Aİ səfiri: “Xarici agentlər haqqında qanun Gürcüstanın Avropaya inteqrasiyasını dondurdu”
Pavel Qerçinski xarici agentlər qanunu haqqında
Aİ-nin Gürcüstandakı səfiri Pavel Qerçinski bildirib ki, “xarici agentlər haqqında” qanunun qəbulu ölkənin Avropaya inteqrasiyasını dondurub.
Pavel Qerçinsi nə deyib?
“Dərin kədər hissi ilə bildirməliyəm ki, biz Aİ-Gürcüstan münasibətlərinin ən çətin dövrünü yaşayırıq.
Biz dəfələrlə demişik ki, xarici təsir qanunu Gürcüstanın Avropa istəklərinə mənfi təsir göstərəcək. Təəssüf ki, bu baş verdi. Gələn həftə Avropa İttifaqı Gürcüstanda baş verənlərə cavab olaraq hansı tədbirlərin görüləcəyini müzakirə edəcək və qərar verəcək.
Bu qanun, şübhəsiz ki, Gürcüstanın irəliləyiş perspektivlərinə mənfi təsir göstərib. Bu qanunun qəbulu ölkənin Avropaya inteqrasiyasını dondurdu. Məlum olduğu kimi, Avropa İttifaqına inteqrasiya üzv ölkələrin yekdilliyini tələb edir. Biz artıq Aİ-nin bir neçə liderinin bu qanun qəbul olunarsa, Gürcüstanın Aİ-yə daxil olması ilə bağlı danışıqların başlanmasının əleyhinə olacaqları ilə bağlı ictimai bəyanatlar eşitmişik. Artıq proses başlayıb və nəticələr gələn həftə açıqlanacaq”.
Gürcüstanda xarici agentlər haqqında qanun haqqında:
● Xarici təsirin şəffaflığı haqqında qanun hakim “Gürcü Arzusu” partiyası tərəfindən irəli sürülüb və 28 may 2024-cü ildə parlament tərəfindən üçüncü oxunuşda qəbul edilib.
● Parlament minlərlə insanın etirazına, Gürcüstanın Qərb tərəfdaşlarının israrlı çağırışlarına və Avropa Şurasının Venesiya Komissiyasının rəyinə baxmayaraq, bu qanunu qəbul edib.
● Qanunun qəbulundan sonra ABŞ “Gürcü arzusu” hökumətinə qarşı sanksiyalardan danışmağa başlayıb. Mayın 23-də dövlət katibi Entoni Blinken “ABŞ-Gürcüstan əməkdaşlığına hərtərəfli baxış keçirəcəyini” söyləyib.
● Avropa İttifaqı da cavab tədbirləri görməyi planlaşdırır. Bundan əvvəl yüksək rütbəli Avropa rəsmiləri bu qanunun Gürcüstanı Aİ-dən uzaqlaşdırdığını dəfələrlə qeyd ediblər.
● Gürcüstan hökumətinin əsas arqumenti ondan ibarətdir ki, oxşar qanunlar ABŞ və bir sıra Avropa ölkələrində, o cümlədən Fransada da tətbiq edilir. “Gürcü Arzusu”na görə, hər bir ölkənin özünü xarici təsirlərdən qorumaq və öz təşkilatlarından şəffaflıq tələb etmək hüququ var.
Lakin bu müqayisə düzgün deyil, çünki:
“Gürcü Arzusu”nun istinad etdiyi Amerikanın FARA (Xarici Agentlərin Qeydiyyatı Aktı) qanunu İkinci Dünya Müharibəsindən əvvəl, 1938-ci ildə ABŞ-da qəbul edilib və bu qanunun məqsədi Amerika əhalisini nasist təbliğatından qorumaq olub. Amma nə o vaxt, nə də indi FARA Amerikanın müttəfiqlərinə və dost ölkələrinə qarşı tətbiq edilməyib.
Xarici dövlətlərin təsiri haqqında qanun bu qanunun tətbiq olunduğu ölkələrin konkret siyahısı ilə müşayiət olunan Fransada da eynidir. Bu siyahıya Fransanın təhlükə hesab etdiyi ölkələr daxildir. Xüsusilə bunlar Rusiya, Çin, Türkiyə və İrandır. Həmçinin fransızca versiyada bu qanunun Aİ ölkələrinə şamil edilmədiyini bildirən birbaşa bənd var. Qanunun gürcü variantında belə bir bənd yoxdur. Müvafiq olaraq, bu qanun birbaşa olaraq ABŞ və Avropa İttifaqı tərəfindən maliyyələşdirilən təşkilatlara, dost və tərəfdaş ölkələrə aiddir, onların köməyi ilə Gürcüstanda demokratik proseslər inkişaf edir və müxtəlif sahələrdə: səhiyyə və infrastrukturdan tutmuş vətəndaş cəmiyyətinin gücləndirilməsinə qədər bir çox həyati əhəmiyyətli layihələr həyata keçirilir.
Nəhayət, həmin FARA-da bildirilir ki, bu qanun media və ya QHT-lərə deyil, yalnız lobbi təşkilatlarına şamil edilir. Gürcü versiyasında belə bir aydınlıq yoxdur.
Göründüyü kimi, Gürcüstanda qəbul edilən qanun Rusiya qanununa bənzəyir ki, bu da ilk növbədə mediaya və qeyri-hökumət sektoruna təsir edir. Nəticədə bu gün Rusiyada Kremlin nəzarətində olmayan bütün qeyri-hökumət və media qurumları bağlanıb. Ona görə də Gürcüstanda “Xarici təsirin şəffaflığı haqqında” qanuna şərti olaraq “Rusiya hüququ” adı verilib.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, bu qanun Aİ qanunvericiliyinə ziddir. Macarıstanda analoji qanun qəbul ediləndə Beynəlxalq İnsan Haqları Məhkəməsi onu ləğv etdi, çünki birbaşa medianı susdurmaq və QHT-ləri sıxışdırmaq məqsədi daşıyırdı.
“Gürcüstanda Xarici Təsirlərin Şəffaflığı haqqında” Qanun 2024-cü ilin sentyabrına kimi qüvvəyə minməlidir, “xarici agent təşkilatlarının” qeydiyyatdan keçməli olduğu xüsusi reyestr hazır olacaq. Onlar 20 faizdən çox xarici qrantlardan maliyyələşən bütün təşkilatları nəzərdə tutur. Gürcüstan kimi kiçik və kasıb ölkədə bu qeyri-hökumət təşkilatlarının böyük əksəriyyəti deməkdir.
Bir çox Gürcüstan QHT və KİV-ləri “xarici güclərin maraqlarını təmsil edən” təşkilatların etiketini təhqiredici hesab etdikləri üçün reyestrdə qeydiyyatdan keçməkdən imtina edirlər. “Ölkəmizdə vicdanla işləyirik, niyə bizi “xarici dövlətin maraqlarının daşıyıcısı” adlandırmaq lazımdır?” – deyə onlar qəzəblənirlər.
