“Qərb regionda yeni reallıqları qəbul etməli olacaq”. Bakıdan şərh
Vaşinqton və Bakıdan bəyanatlar
ABŞ Dövlət Departamenti Azərbaycana hərbi yardımın, Bakı rəsmiləri ilə görüşlərin dayandırılması haqda bəyan edib, həmçinin Ermənistan ərazisindən Naxçıvana yolun çəkilməsini məsləhət görüb. Bunun ardınca Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyindən kəskin cavab gəlib. Siyasi icmalçı Hacı Namazovun fikrincə, Qərb regionda yeni reallıqları qəbul etməli və öz siyasətini onların əsasında qurmalı olacaq. “Əks halda Cənubi Qafqazda bütün təsir rıçaqlarını itirmək riski ilə üzləşəcək”, – deyə ekspert əlavə edib.
- Azərbaycanda erkən nikahlar – problem dərinləşirmi?
- Yerevanda məişət zorakılığı qurbanlarına necə kömək edirlər? Şəxsi hekayələr
- “Gürcüstan vasitəsilə Fransadan Ermənistana silah. Bu nə deməkdir?” Bakıdan baxış
ABŞ Dövlət Departamenti və Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi bir-birinə sərt bəyanat ünvanlayıblar. Siyasi icmalçı Hacı Namazov JAMnews-un Azərbaycan redaksiyası üçün bəyanatların mahiyyətini və səbəblərini şərh edib.
Nə baş verib?
“ABŞ Dövlət Departamenti və Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi arasında şifahi atışma qətiyyən təsadüfi deyil. Mən deyərdim ki, Ştatlar öz bəyanatlarında çox gecikib və ona görə də açıq desək, gülünc görünür.
Gəlin baş verənlərə ətraflı nəzər salaq ki, regionumuzda Qərb siyasətinin eniş-yoxuşlarını çox daə izləməyən oxuculara hər şey aydın olsun.
ABŞ Konqresində “Dağlıq Qarabağdakı vəziyyət”lə bağlı dinləmələr keçirilib. Bir dövlətin parlamentində həmin dövlətin vətəndaşlarının olmadığı başqa bir ölkənin regionunun müzakirəyə çıxarılması özlüyündə məntiqə uyğun deyil. Lakin ABŞ özünü bütün planetin ağası hesab edir, ona görə də bu heyrətamiz fakta diqqət yetirməyəcəyik.
ABŞ Xarici Siyasət İdarəsi katibinin müavini müzakirələr zamanı bir neçə sərt açıqlamalar verib. O, ABŞ-ın Azərbaycana hərbi yardımını dayandıracağını, bundan sonra Azərbaycanın yüksək rütbəli rəsmiləri ilə danışıqlar aparılmayacağını, rəsmi Bakının Ermənistan ərazisi ilə regional kommunikasiyalar açmalı və Ermənistanın bu yollar üzərində suverenliyini mütləq saxlamaq şərtinə əməl etməli olduğunu bildirib”.
Əslində hərbi yardım kimə lazımdır?
“Azərbaycanın ABŞ-ın hərbi yardımına qətiyyən ehtiyacı yoxdur. Ölkənin müdafiə xərclərinə milyardlarla dollar büdcə ayrıldığı bir vaxtda Vaşinqtondan gələn milyonlar faktiki olaraq heç nə demək deyil. Amma ABŞ həmişə Azərbaycandan hərbi yardım tələb edib. Azərbaycan hərbçiləri Əfqanıstanda və Kosovoda xidmət ediblər. Amerika hərbi aviasiyası öz qüvvələrini region ölkələrinə köçürmək üçün Bakı hava limanından istifadə edirdi. ABŞ hakimiyyəti dəfələrlə Azərbaycana göstərilən hərbi yardıma görə təşəkkür edib. Yəni, bu məsələdə kimin kimə lazım olduğunu hələ müəyyənləşdirmək lazımdır.
Mən Azərbaycana hərbi yardımı qadağan edən bədnam 907-ci düzəliş üzərində dayanmaq istərdim. Bu düzəliş 1992-ci ildə Vaşinqtonda, birinci Qarabağ müharibəsinin ən qızğın çağında, Azərbaycanın rayonlarının bir-birinin ardınca işğalı zamanı qəbul edilib. O zaman ABŞ dövlətlərin ərazi bütövlüyü kimi bir anlayışı eşitmək belə istəmədi və Bakını yardımdan məhrum etdi. Məhz o zaman son dərəcə çətin vəziyyətdə olan gənc dövlətin buna ehtiyacı var idi.
İndi də guya Ermənistanın ərazi bütövlüyünü qorumaq məqsədi daşıyan 907-ci düzəlişi yenidən xatırladılar. Buna ikiüzlülükdən başqa nə ad vermək olar?”
Azərbaycan danışıqlardan imtina edib
“Azərbaycan tərəfi ilə danışıqlara gəlincə, bu da nəsə inandırıcı görünmür. Dövlət Departamentinin Azərbaycan əleyhinə bəyanatlarından dərhal sonra Azərbaycan noyabrın 20-də Vaşinqtonda keçirilməsi planlaşdırılan Bayramov-Mirzoyan danışıqlarından imtina edib. Bu olduqca məntiqlidir.
Amma bütün bunlardan sonra ABŞ Dövlət Departamentinin nümayəndəsinin ölkəsinin Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh prosesini dəstəkləməsi ilə bağlı açıqlaması tamamilə məntiqsizdir. Bunu necə təsəvvür edir, yəqin ki, Blinkendən başqa heç kim bilmir”.
Bəyanatlara nə səbəb olub?
“Nəhayət, ən əsası. Bütün bu qalmaqal nəyə görədir?
Ermənistanın üzünü kəskin şəkildə Qərbə çevirməsindən sonra Vaşinqton və Brüssel bu ölkəni Rusiyanın protektoratından qoparmağın mümkün olduğunu tez anladılar. Ancaq yüksək səslə bəyanatlar vermək və varlığınızı uzaqgörən niyyətlərlə ört-basdır etmək üçün tutarlı arqument lazımdır. Əvvəlcə Bakıda və Moskvada gündəmdə olan Zəngəzur dəhlizi mövzusu Qərb qüvvələrinin bu mənada işinə yarayırdı.
Başqa sözlə, Azərbaycanın Naxçıvana zorla dəhliz açmaq məqsədilə Ermənistana mümkün təcavüzünün qarşısını almaq, Ermənistanı bu təhlükədən qorumaq ABŞ və Avropanın əsas tezisinə çevrilmişdi.
O vaxt bu bəyanatlar aktual görünə bilərdi, amma indi yox. Niyə?
Çünki Azərbaycan Zəngəzur dəhlizinə marağını itirdiyini bəyan edərək çox güclü addım atıb. Bakı qərara gəlib ki, Yerevandan Naxçıvana yol çəkməkdənsə, İran ərazisindən keçməklə Naxçıvana yol çəkmək daha asandır. Əvvəla, ona görə ki, Yerevan “Sülh kəsişməsi” ruhunda gözəl bəyanatlardan başqa heç nə təklif etməyib. Yolun özü yoxdur, tikilmir və Ermənistan ərazisində yolun nə vaxt hazır olacağını təsəvvür etmək çətindir.
Burada isə yaxınlıqda hazır infrastrukturu olan İran var ki, o da Şərqi Qərblə birləşdirən layihədən gələcək əlavə milyardlardan imtina etməz. Yeri gəlmişkən, baş verən hər şeydən əsl qazanan tərəf İrandır ki, bu da onun Zəngəzur dəhlizinin mümkünsüzlüyü ilə bağlı rəsmi Yerevanla flört etməsinin izahı ola bilər.
Bu dönüş Qərbin xoşuna gəlmədi, çünki bütün planları alt-üst oldu. Zəngəzur dəhlizi heç kimə lazım deyilsə və Azərbaycan Ermənistanın cənubu üçün yeni müharibəyə hazırlaşmırsa, indi nəyin arxasında gizlənsinlər?
Vaşinqton uzun-uzadı düşünməmək qərarına gəldi və bir bəyanatla guya Azərbaycana İrandan keçərək Naxçıvana yol çəkməyi qadağan etdi. Bəs bu layihəyə qarşı olmayan qonşu dövlətin ərazisindən keçməklə öz ərazisinə yol çəkməyi Bakıya kim qadağan edə bilər? Burada müzakirə mövzusu belə yoxdur.
Bütün bunların necə bitəcəyi hələ də bəlli deyil. Yalnız bir şey aydındır: Qərb regionda yeni reallıqları qəbul etməli və öz siyasətini onların əsasında qurmalı olacaq. Əks halda Cənubi Qafqazda bütün təsir rıçaqlarını itirmək riski ilə üzləşəcək”.
