Vladimir Putin Bakıya rəsmi səfər edib
Vladimir Putin Bakıda
“Hər kəs yaxşı bilir ki, Rusiya da böhranlarla üz-üzədir, ilk növbədə Ukrayna istiqamətində… Lakin Rusiyanın son bir neçə ildə Cənubi Qafqazdakı vəziyyətə tarixən cəlb olunması bizə bu hadisələrdə iştirak etmək zərurətini diktə edir”, – Rusiya prezidenti Vladimir Putin Bakıda Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə görüşdə deyib.
Azərbaycanlı analitikin fikrincə, Putin bununla demək istəyir ki, “Rusiyanın əsas diqqəti və potensialı Ukrayna müharibəsinə yönəlsə də, Kreml Cənubi Qafqazdakı maraqlarını arxa plana keçirməyəcək”.
Vladimir Putin Bakıda
Rusiya Federasiyasının prezidenti Vladimir Putin avqustun 18-də axşam saatlarında Bakıya gəlib. Onu hava limanında Azərbaycanın baş nazirinin birinci müavini Yaqub Eyyubov, xarici işlər nazirinin müavini Samir Şərifov və respublikanın Rusiya Federasiyasındakı səfiri Polad Bülbüloğlu qarşılayıblar.
Rusiya Federasiyasının prezidenti Vladimir Putin avqustun 18-də axşam saatlarında Bakıya gəlib. Onu hava limanında Azərbaycanın baş nazirinin birinci müavini Yaqub Eyyubov, xarici işlər nazirinin müavini Samir Şərifov və respublikanın Rusiya Federasiyasındakı səfiri Polad Bülbüloğlu qarşılayıblar.
Həmin axşam Rusiya lideri Azərbaycanın prezidenti və birinci xanımı ilə qeyri-rəsmi şəraitdə şam yeməyi yeyib.
Səfər proqramı
Rusiya liderinin səfər cədvəlindəki əsas rəsmi və işgüzar tədbirlər avqustun 19-u bazar ertəsinə təyin edilib. Vladimir Putin rəsmi səfərlərin protokoluna uyğun olaraq Fəxri Xiyabana gələrək Azərbaycanın mərhum prezidenti Heydər Əliyevin məzarı önünə əklil qoyub. Sonra o, Şəhidlər Xiyabanını ziyarət edib, Azərbaycanın müstəqilliyi və suverenliyi uğrunda canlarından keçmiş insanların xatirəsini ehtiramla yad edib.
Dövlət səfəri proqramı Rusiya liderinin prezident İlham Əliyevlə rəsmi görüş mərasimi ilə başlayıb. Mərasim Azərbaycan liderinin Xəzər dənizinin sahilində yerləşən “Zaqulba” iqamətgahında baş tutub. Hər iki dövlət rəhbəri əvvəlcə dar tərkibdə görüşüb, daha sonra isə Rusiya-Azərbaycan danışıqları geniş tərkibdə davam etdirilib.
Danışıqların iki raundu nəticəsində prezidentlərin birgə bəyanatı qəbul edilib, bir sıra hökumətlərarası və digər sənədlər imzalanıb. İmzalama mərasiminin sonunda Putin və Əliyev media nümayəndələrinə danışıqların nəticələri barədə məlumat veriblər.
Lakin Putinin Azərbaycana səfərinin proqramı bununla da bitməyib. Əliyev rusiyalı həmkarını paytaxtın şərq hissəsinin bərpası və inkişafına yönəlmiş “Bakı Ağ Şəhər” layihəsi ilə tanış edib. Liderlər birlikdə “Ağ şəhər”in ərazisini gəzib, sonra Müqəddəs Mürdaşıyan Zənənlər Kafedralını ziyarət ediblər.
Səfərin başa çatması münasibətilə Əliyev rusiyalı qonağının şərəfinə dövlət ziyafəti verib.
Putin və Əliyevin birgə bəyanatı
“Tərəflər dövlət suverenliyinə, müstəqilliyə, ərazi bütövlüyünə, bərabər hüquqluluğa və bir-birinin daxili işlərinə qarışmamağa qarşılıqlı hörmət prinsipləri əsasında dövlətlərarası əlaqələri möhkəmləndirməyə davam etmək barədə razılığa gəliblər”. Bu barədə Vladimir Putin və İlham Əliyevin Bakı danışıqlarının yekunlarına dair birgə bəyanatında deyilir.
17 bənddən ibarət sənəddə beynəlxalq təşkilatlarda və çoxtərəfli platformalarda əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsinin vacibliyi qeyd olunub.
“Rusiya və Azərbaycan beynəlxalq hüquqa əsaslanan, ikili standartlardan azad və ayırıcı xətlərin yaradılmasını istisna edən dünya düzəninə töhfə vermək istəyini təsdiqləyiblər”.
Həmçinin qeyd olunur ki, tərəflər sülhün, təhlükəsizliyin, sabitliyin və davamlı inkişafın qorunmasında Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) mühüm rolunu tanıyırlar. Rusiya ŞƏT-də Azərbaycanın statusunun yüksəlməsini, BRICS ilə əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsinə olan marağını dəstəkləyir.
“Tərəflər Cənubi Qafqazda təhlükəsizliyin və dayanıqlı inkişafın təmin edilməsi məqsədilə 9/10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatın, eləcə də yüksək səviyyədə əldə edilmiş sonrakı razılaşmaların əhəmiyyətini vurğulayıblar. Rusiya Federasiyası Azərbaycan Respublikası və Ermənistan Respublikası arasında münasibətlərin normallaşmasına bundan sonra da kömək etməyə hazır olduğunu təsdiqləyib.
Tərəflər Xəzər dənizinin hüquqi statusu haqqında 2018-ci il Konvensiyasına uyğun olaraq Xəzər dənizində fəaliyyət göstərmək məqsədilə aktiv əməkdaşlığı davam etdirmək niyyətindədirlər”.
Dövlət başçıları ikitərəfli sənaye və kənd təsərrüfatı əməkdaşlığının gələcəkdə möhkəmləndirilməsinin, turizm və tranzit axınlarının genişləndirilməsinin, (o cümlədən hava əlaqəsinin inkişafı yoluyla), eləcə də dəmir yolu və multimodal yük daşımalarının və “Şimal-Cənub” Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi marşrutu üzrə infrastrukturun inkişaf etdirilməsinin vacibliyini vurğulayıblar.
İki ölkənin liderləri ikitərəfli iqtisadi əlaqələrin qurulması üçün Rusiya regionlarının Azərbaycanla əməkdaşlığının böyük potensialının olduğunu xüsusi qedy ediblər.
Rusiya prezidenti Vladimir Putin mətbuata açıqlamasında deyib:
▪️ Rusiya Azərbaycanla çoxşaxəli dostluq əlaqələrinin inkişafına böyük əhəmiyyət verir.
▪️ Bu münasibətlər bərabərlik, bir-birinin maraqlarının nəzərə alınması və təbii ki, əsrlər boyu xalqlarımızı birləşdirən sıx insani və mədəni bağlar prinsiplərinə əsaslanır.
▪️ Rusiya şirkətləri Azərbaycan bazarında özlərini kifayət qədər rahat hiss edirlər. Bunlar montaj istehsalını təşkil edən LUKoil və KamAZ, SOLLERS, UAZ şirkətləridir. Onlar uğurla işləyirlər və inkişaf perspektivləri var. Azərbaycanın rayonlarına onların işləməsi üçün yaradılan şəraitə görə minnətdarıq. “Transmaşholdinq” fevralda Bakı metropoliteni üçün Rusiya vaqonlarının böyük partiyasının istehsalı üzrə daha bir müqavilə imzalayıb.
▪ Rusiya Birləşmiş Gəmiqayırma Şirkəti Bakı Gəmiqayırma Zavodu ilə birlikdə neft məhsullarının daşınması üçün müasir “çay-dəniz” tankerlərinin istehsalına başlayır.
▪️ Rus dili Azərbaycanda hər yerdə və sərbəst istifadə olunur. Biz hiss edirik ki, bu tendensiya Azərbaycan Respublikasının rəhbərliyi tərəfindən ciddi şəkildə dəstəklənir. Rus dilinə göstərilən bu diqqətə görə sizə minnətdarıq.
▪️ Bakıda Rusiya-Azərbaycan Universitetinin yaradılması təşəbbüsü müzakirə olunur. Azərbaycan prezidenti bu təşəbbüsü dəstəklədi. Ümid edirəm ki, biz bunu kifayət qədər tez həyata keçirəcəyik.
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev mətbuata açıqlamasında:
▪️ Prezident Vladimir Putinin Azərbaycana dövlət səfəri xüsusi xarakter daşıyır.
▪️ Bu il iki dəfə – bir dəfə Moskvada, bir dəfə isə beynəlxalq tədbir çərçivəsində görüşmüşük. Amma, əlbəttə ki, dövlət səfərinin formatı və xarakteri xüsusi əhəmiyyətə malikdir, belə demək mümkünsə, həm də dövlətlərarası münasibətlərin yüksək səviyyəsindən xəbər verir. Bu gün qəbul edilən sənədlər, ilk növbədə, prezidentlərin Birgə Bəyanatı daxil olmaqla, münasibətlərimizin dostluq və müttəfiqlik xarakterini bir daha təsdiqləyir.
▪️ 2022-ci ilin fevralında imzalanmış qarşılıqlı müttəfiqlik fəaliyyəti haqqında Bəyannamənin müddəaları uğurla həyata keçirilir. Ölkələrimiz müttəfiqlər, dostlar, yaxın tərəfdaşlar və qonşular kimi fəaliyyət göstərir.
▪️ Biz iqtisadi-ticari münasibətlərlə bağlı məsələləri detallı şəkildə təhlil etdik. Ötən il biz 4 milyard dollar həddini adladıq və bunun son hədd olmadığı barədə fikir mübadiləsi apardıq.
▪️ Humanitar əməkdaşlıq sahəsinə həmişə xüsusi diqqət yetirilir.
▪️ Azərbaycanda rus dilində tədris aparılan 324 məktəb var, onlarda 160 min şagird təhsil alır. 800 mindən çox şagird rus dilini ikinci dil kimi öyrənir. Azərbaycanın 26 ali təhsil müəssisəsində 15 mindən artıq tələbənin təhsil aldığı rus dili bölmələri var. M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin və İ.M.Seçenov adına Tibb Universitetinin filialları uğurla fəaliyyət göstərir. Bu gün, həmçinin təhsil sahəsində münasibətlərin inkişafı məsələsini müzakirə etdik.
▪️ Biz, eyni zamanda, məhdud formatda keçirilən görüşdə regional təhlükəsizliklə bağlı məsələləri müzakirə etdik. Ötən ilin sentyabrından sonra regionda tamamilə yeni şərait yaranıb. Azərbaycan öz suverenliyini və ərazi bütövlüyünü tam şəkildə bərpa edib. Təbii ki, yeni şərait Cənubi Qafqazda möhkəm və uzunmüddətli sülhün bərqərar olması üçün yeni imkanlar açır. Bütün Cənubi Qafqaz regionunda sabitlik və təhlükəsizlik bir çox hallarda Rusiya ilə Azərbaycan arasında sıx qarşılıqlı fəaliyyətdən asılıdır.
▪️ Biz dövlətlərarası münasibətlərimiz üçün də müstəsna əhəmiyyətə malik olan, həmçinin regional nəqliyyat dəhlizləri, nəqliyyat yolları, “Şimal-Cənub” layihəsinin həyata keçirilməsi ilə bağlı məsələləri ətraflı müzakirə etdik. Deməliyəm ki, Azərbaycanın ərazisində “Şimal-Cənub” dəhlizinin həm dəmir yolu, həm də avtomobil yolu seqmentləri tam şəkildə reallaşdırılıb və uğurla fəaliyyət göstərir. Hazırda bu dəhlizin ötürücülük qabiliyyətini yüksəltmək üçün onun dəmir yolu sahəsinin modernləşdirilməsi ilə məşğuluq. Biz ildə 15 milyon ton və daha çox – 30 milyon tonadək yüklərin daşınması imkanlarından danışırıq və bu, tamamilə realdır.
▪️ Biz bu il həmin dəmir yolu sahəsinin tələb edilən ötürücülük qabiliyyətinə malik olması üçün modernləşdirilməsi məqsədilə təxminən 120 milyon dollar ekvivalentində vəsait nəzərdə tutmuşuq.
▪️ Şübhəsiz ki, bu səfər tarixi xarakter daşıyır, ölkələrimiz arasında dostluq və müttəfiqlik münasibətlərinin möhkəmləndirilməsi işinə mühüm töhfə verəcək.
Ekspert şərhi
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu Rusiya prezidentinin Azərbaycana səfərini belə şərh edib:
“Rusiya prezidenti Vladimir Putin Bakıda Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə görüşün mətbuata açıq hissəsində iki ölkə arasında iqtisadi və humanitar əlaqələrin artan səviyyəsindən məmnun qaldığını söyləyib. Prezidentlər iqtisadi əlaqələrin və ticarətin artımından da məmnun qaldıqlarını bildiriblər. Bunlar iki liderin son illər görüşlərdə səsləndirdikləri oxşar ifadələrdir.
Putinin Bakıda Ukrayna münaqişəsi və Cənubi Qafqaz barədə nə deyəcəyi maraqlı idi.
“Hər kəs yaxşı bilir ki, Rusiya da böhranlarla üz-üzədir, ilk növbədə Ukrayna istiqamətində… Lakin Rusiyanın son bir neçə ildə Cənubi Qafqazdakı vəziyyətə tarixən cəlb olunması bizə bu hadisələrdə iştirak etmək zərurətini diktə edir”, – deyən Putin bildirib ki, Rusiyanın Cənubi Qafqazdakı hadisələrdə iştirakı əlbəttə, tərəflərin tələb etdiyi ölçüdə olacaq.
“Buna heç bir şübhə yoxdur. Əgər biz Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanmasına nail olmaq, məsələni sərhədin delimitasiyası, demarkasiyasına çatdırmaq üçün nəsə edə bilsək, logistika və iqtisadiyyat istiqamətində müvafiq blokları açsaq, buna çox şad olarıq”, – deyə Rusiya lideri vurğulayıb.
Bu açıqlamadan hansı nəticə çıxır?
Birincisi, Putin demək istəyir ki, Rusiyanın əsas diqqəti və potensialı Ukrayna müharibəsinə yönəlsə də, Kreml Cənubi Qafqazdakı maraqlarını arxa plana keçirməyəcək. Onun Rusiya üçün indiki ağır vəziyyətdə Azərbaycana səfəri də bunu sübut edir.
Vladimir Putin İlham Əliyevə onu da xatırladıb ki, o, Moskvaya qayıtdıqdan sonra Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanla telefonla danışacaq və Bakı görüşünün təfərrüatlarını onun diqqətinə çatdıracaq. Aydındır ki, bunu diplomatik etiket tələb edir. Ancaq Putin bu cümləsiylə həm də onu deməyə çalışıb ki, Paşinyandan xoşu gəlməsə də, Azərbaycanla Ermənistan arasında balansı saxlayacaq.
Putin Rusiyanın Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanması üçün fəaliyyət göstərəcəyini desə də, buna Bakının və Yerevanın ehtiyacı yoxdur. Ümumiyyətlə Bakı ilə Yerevanın vasitəçiyə ehtiyacı yoxdur. Bakı ilə Yerevan arasında danışıqlar vasitəçi olmadan davam edir, hökumətlərarası komissiya sərhəddə görüşür, xarici işlər nazirləri email vasitəsilə sülh sazişinin mətnini müzakirə edirlər.
Moskva Vaşinqton və Berlin kimi Azərbaycan və Ermənistan rəsmilərinin görüş yeri olaraq seçilə bilər, ancaq Yerevan Rusiyanın vasitəçiliyinə müsbət yanaşmır.
Rusiyanın Qarabağda konsulluq açmaq istəyi də reallıqla uzlaşmır”.
