საქართველოში სკოლების დაფინანსება ყოველ წელს იზრდება, განათლების ხარისხი - არა

ხელისუფლებას არ აქვს შედეგზე ორიენტირებული ზოგადი განათლების პროგრამა, იგი მოძველებული მიდგომებით მოქმედებს და შედეგად, წლიდან წლამდე საქართველოში სასკოლო განათლების ხარისხი კრიტიკულად დაბალია, – ასეთ დასკვნამდე მივიდა გავლენიანი არასამთავრობო ორგანიზაცია “საერთაშორისო გამჭვირვალობა – საქართველო”, რომელმაც სასკოლო განათლებას ვრცელი კვლევა მიუძღვნა.

კვლევაში აღნიშნულია, საქართველოს დღევანდელი განათლების სისტემა ორიენტირებულია მხოლოდ იმაზე, რომ ყველა მოსწავლეს ხელი მიუწვდებოდეს განათლებაზე და ყველა სკოლა იღებდეს შესაბამის დაფინანსებას. რაც შეეხება განათლების ხარისხის გაუმჯობესებას – ეს საკითხი განათლების სისტემის პოლიტიკის პრიორიტეტებში არ არის.

“შედეგად, სასკოლო განათლებაში ყოველი დამატებით დახარჯული თანხის ეფექტიანობა კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას”, – აღნიშნულია დასკვნაში.

JAMnews-მა კვლევის მთავარი მიგნებები შეაჯამა:

1. ფული იხარჯება, შედეგი არ არის

მიუხედავად იმისა, რომ 2018 წელს სახელმწიფო ორჯერ მეტს ხარჯავს სასკოლო განათლებაზე, ვიდრე 2011 წელს ხარჯავდა, შედეგი არ არის. ეს ფული ფაქტობრივად წყალში იყრება, რადგან სასკოლო განათლების ხარისხი ქვეყანაში კვლავ კრიტიკულად დაბალია და ამას როგორც საერთაშორისო კვლევები, ისე ოფიციალური სტატისტიკაც ადასტურებს.

მაგალითად: მოსწავლეთა შეფასების საერთაშორისო პროგრამის (PISA) კვლევაში საქართველო სასკოლო განათლების ხარისხით 72 ქვეყანას შორის ბოლოდან მე-11 ადგილზეა, გლობალური კონკურენტუნარიანობის ინდექსით კი 137 ქვეყანას შორის 106-ზე.

იგივეს ამბობს ეროვნული სტატისტიკაც: 2016-2018 წლებში სკოლის გამოსაშვები გამოცდები წარმატებით მოსწავლეთა 77 პროცენტმა ჩააბარა, მაშინ როცა 2011-2015 წლებში წარმატებული მოსწავლეების მაჩვენებელი 84 პროცენტი იყო.

სასკოლო განათლების ხარისხის ერთ-ერთი მაჩვენებელი სწორედ  სკოლის გამოსაშვები (საატესტატო) გამოცდებია, რომლებიც საქართველოში 2011 წლიდან ტარდება. ამ გამოცდების შედეგები აჩვენებს, რომ 2015 წლის შემდეგ სიტუაცია გაუარესებულია. წარუმატებლობის ყველაზე მაღალი მაჩვენებლები ფიზიკაში, მათემატიკაში და უცხო ენებშია. სტატისტიკა: თუ 2011-2015 წლებში სკოლის ატესტატს ყოველწლიურად საშუალოდ 6.6 ათასი მოსწავლე ვერ იღებდა, 2016-2018 წლებში ეს მაჩვენებელი საშუალოდ 13.5 ათას მოსწავლემდე გაიზარდა.

2. პედაგოგის პროფესია ბერდება, მათ დაბალი კვალიფიკაცია და დაბალი ხელფასი აქვთ

ბოლო 6 წელია საქართველოში პედაგოგის პროფესია შესამჩნევად ბერდება, ამ პროფესიისადმი ახალგაზრდები სულ უფრო ნაკლებ ინტერესს იჩენენ. სტატისტიკა: 2012 წელთან შედარებით, 2017 წელს სკოლებში 8 პროცენტით უფრო ნაკლებია 35 წლამდე ასაკის პედაგოგი, 65 წლის და მეტი ასაკის პედაგოგთა წილი კი გაზრდილია 5 პროცენტით.

საქართველოს სკოლებში დაახლოებით 67 ათასამდე პედაგოგი ასწავლის. მათგან 86 პროცენტი 36 წლის ზემოთაა. 13 პროცენტზე მეტი მასწავლებელი 65 წლის და მეტისაა.

დაბალია მასწავლებელთა პროფესიული დონეც: 2017 წლის ბოლოს საქართველოში უმაღლესი რანგის –  მენტორი მასწავლებლის სტატუსს მხოლოდ 9 ადამიანი ფლობდა, ხოლო შემდეგი რანგის – წამყვანი მასწავლებლის – სტატუსს მხოლოდ 257.

2017 წლის მდგომარეობით სასერტიფიკაციო გამოცდა მასწავლებელთა მხოლოდ 30 პროცენტს ჰქონდა ჩაბარებული. 2010-2017 წლებში პედაგოგების სასერტიფიკაციო გამოცდებში მინიმალური ზღვარი გამოცდაზე გასულ პედაგოგთა მხოლოდ 25 პროცენტმა გადალახა. ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი დაწყებითი კლასების, ფიზიკის, ინფორმაციული ტექნოლოგიების და მათემატიკის პედაგოგებს აქვთ. შეგახსენებთ, რომ სწორედ ამ საგნებში – ფიზიკაში, მათემატიკასა და უცხო ენებში აქვთ ქართველ მოსწავლეებს ყველაზე დაბალი მოსწრება.

2011-2017 წლებში საჯარო სკოლებში მასწავლებლების საშუალო ხელფასი ორჯერ გაიზარდა. 2017 წელს იგი 548 ლარს შეადგენდა. თუმცა,  ეს ხელფასი თითქმის ორჯერ ნაკლებია ქვეყნის ეკონომიკის სხვა სექტორებში არსებულ საშუალო ნომინალურ ხელფასთან შედარებით.

დიდი სხვაობა არ არის საჯარო და კერძო სკოლებში ხელფასებს შორის. ბოლო მონაცემებით, კერძო სკოლებში საშუალო ხელფასი 631 ლარი იყო.

3. სახელმწიფოს არ აქვს მკაფიო და კონკრეტული პოლიტიკა განათლების ხარისხის გაუმჯობესებისთვის

სასკოლო განათლების დაფინანსებასა და ხარისხს შორის პირდაპირი კავშირის არარსებობის  მთავარი მიზეზი ის არის, რომ ქვეყანას არა აქვს ხარისხის ამაღლებაზე ორიენტირებული სახელმწიფო პოლიტიკა. ამას განათლების სამინისტროს ზოგადი განათლების პროგრამაც ადასტურებს, აღნიშნულია კვლევაში. მაგალითად, პროგრამაში არ არის შემუშავებული ხარისხის საზომი ინდიკატორები. ანუ, განათლების სამინისტრო თავისი მუშაობის შედეგს ვერც კი ზომავს, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ ხარისხის ამაღლებაზე ორიენტირებული არ არის.