Qızıl unitazda Putin və “Gecə canavarları” – Qələbə Günü və Qərblə Rusiya arasında kəskinləşmə
Çexiya ilə Rusiya arasında münasibətlərdə kəskinləşmə və İkinci dünya müharibəsində Qələbə günü. Yazının orijinalı BBC-nin saytında.
Avropa və Rusiya mayın 8 və 9-da İkinci dünya müharibəsində Qələbə Gününü qeyd edirlər. Lakin dünyanın faşizmdən xilaskarına çevrilmiş ölkələrin münasibətləri hazırda düşmənlik və etimadsızlıq vəziyyətindədir.
2021-ci ilin aprelinin sonlarında Çexiya onlarla diplomatı ölkədən çıxarmaqla, publik olaraq Moskvanı 2014-cü ildə əyalətdə yerləşən silah anbarında iki nəfərin ölümünə səbəb olmuş diversiya əməliyyatının törədilməsində ittiham etdi.
Mayın 7-8-də Çexiyada 1945-ci ildə Çexoslovakiyanın nasist Almaniyasından azad edilməsi zamanı həlak olmuş 140 min sovet əsgərinin ənənəvi anım mərasimi keçirilir. Bu hadisə daim çex cəmiyyətində “moskvayönlü” və “anti-Moskva” düşərgələrinin arasında qaynar mövzuya çevrilir.
Praqanın Olşanı qəbiristanlığında bu dəfə də belə oldu. İnsanlar Qızıl ordunun başının üzərində beşguşəli ulduz, əl pulemyotu ilə barmağı tətikdə olan bürünc heykəlinin ətrafında yerləşən yüzlərlə sovet qəbirinə gül qoymaq üçün gəlmişdilər.
“Əslində burada dəfn edilmiş yüzlərlə sovet əsgərindən yalnız 14-ü şəhərin azad edilməsi zamanı öldürülüblər”, – Rusiya üzrə ixtisaslaşan politoloq Mixail Romantsov deyir. “Yerdə qalanları ya yol-nəqliyyat hadisələrində ölüblər, ya da ölənə kimi içiblər”.
Deyilənləri sübut etmək üçün o, qəbirlərdəki tarixləri göstərir: 1945-ci ilin iyulu, avqustu, sentyabrı.
Qəbiristanlıqda və ətrafında çoxlu polis əməkdaşı vardı. Bunun səbəblərindən biri tezliklə özünü büruzə verdi – təxminən qırxa yaxın qara geyimli motosikletçi nəqliyyat vasitələrinin uğultusunun müşayiəti ilə anım aksiyasına gəldilər.
Ötən illərdə həmin gün bura Rusiyadan “Gecə canavarları” ultramillətçi təşkilatının üzvləri – rusiyalı motosikletçilərin böyük dəstəsi gəlirdi. Onlar İkinci dünya müharibəsində Qələbə Gününü ənənəvi olaraq Moskvadan bütün Mərkəzi Avropanı “qələbə yürüşü” ilə dolaşaraq qeyd edirdilər.
Lakin bu dəfə koronavirus pandemiyası ilə bağlı məhdudiyyətlər üzündən onlar ölkəyə daxil ola bilməyiblər. Buna görə də, “motoikletçilərin yürüşü”nü onların çexiyalı həmfikirləri təşkil ediblər.
Sovet əsgərlərinin qəbirlərinə gül düzülüşü vaxtı səsgücləndiricilərdən sovet hərbi musiqisi səslənirdi.
Motosikletçilər dəstəsi yol boyunca əllərində Avropa İttifaqının və NATO-nun bayraqları, anti-Rusiya şüarları yazılmış plakatlarla dayanan qərbyönümlü aksiya iştirakçılarının yanından keçib. Onlar motosikletçilərin arxasınca “Satqınlar!” deyə qışqırıbıar. Bu etiraz aksiyasının iştirakçıları papye-maşedən hazırlanmış “heykəl”lərini də quraşdırıblar – çılpaq Vladimir Putin qızıl unitazda oturub.
Çexiya polisi 2018-ci ildə Britaniyanın Solsberi şəhərində “Noviçok” sinir-iflicedici maddəsinin tətbiqində və keçmiş rusiyalı agent Skripalın zəhərlənməsində ittiham olunan Aleksandr Mişkini və Anatoli Çepiqanı – Rusiya xüsusi xidmət orqanlarının güman edilən agentlərini axtarışa verib.
Rusiya 2014-cü ildə Çexiyada baş vermiş partlayışın təşkilində ittihamları qəti şəkildə rədd edir və öz növbəsində ölkəni “ABŞ-ın göstərişi ilə fəaliyyət”də günahlandırıb.
Bu əhvalatın məişət səviyyəsində də davamı var. BBC yazır ki, Çexiyada yaşayan təxminən 60 min nəfər ruslardan çoxu təhqirlərə və hədələrə məruz qalıb.
Çexiyadakı silah anbarının partladılmasında Rusiya xüsusi xidmət orqanlarının iştirakı barədə əhvalatı dərc edən “Respekt” həftəlik nəşrinin baş redaktoru Erik Taberi hesab edir ki, vəziyyət təhlükəlidir, amma rusiyalılar üçün deyil, çexlər üçün.
“Moskva tərəfindən diplomatiya çərçivəsindən kənara çıxan repressiyalar ola bilər. Müasir Rusiyadan qorxmayanlar rasional düşünə bilmir. Biz hər şeyə hazır olmalıyıq – kiberhücumlara və ya Rusiyada çexiyalı iş adamlarına hücumlara.
Mən qarşıdurmaya çağırmıram. Lakin qətiyyətli xarici siyasətə çağırıram. Keçmişdəki kədərli hadisələrdən fərqli olaraq, indi bizim üstünlüyümüz var – biz Avropa İttifaqının və NATO-nun üzvüyük”.
