Narkomaniya karantində. Pandemiya dövründə Abxaziyada narkotiklərlə mübarizənin özəllikləri
Uzun müddət sərhədin bağlı qalması Abxaziyada narkotikdən asılı insanların həyatına və narkotik dövriyyəsinə də təsir edib. Hakimiyyət çətənə plantasiyalarına qarşı apardıqları uğurlu mübarizə haqda hesabatlarla çıxış edirlər, baxmayaraq ki, “nəşə” tapmaq yenə də çətin deyil. Narkotik alverçiləri isə hansısa yollarla sərhəddən daha ağır narkotiklər keçirməyə nail ola bilirlər – başmayaraq ki, buna görə Abxaziyada ölüm cəzası tətbiq edilir.Bununla belə mütəxəssislərin sözlərinə görə, Abxaziyada karantin zamanı narkotiklərdən istifadə azalıb.
“Narkomaniya” ovu
Abxaziya DİN-in saytına girsəniz, top-xəbərlər sırasında təxminən belə bir şey olacaq: “İstifadəsi qadağan olunmuş narkotik maddə tərkibli bitkilərin qanunsuz becətilməsi”, “Narkotik maddələrin qanunsuz saxlanması”, “Psixotrop maddələrin qanunsuz saxlanması və istifadəsi”.
DİN mətbuat xidmətinin video-xəbərləri də başdan-ayağa marixuananın kökündən çıxarılması və güclü psixotrop maddələrin müsadirəsini əks etdirən kadrlarla doludur. Hüquq pozucularının adları və üzləri gizlədilmir. Əməliyyat məlumatlarına əsasən, saxlanılanların qanında əsasən metadon, morfin və marixuana aşkarlanır.
• Rusiyada hakimiyyəti tənqid eləyənlərin üstünə necə narkotik atırlar?
Amma əməliyyat xəbərlərində tapmaq mümkün olmayan, insanların əsasən messenger-lə paylaşdığı faktlar da var.
“Eşitmisən, filankəsi dünən metadonla tutublar. Sərhəddən keçirmək istəyirmiş. Amma dəqiq işin içidən sıyrılacaq”, – belə xəbərlər Daxili İşlər Nazirliyinin saytına düşmür, amma Suxumun hər məhəlləsində tum çırtlayaraq qızğın müzakirə olunur.
Suxumda praktiki olaraq hər kəsin istənilən vaxt “nəşə” tapıb gətirə biləcək bir dostu var. Buna görə də meyxoş edən alaqlarla mübarizə mövzusu hamıya yaxındır.
“Onlar, əksinə, gərək nəşəni leqallaşdırsınlar və o zaman həm kənd təsərrüfatı yüksələcək, həm də turizm”, – Suxum sakini Levan (ad dəyişdirilib) deyir. – “Qoy iynə itələyənləri (ağır narkotik satanları – red.) tutsunlar. Onlar özləri üçün odur e, saraylar tikiblər, toxunulmaz şəkildə oturublar darvazalarının arxasında, ağrılarını nəşə ilə kəsən əlilləri isə tuturlar. Onlar özləri üçün iki kol əkiblər. Bəlkə qonşu ilə bölüşəcək bir-iki dəfə. Bu, narkobiznes deyil. Ədalət hardadı?”.
Qanun həmişə adil deyil?
Narkomaniya ilə mübarizə bütün siyasətçilərin çıxışlarında, xüsusən də seçki ərəfəsində əsas tezizlərdən biridir.
Amma daxili işlər naziri Dmitri Dbar “beşillik ərzində narkomaniyaya qalib gəlmək” ritorikasını həyata keçirmək qərarına gəlib. Onun rəhbərliyi altında narkotiklərin dövriyyəsinə nəzarət şöbəsi yerli istehsala aid narkotikləri – çətənə və marixuananı məhv etməyə başlayıb.
Hər halda Daxili İşlər Nazirliyinin əməliyyat xəbərlərini izləyərkən belə təəssürat yaranır. Çünki bu xəbərlərdə narkotiklərin başqa növləri ilə bağlı informmasiyaya çox nadir rast gəlinir.
“Marixuana yetişdirənlərin üstünə düşməkləri çox yaxşıdır”, – vəkil İnqa Qabilaya deyir. – “Amma nəşəni özü üçün yetişdirənlər və iri çətənə plantasiyaları becərənlər üçün eyni cəzanı nəzərdə tutan qanunlar, yumşaq desəm, ədalətsizdir”.
Cinayət Məcəlləsinə əsasən, altı kök çətənədən artıq becərənlər üçün 10 ildən 12 ilə qədər azadlıqdan məhrumetmə cəzası nəzərdə tutulub.
“Fərqi yoxdur, birinin eyvanındakı altı gül dibçəyi, yoxsa digərinin çətənə sahəsi. İkisi də xüsusi böyük həcmdə maddəsi ilə gedir. Normal insan üçün fərq bəllidir, qanun üçün isə yox”, – İnqa Qabilaya deyir.
Statistikaya əsasən, 2019-cu ildə Abxaziyada narkotik və psixotrop maddələrin dövriyyəsinə görə 164 nəfər, 2020-ci ilin ilk 6 ayı ərzində isə 34 nəfər məsuliyyətə cəlb olunub.
2020-ci ilin yanvarından Abxaziyada postsovet məkanı üçün presedentsiz sərt qanun – narkotiklərin xüsusilə iri həcmdə yayılmasına görə ölüm və ya ömürlük həbs cəzası qüvvədədir.
Amma respublikada bu ağır cəzanın tətbiqi ilə bağlı hələlik presedent olmayıb.
Narkotiklər və karantin
İyulun sonunda bitki mənşəli narkotiklərin yayılması ilə mübarizə bir qədər sakitləşib. Çətənə kolları və xaşxaş fidanları məhv edilib. Tranzit dövrü başlayıb. Pandemiya dövründə Abxaziya-Rusiya sərhədinin bağlı olması sanki maddə gətirilməsini mümkünsüz etməli idi, amma əməliyyat xəbərlərində narkotik vasitələri daxilində, başqa sözlə, udaraq daşıyan şəxslərlə bağlı məlumatlar daha da çoxalıb.
İyul ərzində Rusiya-Abxaziya sərhədini Psou keçid məntəqəsindən keçərkən iki nəfər saxlanılıb, dindirilib və istintaq təcridxanasına göndərilib və narkotik kapsulalarının təbii yolla bədənlərindən çıxması gözlənilib, daha sonra cinayət işi açılıb.
Belə çıxır ki, sərhəd tam bağlı deyil. Həqiqətən də ikili vətəndaşlığı olan istənilən vətəndaş bir dəfə sərhədi keçə bilər. Dilerlər də bu imkandan yararlanırlar.
Bundan başqa, yük avtomobilləri sərhədi keçir.
Hüquq-mühafizə orqanlarının bildirdiyinə görə, narkotik alverçiləri maddələrin daşınması üçün avtonəqliyyatdan istifadə edirlər. Maqnit vasitəsilə onlar narkotik bağlamalarını Rusiya tərəfdə böyük yük avtomobillərinin kuzovuna yapışdırırlar, Abxaziya tərəfdə isə onlarla əlbir olan şəxslər bağlamanı götürürlər və bütün bunlar yük maşını sürücüsünün xəbəri olmadan baş tutur.
Alxas Suxum mağazalarından birinin təchizatçısıdır. Bir həftə ərzində iki Krasnodara mal dalınca gedir və hər dəfə səfər zamanı böyük stres keçirir.
“Hər dəfə dayananda sürücü yoldaşımla maşını yoxlamalı oluruq, sərhədi keçən vaxt isə hər an ətrafda gəzənləri izləyirik. Mən sənədləri qeydiyyatdan keçirdiyim müddətdə o biri sürücü maşından bir addım belə uzaqlaşmır, tanrı göstərməsin, birdən barıqalar nəsə yapışdırar. Mənim ailəm, uşaqların var, mən imkan verə bilmərəm ki, belə bəlaya düşüm. Elə hadisələr bilirəm ki, sürücülərin də, mağaza sahiblərinin də üstünə narkotik daşınması işi qoyublar”, – Alxas danışır.
Respublika Narkodispanserindəki vəziyyət ölkədə narkotiklərin azaldığından xəbər verir. Dispanser rəhbəri İrma Anuanın sözlərinə görə, karantin dövründə narkotik asılılığından müalicə olunmaq istəyənlərin sayı əhəmiyyətli dərəcədə artıb.
“Narkoman yalnız narahatlıq yarandığı zaman müalicə olunmaq istədiyi qərarına gəlir. İndi bu, narkotik çatışmazlığı və milisin daha sərt işi ilə bağlıdır”, – Abxaziyanın baş narkoloqu deyir. – “Çoxlarında lomka olur, amma biz lomkadan çıxarmırıq və onlar müalicə bəhanəsi ilə detoksikasiyadan keçirlər və bəziləri həqiqətən atır”.
İrma Anuanın danışdığına görə, Abxaziya sərhədlərini bağlı saxladığı müddətdə, yəni martın sonundan bəri yüksək dozdan yaranan fəsadlar da azalıb. Bu da ölkədə narkotik istifadəsinin azaldığının bir göstəricisidir.
Məqalədəki terminlər, toponimlər, fikir və ideyalar JAMnews və ayrı-ayrı əməkdaşlarının fakir və ideyaları ilə üst-üstə düşməyə bilər. JAMnews məqaləyə yazılan təhqir, təhdid, zorakılığa çağırış kimi dəyərləndirilə bilən və ya başqa səbəbdən etik sayılmayan şərhləri silmək haqqını özündə saxlayır.
