Pelosinin Yerevana səfərinin əsas səbəbi nədir? – Bakıdan şərhlər
Pelosi Yerevanda – Bakıdan şərhlər
Azərbaycan–Ermənistan sərhədində baş verən toqquşmalardan dərhal sonra ABŞ Konqresinin Nümayəndələr Palatasının spikeri Nensi Pelosinin Yerevana səfəri Azərbaycanda diqqətdən kənar qalmayıb. Mövzu ekspert çevrəsində və sosial çəbəkə istifadəçiləri arasında bir nömrəli mövzuya çevrilib. Azərbaycanlı ekspertlərin əksəriyyətinin fikrincə, bu səfər daha çox ABŞ-da keçiriləcək ilkin seçkilərə hesablanıb.
- “Münaqişənin davamı Rusiyanın regionda qalmasını şərtləndirir” – Bakıdan şərh
- Bakı beş erməni hərbçini qaytarıb. Nəyin əvəzində? Bakı və Yerevandan şərh
- Brüsseldə dördüncü Əliyev-Paşinyan-Mişel görüşü. Aİ nə təklif edir?
Nensi Pelosinin 2022-ci il 17-18 sentyabrda Yerevana səfəri yalnız Ermənistanda yox, qonşu Azərbaycanda da ən çox müzakirə olunan mövzuya çevrilib. Məsələ burasındadır ki, ABŞ Konqresinin Nümayəndələr Palatası spikerinin çoxdan planlaşdırılmış səfəri Azərbaycan-Ermənistan sərhədində baş verən və yüzlərlə hərbçinin ölümü ilə nəticələnən toqquşmalarla üs-üstə düşüb.
Azərbaycanlı ekspertlər Pelosinin səfəri ilə bağlı öz fikirlərini açıqlayıblar və onlar Nümayəndələr Palatası rəhbərinin Ermənistan səfərinin noyabrda keçiriləcək ilkin seçkilərdə erməni əsilli amerikalıların səslərinin qazanmağa hesablandığı fikrində uzlaşıblar.
ABŞ-ın regionla bağlı siyasəti kontekstində Pelosinin səfəri
Cənubi Qafqaz Analitik Mərkəzindən (CSSC) bilidirilib ki, Ermənistan mediası əsasən Nensi Pelosinin səfərini sərhəddə vəziyyətin gərginləşməsi ilə əlaqələndirir. Amma səfər təşkilatçılarının sözlərinə görə, bu səfər bir neçə ay əvvəl planlaşdırılıb.
“Buna görə də səfər və şərti sərhəddə toqquşma hadisələri arasında səbəb-nəticə əlaqəsi düzgün tərzdə təqdim edilməlidir: səfər sərhəd toqquşmasının nəticəsi yox, mümkün səbəblərindən biridir”, – CSSC-dən bildirilib.
“Hərbi təxribatın Qarabağda yox, Ermənistan-Azərbaycan sərhədində baş verməsi, Ermənistanın Azərbaycanı “Qətiyyətli cavab” əməliyyatına təhrik etməsi, Fransanın hal-hazırda sədrlik etdiyi BMT Təhlükəsizlik Şurasında (TŞ) sədrliyindən istifadə edərək məsələni TŞ müzakirəyə çıxarması, Ermənistanın rədd cavabını alacağını bilə-bilə KTMT-yə hərbi yardım üçün müraciət etməsi, Paşinyanın Putin və Ərdoğanla görüşməmək üçün ŞƏT Səmərqənd sammitinə getməməsi, spiker A. Simonyanın atəşkəsin əldə edilməsində aparıcı rolun ABŞ-a məxsus olması və Ermənistanın digər ölkələrdən silah alacağına dair bəyanatları – bir-birinin ardınca baş verən təsadüfi hadisələr zənciri deyildir.
Bütün bunlar anti-Rusiya əhval-ruhiyyəsini yaradaraq, Ermənistanın üzünü Qərbə tərəf çevirməyi nəzərdə tutan xüsusi əməliyyatın tərkib hissələridir.
Bununla belə vurğulayaq ki, N.Pelosinin Ermənistan səfəri ABŞ qanunvericiliyinə görə əhəmiyyətli bir səfər hesab olunmur. NP sədrinin daxili siyasətdə rolu olduqca böyükdür. Partiya təşkilatına sədaqət, partiya rəhbərliyi və partiya xətti ilə səsvermə də Senatdan daha çox NP-da müşahidə olunur. NP spikeri prezident kürsüsünə sırada ikinci yerdə dayansa da, ABŞ tarixində heç bir spiker hələ bu yolla prezident seçilməyib.
Buna rəğmən xarici siyasətdə istər spiker, istərsə də Konqres çox məhdud rol oynayır. Ali Məhkəmənin 1936-cı il tarixli qərarına əsasən (“U.S. s. Curtis-Wright Ex. Co.” adlı məhkəmə işi), xarici siyasətdə əsas funksiya Prezidentə məxsusdur.
Bu səbəbdən N.Pelosinin Ermənistan səfəri praktiki cəhətdən İrəvana faydası şübhəli görsənir: spiker ABŞ adından müqaviləyə imza ata və ya Ermənistana kredit verə bilməz, spiker İrəvana hərbi yardım vəd edə, Azərbaycanı isə sanksiyalarla hədələyə bilməz, spiker hətta Konqresdə qanun aktlarının qəbul edilməsinə belə zəmanət verə bilməz, beləki istənilən akt qüvvəyə minmək üçün mütləq sürətdə ABŞ prezidenti tərəfindən imzalanmalıdır.
Səfər həmçinin ABŞ-dakı erməni seçicilərinin demokratlar partiyasının ətrafında konsolidasiyasını hədəfləyir. Tarixən Ağ Evə sahib partiya növbəti ara seçkilərində adətən məğlub olur. Hal-hazırda prezident C.Baydenin reytinqləri 50%-dən aşağıdır. Ekspertlər demokratlar partiyasının ara seçkilərdə bir və hətta iki palatanı itirə biləcəyini proqnoz edirlər.
Seçkilərdə respublikaçılar partiyasının qələbəsi ermənilərin demokratlar partiyasının nəzarəti altında olan və Ermənistana xoş münasibət bəsləyən Ağ Ev və Konqres haqqında xəyallarını tezliklə dağıda bilər”, – analitik məqalədə deyilir.
“Qarı”nı gətirməklərindən Kremlin xəbəri var”
“Bu xanımın Yerevana səfəri haqda materialları oxuyuram və əksər insanların federal səviyyədə siyasi sistemin necə işlədiyindən xəbərsiz olduğu fikrində yaxalayıram özümü”, – Azərbaycanın keçmiş xarici ilər naziri Tofiq Zülfüqarov Facebook-da yazıb.
Onun sözlərinə görə, qonağın səviyyəsindən asılı olmayaraq xarici dövlətin bu və ya digər siyasi simasının ABŞ-a istənilən səfər proqramı icra hakimiyyətinin, Dövlət Departamentinin, Milli Təhlükəsizlik Şurasının və ya digər profil departamentlərin və agentliklərin təkliflərinin nəticəsində baş tutur.
“Nümayəndələr Palatası və Senata gəlincə, orada bu istiqamətdə əsasən lobbi strukturları işləyir, hansılar ki, bir qayda olaraq bir maliyyə ili və ya bir dəfəlik siyasi hadisə üçün müəyyən edilirlər.
Buna görə də Konqresdə istənilən görüş bə ya hər hansı qanunvericilik aktının qəbul edilməsi dövlətin, şirkətin, siyasi, diaspora və ya dini təşkilatı tərəfindən ödəniş nəticəsində baş verir.
Nensi Pelosiyə gəlincə, aydındır ki, noyabrın əvvəlində keçiriləcək seçki nəticəsində o, Nümayəndələr Palatasının spikeri vəzifəsini itirəcək, çünki demokratların məğlubiyyəti demək olar ki, artıq müəyyən olub.
Buna görə də Ermənistan hökumətinin xərclərilə bağlı səsləndirilən rəqəm (120 milyon dollar), o cümlədən də çoxluğu və deməli, spiker postunu da itirəcək Demokratlar Partiyasının seçki fonduna 50 milyon tələsik qərar kimi görünür, hansı ki, hazırda Paşinyan təhlükədə olduğu zaman onu dəstəkləmək məqsədi daşıyır.
Bu həngamədə Vardanyanın və Çubaysa yaxın insanların iştirakı isə o deməkdir ki, “qarı”nı gətirməklərindən Kremlin xəbəri var…
Məbləğin özü bir səfər üçün çox əhəmiyyətli görünür və buna görə də spiker Simonyanın səsləndirdiyi “Ermənistanda Azərbaycana qarşı sanksiyalar gözləyirlər” ifadəsi sifariş və əsas məqsəd olduğunu göstərir.
Aydındır ki, sanksiyalar birinci növbədə enerji resurslarının Avropaya ixracı ilə əlaqəli olacaq… Buna görə də “niyə Vardanyan və Çubays?” sualının cavabı tam aydın olur. Bu, Kremlin Ursula fon der Lyayenin səfərinə cavabıdır.
P.S. Pelosini gətirən təyyarə və şirkət Konqresə aid deyil, icarə olunmuş çarter isə bu səfərə seçkiqabağı kompaniya çərçivəsində yarı-fərdisəfər statusu verir. Əgər kiməsə maraqlıdırsa, onu Çinə uçduğu ilə müqayisə edə bilər”, – Zülfüqarov yazıb.
