"Qavrilov gecəsi"ndən üç il ötür - 20 iyun Gürcüstan tarixində necə qalıb?

Tbilisidə 20 iyun mitinqinin dağıdılması

20 iyun 2022-ci ildə Tbilisidə hökumət əleyhinə genişmiqyaslı etiraz aksiyasının zorakılıqla yatırılmasının üçüncü ildönümü qeyd olunur. Əsas tələb müxalifətin bu günə kimi tam nail ola bilmədiyi seçki sistemində islahatların aparılması idi.

Daha sonra polis Rustaveli prospektində parlament binası qarşısında minlərlə gəncə qarşı gözyaşardıcı qaz, su şırnaqları və rezin güllələrdən istifadə edib. İki nəfər bir gözünü itirib, 200-dən çox insan yaralanıb.

JAMnews üç il əvvəl 20 iyunun necə olduğunu xatırlamayanlar üçün qısa qeyd hazırlayıb:

Tbilisidə “Qavrilov gecəsi” adlandırılan etiraz aksiyası: nə, niyə və necə baş verib?

2019-cu il iyunun 20-də Gürcüstanda səhər saatlarında planlaşdırılmamış, əvvəlcədən heç bir təşkilatlanma olmadan etiraz başlayıb.

Həmin gün Beynəlxalq Pravoslav Parlament Forumunun açılışı olub. Tezliklə məlum olub ki, forumun təşkilatçılarından biri, rusiyalı deputat Sergey Qavrilov Gürcüstan parlamentinin spikerinin kreslosunda əyləşərək iclası aparmaq qərarına gəlib.

• Tbilisidə etirazları təhrik edən rusiyalı pravoslav kommunist kimdir?

• Tbilisidəki etirazlar haqda bilməli olduğumuz hər şey – üç dəqiqəlik videoda

• Gürcüstanda siyasi böhran. Oliqarxa daxildən və xaricdən zərbələr

• Bir gündə dörd mitinq. Tbilisinin etirazı – fotoreportaj 

Tezliklə yüzə yaxın insan Rustaveli prospektinə etiraz etməyə çıxıb. Planlaşdırılmamış etirazın iştirakçıları Gürcüstan hökumətinə bu sualla müraciət ediblər:

“Gürcüstanın ərazi bütövlüyünü tanınmayan ölkənin deputatına Gürcüstan spikerinin kürsüsünə oturmağa kim icazə mverib?”

Axşama doğru bu, artıq mitinq deyildi, Tbilisinin bütün mərkəzini əhatə edən böyük etiraza çüvrilmişdi. Müxtəlif məlummatlara əsasən, 20 minə yaxınn insan toplaşıb. Parlamentə hücum cəhdləri olub, amma mühafizə qarşısını alıb. Gərginlik və poilslə qarşıdurma bütün gecə davam edib.

İyunun 21-i səhərə doğru xüsusi təyinatlılar qtirazçılara qarşı hücuma keçib, gözyaşardıcı qaz, su şırnağı və rezin güllə tətbiq edərək aksiiyaçıları dağıdıb.

200 nəfərdən çox insan yaralanıb.

Rezin güllə iki nəfərin – 18 yaşlı Mako Qomuri və 26 yaşlı Giorgi Sulaşvilinin gözünü çıxarıb.

Qomuri və Sulaşvili yalnız beş ay sürən uzun məhhkəmə araşdırmasından sonra polis zorakılığının qurbanı kimi tanınıb.

Hakimiyyət 20 iyun etirazlarını  dövlət çevrilişi cəhdi kimi dəyərləndirib. Onların sözlərinə görə, mitinqin dağıdılması məhz bəzi müfalifətçi fəalların etirazçıları parlament binasına hücuma səsləməsi ilə bağlı olub.

Etiraz liderləri isə bildirirlər ki, aksiyanın əsas məqsədi Gürcüstanın siyasi gələcəyi üçün mühüm olan 2020-ci ilin payızın təyin olunmuş parlament seçkilərinin azad keçirilməzinə nail olmaq olub. Müxalifət hesabb edir ki, bunun üçün hazırkı qarışıq seçki sistemindən imtina etmək lazımdır.

Gürcüstanda parlament seçkiləri 2020-ci ilin sentyabrında baş tutmalıdır. Gürcüstan parlament respublikası olduğu üçün, bu seçkilərin həlledici əhəmiyyəti var – kim qalib gəlsə, növbəti dörd il ərzində dövləti idarə edəcək.

Müxalifət tam proporsional sistem – partiyalar üzrə seçki tələb edir, çünki majoritar sistem hökumətə ən başdan xeyli üstünlük verir.

İyunun 24-də ölkənin qeyri-formal lideri, “Gürcü arzusu” iqtidar partiyasının  sədri və oliqarx Bidzina İvanişvili etirazçıların əsas tələblərindən birini yerinə yetirib.

O, şəxsən söz verib ki, majoritar sistem ləğv olunacaq və parlament seçkiləri proporsional siistem üzrə keçiriləcək.

• Gürcüstanda proporsional seçki sistemi uğrunda mübarizə niyə vacibdir? 

• Tbilisi etirazlarına musiqi və rəqslər. Video

Bu vəddən beş ay sonra, 2019-cu ilin noyabrında hökumət presedentsiz addım atıb – vədinə əməl etməkdən boyun qaçırıb.

Parlamentdə proporsional sistemə keçidlə bağlı səsvermə zamanı ölkənin kölgə lideri Bidzina İvanişviliyə loyal olan deputatlar islahatın əleyhinə səs veriblər.

Etirazçıların daha bir tələbi yerinə yetirilməyib – daxili işlər naziri Giorgi Qaxariya vəzifəsindən kənarlaşdırılmayıb. Bunun əvəzinə Qaxariya baş nazir vəzifəsinə təyin edilib.

• Gürcüstanın baş oliqarxını yeni baş nazirlə nə bağlayır? – Bütün təfərrüatlar

Bu da yeni etirazlar dalğasına səbəb olub və bu etirazlar 2019-cu ilin bütün yay və payız aylarını əhatə edib. Bir gözü bağlayan üzərinə “20%” yazılmış qırmızı sarğı aksiyaların rəmzinə çevrilib.

Bu, həm iyunun 21-ə keçən gecə aksiya dağıdıldığı zaman gözünü itirənlərlə həmrəylik ifadə edib, həm də Rusiyanın Gürcüstan ərazisinin 20 fazini işğal etdiyini xatırladıb.

Bu video iyunun 20-dən sonra hadisələrin necə cərəyan etdiyindən və Gürcüstanın böyük siyasi böhrandan necə sağ çıxmasından bəhs edir – Vətəndaş fəalları İvanişvilini yalan danışmaqda və seçkiləri saxtalaşdırmaqda ittiham ediblər. 2019-cu il noyabrın 14-də minlərlə insan yenidən küçələrə çıxıb.