Xarici siyasət amilləri heç də "Gürcü Arzusu"nun xeyrinə dəyişmir. Mövqe
Regionda anti-Rusiya siyasəti və Gürcüstana təsir
Sosial Ədalət Mərkəzinin rəhbəri Tamta Mikeladzeyə görə, regionda Gürcüstanın daxili siyasətinə əhəmiyyətli təsir göstərəcək ciddi dəyişikliklər baş verir.
Azərbaycan və Ermənistan ətrafında gedən hazırkı prosesləri nəzərdən keçirən ekspert bildirir ki, Gürcüstan axına qarşı üzür, çünki ölkə hakimiyyəti dəyişən xarici-siyasi şərtləri nəzərə almır.
Bakı-Moskva münaqişəsi haqqında
Tamta Mikeladze son günlər Azərbaycanla Rusiya arasında yaranmış qarşıdurmanı “simvolik/performativ” münaqişə adlandırır.
Onun sözlərinə görə, bu münaqişəyə Azərbaycan özü “təşəbbüs edib” və həm xarici, həm də daxili siyasətdə öz maraqları üçün istifadə edib.
Mikeladze hesab edir ki, prezident İlham Əliyevin əsas məqsədlərindən biri ölkə daxilindəki ictimai narazılığı azaltmaq olub.
“Xarici səviyyədə Əliyev özünü antirusiya oyunçusu kimi təqdim etməyə çalışır, daxili səviyyədə isə müharibədən sonrakı eyforiya keçəndən sonra idarə etməkdə çətinlik çəkdiyi narazılığı azaltmağa çalışır.”
Tamta Mikeladzenin sözlərinə görə, böyük hegemonlarla oynamaq Əliyevə ictimai dəstək qazandırır və o, bunu yaxşı bilir. O, həmçinin xatırladır ki, açıq qarşıdurmaya baxmayaraq, Azərbaycan Rusiya ilə münasibətlərdə heç bir qırmızı xətti keçməyib.
“Maraqlıdır ki, Əliyev bu qarşıdurmada həddindən artıq irəli getmir (burada o, Ərdoğana bənzəyir). Məsələn, o, Rusiya ilə iqtisadi və siyasi əməkdaşlığın kəsilməsindən yayınır.
Xüsusilə nəzərə alsaq ki, Ukraynada müharibə və beynəlxalq təcrid fonunda Rusiya Azərbaycanın (Rusiya–İran–Hindistan marşrutu üzrə) nəqliyyat infrastrukturuna sərmayə qoyur və onu inkişaf etdirir. Bununla yanaşı, Rusiya Azərbaycana enerji daşıyıcılarının və digər məhsulların ən böyük tədarükçülərindən biri olaraq qalır. Rusiya bazarı Azərbaycan kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracı üçün də mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Xaricdən Azərbaycana daxil olan pul köçürmələrinin 46 faizi Rusiyanın payına düşür, orada təxminən 300 min azərbaycanlı yaşayır və işləyir.”
Bununla belə, ekspert əlavə edir ki, Əliyev münaqişəni elə idarə edib ki, bu, Rusiya ilə iqtisadi və siyasi tərəfdaşlığa təsir etməsin, lakin eyni zamanda regionda Rusiyanın siyasi təsirinin zəifləməsini vurğulayıb və bunu simvolik şəkildə nümayiş etdirib.
İrəvan, Ankara və Bakı arasındakı münasibətlər barədə
Tamta Mikeladze son beş ildə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın Türkiyə ilə münasibətlərdə atdığı konkret addımları xatırladaraq bildirir ki, Ermənistan Türkiyə və Azərbaycanla münasibətlərin normallaşdırılması istiqamətində irəliləyir və bu prosesin əsas çıxış nöqtəsi nəqliyyat dəhlizlərinin inkişafı məsələsidir.
“2020-ci il (ikinci Qarabağ) müharibəsindən sonra Ermənistanın Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmağa başlaması təsadüfi deyil. Müharibədən bir il sonra Ermənistan və Türkiyənin xüsusi nümayəndələri görüş keçirdilər. 2023-cü ilin fevralında, Türkiyədə baş vermiş dağıdıcı zəlzələdən sonra Ermənistan humanitar yardım göndərən ilk ölkələrdən biri oldu.
Bunun ardınca Ermənistan Fələstinin müstəqilliyini tanıdı. Bu addım Qəzza problemi səbəbilə Türkiyə ilə İsrail arasındakı gərgin münasibətlər fonunda atıldı.”
Ekspert vurğulayır ki, xarici siyasət addımlarından əlavə, Paşinyan eyni zamanda daxili ictimai müstəvidə erməni cəmiyyətinin “tarixi Ermənistan” mifindən azad olunması barədə müzakirə başladıb:
“Paşinyan özü bəyan edib ki, Araratı bu gün Ermənistan ərazisində yerləşən Araqaç dağı ilə simvolik olaraq əvəz etmək lazımdır.”
Bu baxımdan Türkiyə regiondakı rolunu və əhəmiyyətini daha da gücləndirir və vurğulayır:
“Bu müddət ərzində Türkiyə Azərbaycan tərəfindən vəziyyəti gərginləşdirmə cəhdlərini neytrallaşdıra bildi və bununla da bu münaqişədəki rolunu Qərbə nümayiş etdirdi. Onun üçün regionda sabitliyin zəmanətçisi kimi qalmaq mühümdür və eyni zamanda o, Ermənistan ərazisindən istifadə etməklə Türkiyəni Mərkəzi Asiya ilə birləşdirəcək nəqliyyat dəhlizinin yaradılmasında maraqlıdır”, – deyə ekspert bildirir.
Avropa İttifaqı da bu layihədə maraqlıdır və Ermənistanla Azərbaycana idarəsi etibarlı beynəlxalq şirkətə həvalə olunacaq dəhliz modelini təklif edib.
“Bu, vaxtilə Gürcüstana etdikləri təklifə bənzəyir, amma biz onu qəbul etməmişdik. Maraqlıdır ki, ABŞ indi bu ideyadan istifadə edir və tərəflərə kömək etməyə çalışır.”
Hələ ki, bu proses konkret nəticələr verməsə də, tərəflər danışıqlarda irəliləyişin olduğunu etiraf edirlər [əsas çətinliklər Ermənistan Konstitusiyasına dəyişikliklərin edilməsi ilə bağlıdır], – deyə Tamta Mikeladze yekunlaşdırır.
“Gürcü Arzusu” siyasəti haqqında
Beləliklə, ekspert belə nəticəyə gəlir ki, Türkiyənin regiondakı rolu həm siyasi sabitləşmə, həm də iqtisadi inkişaf proseslərində artır, Rusiya və İranın təsiri isə azalır.
Amerika və Avropa Türkiyəni NATO üzvü dövləti kimi tanıyır və onu bu rolda dəstəkləyir.
Mikeladzenin fikrincə, bunu nəzərə alaraq, hakim “Gürcü Arzusu” partiyasının axına qarşı üzməsi açıq-aşkar zərərli görünür:
“O, məğlub olmuş dövlətləri: İranı və Rusiyanı dəstəkləyir və nəticədə bu prosesdən ciddi zərər görə bilər. Üstəlik, ABŞ siyasətində Rusiyaya qarşı addımların güclənir, Böyük Britaniya və digər nüfuzlu demokratiyaların isə “Gürcü Arzusu”na misilsiz sanksiya təhdidləri var.
Qısası, ilk baxışdan xarici-siyasi amillər dəyişir və bu dəyişikliklər “Gürcü Arzusu”nun və onun (geo)siyasi hesablamalarının xeyrinə deyil.”
Regionda anti-Rusiya siyasəti və Gürcüstana təsir
