Yeni seçkilər, Qarabağ məsələsi, əsirlərin qaytarılması: politoloq Ermənistanın gələcəyi haqda
Qafqaz İnstitutunun direktoru, politoloq Aleksandr İsgəndəryan Ermənistanın siyasi gələcəyi haqda danışarkən, “bir il – il yarım” sonra təkrar seçkiləri mümkün sayıb. Baxmayaraq ki, Ermənistanda növbədənkənar parlament seçkiləri iyunun 20-də baş tutub.
“Düşünmürəm ki, Qarabağ məsələsində yaxın zamanda hər hansı irəliləyiş ola bilər. Azərbaycan praktiki olaraq Qarabağ probleminin müzakirəsindən imtina edir”, – o, mətbuat konfransında deyib. Aleksandr İsgəndəryanın fikrincə, bugünkü gündə, “bugünkü gün isə kifayət qədər uzun davam edəcək”, Qarabağ probleminin müzakirəsi formatı çətin ki, yaransın.
Politoloq həmçinin ikinci Qarabağ müharibəsindən sonra hələ də Azərbaycanda qalan erməni əsirlərin qaytarılması prosesini də şərh edib. Onun fikrincə, Bakı bütün erməni əsirləri qaytarmağa razı deyil, “sövdələşmələr hələ uzun müddət davam edəcək”.
Bu məsələlərlə bağlı, o cümlədən də Ermənistanın və Azərbaycanın qarşılıqlı münasibətləri, Ermənistan hökumət başçısının Putinlə az əvvəlki görüşü və yenicə seçilmiş parlamentdə qüvvələr nisbəti haqda daha ətraflı.
- Moskvaya doğru boylanaraq: Ermənistan Aİ-dən böyük maliyyə yardımı alacaq
- Yeni köhnə sərhəd: Ermənistan kəndləri niyə Azərbaycan ərazisində qalıb?
Qarabağ məsələsi və Putin-Paşinyan görüşü
Aleksandr İsgəndəryan mətbuat konfransına Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması haqda sualla başlayıb. O vurğulayıb ki, 2020-ci ilin payızında Ermənistan, Rusiya və Azərbaycan liderləri tərəfindən imzalanan atəşkəs haqda üçtərəfli sənəd Qarabağ problemi haqda razılaşma deyil:
“Bu, atəşkəs haqda, müharibənin dayandırılması haqda razılaşma idi, vəssalam. Status haqda, zəmanətlər haqda, prosedurlar və danışıqlar haqda bircə kəlmə də yoxdur, Artsaxı (Qarabağ) nəzərdə tuturam”.
Müvafiq olaraq, ekspertin fikrincə, indi Azərbaycanla münasibətlərində Ermənistan Respublikası qarşısında bir neçə sual dayanır:
“Bu, sərhədlər, yəni Azərbaycanın asta-asta Ermənistandan qopardığı ərazilər problemidir; bu sərhədlərdə vəziyyətin stabilliyi, yəni təhlükəsizliyin təmin edilməsi problemidir (göründüyü kimi, üçüncü tərəfin, yəni Rusiyanın köməyilə həll edilməsi qərarı qəbul olunub); yollar, yəni Ermənistan ətrafında yolların açılması problemidir”.
İsgəndəryanın fikrincə, məhz bu məsələlər Ermənistanın baş nazir əvəzi Nikol Paşinyanla Rusiya prezidenti Vladimir Putin arasında iyulun 7-də Moskvada keçirilən görüşdə müzakirə olunub.
Putin Paşinyanı seçkilərdəki qələbəsi münasibətilə təbrik edib və vurğulayıb ki, Ermənistanda seçkilər xalqın Paşinyana etimadını göstərdi, bu isə “ölkənin gələcək inkişafı üçün vacib şərtdir”.
“Əgər “Putin dilindən” ümumi insani dilə tərcümə eləsək, Putin faktiki olaraq deyib ki, biz Ermənistanda mövcud hakimiyyətlə işləməyə hazırıq”, – politoloq hesab edir.
Yeni parlamentin aqibəti necə olacaq?
Artıq dördüncü gündür ki, Ermənistanın Konstitusiya Məhkəməsi iyunun 20-də keçirilmiş növbədənkənar parlament seçkilərinin nəticələrinin etibarsız sayılması məsələsinə baxır.
Səsvermənin yekun nəticələri elan olunandan dərhal sonra dörd siyasi qüvvə KM-ə bu tələblə müraciət edib.
Aleksandr İsgəndəryan hesab edir ki, Konstitusiya Məhkəməsinin qərarı “siyasi reallığı dəyişə bilməyəcək”. Müxalifət partiyaları isə yeni çağırış parlamentin fəaliyyətinə qatılacaqlar və parlamentin işini boykot etməyəcəklər.
Üstəlik formal olaraq, politoloqun fikrincə, parlamentdə siyasi qüvvələr nisbəti elə əvvəlki kimi olacaq: bir partiya çoxluğa nail olub, səslərin demək olar ki, ⅔-ni qazanıb və daha iki müxalifət partiyası var – onlardan biri digərindən daha çox mandata sahibdir:
“Real olaraq isə, əgər formal yanaşmasaq və tərkibə baxsaq, o zaman iki müxalifət partiyası qətiyyən əvvəlkilər kimi deyil. Bundan əvvəl hər iki partiya 2018-ci il inqilabı zamanı Paşinyanı və onun “Mənim addımım” blokunu dəstəkləmişdi[…]. Bunlar müxalifətçilik oynayan partiyalar idi, amma Paşinyan rejimi ilə bağlı idilər”.
Politoloq hesab edir ki, yeni müxalifət “baqadır” və indi parlament cəmiyyəti əvvəl olduğundan daha çox təmsil edəcək:
“Cəmiyyətdə Paşinyanın və onun tərəfdarlarının hakimiyyətini kifayət qədər radikal şəkildə rədd edən müəyyən sayda insan var və onlar parlamentdə təmsil olunublar. Cəmiyyət iflic olub və parçalanıb, parlament iflic olub və parçalanıb. Müvafiq olaraq, onlar çətin ki, siyasətə təsir edə biləcəklər, amma diskurslar, əlbəttə ki, olacaq”.
İsgəndəryanın fikrincə, “növbəti növbədənkənar seçkilər” bir il – il yarım sonra keçirilə bilər:
“Çünki siyasi böhran yox olmayıb, Qarabağ məsələsi qətiyyən aradan qalxmayıb, cənab Əliyev Ermənistanın daxili siyasət meydanında oynamağa davam edəcək, cəmiyyətin parçalanması qalacaq və heç yana getməyəcək, hakimiyyət sadəcə hakimiyyət olduğu üçün enəcək”.
“Azərbaycan bütün erməni əsirləri qaytarmağa meyilli deyil”
İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Ermənistan cəmiyyətində ən kəskin problemlərdən biri artıq aylardır Azərbaycanda saxlanılan əsirlərin qaytarılmasıdır. Üstəlik Bakı onları əsir hesab etmir, diversant və terrorçu kimi mühakimə edir.
Aleksandr İsgəndəryan hesab edir ki, azərbaycan bütün əsirləri qaytarmağa meyilli deyil:
“Azərbaycan onları əsir götürüb və bu amillə alver edir, onlar nəyinsə müqabilində [son iki dəfə Bakı hər dəfəsində 15 erməni əsiri Azərbaycan tərəfinin nəzarəti altına keçən ərazilərdəki minalı sahələrin xəritələri ilə dəyişib – JAMnews] [əsirləri] qaytarmağa hazırdırlar.
Bu proses gedir və düşünürəm ki, təxminən eyni rejimdə davam edəcək. Düşünürəm ki, proses uzun olacaq – aylar, bəlkə də illər, çünki təsəvvür etmirəm ki, onlar bütün hərbi əsirləri birdən qaytaracaqlar. Yanılmaq istərdim, amma mənə elə gəlir ki, Azərbaycan onları axıra qədər və hamısını qaytarmağa meyilli deyil, çünki onlar tərəfdən müəyyən sayda əsiri özlərində saxlayıb, uzun müddət sövdələşmə aparmaq daha məntiqli olardı”.
