Yeni Ermənistan-Azərbaycan sərhədində qızıl yatağı. Mədəni necə bölməli?
İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Ermənistan və Azərbaycan Ermənistanın Sotk kəndi yaxınlığında yerləşən qızıl mədənini bölüşməyə çalışır. Məsələ ondadır ki, Qarabağ üzrə üçtərəfli razılaşmaya əsasən, Kəlbəcər rayonunun Azərbaycanın nəzarətinə keçməsindən sonra Ermənistanın Sotk kəndi yaxınlığındakı qızıl yataqları mübahisəli əraziyə çevrilib.
Yataqların bir hissəsi Ermənistan ərazisində, digər hissəsi isə Kəlbəcər ərazisində yerləşir. Sərhəd düz yataın üzərindən keçir.
- 16 gün sonra: Ermənistan parlamenti hərbi vəziyyətin ləğvini dəstəkləməyib
- Ermənistanın baş naziri ermənilərin Azərbaycanın nəzarəti altına keçən kəndlərə qayıdacağını gözləyir
Son hadisələr
Noyabrın 26-da parlamentdə müxalif “Çiçəklənən Ermənistan” fraksiyasının deputatı Naira Zohrabyan bildirib ki, Azərbaycan hərbçiləri Ermənistanın Geqarkunik vilayətinin Vardenis rayonundakı Sotk qızıl mədəninin yaxınlığında yerləşiblər.
“Azərbaycan hərbçiləri qıfılları sındırıblar… Az əvvəl mənə Sotk əməkdaşları zəng vurmuşdular, bildirdilər ki, onlar dəhşət içində texnikanı və insanları çıxarmağa çalışırlar. Biz qeyd etməliyik ki, bugün Ermənistanda hakimiyyət yoxdur”, – o deyib.
Zohrabyanın nümayiş etdirdiyi videoda qarlı dağlıq ərazidə yerləşən Azərbaycan hərbçiləri əks olunub.
Bundan sonra digər müxalif “Maariflənmiş Ermənistan” fraksiyasından Harutyun Babayan öz Facebook səhifəsində bildirib ki, onda olan məlumata əsasən, Sotk mədəni ərazisinə 80 nəfər Azərbaycan əsgəri daxil olub.
Azərbaycanlıların mədən ərazisinə daxil olduğunu Sotk icmasının rəhbəri Hakop Avetyan da təsdiqləyib.
“İnformasiya doğrudur. Amma atışma və ya hücum yoxdur. [Onlar] gəldilər, yerləşdilər və ərazini boşaltmağımızı tələb etdilər. İndi danışıqlar gedir”, – Avetyan deyib.
O əlavə edib ki, Rusiya sülhməramlıları olmadan “vəziyyət xeyirlə nəticələnməyəcək”.
Ermənistanda nə deyirlər?
Naira Zohrabyanın bəyanatından dərhal sonra Ermənistanın Müdafiə Nazirliyindən bildirilib ki, Azərbaycan hərbçilərinin Sotk qızıl mədəninə daxil olması haqda məlumat həqiqətə uyğun deyil.
Bu informasiyanı baş nazirin mətbuat katibi və Geqarkunik vilayətinin qubernatoru da təkzib edib.
Daha sonra Ermənistanın Müdafiə Nazirliyindən bildirilib ki, keçmiş Ermıənistan-Qarabağ, hazırda Ermənistan-Azərbaycan sərhədində Ermənistan, Rusiya və Azərbaycan SQ demarkasiya işlərinə başlayıblar. Üstəlik bu işlərin bir hissəsi Sotk mədəninin ərazisində aparılır.
“Bu və ya digər hissədə sərhədin təkmil və dəqiq demarkasiyası sərhədin bu və ya digər hissəsinin kimə aid olması ilə bağlı mübahisələrin və mümkün təxribatların istosna edilməsi üçün həddən artıq vacibdir”, – məlumatda deyilir.
Gecəyə doğru Ermənistan SQ Baş Qərargah rəisinin birinci müavini Tiran Xaçatryan mətbuat konfransı keçirməli və vəziyyəti daha ətraflı şərh etməli olub.
Xaçatryan izah edib ki, dövlət sərhədi düz mədənin ortasından keçir. Mədəni emal edən Rusiya şirkəti ilkin olaraq təhlükəsizlik tədbirlərini görüb, yolda keçid məntəqəsi yürləşdirilib. Azərbaycanlılara buranın Rusiyanın obyekti olduğu haqda xəbərdarlıq edilib.
Xaçatryanın sözlərinə görə, Ermənistan qoşunları bu sahənin qorunmasında iştirak etmir, bununla Rusiya tərəfi məşğul olur. Azərbaycanlılar Kəlbəcərə daxil olandan sonra bəyan ediblər ki, ərazinin mühafizəsini həyata keçirənlərin hamısı oranı tərk etməlidir.
“Azərbaycanlılar çıxmağımızı tələb etdilər, biz azərbaycanlılara xəbərdarlıq etdik, o cümlədən də ruslara bu haqda məlumat verdik. Danışıqlar oldu, eyni zamanda rusların iştirakı ilə. Bilmirəm onlar nə razılığa gəliblər, amma bütün qüvvələr oradan çıxıb”, – Xaçatryan deyib.
Azərbaycanlı hərbçilərlə bağlı hadisəni Ermənistan XİN də şərh edib:
“Delimitasiya və demarkasiya uzun və kompleks prosesdir, hansı ki, dövlətlər arasında qurumlararası komissiyalar və işçi qruplar tərəfindən dövlətlərarası danışıqlar əsasında həyata keçirilir və bunun nəticəsində müvafiq beynəlxalq sənəd imzalanır”.
Ermənistanın baş nazirinin şərhi
Noyabrın 27-də Nikol Paşinyan video-müraciən zamanı bildirib ki, ölkədəki hansısa qruplar bum yaradıb, Geqarkunik vilayətində Ermənistan ərazisinin bir hissəsinin Azərbaycana güzəştə gedildiyi haqda danışırlar.
Baş nazirin fikrincə, bu cür uydurma informasiyanın yayılmasının ancaq bir məqsədi var – “Ermənistanda hakimiyyətsizlik təəssüratı yaratmaq, xaos yaymaq və müharibəni ölkə ərazisinə gətirməkdir”.
Ekspert rəyi
Politoloq Vahe Davtyan hesab edir ki, Sotk mədəninin dayanması çox sayda social-iqtisadi problemlərə səbəb ola bilər.
“Mədəni idarə edən “GeoProMining Gold” şirkətinin Ermənistanda ən böyük vergi ödəyicisi olmasından başqa, Ararat qızıl istehsalı zavodunun gələc fəaliyyəti də sual altında qalacaq.
Eyni zamanda yük dövriyyəsinin 50 faizindən çoxunu Sotkdan filizin Ararata daşınması təşkil edən “Cənubi Qafqaz dəmiryolu xəttinin” iflic vəziyyətə düşməsi təhlükəsi var”.
Azərbaycanda nə deyirlər?
Azərbaycan və Ermənistan arasında dövlət sərhədinin demarkasiyasından sonra Zod (Sotk) qızıl yatağının bir hissəsi Azərbaycan tərəfinə keçib.
Azərbaycan Parlamentinin deputatı Tahir Mirkişilinin sözlərinə görə, Azərbaycanda artıq bu sahədə geoloji kəşfiyyatın aparılması haqda imzalanmış müqavilələr var. Bu müqavilələr bir neçə il əvvəl imzalanıb, amma məlum səbəblər üzündən iş görülməyib.
“AzerGold” qapalı səhmdar cəmiyyətinin mətbuat katibi Ariz Tarverdiyev başqa fikirdədir. Onun sözlərinə görə, 1997-ci ildə “Azərqızıl” dövlət şirkəti Amerikanın “RV Investment Group Sevrvices LLS” şirkəti ilə geoloji kəşfiyyat, emal və payçı kimi iştirak haqda müqavilə imzalayıb.
Bu sənədin subyektləri Zəngilan və Kəlbəcər rayonlarındakı üç qızıl yatağı olub. Amma “Azərqızıl” daha sonra ləğv edilib. “Bu yataqlarda kəşfiyyat və hasilat məsələsi ilə bağlı “AzerGold” şirkətinə heç bir müraciət olmayıb”, – Tarverdiyev bildirib.
