტივაზე.
სერგეი მარკედონოვი: მე ვეთანხმები თეზისს, რომ უკრაინის ვითარება, უკრაინის სამხედრ-პოლიტიკური კრიზისის გადაზრდა სპეციალურ სამხედრო ოპერაციაში, მე არ ვფიქრობ რომ ეს 2022 წელს დაიწყო. ვითარება ბევრად უფრო ადრინდელია. არც 2014 წლის აპრილი, როცა ე.წ АТО ( შეიარაღებული კონფლიქტი დონბასში) გამოაცხადეს უკრაინელებმა დონბასში, ევრომაიდანის მოვლენები, ეს სისტემური ამბავია, კრიზისი გადაზრდილი სპეციალურ სამხედრო ოპერაციაში. ამან ძალიან ბევრ რამეზე იმოქმედა.
მე გავამახვილებდი ყურადღებას, რომ რუსული და დასავლური პოლიტიკაც უფრო ჰოლისტიკური გახდა. თუ შეიძლება ასე იქვას. ნაკლებად ითვალისწინებს ნიუანსებს. ადრე დასავლეთთან ასეთი მექანიზმი გვქონდა, დავარქვათ კონკურენტული თანამშრომლობა. აფხაზეთის საკითხზე ვერ ვთანხმდებოდით.
უფრო მეტიც, ამერიკის კონგრესმა 2011 წელს, რესპუბლიკელების და დემოკრატების ორპარტიული გადაწყვეტილებით, აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი ოკუპირებულ ტერიტორიებად ცნო. აქ არ იყო თანხმობა. მაგრამ, ვთქვათ, ყარაბაღის კონფლიქტის მოგვარების საკითხზე ეუთოს მინსკის ჯგუფი მუშაობდა, მიუხედავად 2008 და 2014 წლებისა. მუშაობდა და ზოგადად, იყო მიდგომები.
ახლა დასავლელებს უკვე ავიწყდებათ, რომ, მაგალითად, სამმხრივ განცხადებას, რომელიც 2020 წლის 9 ნოემბერს გაკეთდა, მხარი დაუჭირეს, მათ შორის დასავლეთის ქვეყნებმა. ახლა ეს ჰგავს არა სამეცნიერო ფანტასტიკას, მაგრამ როდესაც ბრიუსელის ფორმატის მოლაპარაკებები დაიწყო ყარაბაღის მოვლენების დარეგულირების შესახებ, მაკრონიც და მიშელიც ურეკავდნენ პუტინს და ცდილობდნენ რუსეთის ჩართვას ამ ფორმატში.
დღეს, მოგეხსენებათ, ასეთი შერჩევითი კონკურენტული პარტნიორობა აღარ არსებობს. არსებობს საფრთხის გაგება. მათი თქმით, რუსეთი ევროპისთვის საფრთხეს წარმოადგენს. ჩვენ ვამბობთ, რომ დასავლეთი საფრთხეს წარმოადგენს რუსეთის სტრატეგიისთვის, რუსული ეგზისტენციალური არსებობისთვის.
რუსეთისთვის სტრატეგიული მარცხის მიყენების სურვილი უბრალოდ ღია გამოწვევაა და მოსკოვი ამას ყველანაირად ეწინააღმდეგება. ამიტომ, ბევრი რამის აღქმა დაიწყო, ალბათ, უფრო დიდი ემოციით, უფრო დიდი ეჭვით. თუ ადრე ისინი ცდილობდნენ ამ ნიუანსებში ჩაღრმავებას, ახლა, ალბათ, ნაკლებად ჩაუღრმავდებიან მათ. ეს არ არის კარგი, ეს არ არის ცუდი. ეს არ არის ის, რომ ახლა მზად ვარ რამეს, ან ვინმეს, რაიმე დავაბრალო. ეს რეალობაა, დიახ, ამის მიხედვით უნდა იმოქმედო, უნდა იმუშაო. დიახ, აქ ამ ემოციების ხარისხი უფრო დიდია, უფრო მაღალია. რაც შეეხება საკავშირო სახელმწიფოს, აქ ბევრი რამ არის დამოკიდებული არა მხოლოდ მოსკოვზე. ჩვენი საკავშირო სახელმწიფო არის რუსეთისა და ბელარუსის საკავშირო სახელმწიფო.
პერიოდულად ამ პლატფორმის გაფართოების საკითხი განიხილებოდა. აქ ისევ გამახსენდა მოლდოვა 2000 წელს, მაშინ ვლადიმერ ვორონინი მოვიდა ხელისუფლებაში და ღიად თქვეს, რომ მოლდოვა მესამე ქვეყანა გახდებოდა. ეს ახლა ძალიან შორს არის რეალობისგან. 20 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში, ძალიან ბევრი რამ შეიცვალა. აქ, ბოლოს და ბოლოს, ბევრი რამ არის დამოკიდებული ბელარუსის ხელმძღვანელობაზე. თუ ბელარუსზე ვსაუბრობთ, რა თქმა უნდა, არა მხოლოდ დსთ-ს, არამედ კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციის ქვეყნებს შორისაც კი, ბელარუსი ალბათ ყველაზე პრორუსულად მოიქცა. ტერიტორიაც უზრუნველყვეს, მათ შორის სამხედრო ინფრასტრუქტურისთვის, საგარეო პოლიტიკური ვექტორში რუსეთის მხარდაჭერია და რუსეთთან ერთად ბელარუსისთვისაც დაწესებულია სანქციები. ესეც ერთგვარი იდენტობის განტკიცებაა უარყოფით საფუძველზე. სანქციებსაც ერთობლივად აწესებენ.შეიძლება მართლაც გაჩნდეს იდეა, რომ რუსეთი და ბელარუსი უფრო დაახლოვდნენ, უფრო ახლოს არიან, ვიდრე ოდესმე და ახლა შეიძლება გაიხსნას შესაძლებლობათა ფანჯარა აფხაზეთისთვის და სამხრეთ ოსეთისთვის. მაგრამ მინსკი არ ჩქარობს.
დიახ, ჩვენ ვიცით ალექსანდრე ლუკაშენკოს ასეთი ძალიან მოწესრიგებული ტაქტიკა. თუმცა მისი ურთიერთობა აფხაზეთთან სერიოზულად გაუმჯობესდა. ადრე ასე არ იყო. შემისწორე თუ ვცდები. მაგრამ ის, რომ პირადად ჩამოვიდა აფხაზეთში და არა რაიმე საპარლამენტო დელეგაცია გაგზავნა, ეს ასე არ იყო.
ასევე აფხაზეთის წარმომადგენლებიც. როგორც ვიცი, ასლან ბჟანიაც იყო მინსკში. მაგრამ, მიუხედავად ამისა, აქ არის ბოლო, ასე ვთქვათ, აბზაცი, რომელმაც ამ საკითხს უნდა დაუსვას წერტილი. ის არ აწერს ხელს და და ინარჩუნებს გარკვეული სივრცეს მანევრირებისთვის. ზოგადად, რა თქმა უნდა, ეს არის უმაღლესი კლასის პოლიტიკური ბალანსირების აქტი, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, კეთდება. რატომ ისევ? აქ არის საკმაოდ პრაგმატული მიზეზებიც. როდესაც ის აფხაზეთში ჩავიდა, მან მაშინვე განაცხადა, რომ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ის საქართველოსთან არ მეგობრობს. ეს მაშინვე აღნიშნა.
ჯერ ერთი, საქართველო არის მნიშვნელოვანი პარტნიორი ვაჭრობის მიმართულებით, იქ იგზავნება ბელარუსული პროდუქცია. ეს არის გარკვეული ბიზნესი და ა.შ. არაფერი პირადული აქ. მანევრირების ადგილის შენარჩუნების სურვილი, კაპიტალის ნაწილის გაზრდა და ა.შ. მაგრამ თავად იდეა საკავშირო სახელმწიფოსი და არა როგორც სახელმწიფო, როგორც საბჭოთა კავშირი იყო სახელმწიფო, არამედ უფრო მეტად , კონფედერაციული წყობა. როგორც ვიცი ეს იდეა აფხაზეთში პოპულარულია, ამ იდეაზე საუბრობენ.
რა თქმა უნდა, არიან ისეთებიც, ვინც ამბობს რომ სუვერენიტეტს არ დათმობს, რომ ისინი ამისთვის არ იბრძოდნენ და ა.შ. მაგრამ ხაზგასმით აღვნიშნავ, რომ ისინიც კი, ვინც ასეთი, პირობითად, ნაციონალურ-პატრიოტული პოზიციიდან საუბრობენ, ისინიც არ ამბობენ, რომ რუსული ვექტორი არ სჭირდებათ. ვიმეორებ, აქ არ არის ბრძოლა გეოპოლიტიკურ ვექტორებს შორის. კარგი, შესაძლოა ხუთ წლის შემდეგ იყოს. თუ იქნება ვისაუბრებთ. მანამდე ვხედავ, რომ არის მცდელობა, ასე ვთქვათ, რუსეთის ვექტორისთვის კონკურენციის. თუნდაც, იგივე ოპოზიციური ჯგუფებიც მხარს უჭერენ და მოწოდებებიც არის, რომ ხმა მიეცათ მოქმედი პრეზიდენტისთვის. მე აქ რამე ანტირუსულს ვერ ვხედავ.
ინალ ხაშიგი: რაც შეეხება პოსტსაბჭოთა სივრცის ამ თემას, ბუნებრივია, ძალიან გვაღელვებს. იქ ლუკაშენკომ აღნიშნა, რომ მას საქართველოსთან შესანიშნავი ურთიერთობა აქვს. ანუ იქაც უხილავად ავლებს წითელი ხაზებს, რომ კი, აქვს სავაჭრო და კულტურულ ურთიერთობები აფხაზეთთან, მაგრამ, რაც შეეხება აღიარებას, ნათლად აჩვენა, რომ ჯერ არ უნდა ველოდოთ ამას.
ამასთანავე საქართველოსთან ურთიერთობა, გვაფიქრებს მოსკოვთან დაახლობის ნაწილში. ურთიერთობების გაუმჯობესების ვექტორი აშკარაა განსაკუთრებით ბოლო ორი-სამი წელი და ახლა, როდესაც თბილისი პოზიციონირებს, როგორც ნეიტრალური ქვეყანა, იმ პრობლემის მიმართ, რომელიც ახლა არის რუსეთსა და დასავლეთს, უკრაინას შორის, რამდენადაც ეს შესაძლებელია. აფხაზურ საზოგადოებაში ჩნდება კითხვები. მოსკოვსადა თბილისს შორის ყველაფერი კარგად არის და ყოველთვის არის ეჭვი, რომ ჩვენს ზურგს უკან შეიძლება იყოს მოლაპარაკებები. მითუმეტეს ჩვენი პოზიცია გახდა ნაკლებად აქტიური მოლაპარაკებების პროცესში. ჟენევის ფორმატი საერთოდ, ის ისედაც დუნედ მიედინებოდა და ახლა ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, თითქოს ხელისუფლება თავადაც ცდილობს დააკონსერვოს ეს პროცესი და, ბუნებრივია, რაღაც საეჭვო აზრები ჩნდება, ჩვენ პატარა საზოგადოება ვართ, ჩნდება საეჭვო აზრები. ახლა კი, თბილისის კონტექსტში, კანონი აგენტების შესახებ პირველი მოსმენით მიიღეს. ამას სხვანაირად უწოდებენ, მაგრამ არსს არ ცვლის. კანონი უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ. ძალიან დრამატულად ვითარდება.
და ეს არ არის მოულოდნელი ქართული ოცნებისთვის და კონკრეტულად ივანიშვილისთვის. საერთოდ, ეს ყველაფერი უცნაურია. შემოდგომაზე საპარლამენტო არჩევნებია, ოპოზიცია კი დაქუცმაცებულია. ხელისუფლებაში ყოფნა გახანგრძილვდება, შესაძლოა კიდევ უფრო მეტი ფუნქციონალით. საპარლამენტო უმრავლესობა და ა.შ. თითქოს ყველაფერი გარკვეული იყო.ახლა კი არის მიტინგები, უზარმაზარი საპროტესტო აქციები და არც ისე გასაგებია რატომ.
ბევრ ქართველ ექსპერტს ვიცნობ და თვითონაც გაკვირვებული არიან. ამ კანონპროექტის ამოქმედების მოტივაციით.ახლა პირველი მოსმენით, აპრილის ბოლოს მეორე მოსმენით და მაისის შუა რიცხვებში მესამე მოსმენით. სიტუაციის ასეთი გაჭიანურებული დესტაბილიზაცია პრაქტიკულად გარანტირებულია. აქციები იმართება და მეც ვფიქრობ, რატომ? ბევრს საუბარობენ კულუარებში, სადაც ნახსენებია კონფედერაციაც.
და სხვათა შორის, ცოტა ხნის წინ გავიგეთ, როდესაც პარლამენტის თავმჯდომარის მოადგილე, ვოლსკი, ქართველი წარმოშობის რუს ბიზნესმეს შეხვდა. სადაც ითქვა, რომ რაღაც კონსულტაციები, რაღაც მოლაპარაკებები მიდის და ა.შ. ნახსენები იყო კონფედერაციის შესახებაც.
არის ძალიან ბევრი კომპონენტი, პირდაპირი მინიშნება, რომლიც ცხადყოფს, რომ, პრინციპში, საქართველოს ამჟამინდელი ხელისუფლება და „ქართული ოცნება“ რაღაცნაირად დაკავშირებულია ამასთან. ყველა ეს პრობლემა, დაკავშირებულია იმასთან, რომ რაღაცას დაპირდნენ აფხაზეთთან დაკავშირებით. ეს ჩემი აზრია.
სერგეი მარკედონოვი: ეს არა მხოლოდ შენი აზრია. ცოტა შორიდან დავიწყებ, მერე გადავალ ამ ქართულ პრობლემათა ბლოკზე. გუშინ სიტყვით გამოვედი აფხაზეთის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. იწყება ერთობლივი პროექტი აფხაზეთის სახელმწიფო უნივერსიტეტსა და მოსკოვის საერთაშორისო ურთიერთობების სახელმწიფო ინსტიტუტს შორის.
მალე, იმედი მაქვს, ჩვენი რექტორი ანატოლი ტორკუნოვიც ჩამოვა. დღეს მისი მიმართვაც უნდა ჩაიწეროს ამ თემაზე . დარბაზი სავსე იყო. ლექციას აფხაზეთის ხელმძღვანელობის უმეტესობა ესწრებოდა, ასევე სტუდენტებით სავსე იყო დარბაზი.
ერთმა გოგონამ დაახლოებით იგივე კითხვა დასვა, როგორც ჩამოაყალიბე ახლა. არა ისე დეტალურად, რა თქმა უნდა, ძალიან მოკლედ. მისი თქმით, თუ რუსეთი და საქართველო შერიგდებიან ან იქნება თანამშრომლობის გაზრდის პროცესი, ცუდი იქნება თუ არა აფხაზეთისთვის? ასე იკითხა მან. მე ვუთხარი, რომ, თუ ვინმე შერიგდება, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ცუდი იყოს. თუ რუსეთმა და საქართველომ რაიმე საერთო ენა გამონახეს, არ მგონია, რომ აფხაზეთი წაგებულთა შორის აღმოჩნდეს. ჩვენ როგორმე უნდა გამოვიდეთ ამისგან, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ვშიშობ, ვერ მივაღწევთ რაიმე სახის შერიგებას უფრო ფართო მასშტაბით.
მაგრამ არსებობს რამდენიმე მნიშვნელოვანი თეზისი, რომელიც თქვენ ახსენეთ. პირველი, შეგეკამათებით, რომ ყველაფერი კარგადაა მოსკოვსა და თბილისს შორის
თბილისსა და მოსკოვს აქვთ ნორმალიზების პროცესი, რომელიც ნამდვილად დაიწყო „ქართული ოცნების“ მოსვლასთან ერთად. და არც გუშინ და არც დღეს. მას შემდეგ, რაც ივანიშვილმა და სხვადასხვა ოპოზიციური ძალების გაერთიანებამ 2012 წელს არჩევნები მოიგო, შეავიწროვა ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა, ურთიერთობების ნორმალიზება დაიწყო. ამის შესახებ ქართული მხარე წითელი ხაზებით საუბრობდა. წითელი ხაზები არსებობობდა. ქართული მხრიდან ეს იყო აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის სტატუსი, რუსული მხრიდან-ნატო.
ესეც ასევე არის ის, რაც, ზოგადად, რუსეთს არ აწყობს. შეუძლებელია იმის თქმა, რომ ეს პროცესი წრფივად მიმდინარეობს. შეგიძლიათ გაიხსენოთ 2019 წლის მოვლენები, ე. წ. გავრილოვის ღამე. რა არის არსებული ვითარების საშიშროება? ის, რომ არსებობს ოპოზიციური განწყობები. საქართველო საერთოდ მეამბოხე ქვეყანაა. თუ პოსტსაბჭოთა საქართველოზე ვსაუბრობთ, ის ზოგადად მიტინგებით დაიწყო. შეგიძლიათ გავიხსენოთ 1989 წლის 9 აპრილი და ა.შ. მთელი ეს მიტინგები ჯერ გამსახურდიასთვის, მერე მისი დამხობისთვის, მერე შევარდნაძისთვის, შევარდნაძის წინააღმდეგ. საქართველოს შიგნითაც კი იყო სამოქალაქო ომი.
საზოგადოება ძალიან პოლარიზებულია. 22 აპრილი მსოფლიო პროლეტარიატის ლიდერის დაბადების დღეა. ერთხელ ვლადიმირ ლენინმა თქვა, რომ მთავარია არა ზოგადად რიცხობრივი უპირატესობა, არამედ რიცხობრივი უპირატესობა დედაქალაქებში. დედაქალაქებში ძირითადად ახალგაზრდები აპროტესტებენ. ახალგაზრდები, რომლებიც შესაძლოა არც ასოცირდებიან ნაციონალურ მოძრაობასთან. ეს ახალი თაობაა, შეიძლება მოგვწონდეს, შეიძლება არ მოგვწონდეს, მაგრამ ეს არის პოსტსაბჭოთა თაობა, რომელსაც საბჭოთა კავშირთან კავშირი არ აქვს.
იმიტომ, რომ უფროსი თაობა, როცა თბილისში ჩავდიოდი, ყოველთვის იყო, ტაქსის მძღოლი მიამბობდა, რომ მსახურობდა მოსკოვის ოლქში და რუსი შეყვარებული ჰყავდა. ეს არის თითქმის ათიდან ცხრა შემთხვევა. ამბობდნენ, მაგრები ხართ ბიჭებო. რა თქმა უნდა, კარგი იქნებოდა აფხაზეთის გადმოცემა, მაგრამ ზოგადად ყველაფერი მშვენივრადაა. ასე აღარ ფიქრობს ახალი თაობა. შეიძლება ითქვას, რომ მათ ტვინი გამოურეცხეს. ეს ნაწილობრივ სიმართლეა.
ინალ ხაშიგი: და რუსულადაც პრაქტიკულად არ საუბრობენ.
სერგეი მარკედონოვი: აბსოლუტურად მართალია. ისინი არ იცნობენ რუსეთს. ვიღაც გივი იქ, რომელსაც 20 წლის წინ დავყავდი, სადღაც მსახურბდა, მაგალითად აბრამცევოში, იმას იხსენებს. ახლა ამათთვის ეს აბრამცევო გაუგებარია.
რამდენიმე წლის წინ იყო გორჩაკოვის ფონდის მიერ რუსულ-ქართული დიალოგის პროგრამა. მე თვითონ ვნახე ქართველი ახალგაზრდები, რომლებსაც მეტროში ჩასვლის ეშინოდათ. რატომღაც სჯეროდათ, რომ მოსკოვში მაშინვე სცემდნენ, რომ დანებით დადის რაღაც ბანდები, არ ვიცი რა, მაგრამ მეტროში ჩასვლისას გარკვეული შიში იყო. შემდეგ აღმოჩნდა, რომ კარგია. გამოდის, რომ გვაქვს კარგი საზოგადოებრივი ტრანსპორტი, ინფრასტრუქტურა და ეს ზოგადად ყველაფერი კარგია. და ვინც სუზდალში წაიყვანეს, მათ თავიდან აღმოაჩინეს რუსეთი. ზოგადად, იმის გათვალისწინებით, რომ არსებობს გარკვეული ვექტორი, მოცემულობა და გარკვეული საინფორმაციო სივრცე, რუსეთი აღიქმება საკმაოდ უარყოფით კონტექსტში. კანონი, რომელიც თქვენ ახსენეთ, კანონი უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ, ეს ხომ არ არის რუსული კანონის ასლი. თუ ზუსტად ვიტყვით ჩვენთან ამბობენ, ჩვენ მიდრეკილნი ვართ ამერიკულისკენ, რომ ეს არის FARA. Foreign Agent Registration Act 1938 წლის, რომ ეს არის-არა.
2018 წელს ავსტრალიას ჰქონდა კანონი სახელწოდებით Foreign Influence Transparency Scheme საგარეო გავლენის გამჭვირვალობის სქემა. კომპანია ან არასამთავრობო ორგანიზაცია, რომელიც იღებს გარკვეულ უცხოურ დაფინანსებას, უნდა დარეგისტრირდეს. ეს არ ნიშნავს პოლიტიკურ სტიგმატიზაციას, ან იმას, რომ მტრები არიან, მაგრამ წყაროების ჩვენება ვალდებულებაა. გახსენი ჯიბე, რატომ აკეთებ ამას? პოლიტიკური ზრახვები გაქვთ თუ საჯარო სფეროში, ჰუმანიტარულ სფეროში? გვაჩვენე. რატომ აკეთებს ამას „ქართული ოცნება?“ ლოგიკურია თუ არა?
უნდა გავითვალისწინოთ თავად ივანიშვილის ლოგიკა. ივანიშვილს, რომელიც სააკაშვილს მთელი თვე, ბოდიში, მთელი ერთი წელი ებრძოდა და ჰქონდა ყველანაირი სირთულე. ივანიშვილს ჰქონდა დაფინანსების საკუთარი წყარო, ის მოვიდა ხელისუფლებაში და დიდად არ იყო დამოკიდებული სახელმწიფო დაფინანსების წყაროებზე. თითქოს საპირისპირო ტყავში იყო. მისთვის საქართველოს მოქალაქეობის ჩამორთმევაც კი სურდათ. მას სურს, როგორც წარმომიდგენია, ასეთი ბიზნესმენის ლოგიკის მიხედვით , გააუქმოს კონკურენცია, შექმნას სივრცის მონოპოლიზაცია, შექმნას კარტელური შეთქმულება.
ის ადამიანები, რომლებიც იღებენ დასავლურ დაფინანსებას, მსაყვედურობენ, მაკრიტიკებენ. ამიტომ ვითხოვ გამოაშკარავოთ ვინ ხართ, რა ხართ, აჩვენეთ რა გაქვთ და ა.შ. იმ იმედით, რომ ეს იმუშავებს. ასევე , „ქართულ ოცნებას“ აქვს, ასე ვთქვათ, იდეოლოგია, როგორც ამბობენ, რომ აქ ჩვენ ვართ უბრალო ხალხისთვის, ეს საცოდავი ახალგაზრდობა, უხეშად რომ ვთქვათ, ქალაქური, მაგრამ აქ ჩვენ, ყველასთვის ვართ, იმათთვის, ვისაც სიმინდი მოჰყავს, იმათთვისაც ვინც ივანიშვილის მშობლიურ ჭიათურის რაიონში, მაღაროში მუშაობს, რომ ჩვენ ნამდვილი საქართველოსთვის ვართ.
მე არ ვიტყვი, რომ მოსკოვთან ურთიერთობაში ყველაფერი კარგად არის, რადგან ნატო ან ევროპული პრიორიტეტები ოფიციალურად არ მოხსნილა . მეტიც, ვიტყვი, რომ ეს მეორე მცდელობა იყო კანონპროექტის წარდგენისა. პირველი იყო შარშან. სხვათა შორის, პირველი „ქართულმა ოცნებამ“ არ შეიტანა . არის ისეთი მოძრაობა, „ხალხის ძალა“, ის ჩამოშორდა „ქართულ ოცნებას“. ესენი იგივე „მეოცნებეები“ არიან, მაგრამ მათ შეეძლოთ უფრო მეტი. მაგალითად, მათ შეეძლოთ გაეკრიტიკებინათ აშშ-ს ელჩი, ვთქვათ, ივანიშვილს და მის გარემოცვას არ შეეძლო ამის გაკეთება. არ უნდოდა.
მათ არ შეეძლოთ უფრო მეტად გაეკრიტიკებინათ დასავლეთი, შემოიტანეს ეს პროექტი, მერე დაბლოკეს. პირველი მოსმენით გავიდა, შემდეგ აქციები იყო და გაიწვიეს. შემდეგ, მინდა გავამახვილო თქვენი ყურადღება, დეკემბერში ევროკავშირი იღებს გადაწყვეტილებას საქართველოსთვის კანდიდატის სტატუსის მინიჭებასსთან დაკავშირებით. ჩვენ ვიცით, რომ ევროკავშირისთვის შეცდომების აღიარება არ არის საუკეთესო თვისება. ასეთ დემოკრატიაზე საუბრობს ცნობილი ბრიტანელი პოლიტოლოგი რიჩარდ საკვა. როგორც იყო სამეცნიერო კომუნიზმი, ასე სამეცნიერო დემოკრატია აქვთ დასავლეთის ქვეყნებსა და ევროკავშირს.
აღიარება რომ შეცდომა დაუშვეს, შემდეგ გამოდის რომ რუსეთი სარგებელს იღებს და ეს არ შეიძლება. მე ვამბობდი, ეს არის მათი ჰოლისტიკური ბუნება, რომელიც უფრო იმატებს. და რომ დაიჭირეს ეს „დრაივი“, რომ ჩვენ უკვე გვაქვს კანდიდატის სტატუსი, უკვე წინ მივდივართ. ვეცადოთ, პირველ რიგში, შიდა პრობლემა მოვაგვაროთ.
რადგან, კანონი უცხოური გავლენის შესახებ, იმიტომ კი არ არის, რომ ივანიშვილს და მის მომხრეებს ძალიან უყვართ რუსეთი. არა. ისინი წყვეტენ საკუთარ ამოცანებს – ხელისუფლებაში ყოფნის გახანგრძლივების ამოცანას, ოპოზიციის მინიმუმამდე დაყვანის, მისი დისკრედიტაციის, იმის დემონსტრირებას, რომ ოპოზიცია არაფერია დასავლეთის მხარდაჭერის გარეშე. ფაქტობრივად, მის უკან არავინ დგას და არაფერი დგას, მხარს არავინ უჭერს.
აი, ეს არის ამოცანების ნაკრები. მაგრამ შემდეგ, ვთქვათ ერთი ვარიანტი, რომ საპროტესტო აქტივობა ქრება. საინტერესოა, რომ თბილისში მომიტინგეები და კრიტიკოსები ხშირად საერთოდ არ არიან კავშირში „ნაციონალურ მოძრაობასთან“.
უბრალოდ ახალი თაობაა. და ის ასეთია. მაგრამ ადამიანები, რომლებიც სიტუაციას ოდნავ განსხვავებულად ხედავენ. და, სხვათა შორის, საინტერესო იყო ორიოდე დღის წინ პარტია „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის და ყოფილი პრემიერ-მინისტრის, ირაკლი ღარიბაშვილის მიმართვა, რომელმაც თქვა, რომ ახალგაზრდები, ასე ვთქვათ, გულწრფელები არიან. ჩვენ გვესმის ეს უკმაყოფილება. მაგრამ ეს პარტიები ყველა პროფესიონალია, კოლექტიური სააკაშვილი, ასე ვთქვათ და ამ შემთხვევაში უკვე ხელკეტები. ასე ღიად არ უთქვამს, მაგრამ მიანიშნა, რომ თუ კანონი დაარღვიე, ამ ყველაფერს პოლიტიზირებით, ანგარიშსწორება იქნება. ასეთი გამჭვირვალე მინიშნება გაკეთდა. რაღაცნაირად გაყოფის მცდელობა.
მაგრამ, ვიმეორებ, შესაძლებელია, ნორმალიზების პირველ ტალღას თუ გადავხედავთ, ბორჯომი, ღვინო, ციტრუსები დაუშვეს რუსულ ბაზარზე, ჩვენი ტურისტები ჩავიდნენ , იყო საჰაერო მიმოსვლა და ყველაფერი თითქოს კარგად მიდიოდა. რა მოჰყვა გავრილოვის ღამეს?
ოპოზიციამ დაიწყო საუბარი , რომ ხელისუფლება პრორუსულია. ხელისუფლებამ თქვა, რომ ჩვენ რეალურად პატრიოტები ვართ, თავს უფლება მისცა გაეკეთებინა რუსოფობიური განცხადებები. ყველაფერი უკან დაბრუნდა. საჰაერო მიმოსვლა გაუქმდა, მაგრამ ახლა ისევ აღდგა. გასულ წელს საქართველო არამეგობრული ქვეყნების სიიდან ამოიღეს. საქართველომ დაიწყო საუბარი , რომ არ იყო მზად რუსეთის წინააღმდეგ ყველა სანქციების მხარდასაჭერად, რომ არ სურდა მეორე ფრონტის გახსნა და ა.შ.
მაგრამ ნებისმიერ შემთხვევაში, ვიმეორებ, ეს გაზომვა არასწორხაზოვანია. რადგან შემდგომი კითხვები ჩნდება. თქვენ ბატონებო, ნატოსთან და ევროკავშირთან ხართ? რაც შეეხება ნეიტრალიტეტის კონცეფციას? დარწმუნებული არ ვარ, რომ ამ საკითხების გადაწყვეტის გარეშე ისინი აფხაზეთთან მიახლოებას დაიწყებენ , რადგან ეს სულ მცირე უგუნურება იქნებოდა. ასევე გაუგებარია, როგორია საქართველო, როგორ ხაზს გაატარებს უსაფრთხოებასა და საგარეო პოლიტიკის შესახებ.
და ჩვენ ვეტყვით, რომ წაიღეთ აფხაზეთი? ჩვენ მასში ჩავდეთ ინვესტიცია, გავაძლიერეთ, განვავითარეთ. ახლა კი აღარ არის საჭირო. გამოდის რომ ჩვენ, იქაც ვერ მივაღწევთ პრივილეგიებს და აქაც, სადაც ხალხმა უკვე ირწმუნა, ჩამოვიშორებთ. ამიტომ არ მგონია, რომ ასეთი სახის განვითარებას რამე საფუძველი ჰქონდეს. შესაძლოა, თუ ჩვენი ქვეყნის პირველი პირის, პუტინის ციტატას მოვიყვანთ, ის ამბობდა, რომ თუ აფხაზი და ქართველი ლიდერები ოდესმე შეთანხმდებიან რაიმე ვარიანტზე, მაშინ შესაძლოა.
ახლა, თუ ყირიმის საკითხი მოსკოვის მხრიდან დაიხურა, ეს თემა საჯარო სივრცეში აღარ არის და არ განიხილება, აქვარიაციები შემოთავაზებულია. მაგრამ ამისთვის საჭიროა, მინიმუმ, ქართული მხარის სურვილი ესაუბროს აფხაზებსა და ოსებს, არა როგორც მოსკოვს დაქვემდებარებულ თოჯინებს, არა როგორც ოკუპირებულ დაქვემდებურებულ პირებს, არამედ რეალურ პარტნიორებს მოლაპარაკებებში. ეს ერთი. მეორეც, სერიოზული, ყოველ შემთხვევაში, კორექტირება მაინც საქართველოს საგარეო პოლიტიკაში და არა მხოლოდ ნორმალიზება. წითელი ხაზები გვაქვს. ასევე ამ საპარლამენტო ბრძოლას ჯერ კიდევ მოგება სჭირდება. ეს არის, ასე ვთქვათ, ფაზლი, რომელიც ბოლომდე არ არის დახურული.
ინალ ხაშიგი: კარგი, საქართველოდან გადავიდეთ უფრო ვრცელ თემაზე, სამხრეთ კავკასიის თემაზე. ასევე ეს დაიწყო არა ორი წლის წინ, არამედ უფრო ადრე. უკვე თითქმის ოთხი წელი გავიდა. ყარაბაღის მოვლენები, ყარაბაღის მეორე ომი. სურათი სამხრეთ კავკასიაში ამ პერიოდში ძალიან შეიცვალა. იქ სხვადასხვა მოთამაშეების, მათ შორის რუსეთის, გავლენის ხარისხმა მნიშვნელოვანი ცვლილება განიცადა. რუსი სამშვიდობო კონტიგენტი ახლა ყარაბაღის ტერიტორიიდან გადის, ერევანი ღიად, დასავლეთისკენ, ევროკავშირისკენ იღებს კურსს.
რამდენად აქტიურად აკრიტიკებენ რუსი სპიკერები, წამყვან ტელეარხებზე გამონათქვამების შერჩევის გარეშე, სომხეთის მთავრობას და მთელს ამ პოზიციას,
იგრძნობა, რომ ერევანთან ურთიერთობა ძალიან დაძაბულია. ასევე აზერბაიჯანშიც. მიუხედავად იმისა, რომ რუსეთთან თითქოს ყველაფერი კარგადაა, ცხადია, რომ მათთვის ზოგადად მეგობარი და პარტნიორი თურქეთია. სურათი ძალიან შეიცვალა სამხრეთ კავკასიაში. ყოველ შემთხვევაში აღმოსავლეთ ნაწილში.
რამდენად არის ეს ტენდენტია დასასრულისკენ, მორიგი ეტაპი და ახლა თითქოს ყველაფერი სტაბილურობისკენ მიდის ამ ძალთა ბალანსის მიხედვით, თურქეთის გავლენა, რუსეთის, ირანის გავლენები ცოტა შესუსტდა. ადრე თითქოს უფრო ძლიერი იყო. ევროკავშირმა ყარაბაღის ომის დასაწყისში ცოტა გადაინაცვლა, ახლა ის ცდილობს დაბრუნებას, არა? რამდენად შეიძლება შეიცვალოს ეს სურათი? თუ უკვე იწყება სიტუაცის დასტაბილურება?
სერგეი მარკედონოვი : ახლა ანალიზს არ დავიწყებ, მეფე ლეონის, ბაგრატის თუ თამარ მეფის დროიდან. გადავხედოთ ბოლო 30 წელს. და თუ გადავხედავთ 30-35 წლის წინ, გვიანი საბჭოთა პერიოდის ბოლო წლებიდან, შემდეგ, საბჭოთა კავშირის შემდეგ პერიოდს, ეს მუდმივი ტრანსფორმაციაა. თუ გადავხედავთ 90-იანებს, ვინ იყო მოსკოვისთვის მთავარი გამოწვევა. რა თქმა უნდა აზერბაიჯანი და არა საქართველო. ოდესღაც სწორედ საქართველოსთან ერთად განხორციელდა აფხაზეთის ბლოკადა. დიახ, ჩვენ ეს გვახსოვს. შემდეგ კი პოზიცია შეიცვალა, საქართველო ხდება რუსეთისთვის მთავარი პრობლემური მოთამაშე, იქამდე, რომ სამხედრო მოქმედებები… რაც წარმოუდგენელი იყო 1996 წელს, 2008 წელს მოხდა.
კიდევ ერთხელ, აქ არის რამდენიმე წინასწარმეტყველება, რომელიც ჩემს მეხსიერებაშიც რამდენჯერმე გაჟღერდა, როდესაც რუსული ჯარები ტოვებდნენ განჯას ამბობდნენ, რომ აზერბაიჯანი სამუდამოდ დაკარგულია რუსეთისთვის. აბა, რას აკეთებს ილჰამ ალიევი მოსკოვში, 22 აპრილს, როცა ამბობს, რომ რუსეთი ერთ-ერთი მთავარი ძალაა კავკასიაში? გასაგებია, აქ დიპლომატია და პოლიტკორექტულობაა, ტყუილად არ მუშაობდა ილჰამ ალიევი ერთ დროს მოსკოვის საერთაშორისო ურთიერთობების სახელმწიფო ინსტიტუტში. კარგი დიპლომატია. შემდეგ ავიღოთ საქართველო, 2006 წელი, ჯარების გაყვანა ახალქალაქიდან, რუსული ჯარების ჯგუფის ფაქტიური ლიკვიდაცია ამიერკავკასიაში. რუსეთმა სამუდამოდ დატოვა საქართველო. და დღეს რაზე ვმსჯელობთ?
2008 წელს რუსეთი ნაკლები გახდა თუ მეტი საქართველოსთვის? ეს პარადოქსულია, არა? უნდა ვიფიქროთ ამაზე. რუსეთმა მნიშვნელოვნად შეასუსტა თავისი პოზიციები სომხეთში. და შეგვიძლია ვთქვათ, რომ 1989-91 წლებში, ალბათ, სომხეთი იყო თითქმის მთავარი თავის ტკივილი მოსკოვისთვის ყარაბაღის მოვლენების დროს. მთავარი გამაღიზიანებელი. 1997 წელს ხელი მოეწერა დიდ ხელშეკრულებას, რომელიც ზოგადად განსაზღვრავდა, დღემდე, ბოლო რამდენიმე წლამდე, განსაზღვრავდა კავკასიის სტრატეგიულ ლანდშაფტს. ამიტომ, რომ ვთქვათ, რომ ყველაფერი უცვლელია… დღეს ისევ შეგვიძლია ვთქვათ,რომ სომხეთი თითქმის მთავარი პარტნიორია, იმიტომ, რომ თქვენს მიერ ნახსენები განცხადებების რაოდენობით, სომხეთს დიდი ალბათობით უფრო მეტად გააკრიტიკებენ.
აზერბაიჯანს იქ ცოტას აკრიტიკებდნენ უკრაინასთან თანამშრომლობის გამო, ეს ასპექტი გააკრიტიკეს. საქართველო ახლა თითქოს გამოსულია კრიტიკული ველიდან. ის აღარ არის ისეთი, როგორიც იყო მინიმუმ სამი წლის წინ, სამი, ოთხი წლის წინ და ა.შ. მაგრამ ობიექტურობისთვის უნდა ითქვას, რომ სომეხი სპიკრებიც თავს უფლებას აძლევენ ისაუბრონ ბოლომდე არა დამოწმებულ საკითხებზე.
დღის წესრიგის ცვლილება ნამდვილად არის. რატომ ხდება ეს? აქ რამდენიმე ფაქტორია. ჯერ ერთი, ეს ნამდვილად არ არის ბოლომდე შეფასებული. გეოპოლიტიკაზე ვართ გადართული, მაგრამ თაობები იცვლება, ახალი ხალხი მოდის. ისევ და ისევ, ეს არც ცუდია, არც კარგი. რამდენი წლის იყო ფაშინიანი საბჭოთა კავშირის დაშლის დროს? 17 წლის. რამდენი წლის იყო არმენ გრიგორიანი, დასავლეთის მომხრე ერთ-ერთი მთავარი, დასავლეთის მიმართულების მომხრე – 11 წლის. დღევანდელი ერევნის მერი ორი წლის იყო საბჭოთა კავშირის დაშლის დროს. ეს ის ხალხია, რომელიც მოვლენებს ზოგადად სხვანაირად უყურებს, ყარაბაღს ცოტა სხვანაირად აღიქვამს. და როცა ამბობენ, რომ ეს ტვირთი არ უნდა ატარონ, სომხეთი უნდა იყოს არა ძველი, ისტორიული, ჩვენ ვსაუბრობდით ძველ დროზე . არა ტიგრან დიდის ან თუნდაც პირველი რესპუბლიკის, არამედ რაღაც რეალურზე. მე არ მესმის რას ნიშნავს რეალური, მაგრამ ისინი ამაზე საუბრობენ. მეორე, რა თქმა უნდა, არის ის, რომ რუსეთსა და დასავლეთს შორის ასეთი დაპირისპირების ბრძოლაში ხშირად ვკარგავთ გარკვეულ ნიუანსებს. თურქეთი პროდასავლურია თუ არა? როგორც ჩანს, დიახ, ბევრი თვალსაზრისით – ის ნატოს წევრი ქვეყანაა, ის არის შეერთებული შტატების მთავარი მოკავშირე, ერდოღანის სამ შვილიშვილს ამერიკული პასპორტი აქვს. ამასთანავე თურქეთი დამოუკიდებელ თამაშს თამაშობს. ეს ეხება არა მხოლოდ კავკასიას, არამედ ეხება სირიას, ლიბიას,
თურქეთის პოლიტიკა, რომელმაც თანდათან, ეტაპობრივად, დაიწყო ათათურქის პრინციპების გადახედვა, რომელიც ამბობდა, რომ ნებისმიერი ჩარევა ყოფილი ოსმალეთის ტერიტორიების საქმეებში არის ჩამორჩენილობა, არქაულის შენარჩუნება, ტვირთი. მაგრამ ახლა ისინი მზად არიან ატარონ ეს ტვირთი და ჩვენ ვხედავთ როგორ იცვლება ვითარება. თურქეთი ახლო აღმოსავლეთში 30 წლის წინ ძალა არ იყო, არც კი განიხილებოდა ახლო აღმოსავლეთის ფარგლებში, ზოგადად ლაპარაკობდნენ ახლო აღმოსავლეთზე და ა.შ.
თურქეთი კავკასიაში 30 წლის წინ, ეს უფრო სპეკულაციის დონეზე იყო. ახლა კი რეალურია. თურქეთი ხელს აწერს შუშას დეკლარაციას აზერბაიჯანთან 2021 წელს. თურქეთი გახდა პირველი არაპოსტსაბჭოთა რესპუბლიკა, რომელმაც აქ, პოსტსაბჭოთა სივრცეში, კავკასიაში ძალის პროვოცირება მოახდინა, როგორც რბილი, მძიმე ძალა, დიპლომატიური ძალა და ეკონომიკური ძალა. ავიღოთ საქართველოს დამოკიდებულება თურქეთზე – ინფრასტრუქტურული ობიექტები, ტრანსპორტი, ინვესტიციები და ა.შ, ეს ხომ ცოტა არ არის. ენერგეტიკა და ა.შ.
აზერბაიჯანის როლი, როგორც ერთგვარი საშუალო ძალის სახელმწიფოსი. მას აქვს პრეტენზია იყოს არა მხოლოდ მცირე ძალა, არამედ იყო ძალა, რომელიც ცდილობს გახდეს რეგიონული. როგორ იმუშავებს ეს ყველაფერი, ჯერ კიდევ საკითხავია, მაგრამ ეს პრეტენზიები არის. და რა თქმა უნდა მოთამაშეები. რა ვუწოდოთ ირანს? პრორუსული თუ პროდასავლური. ნამდვილად არა პროდასავლური. ასევე შეუძლებელია მას სრულად პრორუსული ვუწოდოთ. თქვენ თქვით, რომ მან სადღაც შეამცირა თავისი გავლენა. მაგრამ როდესაც მან სომხეთში, კაპანში საკონსულო გახსნა, ეს სულ ახლახან იყო, ეს უკვე ახალი დღის წესრიგის ფარგლებში მოხდა. ირანს ღიად ეშინია ამ პანთურქიზმის, როგორც ამბობენ, არა? და ისინი ძალიან აქტიურები არიან ამ დღის წესრიგის განხორციელებაში.
ახლო აღმოსავლეთის ზოგიერთ ქვეყანას არ სურს თურქეთის გაძლიერება. ეს ეხება ეგვიპტეს და ა.შ.ჩვენ ვხედავთ, რომ ქვეყნებს რომლებსაც 15 წლის წინ კავკასიის კონტექსტში ახსენებდნენ მხოლოდ ზრდილობისთვის, რომ კავკასიის რეგიონისთვის მეტი მნიშვნელობა მიეცათ.
დღეს, მაგალითად, ინდოეთი სომხეთის ყველაზე მნიშვნელოვანი პარტნიორია. და იარაღის თვალსაზრისითაც , ინდოეთი ავითარებს ამ ბაზარს, ესმის რა რომ თურქული ალიანსი ასევე ისლამაბადს მოკავშირეა და აუცილებელია რაიმე სახის კონტრზომების მიღება. ჩინეთი და საქართველო. საქართველოს მესამე პარტნიორი ჩინეთია, ქვეყანა, რომელმაც გააუქმა სავიზო შეზღუდვები. ერთიანი გზა ხომ კავკასიის გარეშე ვერ აშენდება. კავკასიის გარეშე არარეალურია.
ინალ ხაშიგი: აბრეშუმის დიდი გზა.
სერგეი მარკედონოვი: რა თქმა უნდა ჩინური დიპლომატია უფრო აქტიურია კავკასიის მიმართულებით. რა თქმა უნდა, არა ისე, როგორც ეს ხდება ცენტრალურ აზიაში, სადაც ჩინეთი უკვე მტკიცედ დამკვიდრდა, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ხუთი, ექვსი, ათი წლის წინ ჩინეთის გავლენა გაცილებით ნაკლები იყო.
კავკასია ასეთ საკმაოდ რთულ ფაზლად გადაიქცა. და, სხვათა შორის, რაც შეეხება დასავლეთს, მახსოვს, ბევრი ჩემი კოლეგა, ეთიკური მიზეზების გამო, არავისთან არ ვიკამათებ დაუსწრებლად, მაგრამ 2020 წელს, როცა ყარაბაღის მეორე ომის შემდეგ
რუსეთი და თურქეთი მთავარ ბენეფიციარებს გავდნენ. რუსეთი – შეთანხმება , თურქეთი- აზერბაიჯანის მხარდაჭერა, მონიტორინგის ცენტრი და ა.შ. ბევრი მაშინ ამბობდა, რომ ახლა მხოლოდ ევრაზიული ძალები გადაწყვეტენ ყველაფერს, დასავლეთის პოზიციები სუსტდება.
შეერთებული შტატები, რომელიც ცდილობს თავისკენ გადაწონოს სამშვიდობო პროცესის კუთხით, დემარკაციის საკითხები. დასავლეთი ცდილობს თავისი პოზიციების წამოწევას. ჩემი აზრით, კიდევ ერთხელ, იმიტომ არა, რომ ჩემი პასპორტი წითელია. ამას იმიტომ ვამბობ, რომ ვერ ვხედავ, როგორ შეიძლება დასავლეთი გახდეს სომხეთისთვის უფრო სანდო პარტნიორი, ვიდრე რუსეთი. იმიტომ, რომ, პირველ რიგში, ყველა ქვეყანა, ერევანი ამბობს, რომ ჩვენ არა მხოლოდ დასავლეთთან ვართ, ვიქნებით ინდოეთთან, მეტ-ნაკლებად ირანთან. ირანს არ სურს დასავლური გავლენები გაძლიერდეს.
ერევანი, რომელიც კონფლიქტების თავიდან აცილების სისტემის შექმნას ცდილობს, მაინც იზიდავს მათ. რადგან ევროპასთან ურთიერთობა, ევროპული კავშირების გაძლიერება მოიცავს საზღვარზე სადამკვირვებლო მისიას, მოლაპარაკების ფორმატს და ა.შ. რაც ირანისთვის პრობლემაა. არა მხოლოდ რუსეთისთვის. ინდოეთი აგვარებს საკითხებს პაკისტანთან დაკავშირებით. რაც შეეხება საფრანგეთს? ფრანგული კომპანია Total ხვალ აზერბაიჯანული ნავთობის ყიდვას შეწყვეტს?
და საბერძნეთი, რომელიც პარტნიორად არის მიჩნეული, შეეწინააღმდეგება თურქეთს და შეაჩერებს ნორმალიზების პროცესს, რომელიც მათ ძალიან აქტიურად დაიწყეს ერთი წლის წინ? ასევე არა. ზოგადი დასკვნა არის ის, რომ ჩვენ ვცხოვრობთ სიტუაციაში, როდესაც ფაზლი უფრო რთული გახდა. რუსეთისთვის ბევრი ახალი შესაძლებლობა და გამოწვევა გაჩნდა. ჩვენ ასევე ვხედავთ ცვლილებებს თავად რეგიონშიც და გარე მოთამაშეები გააქტიურდნენ. ეს მნიშვნელოვანი პუნქტია.
ინალ ხაშიგი:სწორედ ამ ფართო ინტერესის კონტექსტში და არა საჩვენებლად, მოთამაშეებისთვის, რომლებიც, ზოგადად, ადრე არ იყვნენ, მაგრამ ახლა აქტიურად ახორციელებენ თავიანთ ინტერესებს სამხრეთ კავკასიაში ცვალებადი, მკვეთრად ცვალებადი ვითარების კონტექსტში. რამდენად თვალსაჩინოა აფხაზეთის პერსპექტივა, რომ როგორმე მონაწილეობა მიიღოს ამ თანამშრომლობაში?
ახლა აფხაზეთი გამოიყურება, როგორც რაღაც მოწყვეტილი ელემენტი , ის უფრო რუსეთისკენაა, იქ მას აქვს საკუთარი ავტონომიური რუსულ-აფხაზური ურთიერთობები, მაგრამ, ზოგადად, ის გამოთიშულია სამხრეთ კავკასიის სივრციდან. მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი მოთამაშეა, რომლებსაც თითქოს არაფერი აქვთ საერთო რეგიონთან, მაგრამ უკვე იწყებენ შემოსვლას. ბევრი პერსპექტიული პროექტი, იდეა, ინტერესი და ა.შ. ახლა ბევრი რამ ძალიან იცვლება, მაგრამ აფხაზეთი აქ ჯერ არ ჩანს. არის ამაში რაიმე პერსპექტივა და იქნება თუ არა?
სერგეი მარკედონოვი: პირველ რიგში, მინდა გამოვყო პირველი თეზისი. არ მგონია, რომ ცვლილება ცვლილებებისთვის მნიშვნელოვანია, რადგან არის ცვლილების ერთგვარი ფეტიშიზაცია. ცხადია, რომ აბსოლუტური სტაბილურობა არ არსებობს. ის მხოლოდ სასაფლაოზეა. ადამიანი გარდაიცვალა და ყველაფერი სტაბილურია. თუ სულის შესახებ არგუმენტებზე ვისაუბრებთ, ესეც თეოლოგიურია. ნებისმიერ შემთხვევაში, გარკვეული ცვლილებები ყოველთვის ხდება.
მე არ მგონია, რომ ყველანაირი ცვლილება კარგია. ახლა თუ საუბრობთ, რომ აფხაზეთი ცოტა შორსაა გეოპოლიტიკური კონფლიქტების მარშრუტებისგან, მაშინ მადლობა ღმერთს. თუ ის ამ კონფლიქტების ყურადღების ცენტრში მოექცევა, მერე ნახავთ. და რამდენად კარგია ეს. თუმცა რაც შეეხება ეკონომიკურ საკითხებს, მე ვერ ვხედავ, გულწრფელად რომ ვთქვათ, რუსეთის გარდა სხვა ალტერნატიულ ვარიანტს. ასე მოხდა ისტორიულად. აი ამ სიტუაციაში.
ვიცი, რომ ზოგიერთი, განსაკუთრებით ახალგაზრდები, თურქეთის შესახებ საუბრობენ. თითქოს თურქეთი გვაღიარებს. მაგრამ თურქეთი, რომელიც ათწლეულების განმავლობაში ტურისტულ ბიზნესშია ჩართული, ამ თვალსაზრისით იქ კავშირები აქვს, საკუთარი ხელით შექმენის კონკურენტს? ბოლოს და ბოლოს, თუ ყველაფერი აღიარებულია, თუ, ასე ვთქვათ, ნაცრისფერ სქემებთან დაკავშირებული საკითხები სადმე წავა და ა.შ აფხაზეთს შეუძლია ქულების ჩაწერა, როგორც მნიშვნელოვან საკურორტო ჰაბს და ა.შ. არ ვარ დარწმუნებული, რომ თურქეთს ეს ნამდვილად სჭირდება.
რუსეთისთვის აფხაზეთი უაღრესად მნიშვნელოვანია გეოპოლიტიკური თვალსაზრისითაც, შავი ზღვა და ეკონომიკურადაც. ეს არის ნიშა, სადაც ადამიანებს შეუძლიათ დაისვენონ. ეს არის მნიშვნელოვანი კულტურული ნიშა. ეს არ არის მხოლოდ სიტყვები.
ამიტომ, ვფიქრობ, რომ ამ ვექტორს ალბათ ალტერნატივა არ აქვს და ერთადერთი პრობლემაა, ეს ვექტორი როგორ გავხადოთ, ვიმეორებ უალტერნატივო ვექტორი, როგორ გავხადოთ უფრო ეფექტური, მეტი შინაარსი მივცეთ, რომ რესპუბლიკა განვითარდეს.
საკვანძო სიტყვაა განვითარება, რომ აფხაზეთი არ დარჩეს ომის შედეგების გამუდმებით დაძლევის და ა.შ. სიტუაციაში, რომ იყოს გარკვეული იმპულსები და ეს იმპულსები მიეცეს, სხვადასხვა საზოგადოებაში სხვადასხვაა.
თუ აფხაზური საზოგადოება შეძლებს მოლაპარაკებას არა პრინციპით, ეს არ მინდა, ეს ნაძირალაა და მე არ დაველაპარაკები ამას, არამედ, ერთობლივი ძალისხმევით განავითარებენ რაიმე სახის კომპრომისს, რომლებიც მისაღები იქნება, როგორც თავად საზოგადოების, ასევე რუსეთისთვის. შემდეგ კი ვფიქრობ, რომ წინ წავალთ.
ინალ ხაშიგი: სამწუხაროდ ჩვენი დრო შეზღუდულია, განსაკუთრებით ჩვენი სტუმრის, დიდი მადლობა. შეგახსენებთ ჩვენი სტუმარი იყო, ცნობილი რუსი პოლიტოლოგი, ადამიანი, რომელმაც კარგად იცის აფხაზეთი, საერთოდ პოსტსაბჭოთა სივრცე სერგეი მარკედონოვი.
