Konstitusiya dəyişikliklərinin lehinə çıxış edənlərin düşərgəsi dünən və bu gün
Konstitusiya referendumuna saylı günlər qalıb. Son bir ay ərzində Konstitusiya dəyişikliklərinin tərəfdarları və onlara qarşı olanlar ictimaiyyətə öz arqument və kontrarqumentlərini təqdim edir, qüvvədə olan konstitusiya və təklif olunan layihənin riskləri və üstünlükləri haqqında danışır, prezident və parlament idarəçiliyinin üstünlükləri və çatışmayan cəhətlərini müzakirə edirlər.
“Konstitusiya dəyişikliklərinə “hə prosesinə cəlb olunan bəzi siyasətçilərin başı təbliğata o qədər bərk qarışıb ki, elə həmin məsələ ilə bağlı 2-3 il öncə tutduqları mövqeni də unudublar.
Misal üşün, 1 noyabr 2013-cü ildə “De-fakto qəzetinə müsahibəsində hakim Respublika partiyasının İcraiyyə şurasının üzvü, parlamentin vitse-spikeri Hermine Naqdalyan bunları demişdi:
“1991-ci ildə Ermənistan Respublikası yarı prezident respublikası olmaq haqqında qərar verdi. Heç kim israr etmir ki, yarı prezident idarəçilik üsulu idealdır və ya o Ermənistan üçün idealdır, bu heç də belə deyil, bununla belə biz hesab edirik ki, ölkənin indiki inkişaf mərhələsində bu bizim üçün ən effektiv idarəçilik üsuludur, axı indi bizdə hələ tam formalaşmayan siyasi sistem, tamamlanmayan və ya “mürgüləyən müharibə, ölkənin müxtəlif regionlarının həddən artıq qeyri-bərabər inkişaf səviyyəsi, yəni idarəçilik sisteminin bu cür dəyişikliklərə xidmət etməyən bir çox amillər var.
Hakim “ Respublika fraksiyasından olan deputat Xosrov Harutunyan 8 noyabr 2012-ci ildə “Aravot qəzetinə müsahibəsində demişdi:
“Bu modelə keçid üçün bir şərt vacibdir: siyasi partiyalar püxtələşməlidir. Amma hələ ki bizim partiyalar ictimaiyyət üçün görünən, şəffaf və əlçatan deyillər, tezdir.
Xosrov Arutunyanın bu məsələ ilə bağlı mövqeyini bir az da möhkəmlədən daha bir neçə arqumenti aşağıdakılardı:
1) Ermənistanda yarı prezident ssitemi özünü doğrultdu,
2) ölkədəki probler, yəni korrupsiya, hakimiyyətdən sui-istifadə – bu və ya digər siyasi, iqtisadı sistemlə bağlı deyil,
3) dövlər idarəçiliyi yükünün siyasi partiyaların çiyinlərinə qoyulması milli təhlükəsizlik baxımından qorxuludur.
Milli yığıncaq “Respublika fraksiyasının digər üzvü Naira Karapetyan 13 noyabr 2012-ci ildə Slaq.am saytına müsahibəsində qeyd etmişdi:
“Sözün düzü, hesab etmirəm ki, bizdə bu keçidi qanunauyğun etmətə yönələn kifayət qədər formalaşmış partiya sistemi və oturuşmuş parlamentarizm ənənələrimiz var. Burada ciddi siyasi analiz tələb olunmur, partiyaların prinsipləri və siyasi kurslarla nə baş verdiyini , siyasi ittifaqların necə və hansı səbəblərdən yarandığını və ayrıldığını görmək kifayətdir.
Baxaq görək, parlament bu gün necə formalaşır. Deyəsən, bizim siyasi həyatımızda artıq qəbul olunan siyasi normaya çevrilib ki, partiya proporsional siyahı təşkil edir, seşkilər bitəndən sonra isə bu siyahının gələcək taleyi bir tərəfli qaydada həll olunur, əksər vaxtlarda güc tətbiq etməklə imtinaya nail olurlar, bununla da bu siyahıda “səs ala bilən oğlanlar üçün keçid yerləri təmin edirlər. Bunu ona görə demirəm ki, majoritar seçki sistemi daha yaxşıdır, ona görə deyirəm ki, yüz faizlik proporsional sistem üzrə seçkilərə keçid zamanı belə bir təhlükə ola bilər.
Amma 2013-cü ilin avqustunda “Respublika partiyasının İcraiyyə şurasının iclasında Serj Sarqsyan özünün konstitusiya dəyişikliklərinə başlamaq proqramı haqqında xəbər verəndə, ölkənin parlament idarəçiliyi sisteminə qarşı çıxan yuxarıda qeyd olunan adamlar öz mövqelərini dəyişdilər. Baxmayaraq ki, onların gətirdiyi arqumentlər elə indi də aktual olaraq qalır.
Foto: Fotolur, Armenpress, S. Davidoff
