Urada gürcü dilində danışmaq məsləhət görülmür
Qali rayonunda bir dənə də olsun gürcü dilində təhsil verən məktəb qalmadığı üçün ötən və bu dərs ili ərzində onlarla ailə rayonu tərk etdi.
Etnik gürcülər Qali rayonu əhalisinin böyük hissəsini təşkil edirlər; burada uşaqların çoxu gürcü dilindən başqa heç bir dildə danışmırlar.
Cari dərs ilinə qədər Qali rayonunda 15 gürcü məktəbi varıydı, yəni burada təhsil tamamilə gürcü dilində aparılırdı. Bu, rayonun demək olar ki, bütün ümumtəhsil məktəblərinin yarısıdır – ümumiyyətlə burada 31 məktəb var.
Amma Abxaziya özünün bu məsələyə münasibətini dəyişdi və 2015-2016-ci dərs ilində ibtidai məktəblərdə tədris olunması mümkün olan yeganə dil rus dilidir.
Qali rayonu resurs mərkəzinin (Abxaziyanın sürgündəki Təhsil Nazirliyinin, yəni Tbilisidə müharibədən sonra nominal fəaliyyət göstərən yerli idarəsinin) rəhbəri Nona Şonia bildirdi ki, bu gün rayonda gürcü dili tamamilə iqnor edilir: “O hətta xarici dil kimi də tədris edilmir.
Hesab edilir ki, beçinci sinifdən on birinci sinif də daxil olmaqla Qalinin orta məktəblərində gürcü dili tədris dili olaraq qalır, amma 8-ci sinifdən başlayaraq, “gürcü dili və ədəbiyyatı fəninə həftədə ancaq bir saat ayrılır.
Bu, gürcü ali məktəblərini Qali məktəb məzunlarının üzünə bağlaya bilər, çünki belə olan halda onlar proqram üzrə hətta ən vacib minimum biliklərə belə yiyələnə bilmirlər.
“Uşaqlara çox çətin olur, onlar rus dilində nə yaza, nə oxuya, nə də fikir bildirməyi bacarmırlar; onlar çaşbaş düşür və oxuya bilmirlər. Biz bunu onların hüquqlarının kobul pozulması hesab edirik. – Nona Şonia dedi. O bildirdi ki, gürcü dilli şagirdlərin valideynləri dəfələrlə Suxumiyə şikayət ediblər, amma indiyə qədər bir cavab ala bilməyiblər.
Ötən illərdə Qali rayonundan olan bəzi şagirdlər gürcü hökumətinin nəzarəti altında olan ərazilərdə, misal üçün qonşu Çalendjix və ya Zuqdidi rayonlarında oxuyurdular. Bu, çoxlu sayda çətinlik və risklərlə müşayiət olunurdu, ən azı ona görə ki, məktəblilər gündə iki dəfə sərhədi keçməli olurdu, hansını ki, gürcü tərəfi inzibati, abxaz tərəfi isə dövlət sərhədi adlandırır.
Yerli sakinlər deyirlər ki, hazırda ancaq şagirdlər deyil, müəllimlər də əziyyət çəkir: əksəriyyəti rus dilini çox pis bilir və öz fənlərini rus dilində tədris edə bilmirlər.
“Əksər vaxtlarda onlar dərsi gürcü dilində keçirlər, amma bunu heç kəs bilməməlidir, – yerli sakinlərdən biri danışır, – müəllimlər də, şagirdlər də yoxlamadan qorxurlar və bilirlər ki, istənilən vaxt qapı açıla bilər.
Qalidəki məktəblilərin valideynləri deyirlər ki, qəfil yoxlamalar mütəmadi olaraq həyata keçirilir – ancaq dərsin tədris olunduğu dil deyil, həm də jurnal yoxlanılır – buradakı bütün yazılar rus dilində olmalıdır. Deyirlər ki, şagirdlərin istifadə etdiyi dərsliklər də yoxlanılır.
Dərsliklər Qal rayonu üçüb daha bir ağrılı mövzudur. Yerli məktəblərin hələ 90-cı illərin ortalarından rəsmən Abxaziyanın Təhsil Nazirliyinin nəzarəti altında olmasına baxmayaraq, gürcü tərəfi son zamanlara qədər onlarda öz proqramı ilə tədris apara bilirdi.
Ta bu yaxınlara qədər Qalinin gürcü məktəblərinin şagirdləri ancaq gürcü dilində deyil, həm də gürcü dərslikləriylə təhsil alırdılar. Bu, Abxaziyada qıcıq oyadırdı, çünki münaqişə ilə ayrılan gürcü ilə abxaz tərəfinin öz tarixi və coğrafiyasına tamamilə fərqli baxışları var.
Bu problem haqqında Abxaziyadakı nəzər nöqtəsini bu materialdan öyrənmək olar
Dərc olunub 21.06.2016
