Qarabağda atışma, Bakı sülhməramlıları günahlandırır, İrana nota verilib. Nə baş verir?

Azərbaycan Qarabağdakı Rusiya sülhməramlı kontingentini sülhməramlıların hərəkətsizliyi nəticəsində Ermənistan SQ hərbçilərinin Azərbaycanın bu regionuna yerləşdirilməsində ittiham edib. Eyni zamanda Azərbaycan İrana nota verərək, İrana aid yük maşınlarının Qarabağın hazırda Azərbaycanın nəzarətində olmayan hissəsinə getməsi ilə bağlı narazılığını bildirib.

Nə baş verir? JAMnews hazırda mövcud olan bütün informasiyanı toplamağa çalışıb. Azərbaycanlı siyasətçi də vəziyyəti şərh edib.

• Sərhəddə baş verənlərin səbəbi nədir? – Bakıdan şərh
• Rusiya Azərbaycanla Ermənistanın qarşıdurmasında necə oynayır: Bakıdan şərh
• Kremldə görüş: Putin və Əliyev nə haqda danışıb?

Erməni hərbçilərinin Qarabağa yerləşdirilməsi

2021-ci il avqustun 9-da ölkə hakimiyyətinə yaxınlığı ilə tanınan caliber.az nəşri Ermənistan SQ hərbçilərinin Qarabağ ərazisinə yerləşdirilməsi haqda sensasiyalı material dərc edib.

“… Ermənistan ora 12 “Kamaz”, üç “Ural” və bir neçə KUNQ-la (hərbi qulluqçuların daşınması üçün istifadə olunan universal sıfır göstərici gövdəsi olan yük maşını) şəxsi heyyət yerləşdirib. Bundan başqa, Ermənistandan hərbçilərin Qarabağa mülki geyimdə minik maşınları ilə daşınması da həyata keçirilir”, – məlumatda deyilir.

Bu kimi halların Rusiya sülhməramlı kontingentinin susqunluğu ilə baş verdiyi xüsusilə qeyd edilir.

Sülhməramlılar atışma haqda bildiriblər

Səhəri gün, 2021-ci il avqustun 10-da Qarabağdakı RF sülhməramlı qüvvələri komandanlığının informasiya bülletenində onların məsuliyyətində olan zonada atışma baş verdiyi haqda məlumat yayılıb.

“… Avqustun 9-da 17.45-də Şuşa yaşayış məntəqəsi yaxınlığında Dağlıq Qarabağ silahlı dəstələri və Azərbaycanın silahlı qüvvələri arasında atışma baş verib.

Rusiya sülhməramlılarının səyləri nəticəsində atışma dayandırılıb, zərərçəkən yoxdur. Faktla bağlı Rusiya sülhməramlı kontingentinin komandanlığı Ermənistan və Azərbaycan tərəfləri ilə birlikdə araşdırma aparır”.

Sülhməramlıların Qarabağdakı erməni silahlı qüvvələrinə münasibətdə ritorikasını dəyişməsinə Bakıda dərhal diqqət yetirilib. Sülhməramlı qüvvələr komandanlığının bundan əvvəlki analoji məlumatında onlar “Ermənistan silahlı qüvvələri” kimi qeyd olunmuşdu.

Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyi sülhməramlıları günahlandırıb

2021-ci il avqustun 11-də Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyi kəskin bəyanatla çıxış edib və Qarabağda RF sülhməramlı qüvvələri yerləşdirilən gündən indiyə qədər ilk dəfə Rusiya kontingentini fəaliyyətsizlikdə ittiham edib.

“10 noyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti, Rusiya Federasiyası Prezidenti və Ermənistan Baş nazirinin imzaladığı üçtərəfli bəyanata uyğun olaraq, Ermənistan silahlı qüvvələrinin qalıqlarının tam şəkildə Rusiya Federasiyası sülhməramlı qüvvələrinin müvəqqəti yerləşdirildiyi Azərbaycan ərazilərindən çıxarılması təmin olunmamışdır.

Son günlər ərzində Ermənistanın üçtərəfli bəyanatı kobud şəkildə pozaraq, öz silahlı qüvvələrinin şəxsi heyətini Rusiya Federasiyası sülhməramlı qüvvələrinin müvəqqəti yerləşdirildiyi Azərbaycan ərazilərinə daşıması, Muxtarkənd, Şuşakənd məntəqələri yaxınlığında, eləcə də Kəlbəcər və Laçın rayonlarının inzibati hüdudlarının şərq istiqamətindəki ərazilərdə yeni erməni postlarını qoyması halları müşahidə olunur.

Azərbaycan Ordusu tərəfindən adekvat tədbirlər görülür və bu kimi hallara imkan verilmir.

Ermənistan tərəfi məqsədyönlü şəkildə vəziyyətin gərginləşdirilməsi üçün bu kimi təxribatlara əl atır.

Bütün bunlar Ermənistanın yeni müdafiə naziri Arşak Karapetyanın Ermənistan ordusuna bütün vasitələrdən istifadə edərək güc tətbiq etmək barədə verdiyi məsuliyyətsiz və təhrikçi əmrinin fonunda baş verir. Xatırlatmaq istərdik ki, Ermənistanın sabiq müdafiə naziri David Tonoyan da “yeni müharibələr, yeni ərazilər” adlandırdığı təxribatçı hərbi doktrina ilə çıxış etmişdi. Onun rüsvayçı aqibəti hər kəsə məlumdur.

Azərbaycan Ordusu tərəfindən bütün adekvat tədbirlərin görülməsi təmin olunacaqdır.

Rusiya Federasiyası sülhməramlı qüvvələri üçtərəfli bəyanatın müddəalarına uyğun olaraq müvəqqəti dislokasiya olunduqları Azərbaycan ərazilərində Ermənistan silahlı qüvvələrinin yerləşdirilməsi hallarına son qoymalıdır”, – Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyinin məlumatında deyilir.

Azərbaycanın İrana notası

Eyni gün Azərbaycan İran İslam Respublikasına nota ünvanlayıb.

“11 avqust 2021-ci il tarixində İran İslam Respublikasının ölkəmizdəki səfiri XİN-ə dəvət olunub.

Görüşdə səfirin diqqəti İran İslam Respublikasına məxsus yük avtomobillərinin Qarabağa qanunsuz səfər etməsi ilə bağlı aşkar edilmiş arzuolunmaz faktlara cəlb edilib və bununla bağlı qarşı tərəfə nota təqdim edilib.

Notada son dövrlər dost İran İslam Respublikasına məxsus müxtəlif təyinatlı avtomobillərinin davamlı olaraq rəsmi Bakının icazəsi olmadan Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinə giriş-çıxış etməsi ilə bağlı narazılığımız ifadə olunub.

Bir müddət öncə İran tərəfinə şifahi şəkildə çatdırılmış narazılığımız, görüş zamanı bir daha İran səfirinin qarşısında qaldırılıb.

Görüş zamanı, bu kimi narahatlıq doğuran və iki ölkə arasında mövcud yaxın dostluq və tərəfdaşlıq münasibətlərinin ruhuna uyğun gəlməyən hallara son qoyulması istiqamətində İranın yeni administrasiyası tərəfindən əməli addımların atılacağı qeyd olunub”, – Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətinin məlumatında deyilir.

Bakıdan şərh

“Xankəndiyə (Ermənistan tərəfi bu şəhəri Stepanakert adlandırır — JAMnews) cəmi bir yol var – Laçından, Şuşanın yaxınlığından keçən yol, bunun adına “dəhliz” demək olmaz, o yola “dəhliz” statusu verən heç bir rəsmi sənəd yoxdur. Ona görə də, müvəqqəti Rusiya nəzarətində olan o yola “dəhliz” deməyək”, – azərbaycanlı siyasətçi, müxalif Respublikaçı Alternativ Partiyasının liderlərindən biri Natiq Cəfərli qeyd edib.

Onun sözlərinə görə həmin yol tam olaraq Rusiyanın nəzarətindədir. “Bizim nə əsgərimiz, nə sərhəd qoşunlarımız, nə gömrüyümüz o yola nəzarət etmir – deməli, ölkənin bir hissəsində bizim suverenliyimiz təmin edilməyib”, – o öz fikrini davam etdirib.

 “Yola Rusiya nəzarət edirsə, deməli, son günlər Ermənistandan Xankəndiyə daşınan əsgər və zabitlər, silahlar Kremlin icazəsi ilə ora yığılır.

Əgər bunu Kreml edirsə, deməli, nəsə planı var, gəlin versiyaları müzakirə edək:

1) Hədəf Paşinyandır – Həbri məğlubiyyət və seçki ilə Nikola qalib gələ bilməyən Kreml indi yeni, daha ağır məğlubiyyətlə Paşinyanı üzbəüz qoyaraq Ermənistanın siyasi elitası və cəmiyyətinin Qərb sevgisini tamam məhv etmək istəyir. Ermənilər o vəziyyətə düşür ki, Rusiyanın tərkibinə keçməyə, “İttifaq Dövlətinin” yaranmasına razı olur (bura Belarus da qatılacaq), hətta bunu tələb edir. Bundan sonra biz Ermənistanla yox, “İttifaq Dövləti” ilə sərhəd oluruq, Xankəndidə o dövlətin pasportları paylanılır, o bölgə tamam əlimizdən çıxır;

2) Hədəf Azərbaycandır – Rusiya Azərbaycandan Avrasiya və Gömrük İttifaqına və KTMT- yə üzv olmağı tələb edir, Əliyev doğru olaraq buna razılıq vermir, ona görə də Kreml indi Qarabağda ermənilərin əli ilə əks-həmlə əməliyyatı hazırlayır, bir neçə uğurlu hərbi əməliyyat keçirir, Azərbaycanı o təşkilatlara üzv olmağa məcbur edir. Və paralel olaraq Ermənistan cəmiyyətində itirdiyi nüfuzunu bərpa edərək yenə xalqı Qərb yolundan dönməyə sövq edir;

3) Hədəf Türkiyədir – Hamımıza məlumdur ki, Rusiya ilə Türkiyənin maraqları, demək olar ki, hər addımda toqquşur, “mehriban düşmən” modunda olmağa məcburdurlar. Türkiyənin Azərbaycanda, ümumən Cənubi Qafqazda nüfuzunun artması Moskva üçün qəbuledilməzdir. Qarabağda gərginliyi artıraraq Kreml birbaşa Türkiyə ilə bazarlığa oturur, Qarabağ o bazarlığın sadəcə bir parçası olur. Moskva və Ankara öz problemlərini həll edir, biz isə bu razılaşma ilə barışmaq zorunda qalırıq.

Hər üç variant bizim üçün təhlükə mənbəyi, ciddi bir tələdir. Bu tələyə düşməmək üçün artıq çox sürətlə qəliz idarəetmə mexanizmi yaradılmalı, parlamentin özəlliyi və statusu artırılmalıdır. Parlament “sülhməramlıların” qeyri-qanuni statusda olduğu ilə bağlı qərar verəndə, prezident o qərarı dərhal imzalamır, Moskva ilə bazarlıq üçün əsas yaranır. Ona görə də keçən il 10 noyabrda parlament qərarı olmadan “sülhməramlıların” gətirilməsini doğru saymışdıq, çünki bu manevr imkanlarını açıq saxlayır.

Biz millət və dövlət olmaq üçün ağır imtahan qarşısındayıq, bu mərhələdən bizi ancaq “Çanaqqala” ruhu (Türkiyənin Atatürkün rəhbərliyi altında qərbli işğalçılarla mübarizədə həlledici məqamlardan biri olan Çanaqqala döyüşünü nəzərdə tutur — JAMnews) çıxara bilər. Aydındır ki, biz Rusiya ilə vuruşa bilmərik, aydındır ki, Türkiyə bizə görə birbaşa Rusiya ilə müharibəyə girməyəcək – amma, çıxış yolu var: qəliz mexanizmli, dövlətçilik ruhlu yeni idarəetmə sistemi – başqa yol görmürəm. İlham Əliyev məsuliyyət və səlahiyyət bölgüsünə incə şəkildə getməlidir ki, bu bəlaları atladaq. Bu işdə biz əlimizi daşın altına qoymağa tam hazırıq”, – Cəfərli bildirib.