2 სექტემბერი ბოლო ვადაა "აგენტების რეესტრში" დასარეგისტრირებლად. ვინ რას აპირებს?
აგენტების რეესტრში რეგისტრაცია
2 სექტემბერი არის ბოლო ვადა იმისათვის, რომ ორგანიზაციები, რომელთაც ე.წ. “აგენტების შესახებ” კანონის ფარგლებში, სპეციალურ რეესტრში რეგისტრაცია უწევთ, საკუთარი ნებით დარეგისტრირდნენ. იუსტიციის სამინისტრომ ამისათვის იუსტიციის სახლები, საქართველოს 30 ქალაქში, 1 სექტემბერს, კვირა დღესაც კი ამუშავა.
3 სექტემბრიდან ორგანიზაციების დარეგისტრირება უკვე საჯარო რეესტრმა უნდა დაიწყოს. ამის შესახებ, საკონსტიტუციო სასამართლოში, სადაც კანონის წინააღმდეგ შესულ საჩივრებს განიხილავდნენ, საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს თავმჯდომარემ განაცხადა. მან თქვა, რომ თავდაპირველად იმ ორგანიზაციების შემოწმებას დაიწყებენ, ვინც ღიად თქვა, რომ რეესტრში არ რეგისტრირდება.
- ძალადობის და რეპრესიების ორი თვე. რა ხდებოდა”აგენტების კანონის” ინიციირებიდან მის მიღებამდე პერიოდში – საიას ანგარიში
- რუსული კანონი უკვე რეალობაა. როდის დაიწყებს ის მოქმედებას და ვის შეეხება
- მედიის თავისუფლების კოალიცია: „უცხოური აგენტის“ იარლიყი უარყოფითად იმოქმედებს გამოხატვის თავისუფლებაზე
30 აგვისტოს მონაცემებით, სპეციალურ ვებგვერდზე, რომელიც იუსტიციის სამინისტრომ შექმნა, „უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებლად“ ჯერ საქართველოში მოქმედი არასამთავრობო ორგანიზაციების მხოლოდ ერთი პროცენტია დარეგისტრირებული (322 ორგანიზაცია, საქართველოში მოქმედი დაახლოებით 30 ათასამდე ორგანიზაციიდან).
აგენტების შესახებ რუსული კანონი საქართველოში 2024 წლის 1 აგვისტოდან მოქმედებს. ის საქართველოს პარლამენტმა მრავალათასიანი, 50-დღიანი უწყვეტი პროტესტისა და დასავლეთის მკაცრი განცხადებების ფონზე მიიღო.
კანონის მიღებას თან სდევდა დემონსტრანტების ცემა, დარბევა, დაპატიმრებები და ძალადობა. კანონის მიღების შემდეგ ევროკავშირმა საქართველოს გაწევრების პროცესი შეაჩერა. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა კი მაღალჩინოსნებს და ზოგიერთ პარლამენტარს სანქციები დაუწესა.
ეს კანონი იმ ორგანიზაციებს, რომელთა წლიური შემოსავლის 20 პროცენტზე მეტი უცხოური დაფინანსებაა, ავალდებულებს დარეგისტრირდნენ სპეციალურ რეესტრში როგორც „უცხოური ძალის ინტერესების გამტარი“ ორგანიზაცია.
ის ვინც ნებაყოფლობით რეგისტრაციაზე უარს იტყვის, 25 ათასი ლარით დაჯარიმდება და, სახელმწიფო მას იძულებით დაარეგისტრირებს.
პარალელურად, 31 აგვისტოს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოში დასრულდა აგენტების შესახებ კანონის საქმეზე განმწესრიგებელი, სამდღიანი სხდომა. სასამართლოს პლენუმი ახლა სათათბიროდაა გასული. რამდენიმე დღეში უნდა გაირკვეს, რა ბედი ელის ამ კანონს, – მიიღებს თუ არა მას საკონსტიტუციო სასამართლო წარმოებაში, თუ მიიღებს, შეაჩერებს და ისე იმსჯელებს, თუ არ შეაჩერებს და მის განხილვას კანონის მოქმედების პარალელურად დაიწყებს.
საზოგადოების დიდი ნაწილი საკონსტიტუციო სასამართლოს სკეპტიკურად უყურებს. ეს სკეპტიციზმი გააჩინა სხდომების შინაარსმაც, სადაც ირიბად იკვეთებოდა მოსამართლეთა დამოკიდებულება.
-
საკონსტიტუციო სასამართლოში შესული სარჩელები – ჩამოშალეთ
საკონსტიტუციო სასამართლოში კანონის წინააღმდეგ ოთხი სარჩელია შესული.
პირველი: მოსარჩელე პრეზიდენტი. ამ სარჩელში საუბარია იმაზე, რომ აღნიშნული კანონის სხვადასხვა მუხლი არღვევს პიროვნების თავისუფალი განვითარების უფლებას; პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლებას; ინფორმაციის, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებათა თავისუფლების უფლებას; მთლიანი კანონი კი ეწინააღმდეგება ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციაზე ჩანაწერს.
მეორე. მოსარჩელე – საქართველოში მოქმედი 122 არასამთავრობო და მედიაორგანიზაცია. ამ სარჩელში აღნი8შნულოია, რომ კანონის სხვადასხვა მუხლი არღვევს ინფორმაციის, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებათა თავისუფლების უფლებას და ეწინააღმდეგება გაერთიანებების შექმნის შესახებ კონსტიტუციურ ჩანაწერს.
მესამე: 38 ოპოზიციონერი დეპუტატი ასაჩივრებს კანონის რამდენიმე მუხლს, რადგან მიაჩნია, რომ ირღვევა გაერთიანების შექმნის უფლება. მათ ასევე მიაჩნიათ, რომ მთლიანად კანონი ეწინააღმდეგება ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციაზე საკონსტიტუციო ჩანაწერს.
მეოთხე: ორი მედიაორგანიზაცია: „სტუდია მონიტორი“ და „საინფორმაციო ცენტრების ქსელი“ („მთის ამბები“, „საინფორმაციო ცენტრების ქსელი“, „საქართველოს ამბები“) მიიჩნევს, რომ კანონის სხვადასხვა მუხლი არღვევს თანასწორობის უფლებას; ინფორმაციის, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებათა თავისუფლების უფლებასა და გაერთიანების შექმნის უფლებას.
29 აგვისტოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლე მერაბ ტურავამ თქვა, რომ სასამართლოში მეხუთე სარჩელიც შევიდა. ეს სარჩელი ჯერ დარეგისტრირებული არ არის და მასზე არაფერი ვიცით.
ასევე, უკვე ცნობილია, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციები კანონს გაასაჩივრებენ ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოშიც.
არასამთავრობო და მედია სექტორში, რომელიც ამ კანონის პირველი რიგის სამიზნეები არიან, დაძაბულობა მატულობს.
ბოლო დღეებში დიდი ვნებათაღელვა და დისკუსია გამოიწვია მოძრაობა „სირცხვილიას“ განცხადებამ, რომ ისინი რეგისტრაციას აპირებდნენ.
„სირცხვილიას“ შემთხვევა. რატომ მოჰყვა ამბავს დიდი ვნებათაღელვა
30 აგვისტოს აქტივისტურმა მოძრაობა „სირცხვილიამ“, რომელიც ამ კანონის საპროტესტო აქციების ერთ-ერთი მთავარი ორგანიზატორი იყო, მოულოდნელად განაცხადა, რომ ისინი დარეგისტრირებას აპირებდნენ.
მოძრაობამ სოციალურ ქსელში გამოაქვეყნა 9-წუთიანი ვიდეო, რომელშიც ხსნიდა გადაწყვეტილების მიზეზებს. ისინი ამბობდნენ, რომ გადაწყვეტილების მიღებამდე განიხილეს სხვადასხვა ვერსია და ეცადნენ “ცუდი ვარიანტებიდან ნაკლებად ცუდი აერჩიათ” და მოჰყავდათ არგუმენტები.
ამბობდნენ, რომ: რეგისტრაცია ორგანიზაციის შესანარჩუნებლად და არჩევნებისთვის სამუშაოდ გადაწყვიტეს. რომ არ სურდათ ხელისუფლებისთვის ჯარიმის გადახდა. რომ „სირცხვილიას“ დისკრედიტაციას ხელისუფლება აქამდეც ეწეოდა და რეპუტაციული ზიანი უკვე მიღებულია.
ასევე, ამბობდნენ, რომ ვინაიდან „აგენტის“ სტატუსი კანონის ახალ რედაქციაში ნახსენები არ არის, რეგისტრაცია, ან არ რეგისტრაცია, არ განაპირობებდა მიიღებდა თუ არა ორგანიზაცია აგენტის სტატუსს. (ვიდეოს ეს ნაწილი ძალიან აქტიურად გამოიყენა სახელისუფლებო მედიამ).
“ეს უკვე დამოკიდებულია ხელისუფლების პროპაგანდაზე. ყველა, მიუხედავად იმისა, გაივლის თუ არა რეგისტრაციას, ისედაც ხელისუფლებისთვის ყველა აგენტი იყო და ასე იქნება შემდეგშიც”, – ამბობდა „სირცხვილიას“ აღმასრულებელი დირექტორი გიორგი მჟავანაძე.
ამ გადაწყვეტილებას დიდი აღშფოთება მოჰყვა. მათ უწოდეს მოღალატეები, ფულზე გაყიდულები, „სუს-ის“ აგენტები.
„სირცხვილიას“ წევრები ბევრი ფაქტორის გამო გაკიცხეს.
აქტივისტური მოძრაობა „სირცხვილია“ საქართველოში 2019 წლის ივნისში შეიქმნა. მაშინ, როდესაც საქართველოს პარლამენტმა ქვეყანაში რუსი დეპუტატი სერგეი გავრილოვი მოიწვია და პარლამენტის თავმჯდომარის სავარძელში ჩასვა. მაშინ ამ ფაქტს საზოგადოებაში დიდი ვნებათაღელვა მოჰყვა და დაიწყო საპროტესტო აქცია #სირცხვილია. შედეგად, გავრილოვმა საქართველო დატოვა.
„სირცხვილია“ ამის შემდეგ საპროტესტო მოძრაობად იქცა და ბოლო წლებში ქვეყანაში მიმდინარე ყველა მნიშვნელოვანი მოვლენის ავანგარდში დგას.
სწორედ „სირცხვილია“ იდგა ბოლო ორი წელი იმ აქციების უკან, რომელზეც ათასობით ადამიანი აგენტების შესახებ რუსული კანონის მიღებას აპროტესტებდა.
გარდა „სირცხვილიას“ ამ როლისა, მათი განცხადება დროში ზუსტად დაემთხვა განხილვებს საკონსტიტუციო სასამართლოში – ერთ-ერთ ძალიან მნიშვნელოვან პროცესს ამ კანონის გასაუქმებლად.
ასევე, ისინი გააკრიტიკეს სიტყვა „აგენტთან“ დაკავშირებით. გარდა იმისა, რომ ეს განმარტება, თითქოსდა კანონში სიტყვა „აგენტი“ აღარ არის ნახსენები, ზუსტად იმეორებს ხელისუფლების მესიჯბოქსს, ზუსტად იმ დღეებში მთავარი საკამათო და განსახილველი იყო საკონსტიტუციო სასამართლოშიც.
მეორე დღეს, 31 აგვისტოს, „სირცხვილიას“ წევრებმა ბოდიში მოიხადეს, ვიდეო წაშალეს და თქვეს, რომ გადაწყვეტილებას ცვლიან. ამავე დროს, გიორგი მჟავანაძემ დატოვა „სირცხვილიას“ დირექტორის თანამდებობა.
ახალ განცხადებაში, ორგანიზაცია წერს, რომ იაზრებენ, რომ მათი განცხადების დროს, შინაარსიც და ფორმაც შეცდომა იყო და რისკები ვერ გათვალეს.
„გამოხმაურებებზე დაყრდნობით ვიაზრებთ, რომ თანამოაზრეებშიც კი ნიჰილიზმისა და იმედგაცრუების დათესვას შევუწყვეთ ხელი, რაც ცხადია, საერთო მიზანს როგორც მოკლე, ასევე გრძელვადიან პერსპექტივაში აზიანებს. ჩვენი გადაწყვეტილების ერთერთი საფუძველი იყო ის, რომ ფუნდამენტურად არასწორად მიგვაჩნდა ხელისუფლებისთვის წინასაარჩევნოდ ჯარიმების გადახდა, ახლაც იმავე აზრზე ვართ. ამიტომ, დაჯარიმების შემთხვევაში, “სირცხვილია” არ აპირებს ჯარიმების გადახდას“, – დაწერეს ორგანიზაციის ახალ განცხადებაში.
„სხვა გზა არ გვაქვს, ვრეგისტრირდებით“. „არ ვრეგისტრირდებით“. ვინ რას აპირებს?
“სირცხვილიას” შემთხვევამ ისევ გააცოცხლა დისკუსია ღირსებისშემლახავ რეესტრში რეგისტრაცია – არ რეგისტრაციის შესახებ.
ზოგმა ორგანიზაციამ გადაწყვიტა სოციალურ ქსელში საჯაროდ გამოეხატა პოზიცია აპირებს თუ არა დარეგისტრირებას.
“საქართველოს ევროპული ორბიტა” უარს ამბობს ღირსების შემლახავ რეესტრში რეგისტრაციაზე და დგას თითოეული მოქალაქის გვერდით, რომელიც იცავდა, იცავს და სამომავლოდაც დაიცავს საქართველოს ევროპულ მომავალს“, – 31 აგვისტოს სპეციალური პოსტერით თქვა ორგანიზაციამ „საქართველოს ევროპული ორბიტა“. ეს ორგანიზაცია ყოფილმა სახალხო დამცველმა, ნინო ლომჯარიამ დააარსა.
რეესტრში რეგისტრაციას არ აპირებს „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციაც“. ეს ორგანიზაციამ „სირცხვილიას“ შემთხვევამდე კარგა ხნით ადრე, ასევე საჯაროდ განაცხადა.
წევრების საერთო კრება მოიწვია და ერთხმად გადაწყვიტა რეგისტრაციაზე უარი მედიის საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაცია „საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამაც“.
რეგისტრაციას არ აპირებს მედიაორგანიზაციების დიდი ნაწილიც.
მაგალითად, ასე ამბობს ჟურნალისტი გელა მთივლიშვილი. ის რამდენიმე მედიის „მთის ამბების“, „საქართველოს ამბებისა“ და „საინფორმაციო ცენტრების ქსელის“ დამფუძნებელია“. გელა მთივლიშვილის სარჩელი, პარტნიორ მედია „სტუდია მონიტორთან“ ერთად, ერთ-ერთია საკონსტიტუციო სასამართლოში.
იმავეს ამბობენ „სტუდია მონიტორშიც“. „სტუდია მონიტორი“ გამომძიებელ ჟურნალისტთა გაერთიანებაა და ამ სტუდიის ანგარიშზე ასობით გახმაურებული გამოძიებაა ჩინოვნიკების კორუფციაზე, ნეპოტიზმზე, სასამართლო კლანზე.
ეს ორივე მედია ხელისუფლების პირველი რიგის სამიზნეა. ეს შალვა პაპუაშვილმა საჯაროდ დაწერა სოციალურ ქსელში.
ონლაინ გამოცემა „ტაბულა“ აპირებს რომ ორგანიზაცია უცხოეთში დაარეგისტრიროს. ეს გამოცემამ საჯაროდ დაწერა.
„ტაბულა არის ქართული მედია, დარჩება ქართულ მედიად და გააგრძელებს ქართული საქმის კეთებას პროფესიული ეთიკის პრინციპებისა და ღირებულებების ერთგულებით და ამისათვის გააკეთებს ყველაფერს, რაც საჭირო გახდება, მათ შორის – დომეინის ცვლილებას, მათ შორის – ევროპაში რეგისტრირებას. იურიდიულად დაცული იქნება რუსული ხელისუფლების გავლენებისგან და ბერკეტებისგან“, – ამბობს რადიო „თავისუფლებასთან“ გამოცემის რედაქტორი ლევან სუთიძე.
მაგრამ, არიან ორგანიზაციები, რომელთაც თქვეს, რომ ისინი უნდა დარეგისტრირდნენ, რადგან სხვა გამოსავალი არ აქვთ. ასეთი გადაწყვეტილების მიღება, იძულებით, ისეთ ორგანიზაციებს უწევთ, რომლებიც სხვადასხვა სერვისებს გასცემენ.
“სირცხვილიასგან განსხვავებით”, ასეთი ორგანიზაციებისადმი საზოგადოება ნაკლებად კრიტიკულია, რადგან ბევრი მათგანი საზოგადოებას სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი სერვისებით ეხმარება. მაგალითად, ეხმარებიან ხანდაზმულებს, ძალადობის მსხვერპლებს, ონკოპაციენტებს.
სავარაუდოდ, დარეგისტრირდება არასამთავრობო ორგანიზაცია „საქართველოს მწვანეთა მოძრაობა“. ეს ორგანიზაცია გარემოსდაცვით საკითხებზე მუშაობს.
„რეესტრში რეგისტრაცია იძულებითი გადაწყვეტილება იქნება, თუმცა მე ამდენწლიანი საქმიანობის გაჩერებას არ ვაპირებ. თუ ევროპიდან მიღებული გრანტები აგენტობაა, დაე, ვიყო ევროკავშირის აგენტი”, – ამბობს ორგანიზაციის ხელმძღვანელი ნინო ჩხობაძე.
რეესტრში იძულებით დარეგისტრირდება კიდევ ერთი გარემოსდაცვითი ორგანიზაცია „ეკო ცენტრის“. ისინი ამბობენ, რომ ჯარიმა მათ მუშაობას შეაფერხებს, ამიტომ სხვა გზა არ აქვთ. მაგრამ, თუ არჩევნების შემდეგ რუსული კანონი არ გაუქმდა, მაშინ მუშაობას აღარ გააგრძელებენ და დაიხურებიან.
ზოგი ორგანიზაცია, და მათი რიცხვი არაა ცოტა, უკვე დაიხურა.
მათ შორისაა Animal Project • პროექტი ცხოველებისთვის. ეს ორგანიზაცია რამდენიმე აქტივისტმა დააფუძნა და ოთხი წელია მიუსაფარი ცხოველების დაცვას ცდილობენ.
„ვაკეთებ იმ საქმეს, რასაც სახელმწიფო უნდა აკეთებდეს“ , – ამბობს მისი ერთ-ერთი დამაარსებელი ნათია ჩიქოვანი.
„ვანულებთ ჩვენს ანგარიშებს. ყველა ფინანსური ვალდებულებას, რაც გვაქვს პროექტების ფარგლებში, ამას დავასრულებთ დღეს და ხვალ. მიმდინარე პროექტების დასრულების შემდეგ, ორგანიზაცია გადავა თავიდან ბოლომდე მოხალისეობრივ საქმიანობაზე, რასაც ფული არ სჭირდება”, – ამბობს იგი.
არსებობა შეწყვიტა ფონდმაც „სიკეთის რევოლუცია“, რომელიც გაჭირვებულ ოჯახებს ეხმარებოდა. მისი დამაარსებელი წერს, რომ ეს ფონდი მეგობრების შეწირულობებით არსებობდა. ზოგი მათგანი ფონდს თანხას ევროპიდან ურიცხავდა. სამი წლის განმავლობაში ფონდი 400-მდე ოჯახს დაეხმარა.
„ ფონდის ლიკვიდაციისთვის 208 ლარი გადავიხადე. არადა, ამ თანხით ერთ ოჯახს დავეხმარებოდით“, – წერია ფონდის განცხადებაში.
სხვა ორგანიზაციები ეძებენ გზებს იმისათვის, რომ მივიდნენ არჩევნებამდე, ოქტომბრის ბოლომდე. მათ არ სურთ ამომრჩეველი მარტო დატოვონ ქართული ოცნების პროპაგანდასთან.
რა ბედი ელის საქართველოში სამოქალაქო სექტორს და მედიას ეს არჩევნების შედეგზეა დამოკიდებული. ოპოზიციური პარტიები ამბობენ, რომ გამარჯვენის შემთხვევაში ისინი დაუყოვნებლივ გააუქმებენ რუსულ კანონს.
აგენტების რეესტრში რეგისტრაცია
