Pomidorlarda ziyanvericilər, yoxsa Rusiyanın Azərbaycana təzyiq vasitəsi?

Rusiyanın dövlət strukturu (Rosselxoznadzor) dekabrın 10-dan bu ölkəyə Azərbaycandan alma və pomidor gətirilməsini qadağan edib. Bildirilir ki, bu məhsullarda ziyanverici aşkarlandığı üçün belə qərar verilib. Amma ekspertlər başqa fikirdədirlər.

• Bahalı hesab: Azərbaycanda yeni gömrük qaydaları qüvvəyə minib

“Fitosanitar rifahın qorunması, qeyd olunan ziyanvericilərin Rusiya Federasiyası ərazisinə gətirilməsinin və yayılmasının qarşısını almaq məqsədilə Rosselxoznadzor 2020-ci il dekabrın 10-dan ölkəyə Azərbaycan mənşəli pomidor və alma gətirilməsini qadağan etmək məcburiyyətindədir”, – Rosselxoznadzorun rəsmi məlumatında deyilir. Qadağa müvəqqəti xarakter daşıyır, qurumdan bildirilib.

Azərbaycan – Rusiyaya ən böyük pomidor ixracatçısı

RF Federal Gömrük Xidmətinin məlumatına əsasən, Azərbaycan Rusiyaya təzə və soyudulmuş pomidorun ən böyük ixracatçısıdır.

2020-ci ildə Rusiyaya 153 min ton 169,6 milyon dollarlıq pomidor idxal olunub (çatdırılma üzrə ikinci yerdə Türkiyə, üçüncü yerdə isə Belarusdur).

Pomidor siyasəti

Ekspertlər pomidor qadağasının arxasında siyasi səbəblərin durduğunu istisna etmirlər.

Rusiyanın hansı ölkə ilə geosiyasi münasibətləri pozulsa, Rosselxoznadzor dərhal ərzaq yolunu bağlayır – rusiyalı mütəəssislər qeyd edirlər.

Bu, Rusiyanın qonşu ölkələrə ərzaq məhsullarının gətirilməsinə qadağa qoymaqla təzyiq göstərdiyi ilk fakt deyil.

21-ci əsrin ilk onilliyinin sonlarında Gürcüstanın şərabı, nisbətən yaxınlarda Türkiyədən pomidor təchizatçıları ilə də eyni şey olmuşdu.

“Rusiya hansısa məhsulun ölkəyə gətirilməsinə qadağa qoyursa, bu, siyasi siqnaldır və digər ölkələr də eyni cür edir”, – RF Ticarət Sənaye Palatasının Maliyyə Sənaye və İnvestisiya Siyasəti üzrə Şurasının üzvü Anna Vovk bildirir.

Siyasi şərhçi Şahin Rzayevin sözlərinə görə, Rusiya və Azərbaycan arasında yeni geosiyasi gərginliyin səbəbi Bakıda keçirilən Zəfər Paradında Ermənistana aid qənimət hərbi texnikanın nümayiş edilməsi ola bilər.
“Hamıya məlumdur ki, bütün bu texnika Rusiyada istehsal olunub və bu, Kremlin xoşuna gəlməyə bilərdi“, – Rzayev qeyd edib.

Şərhçinin fikrincə, Türkiyə prezidenti Ərdoğanın Zəfər Paradına dəvət edilməsinin də incikliyə səbəb olduğunu istisna etmək olmaz.

Bu cür qadağalardan kim daha çox ziyan çəkir – rusiyalılar, yoxsa əcnəbilər?

Mütəxəssislər bildirirlər ki, tərəvəz axınının qarşısının alınmasından hamıdan çox rusiyalı istehlakçılar ziyan çəkir: Yeni İl bayramı ərəfəsində pomidorun qiyməti 20 faiz bahalaşa bilər.

Azərbaycan pomidorlarının qıtlığını kompensasiya etmək üçün Türkiyə, Mərakeş, Çin və Belarusdan Rusiyaya ixrac iki dəfə artmalıdır. Bu, çətin ki mümkün olsun – Rusiyanın Milli Reytinq Agentliyində hesab edirlər.

Rusiyanın pərakəndə ticarətçilərinə idxal pomidorun bir kiloqramı 40 rubla başa gəlir, yerlilər isə 70 rubla yaxın – “Rusiya istixanaları” assosiasiyasının prezidenti Aleksey Sitnikov deyib. Pərakəndə satışda isə pomidorun 1 kiloqramı 115 rubldır.

Azərbaycanda qadağa nəticəsində dəyəcək ziyan hesablanır

“2019-cu ilin dekabrında Azərbaycandan Rusiyaya 19 042,2 ton pomidor və 11 356,31 ton alma ixrac edilib. Qiymət ekvivalentində bu, 22 352,92 min və 4 889,43 min Amerika dolları təşkil edir. Başqa sözlə, ötən ilin analoji dövründə Azərbaycan bu ixracdan 27,2 milyon ABŞ dolları qazanıb.

Yəni 2020-ci ilin dekabrında ziyanı məhz analoji məbləğlə hesablamaq olar.

Amma digər tərəfdən, əgər 2019-cu ildə Azərbaycan Rusiyaya cəmi 153 ton pomidor göndəribsə, 2020-ci ildə eyni həcmdə ixraca ölkəmiz artıq doqquz aya nail olub. Cari ilin ilk 10 ayı ərzində pomidorların ixracı 15 faiz artıb, alma ixracı da həmçinin.

30 milyon dollar civarında itkini Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün ciddi problem hesab edirəm”, – Azərbaycandan olan iqtisdi ekspert Toğrul Maşallı bildirib.