“Yaxın zamanda sülh sazişi gözləməyə əsas yoxdur”. Bakıdan şərh
Laçın yolunda nəzarət-buraxılış postu
Azərbaycanın Laçın yolunda qurduğu nəzarət-keçid məntəqəsində yüklərlə yanaşı, pasport yoxlanışı da həyata keçiriləcək. Ermənistan mətbuatı yazır ki, bu yolla Qarabağın erməni əhalisini ya evlərini tərk etməyə, ya da Azərbaycanın tələbləri ilə razılaşmağa məcbur etmək istəyirlər. Eyni mesaj ən müxtəlif səviyyələrdə Azərbaycan rəsmiləri, o cümlədən də ölkə prezidenti tərəfindən dəfələrlə səsləndirilib. Bəzi ölkələr Azərbaycanı bu addımına görə qınayıb. Amma ekspert Elman Fəttah hesab edir ki, “iki-üç növbəbçi bəyanatdan başqa Azərbaycana qarşı heç bir ciddi təzyiq olmayacaq”.
- “Ən böyük arzum qızımın “ata” deməyini eşitməkdir”
- “30 il keçsə də, Laçındakı evimi gözüyumulu taparam”
- Azərbaycan parlamenti tənqidçi bloqerə müsahibəsinə görə deputatın cəzalandırılmasını tələb edir
Mayın 1-də sosial şəbəkələrin Azərbaycan seqmentində Laçın yolunda quraşdırılmış nəzarət-buraxılış postundan növbəti video yayılıb. Videoda Azərbaycan sərhədçilərinin erməni sürücünün maşınına baxış keçirdiyi, daha sonra ona “yaxşı yol” diləyərək sərhəddən buraxdıqları əks olunub.
Azərbaycan Dövlət Sərhəd Xidməti aprelin 23-də bəyanat yayıb ki, Ermənistanla sərhəddə, Laçın-Xankəndi yolunun başlanğıcında sərhəd-buraxılış məntəqəsi qurulub. Məlumatda bu addımın atılması Ermənistandan Azərbaycan ərazisinə qanunsuz silah daşınması ilə əsaslandırılır. Ermənistan bu ittihamı qəbul etmir.
“Turan” informasiya agentliyinin bütün bunların sülh prosesinə təsir edib-etməyəcəyinə dair sualına beynəlxalq məsələlər üzrə ekspert Elman Fəttah “Əsas sual, əslində, budur: sülh prosesi varmı?” cavabını verib.
“Azərbaycan-Ermənistan arasında “sülh” kimi qiymətləndirilən proses 44 günlük müharibədən sonrakı hər razılaşmadan sonra növbəti eskalasiya dövrünü yaşayır.
Misal kimi, Moskva danışıqları sonrası Fərrux əməliyyatını, Brüssel danışıqları sonrası sentyabr döyüşlərini, oktyabrda Praqa razılaşmasının kağız üzərində qalmasını və ötən ilin payızından Brüssel prosesin dayanmasını, ardınca da Laçın yolundakı aksiyaları qeyd edə bilərik.
Bu hadisələr onu göstərir ki, Ermənistan- Azərbaycan arasında real sülh prosesi yox, Qərb siyasi mərkəzlərinin sülh çağırışlarının imitasiyası fonunda Moskvanın dominantlığında sülhdən yayınma prosesi gedir”, – ekspert deyir.
O, qeyd edir ki, bu baxımdan Laçın-Xankəndi yolunda qarşılıqlı olaraq Ermənistanın və Azərbaycanın sərhəd-buraxılış məntəqəsi qurmasının sülh danışıqları kimi təqdim olunan prosesə hər hansı təsiri yoxdur. “Bu, iki ölkənin sərhədlərinin mühafizəsi istiqamətində atılan addımdır”.
Onun sözlərinə görə, Azərbaycanın Qarabağ ermənilərini Ermənistana aparan yolda yoxlama məntəqəsi qurması bir neçə ölkənin haqsız etirazına səbəb olsa da, Azərbaycana qarşı ciddi təzyiq gözlənilmir.
“İnsanlarda yanlış qənaət yaradıb ki, Azərbaycana qarşı ciddi beynəlxalq təzyiq olacaq. Bir- iki növbətçi bəyanatları çıxsaq, bu hadisəyə görə Azərbaycana heç bir ciddi təzyiq olmayacaq. Çünki, iki ölkə sərhədində sərhəd-buraxılış məntəqəsinin qurulması istər beynəlxalq hüquqa görə, istərsə də ölkələrarası münasibətlərin tənzimlənməsi təcrübəsinə görə hər bir suveren ölkənin atdığı, əslində hətta xəbərə çevrilməyə belə layıq olmayan prosedural hadisədir”.
Ekspert həmçinin hesab edir ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsi çərçivəsində Azərbaycan hakimiyyətinin Qərb siyasi dairələrində geopolitik əhəmiyyəti xeyli artıb.
“Avropa Birliyi ilə imzalanmış qaz sazişi bunun təzahürlərindən biridir. Yəni son dərəcə adi hesab olunan addıma görə Azərbaycana qarşı sistemli təzyiq siyasətinin tətbiqi həm absurd olardı, həm də belə təzyiqin olmasını istisna edən əks geopolitik şərtlər mövcuddur”, – deyə o bildirib.
ABŞ Dövlət katibinin Avropa və Avrasiya məsələləri üzrə köməkçisinin müavini Erika Olson regiona səfər edib. ABŞ Dövlət Departamentinin Qafqaz danışıqları üzrə baş müşaviri Lui Bono aprelin 13-dən regionda səfərdə olub. Daha sonra isə Fransanın xarici işlər naziri regiona gəlib. Medianın yazdığına görə, bu səfərlərdə məqsəd sülh sazişi üzrə danışıqlar prosesini intensivləşdirməkdir.
Təhlillərə görə, hazırda söhbət Azərbaycan və Ermənistan arasında çərçivə sülh sazişindən gedir. Ekspertin fikrincə, bu çərçivə sülh sazişinə Azərbaycanın ötən ilin yayında irəli sürdüyü 5 təməl prinsip, həmçinin Ermənistan tərəfinin əlavələri, yəni ümumilikdə 8 prinsip daxildir.
“Ancaq bu prinsiplər üzrə danışıqlarda irəliləyişin əldə olunmasına dair hansısa ümidlər yaranmayıb”.
“Hər hansı sülh sazişinin imzalanmasını gözləmək olarmı?” sualının cavabında ekspert qeyd edib ki, sülh sazişinin imzalanması üçün ilk növbədə həm Azərbaycan, həm də Ermənistan liderləri siyasi iradəyə sahib olmalıdırlar.
“İkinci növbədə Qafqazda daimi sülhün bərqərarı üçün zəruri olan başlıca məsələ, hər iki ölkənin siyasi hakimiyyətlərinin Kremldən həlledici asılılığı aradan qalxmalıdır.
Üçüncüsü, hər iki ölkə xalqı sülhü həzm etməyə hazır olmalıdır. Bu nə deməkdir? Bu o deməkdir ki, Ermənistan xalqı Qarabağa olan iddialardan vaz keçməyi, Azərbaycan xalqı Qarabağ erməniləri ilə birgə yaşayışı qəbul etməyi həzm etməlidir.
İndiki şərtlərdə mən nə iki ölkə liderinin sülhlə bağlı qəti iradəsini, nə onların Kreml asılılığından tam azad olmalarını, nə də iki ölkə xalqlarının həqiqi sülhü, yəni güzəştlərə əsaslanan gələcəyi həzm etməyə hazır olmalarını görürəm.
Bu baxımdan hesab edirəm ki, Azərbaycan-Ermənistan arasında yekun sülh sazişinin tezliklə imzalanacağına dair gözləntilər əsassızdır”, – deyə Elman Fəttah bildirib.
