Müharibədən sonra Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin ilk görüşü – nə gözləmək olar? Şərhlər
Rusiya prezidenti öz təşəbbüsü ilə yanvarın 11-də Moskvada Azərbaycanın prezidenti və Ermənistanın baş nazirinin görüşünü təşkil edir. Bu, ikinci Qarabağ müharibəsi (27 sentyabr-10 noyabr, 2020) bitəndən sonra ilk dəfə baş verəcək.
Ermənistanda və Azərbaycanda bu görüşdən tam müxtəlif gözləntilər var.
Yerevanda iqtisadi məsələlərin və əsirlərin qaytarılması, itkin düşənlərin axtarışı problemlərinin müzakirə edilməsini gözləyirlər.
Azərbaycanda hesab edirlər ki, ən əsas Rusiya sülhməramlılarının Qarabağda bundan sonra qalması şərtlərinin müzakirəsidir.
Yerevan və Bakıdan mülahizələrin icmalı, o cümlədən də “silahlı ermənilərin Qarabağı tərk etməli olduğunu” düşünən rusiyalı politoloqun şərhi.
- 62 Ermənistan vətəndaşı Azərbaycanda: hərbi əsirlər, yoxsa diversantlar?
- Ermənistan-Azərbaycan: “Yeni-köhnə sərhəd”, niyə onun müəyyən edilməsi bu qədər problemlidir?
Yerevan – görüşdə müzakirə olunacaqlar haqda rəsmi informasiya
Ermənistanın baş nazirinin mətbuat katibi Mane Gevorqyan Facebook səhifəsində bildirib ki, görüş zamanı regional kommunikasiyaların işə salınması məsələsi müzakirə olunacaq.
Hər şeydən əvvəl bu, beynəlxalq yükdaşıma, o cümlədən də Ermənistandan Rusiya və İrana, həmçinin Ermənistanın mərkəzi regionlarından Naxçıvan vasitəsilə Azərbaycanla sərhəddə yerləşən Sünik vilayətinə yüklərin daşınması məsələsidir.
Bununla belə, Gevorqyan Azərbaycan və Ermənistan cəmiyyətində “Meğri dəhlizi layihəsinin” – Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Azərbaycanın qalan hissəsini birləşdirəcək yeni tranzit yolunun inşasının fəal müzakirəsini nahaq hesab edir. Söhbət Ermənistan ərazisindənn – Meğri şəhərindən keçəcək yoldan gedir.
“9 noyabr 2020-ci il üçtərəfli bəyanatında [hərbi əməliyyatların dayanmasına səbəb olan] Meğri haqda maddə və ya Ermənistan ərazisindən keçən dəhlizin yaradılması haqda başqa müddəa yoxdur”, – Mane Gevorqyan yazıb.
Liderlərin Moskvada müzakirə edəcəyi digər həlledici mövzunun əsirlərin qaytarılması, Azərbaycanın arxa cəbhəsində qalan əsgərlərin xilası, həlak olanların meyitlərinin axtarışı, itkin düşənlərin taleyinin müəyyən edilməsi məsələləri olacağı ehtimal edilir.
“Bu məsələ həll olunmadan və ya əhəmiyyətli inkişaf olmadan iqtisadi gündəmin səmərəli müzakirəsinə nail olmaq çox çətin olacaq”, – Gevorqyan yazıb.
O bildirib ki, danışıqların yekunlarına əsasən, birgə bəyanatın qəbul edilməsi mümkündür, əgər “bütün sadalanan məsələlər üzrə razılıq əldə edilərsə”.
Nikol Paşinyanın Moskvaya səfəri çərçivəsində həmçinin Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə ikitərəfli görüş də baş tutacaq.
Ermənistanda siyasətçilər və cəmiyyət “Azərbaycanla növbəti alçaldıcı sazişdən” ehtiyat edirlər
Moskvada elan olunmuş görüş Ermənistanda qızğın və əsasən neqativ reaksiyaya səbəb olub.
Sosial şəbəkələrdən bəzi şərhlər:
“Yeni görüş – yeni xəyanət”;
“Hakimiyyət deyir ki, üçtərəfli bəyanatda (10 noyabr 2020-ci il tarixli) Meğri haqda heç nə deyilməyib. Orada Şurnux kəndi haqda da bir kəlmə yoxdur. O zaman niyə oranı verdik?”
“9 noyabr razılaşmasında bir çox məsələlərlə bağlı maddələr yox idi, amma şifahi çox şey vəd edilmişdi – məsələn, GPS vasitəsilə sərhədlərin müəyyən edilməsi və Ermənistan ərazilərinin Azərbaycana təhvil verilməsi”.
Ermənistan mediasında Moskvaya səfəri zamanı Nikol Paşinyanın guya növbəti aşağıdakı məzmunda razılaşmanı imzalayacağı haqda informasiya yayılıb:
- Azərbaycan və Naxçıvanı birləşdirmək üçün Ermənistandan dəhliz açmaq;
- Ermənistanın müəyyən ərazilərinin Azərbaycana verilməsi;
- Ermənistan qoşunlarının Dağlıq Qarabağdan çıxarılması.
Bildirilir ki, müvafiq sənədlər artıq hazırlanıb və Ermənistanın Ədliyyə Nazirliyinə göndərilib.
Yanvarın 9-da Yerevanda Ədliyyə Nazirliyinin binası qarşısında hakimiyyətdən “Azərbaycanla növbəti alçaldıcı sazişin” imzalanması haqda informasiyanın təkzibi tələbi ilə piket keçirilib.
Etirazçıların qarşısına ədliyyə naziri Rüstəm Badasyan çıxıb və əmin edib ki, Azərbaycanla heç bir “gizli sövdələşmə” yoxdur.
Prezident Armen Sarqsyan baş nazirə müraciət edərək onu hər hansı razılaşma əldə edildiyi zaman sırf ictimai maraqları rəhbər tutmağa, Ermənistan konstitusiyasının və qanunvericiliyinin tələblərinə əməl etməyə çağırıb.
“Tələb edirik ki, Yerevan hər hansı razılaşmanı imzalamaqla Ermənistanın suverenliyini, dövlətçiliyini və ərazi bütövlüyünü təhlükə altına qoymasın”, – Böyük Kilikiya Evinin katolikosu I Aaram bildirib. O, Livan, Suriya, İran, Fars körfəzi ölkələri, Yunanıstan, ABŞ, Kanada və Kipr erməni yeparxiyalarının dini rəhbəridir.
Müxalif “Daşnasütun” partiyasının nümayəndəsi İşxan Saqatelyan Facebook səhifəsində yazıb: “Nikol Ermənistanda və erməni dünyasında persona non qrata olub. İndən belə Nikolun əlini ancaq düşmən sıxır və düşmənin köməyi ilə o, Ermənistanın baş naziri vəzifəsində qalır. Amma bu müvəqqətidir”.
Müxalif “Vətənin xilası hərəkatının” baş nazir vəzifəsinə vahid namizədi Vazgen Manukyan bildirib ki, “Nikol Paşinyan Ermənistan və Qarabağı təmsil etmir. Ermənistan və Qarabağın maraqlarına zidd olan istənilən qərar […] ratifikasiya olunmayacaq və hakimiyyət dəyişikliyindən sonra ləğv ediləcək”.
Bakı: Rusiya sülhməramlılarının vəzifələri və səlahiyyətlərinə dair danışıqlar lazımdır
Qlobal və Regional əhlükəsizlik Problemləri Mərkəzinin rəhbəri Qabil Hüseynli JAMnews-la söhbətində İlham Əliyev, Nikol Paşinyan və Vladimir Putin görüşündə müzakirələrin mərkəzində olacaq məsələlər haqda danışıb.
“Birincisi, Qarabağda sülhməramlı kontingentin vəzifələri və səlahiyyətlərinə dair konkret danışıqlar lazımdır. Sülhməramlıların erməni qüvvələrinin cəlb olunması ilə təlimlər keçirdiyi haqda məlumatlar var, baxmayaraq ki, rəsmən bu haqda hələlik danışılmayıb.
Əgər səlahiyyətlərindən kənara çıxarsa sülhməramlı missiyaya münasibətdə sanksiyalar haqda danışılmalıdır.
İkincisi, sülhməramlıların yerləşdirilməsi üzrə xəritədə tez-tez dəyişikliklər baş verir. Bəzən, Azərbaycanın nəzarətində olan bəzi ərazilər sülhməramlı missiyanın nəzarətində olan ərazilər kimi təqdim olunmağa çalışılır. Bu, yolverilməzdir və regionda Rusiya qüvvələrinə etibara vurulan zərbədir.
Üçüncüsü, Azərbaycan heç vaxt “Dağlıq Qarabağ Respublikasını” və “prezident” Araik Harutunyanı tanımayacaq. Qısa müddətdə Azərbaycanın fikri nəzərə alınmaqla bu ərazinin general-qubernatoru təyin edilməlidir. A.Harutunyan Azərbaycanın Cinayət Məcəlləsinin bir neçə maddəsi ilə ittiham olunur və rəsmi Bakıya təhvil verilməlidir.
Dördüncüsü, yaxın zamanda Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan arasında dəhliz açılmalıdır. Ermənistan tərəfi bu məsələyə yannaşmanı dəyişməyə cəhd göstərir. Bu dəhliz üzrə “qırmızı xətt” aparılmalıdır.
Beşincisi, npvbəti bu cür görüşlərdə Türkiyə də işləməlidir. Çünki Türkiyə prosesin bir hissəsidir və Rusiya bunu qəbul edir. Düşünürəm ki, danışıqlar prosesində rəsmi Ankaranın iştirakı dalana dirənməyə imkan verməz”.
Rusiyalı politoloq: “Bura Azərbaycan ərazisidir, silahlı ermənilər oranı tərk etməlidir”
Politoloq, “Miilli Müdafiə” jurnalının baş redaktoru İqor Korotçenko “Moskva-Bakı” jurnalına müsahibəsində:
“Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin üçtərəfli bəyanatında, hərbi dövrün şərtlərində və müvəqqəti seytnotda hazırlandığı üçün Qarabağ müharibəsinin bitməsindən sonra Dağlıq Qarabağ nizamlaması üzrə bütün aspektləri təfərrüatlı şəkildə detallaşdırmaq mümkün deyildi.
Buna görə də, mənim fikrimcə, [11 yanvarda nəzərdə tutulan] üçtərəfli görüş aşağıdakı sualları daha dəqiq, detallı müəyyən etməlidir.
1. Azərbaycan ərazilərindən erməni qüvvələrinin tam çıxarılması. Bu, yalnız bilavasitə Ermənistanın silahlı qüvvələrinə aid deyil, həm də tanınmamış DQR-in faktiki olaraq mövcud olmayan, amma özündən bir şey ifadə etməyə çalışan erməni silahlı dəstələrinə də aiddir.
2. Azərbaycan və Ermənistan arasında dövlət sərhədlərinin müəyyən edilməsi.
3. Regionda işləməli olan nəqliyyat dəhlizləri. Üçtərəfli bəyanatda [10 noyabr, 2020-ci il tarixli] Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan arasında nəqliyyat dəhlizi dəqiq qeyd olunur. Bu cür nəqliyyat dəhlizinin yaradılması Ermənistanın da marağındadır.
4. Qarabağda nəzarət mövcud olmayan DQR-in tanınmamış liderlərinin yox, Rusiya sülhməramlılarının əlində olmalıdır.
Bitdi, müharibə sona çatdı. Dağlıq Qarabağın statusu müəyyən olunmayıb, amma bura Azərbaycan ərazisidir, buna görə də silahlı ermənilər bu regionu tərk etməlidir”.
