ომი უკრაინაში: ვის რა პოზიციები აქვს ფრონტზე პუტინი-ზელენსკის შეხვედრამდე რამდენიმე დღით ადრე

რუსეთის პოზიციები უკრაინის ფრონტზე

მომდევნო კვირის განმავლობაში უკრაინაში ომის კონტექსტში მოვლენების საგანგებო განვითარებას ელიან. 10 მაისს კიევში ევროპელი ლიდერები – გერმანიის კანცლერი ფრიდრიხ მერცის, საფრანგეთის პრეზიდენტი ემანუელ მაკრონი და დიდი ბრიტანეთისა და პოლონეთის პრემიერ-მინისტრები, კირ სტარმერი და დონალდ ტუსკის ჩავიდნენ.

● მათ რუსეთს მიმართეს წინადადებით, 12 მაისიდან დამყარებულიყო „სრული უპირობო ცეცხლის შეწყვეტა ხმელეთზე, ჰაერში და ზღვაზე მინიმუმ 30 დღის განმავლობაში“.

● წინადადება უკვე მიიღო უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ. შეხვედრის მონაწილეებს ასევე ჰქონდათ წინასწარი სატელეფონო საუბარი აშშ-ის პრეზიდენტ დონალდ ტრამპთან.

● საპასუხოდ, პუტინმა 11 მაისის ღამე განცხადება გააკეთა, რომელშიც უკრაინას შესთავაზა 15 მაისს სტამბოლში პირდაპირი მოლაპარაკებების გამართვა წინაპირობების გარეშე ომის დასასრულებლად, „რათა აღმოიფხვრას კონფლიქტის ძირითადი მიზეზები და ისტორიული პერსპექტივიდან გრძელვადიანი, მდგრადი მშვიდობის დამყარებისკენ გადავიდეს“.

● პუტინს არ გაუკეთებია კომენტარი უშუალოდ უკრაინისა და ოთხი ევროპული ქვეყნის წინადადებაზე ცეცხლის შეწყვეტასთან დაკავშირებით. მანამდე კრემლის პრესმდივანმა დიმიტრი პესკოვმა განაცხადა, რომ რუსეთი მზად იქნება ცეცხლის შეწყვეტისთვის „ნიუანსების“ გათვალისწინებით.

● შემდეგ კი აშშ-დან ახალი ამბები მოვიდა. აშშ-ის სახელმწიფო მდივანი მარკო რუბიო 14-16 მაისს თურქეთს ეწვევა ნატოს საგარეო საქმეთა მინისტრების არაფორმალურ შეხვედრაზე დასასწრებად, განაცხადა სახელმწიფო დეპარტამენტმა. მნიშვნელოვანი დეტალია ის, რომ ვიზიტი იმ თარიღებშია დაგეგმილი, როდესაც პუტინი თურქეთში უკრაინასთან „პირდაპირი მოლაპარაკებების“ გამართვას სთავაზობს.

რა ხდება ამ დროს ფრონტზე? ქვემოთ მოცემულია სიტუაციის მოკლე მიმოხილვა, რომელიც დაფუძნებულია BBC-ის, ომის შესწავლის ინსტიტუტის (ISW) ანგარიშებზე.

რუსეთმა უკრაინაში სრულმასშტაბიანი შეჭრა სამ წელზე მეტი ხნის წინ დაიწყო, 2022 წლის 24 თებერვალს, გამთენიისას, ქვეყნის მასშტაბით ათობით სარაკეტო დარტყმა განახორციელა. დღეისათვის, რუსეთის ჯარებმა თანდათანობით გააფართოვეს მათ მიერ კონტროლირებადი ტერიტორია, ძირითადად აღმოსავლეთ უკრაინაში, განსაკუთრებით ბოლო ერთი წლის განმავლობაში.

საერთაშორისო სამხედრო ექსპერტების შეფასებით, შეჭრის შემდეგ 165 000-დან 235 000-მდე რუსი ჯარისკაცი დაიღუპა. ბოლოს უკრაინამ დანაკარგების შესახებ მონაცემები 2024 წლის დეკემბერში განაახლა – პრეზიდენტმა ზელენსკიმ განაცხადა, რომ 43 000 უკრაინელი ჯარისკაცი და ოფიცერი დაიღუპა. დასავლელი ანალიტიკოსები მიიჩნევენ, რომ ეს ციფრი შეიძლება უფრო დიდი იყოს.

რუსეთი აღმოსავლეთით ძალიან ნელა, მაგრამ წინ მიიწევს

აღმოსავლეთ უკრაინაში რუსული არმია ძალიან ნელა მიიწევს წინ ლუგანსკის და დონეცკის რეგიონების მინდვრებისკენ. ეს დონბასის რეგიონია და რუსეთი ცდილობს მისი დანარჩენი ნაწილის ხელში ჩაგდებას, თუმცა ISW-ის სამხედრო ანალიტიკოსების თქმით, ფრონტის ხაზი ორი წლის განმავლობაში ძლივს გადაადგილდა.

რუსეთის ყველაზე დიდი უპირატესობა ეს პირადი შემადგენლობაა. მოსკოვმა აჩვენა, რომ მზადაა დიდი ადამიანური მსხვერპლი გაიღოს თავის ჯარისკაცებს შორის. მხოლოდ ბოლო ერთი წლის განმავლობაში, ფრონტის ხაზის სულ რამდენიმე მეტრით წინ წასაწევად, რუსეთმა სულ მცირე 45 000 რუსი ჯარისკაცი დაკარგა.

უკრაინის სამხედრო ლიდერების თქმით, ბოლო კვირების განმავლობაში რუსეთის თავდასხმები დაახლოებით 30%-ით გაიზარდა, რაც რუსეთის გაზაფხულის შეტევის ნაწილია.

ISW-ის ექსპერტების ცნობით, რუსული ძალები ამჟამად ნელა მიიწევენ წინ დონეცკის ჩრდილოეთით და დასავლეთით, ქალაქ პოკროვსკისკენ და ცოტა ხნის წინ გადაკეტეს ფრონტის ხაზის გასწვრივ გადასასვლელი ტორეცკის სამხრეთ-დასავლეთით.

ეს წინსვლა დონეცკთან ახლოს ფრონტის ხაზის კონტროლის ყველაზე თვალსაჩინო ცვლილებაა ბოლო თვეების განმავლობაში. თუმცა, ანალიტიკოსების თქმით, უკრაინის ძალების ინოვაციურმა ტაქტიკამ, რომელიც დრონებისა და სახმელეთო ჯარების გაერთიანებას გულისხმობს, მნიშვნელოვანი დანაკარგები გამოიწვია ადამიანურ ძალასა და აღჭურვილობაში და შეანელა წინსვლა.

რუს ჯარებს დაახლოებით 40 კილომეტრის წინსვლისთვის ერთი წელი დასჭირდათ.

2024 წლის თებერვალში, თვეების განმავლობაში მიმდინარე ბრძოლების შემდეგ, უკრაინა იძულებული გახდა დონეცკის ჩრდილოეთით მდებარე ავდეევკადან უკან დაეხია.

რა ხდება რუსული შეტევის კიდევ ერთ კერაში, ხარკოვის ჩრდილოეთით

აღმოსავლეთ ფრონტზე მიმდინარე ბრძოლების პარალელურად, 2024 წლის გაზაფხულზე, რუსეთმა კიდევ ერთი ოპერაცია დაიწყო და უკრაინის სიდიდით მეორე ქალაქის, ხარკოვის ჩრდილოეთით, საზღვარი გადაკვეთა. რუსებმა იქ რამდენიმე სოფელი აიღეს, ათასობით მშვიდობიანი მოქალაქე დევნილად იქცა.

შეტევა ოთხთვიანი პერიოდის დასასრულს განხორციელდა, რომლის განმავლობაშიც შეერთებულმა შტატებმა უკრაინას იარაღი არ მიაწოდა აშშ-ის კონგრესში არსებული ჩიხის გამო, რომელიც 2024 წლის აპრილში მოგვარდა.

საბოლოოდ, უკრაინულმა ძალებმა ამ ტერიტორიაზე გაძლეს. და მიუხედავად იმისა, რომ ხარკოვი არაერთხელ დაბომბეს რუსული სამხედრო თვითმფრინავების მიერ გაშვებული ბომბებით, ის რუსული არტილერიისთვის მიუწვდომელ ადგილად რჩება.

უკრაინა რუსეთს ტერიტორიების გაცვლას შესთავაზებს

აღმოსავლეთ უკრაინაში კონფლიქტი 2014 წლიდან მიმდინარეობს, როდესაც რუსეთის მიერ მხარდაჭერილმა სეპარატისტებმა დონეცკისა და ლუგანსკის რეგიონების დიდი ნაწილი დაიკავეს. მანამდე, 2014 წლის თებერვალში, რუსეთმა ყირიმის ნახევარკუნძული მიიტაცა, შემდეგ კი, მალევე მისი ანექსია მოახდინა.

11 თებერვალს, ბრიტანულ „გარდიანთან“ ინტერვიუში, უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ განაცხადა, რომ უკრაინაში რუსეთის მიერ კონტროლირებადი ტერიტორია, შესაძლოა, უკრაინის მიერ რუსეთის კურსკის ოლქში მიტაცებულ ტერიტორიაზე გაიცვალოს.

უკრაინამ რუსეთის ამ რეგიონზე კონტროლი 2024 წლის აგვისტოში მოულოდნელი თავდასხმის შედეგად დაამყარა. ზელენსკიმ შემდეგ განაცხადა, რომ უკრაინა 1200 კვადრატულ მეტრზე მეტს აკონტროლებს. თუმცა, მას შემდეგ რუსეთმა ამ ტერიტორიის უმეტესი ნაწილი დაიბრუნა. მაისის დასაწყისში მოსკოვმა გამოაცხადა, რომ უკრაინული ჯარები კურსკის ოლქიდან სრულად განდევნა. თუმცა, უკრაინა აცხადებს, რომ მისი ძალები იქ კვლავ აქტიურები არიან და აგრძელებენ დრონების, საჰაერო და არტილერიის დარტყმებს ამ ტერიტორიაზე.

როგორ შეიცვალა ფრონტის ხაზი 2022 წლის თებერვლიდან 2025 წლის მაისამდე — BBC-ის ოთხ ფოტო რუკაზე